4. Recenzja
Recenzja to forma wypowiedzi zawierająca omówienie i ocenę jakiegoś utworu, zjawiska czy wydarzenia z
dziedziny życia kulturalnego lub literackiego. Głównym celem recenzji jest przekazanie informacji o książce,
filmie, sztuce teatralnej, koncercie, wystawie, audycji radiowej itp. oraz przedstawienie krytycznej oceny
omawianego dzieła czy wydarzenia. Najczęściej recenzje publikuje się w gazetach i czasopismach, ale może
się zdarzyć, że są one częścią listu. W zależności od czytelników, dla których są przeznaczone, recenzje mogą
być napisane stylem formalnym lub półoficjalnym.
Schemat recenzji
Funkcje i struktura recenzji określają zawartość tego typu wypowiedzi, która niejako
z definicji obejmuje część informacyjną i część oceniającą. Część informacyjna
podaje istotne fakty na temat recenzowanej pozycji i jej zawartość zależy zasadniczo
od tego, czy recenzja dotyczy książki, filmu, sztuki teatralnej, widowiska, audycji
radiowej, czy wystawy lub koncertu. Z kolei część oceniająca (termin recenzja
pochodzi właśnie od łacińskiego reciensio = ocena) polega na sformułowaniu sądu
o wartości dzieła, podkreśleniu jego walorów i ewentualnym wskazaniu słabych stron
oraz zachęceniu (lub zniechęceniu) odbiorcy do zapoznania się z danym utworem.
Przykład 1.
Przeczytaj poniższą recenzję, zwracając szczególną uwagę na to, jak autor
przedstawia elementy informacyjne, a jak ocenę omawianej książki. Tekst ten to
wypracowanie na temat: Napisz recenzję książki, którą ostatnio przeczytałeś.
Komentarz
Musimy Ci zdradzić, że tekst ter
został poprawiony przed zamie
szczeniem w niniejszym opraco-
waniu. Uznaliśmy, że ponieważ
recenzja nie jest formą łatwą, wy-
korzystamy w tej części podręcz-
nika teksty bezbłędne, aby maksy-
malnie ułatwić Ci poznanie tego
gatunku. Odpowiednia wiedza na
temat tego, co musi zawierać re-
cenzja, analiza dobrych przykłado-
wych recenzji zarówno pod kątem
ich zawartości, jak i treści oraz
odpowiednie przećwiczenie tej
formy tekstu, pozwolą Ci właściwie
opanować warsztat autora recen-
zji. Może po nabraniu wprawy
pokusisz się o zamieszczenie
swoich tekstów w jednej z anglo-
języcznych witryn internetowych
poświęconych recenzjom?
Recenzja musi odpowiednio zaprezentować recenzowaną pozycję. Odbiorca
dowiaduje się już we wstępie, czego ona dotyczy. Recenzujący musi też podać
pewne informacje na temat omawianego dzieła. W przypadku recenzji powieści
Harry Potter i Zakon Feniksa, czytelnik znajdzie w tekście odniesienie do
najbardziej istotnych elementów fabuły, nie oznacza to jednak, że pozna tym
samym jej przebieg. Przywołanie ciekawszych epizodów ma na celu jedynie
zainteresowanie odbiorcy treścią książki i zaostrzenie jego apetytu. Warto przy tej
okazji zwrócić uwagę, że czasy gramatyczne, które występują w recenzji, to
zazwyczaj czasy Present.
Oprócz tego recenzja musi uwzględniać ocenę omawianego dzieła i właściwą
rekomendację dla odbiorcy. Odpowiednio umotywowane zachęcenie (lub
zniechęcenie, co ma miejsce w wypadku recenzji negatywnej) odbiorcy do
zapoznania się z dziełem również jest ważnym elementem tej formy wypowiedzi.
Ocena treści
W odniesieniu do treści, proponowane kryteria oceny odzwierciedlają
podstawowe wymogi gatunku. Zgodnie z podanymi do wiadomości zasadami
oceny, przy przyznawaniu punktów za treść recenzji egzaminatorzy biorą pod
uwagę dostosowanie treści do formy wypowiedzi poprzez:
" podanie informacji o recenzowanej pozycji (twórcy, genezie utworu itp.),
" podanie informacji o zawartości treściowej (prezentacja głównych wątków
fabuły, bohaterów, zasadniczej problematyki dzieła itp.),
" zamieszczenie odpowiedniej oceny (np. w odniesieniu do walorów
literackich książki, gry aktorów w filmie, prowadzenia orkiestry w czasie
koncertu czy sposobu ekspozycji obrazów na wystawie),
" sformułowanie stosownie umotywowanej rekomendacji dla omawianego
utworu.
Abiturient zasługuje na 5 punktów za treść recenzji (czyli na maksymalną ocenę
w tej kategorii), jeśli napisze wypracowanie zgodne z podanym tematem, poda
pełną informację o recenzowanej pozycji, scharakteryzuje krótko jej zawartość
treściową, dokona wieloaspektowej oceny dzieła i sformułuje właściwą
rekomendację, wskazując na walory lub wady dzieła, wykazując się przy tym -
jeśli jest to potrzebne - wiedzą dotyczącą anglojęzycznego obszaru językowego.
Podanie tylko częściowych lub zbyt szczegółowych informacji, np. zamieszczenie
pełnego streszczenia książki czy filmu, przez co recenzent pozbawia odbiorcę
przyjemności odkrywania kolejnych etapów akcji, lub rekomendacja (pozytywna
bądz
negatywna) nie poparta właściwą argumentacją, powodują automatycznie
obniżenie oceny punktowej za treść recenzji.
Ocena kompozycji i poprawności językowej
Ocena kryterialna
Spróbujmy przeanalizować tekst recenzji książki Harry Potter i Zakon Feniksa
według kryteriów oceny przewidzianych dla tego typu formy wypowiedzi.
1. Treść
Autor zawarł w tekście wszystkie potrzebne informacje o powieści, scharaktery-
zował krótko jej fabułę i dokonał odpowiedniej oceny dzieła, podkreślając walory
godne uwagi czytelnika.
2. Kompozycja
Tekst jest niewątpliwie spójny i harmonijny, podporządkowany myśli przewodniej,
ma właściwy wstęp, rozwinięcie i zakończenie, z zachowaniem odpowiednich
proporcji między poszczególnymi częściami.
3. Jakość języka
A. bogactwo językowe
Bez zarzutu wydaje się też być język pracy: z urozmaiconym słownictwem,
frazeologią i strukturami, charakterystycznymi dla dość zaawansowanego stopnia
opanowania języka i poprawną stylistyką.
B. poprawność językowa
W tekście nie ma błędów.
BOGACTWO POPRAWNOŚĆ
TREŚĆ KOMPOZYCJA RAZEM
J
ZYKOWE J
ZYKOWA
5pkt. 4pkt. 5pkt. 4pkt. 18pkt.
Przykład 2.
Wskazówka
Napisz recenzję filmu, który poleciłbyś zarówno dorosłym, jak i młodym widzom.
Bez względu na to, czego dotyczy
recenzja, musi zawierać część infor-
macyjną i ocenę. Oczywiście treść
musi być odpowiednia do przed-
miotu recenzji - inaczej opiszemy
koncert czy wystawę, a inaczej film,
do którego obejrzenia chcemy
zachęcić osoby, które przeczytają
nasz tekst.
Zwracając szczególną uwagę na
różnice pomiędzy treścią zawartą
w poszczególnych recenzjach,
przeczytaj teksty zamieszczone
w przykładach nr 2 i 3.
Komentarz
Przykład 3.
Przeczytaj teraz tekst recenzji muzycznej.
Przykład, który zamieszczamy obok,
to recenzja napisana przez znawcę
muzyki, może więc ona w znacznym
stopniu odbiegać od możliwości
przeciętnego licealisty. Ponieważ
jednak warto ucząc się czerpać z
najlepszych wzorców, przeanalizuj
wydrukowany obok tekst, mając
świadomość, że nie został on
napisany przez ucznia, ale przez
specjalistę. Recenzje tego typu,
zawierające specjalistyczne infor-
macje i fachową ocenę, drukowane
są w czasopismach, w Internecie itp.
Pewnie znawcy różnych gatunków
muzyki mogliby pokusić się o napisa-
nie podobnych tekstów, gdyby
temat na egzaminie brzmiał: Napisz
recenzję do działu  Nowe albumy"
w kolorowym czasopiśmie. Nasze
dalsze wskazówki i ćwiczenia nie
będą odnosić się do pisania tekstów
opartych na specjalistycznej wiedzy,
gdyż nie jest ona wymagana się na
egzaminie z języka angielskiego.
Wskazówka
prezentacja dzieła w akapicie wstępnym:
" ...is a novel/play written by...
W komponowaniu recenzji pomo-
" The film is directed by...
cne jest skorzystanie z utartych zwro-
" It is a comedy/horror film/love story.
tów i wyrażeń, które używane są
" This well-written/informative/fascinating/thought-provoking book is... 'The
w tego typu wypowiedziach pisem-
film/book/play is set in.. ./tells the story of.. ./is based on...
nych. Dobrze jest je sobie przyswoić,
krótki opis dzieła:
gdyż na ich podstawie możesz stwo-
" The story begins with...
rzyć swoje wypracowanie.
" The story concerns/is about...
" The plot evolves around/involves/focuses on/has an unexpected twist.
" It has a tragic ending.
" The CD opens with...
" As for the lyrics,...
" Most of the tracks are...
uwagi analityczno-krytyczne:
" It is rather boring/confusing/slow.
" The plot is gripping/dramatic/fascinating/suspense-filled/fast-moving/
predictable/confusing/dull/unimaginative.
" The play/film/series has a strong/star-studded/mediocre cast.
" The acting is moving/powerful/excellent/weak/disappointing/unconvincing.
" The script is touching/witty/hilarious/boring/mundane.
" It is beautifully/brilliantly/sensitively written/directed.
" The music on this CD is stimulating/moving/inventive/unimaginative
" The lyrics are thought-provoking/profound/meaningful/cliched/awful
" The songs are outstanding/impressive/remarkable/weak/dull
rekomendacja:
" You should definitely see/read/listen to...
" Don't miss it. It is well worth seeing/reading/listening to, since...
" On the whole, I would recommend it in view of the fact that... " It is
a classic of its kind./It is sure to be a hit.
" It is bound to be a box-office hit. I would not recommend it because... " It is a
bore to read since...
Przykład 4.
Oto recenzja szeroko znanej i popularnej książki, która została napisana przez
licealistkę w kontekście następującego polecenia:
Napisz recenzję książki, która głosi uniwersalne przesłanie.
Wskazówka
Ze względu na bardzo oczywistą
funkcję i przejrzystą strukturę,
pisanie recenzji nie jest wcale
trudne. Podstawą napisania uda-
nego tekstu jest przestrzeganie
konwencji tego gatunku oraz
właściwa znajomość recenzowa-
nego utworu. Istotne jest tu oczy-
wiście zdobycie odpowiedniej
wprawy na drodze ćwiczeń.
3. Jakość języka
A. bogactwo językowe
" jaki jest poziom zaawansowania użytego języka?
" czy wykorzystane słownictwo, frazeologia i struktury są urozmaicone?
" czy styl wypowiedzi jest jednorodny, zgodny z formą i treścią wypracowania?
B. poprawność językowa
" czy praca zawiera jakieś błędy? (jeśli tak, czy są one liczne, czy sporadyczne?)
Recenzja Alchemika, chociaż napisana niezbyt wyszukanym językiem, jest w
pełni poprawna pod względem treści i kompozycji. Język pracy, choć nie zawiera
wyrafinowanego słownictwa, jest bardzo dobry i świadczy o zaawansowanym
poziomie opanowania języka przez autorkę. W naszej ocenie praca ta powinna
uzyskać maksimum punktów przy ocenie kryterialnej.
BOGACTWO POPRAWNOŚĆ
TREŚĆ KOMPOZYCJA RAZEM
J
ZYKOWE J
ZYKOWA
5pkt. 4pkt. 5pkt. 4pkt. 18pkt.
Zadania
Poniżej zamieszczamy propozycje tematów recenzji. W kluczu znajdziesz przykła-
dowe teksty.
Zadanie 1.(18 pkt.)
Napisz recenzję z wydarzenia kulturalnego, które odbyło się w Twojej szkole.
Wypowiedz
powinna zawierać od 200 do 250 słów i spełniać wszystkie wymogi
typowe dla formy wskazanej w poleceniu.
Zadanie 2.(18 pkt,)
Napisz recenzję lektury szkolnej z zakresu literatury polskiej, która zrobiła na
Tobie szczególne wrażenie. Wypowiedz
powinna zawierać od 200 do 250 słów i
spełniać wszystkie wymogi typowe dla formy wskazanej w poleceniu.
Zadanie 3. (18 pkt.)
Napisz recenzję książki/filmu, która/który nie jest warta/wart polecenia.
Wypowiedz
powinna zawierać od 200 do 250 słów i spełniać wszystkie wymogi
typowe dla formy wskazanej w poleceniu.
Zadanie 4. (18 pkt.)
Napisz recenzję filmu, który powstał w oparciu o utwór literacki. Wypowiedz

powinna zawierać od 200 do 250 słów i spełniać wszystkie wymogi typowe dla
formy wskazanej w poleceniu.
Zadanie 5. (18 pkt.)
Napisz recenzję książki niebeletrystycznej (np. poradnika, słownika, podręcznika
itp.). Wypowiedz
powinna zawierać od 200 do 250 słów i spełniać wszystkie
wymogi typowe dla formy wskazanej w poleceniu.