Recenzja manuskryptu artykułu empirycznego
Recenzja powinna składać się z:
" Rekomendacji
" Autorskiego streszczenia recenzowanej pracy
" Uwag do recenzowanego tekstu
Rekomendacja
" Opublikować tekst bez zmian
" Opublikować po naniesieniu niewielkich poprawek (nie wymaga powtórnych recenzji)
" Odesłać tekst do autorów z zachętą do naniesienia istotnych poprawek i przysłania do
powtórnej recenzji
" Odesłać /odrzucić/ tekst
" https://e.kul.pl/ankietypub.html?awid=74400&nc=1&of=1&s_lng=2&tlng=1
Lista kontrolna dla recenzji na
podstawie:
Alvarez, M. M. R., Fernández, M. M. M., Conroy, B. V., &
Martínez, A. C. (2008). Criteria of the peer review
process for publication of experimental and quasi-
experimental research in Psychology: A guide for
creating research papers. International Journal of
Clinical and Health Psychology, 8(3), 751-764.
A. Ogólne wrażenie na temat manuskryptu (ocena ogólna jakości tekstu)
A.1. Co jest najmocniejszÄ… stronÄ… manuskryptu?
A.2. Jaka jest waga (0-100) punktu A1? (0: to jest zaleta, ale nie ma istotnego
znaczenia dla ogólnej jakości tekstu; 100: punkt jest zaleta stanowiąca o jakości
tekstu).
A.3. Co jest najsłabszą stroną manuskryptu?
A.4. Jaka jest waga (0-100) punktu A3? (0: to jest wada, ale nie ma istotnego
znaczenia dla ogólnej jakości tekstu; 100: punkt jest wada dyskwalifikująca tekst).
A.5. Przydatność manuskryptu. (Tematyka jest interesująca dla szerokiego spectrum
czytelników czasopisma, powinien być często cytowany; lub może zainteresować
jedynie wąskie grono czytelników).
B. Ocena wprowadzenia do manuskryptu  omówienia istniejących teorii i badać
oraz umotywowania postawienia takich a nie innych problemów badawczych.
B.1. Czy problem badawczy jest jasno postawiony? (Główny cel badań jest jasno
przedstawiony na początku manuskryptu. Czytelnik nie powinien mieć problemów
ze rozumieniem problemu badawczego lub/i pytań badawczych
B.2. Czy zaprezentowana literatura przedmiotu uzasadnia podjęcie problemu
badawczego? (Czy literatura wskazuje, że podejmowany problem badawczy jest
głównym / wiodącym / istotnym problemem w dziedzinie, czy jedynie pobocznym
/ przyczynkiem / mało istotnym).
B.3. Jeśli badanie rozwiąże problem badawczy, to czy tekst wskazuje perspektywy
badań? (Czy w literaturze jest zgoda, że problem badawczy jest ważny?).
B.4. Czy ramy teoretyczne dla badań zostały przedstawione jasno i klarownie?
(Problem badawczy powinien być osadzony w teorii psychologicznej a nie być
sformułowana w terminach wskaz
ników empirycznych).
B.5. Czy w tekście jasno powiązano zmienne teoretyczne występujące w problemie
badawczym z ich wskaz
nikami empirycznymi?
B.6. Czy manuskrypt jest napisany spójne? (W czytaniu manuskrypt sprawia
wrażenie spójnego tekstu, w którym kolejne punkty jasno wynikają
poprzedzających; tekst nie jest wyliczanką bez związku pomiędzy podrozdziałami i
akapitami. Wprowadzenie powinno być napisane wg reguły od ogółu do szczegółu 
z wyjÄ…tkiem motta lub pierwszego akapitu)
C. Wywód teoretyczny (Wprowadzenie)
C.1. Czy hipotezy sÄ… jasno i wprost postawione i czy sÄ… dobrze uzasadnione?
(Hipotezy powinny być oparte o teorię a nie jedynie wyniki poprzednich badań.)
C.2. Czy hipotezy wynikają z teorii? (Hipotezy powinny być wyprowadzone w
rozumowaniu (wywodzie) teoretycznym).
uzasadnienie).
C.3. Czy hipotezy sÄ… przyczynowe?
C.4. Czy z hipotez jasno i precyzyjnie wynikają oczekiwania co do wyników badania
/ poziomów wskaz
ników w grupach eksperymentalnych lub związków pomiędzy
wskaz
nikami/. istniejÄ… wyraz
ne?
C.5. Czy system pojęciowy jest adekwatny i relewantny? (Pojęcia teoretyczne
powinny być używane zgodnie z ich pochodzeniem a wskaz
niki powinny być
adekwatne do teorii).
C.6. Czy jest przedstawienie alternatywnego punktu widzenia na problem
badawczy? (Manuskrypt nie powinien prezentować jedynie jednego  autorskiego 
punktu widzenia na problem).
C.7. Czy cytowanie literatury jest adekwatne, czy cytowana literatura uzasadnia
stawiane tezy?
C.8. Czy proponowana teoria jest oryginalna? (Czy prezentowane badania testujÄ…
hipotezy autorów tekstu, czy innych osób?)
D. Badania eksperymentalne i quazi-eksperymentalne (Metoda)
D.1. Etyczność. Czy w tekście jasno przedstawiono w jaki sposób zadbano o
etyczność badań?
D.2. Czy rozdział Metoda jest kompletny I właściwie zorganizowany? (Uczestnicy,
materiały I miary, plan badawczy, procedura). Informacje w tej sekcji tekstu
powinny być tak szczegółowe by umożliwić innym badaczom powtórzenie badania
bez konieczności poszukiwania dodatkowych informacji u autorów tekstu.
D.3. Czy hipoteza jest weryfikowalna za pomocÄ… wybranej metody?
D.4. Czy poziomy zmiennej zależnej jest adekwatnie i skutecznie różnią się
pomiędzy warunkami eksperymentalnymi?
D.5. Czy pomiar zmiennej zależnej jest wystarczająco dobry psychometrycznie ? (
(wrażliwość, rzetelność, trafność)?
D.6. Czy trafność wewnętrzna eksperymentu jest wystarczająca? (Kontrola
eksperymentalna i randomizacja).
D.7. Czy uczestnicy sÄ… wyczerpujÄ…co scharakteryzowani? (Procedura rekrutacji,
charakterystyka populacji , liczby uczestników inne kwestie ważne z powodu
charakteru badania).
D.8. Czy opis uczestników pozwala na odtworzenie badania w replikacji?
D.9. Czy procedury randomizacji oraz charakterystyki grup eksperymentalnych
zapewniają trafność badania?
D. Badania eksperymentalne i quazi-eksperymentalne (Metoda)
D.10. Czy procedura badania (e.g., aparatura, bodz
ce, zadania) sÄ… adekwatne do hipotez?
D.11. Czy opis aparatury wystarcza do przeprowadzenia replikacji? (dokładne dane na
temat marki, typu i modelu specjalistycznego sprzętu, ale nie podaje się informacji o mało
istotnych sprawach jak np. marka lub typ komputera PC).
D.12. W przypadku używania nowej metody: Czy jest ona dokładnie opisana a jej użycie
uzasadnione?
D.13. Czy opis procedury jest wystarczająco szczegółowy, by można było zrobić replikację?
(Instrukcje, próby praktyki, próby eksperymentalne).
D.14. Czy badania są właściwie nazywane? (Eksperyment, quazi-eksperyment, sondaż,
badanie korelacyjne, badanie obserwacyjne)
D.15. Ocena planu badawczego:
· Eksperymenty: Czy plan badawczy ma wystarczajÄ…cÄ… moc?
(Plan grup niezależnych czy powtarzanych pomiarów? Czy eksperyment jednoczynnikowy,
czy wieloczynnikowy)
· Quazi-eksperymenty: Czy plan badawczy jest wystarczajÄ…co poÅ‚atany by uzasadnić
wyciąganie wniosków przyczynowo-skutkowych?
D.16. Jakość planu badawczego (plan prosty vs złożony):
Czy wszystkie kluczowe czynniki są wzięte pod uwagę w planie badawczym?.
Czy prostszy plan badawczy nie byłby bardziej adekwatny?.
D. Badania eksperymentalne i quazi-eksperymentalne (Metoda)
D.17. Ogólnie, czy plan badawczy jest właściwy do zweryfikowania postawionych hipotez?
D.19. Trafność wewnętrzna: Czy uzyskane wyniki są wyłącznie rezultatem wpływu
zmiennej niezależnej na zmienną zależną, a nie jakichś innych czynników, które mogłyby
powodować powstanie tej zależności?
a. Czy zabezpieczono się przed efektami odgadywania hipotez przez uczestników?
b. Czy zabezpieczono siÄ™ przed efektami (oczekiwania) eksperymentatora?
c. Czy zabezpieczono siÄ™ przed frustracjÄ… badanych spowodowanÄ… procedurÄ… badania?
d. Czy w badaniu doszło do wykruszania się uczestników? Jaki wpływ na wyniki może mieć
wykruszanie się uczestników?
D.22. Trafność zewnętrzna:
a. Czy badana próbka jest reprezentatywna dla populacji, która jest anonsowana jako
populacja, której dotyczy badanie?
b. Jakie są ewentualne wady doboru próbki
c. Czy wybór miejsca badania (lab/miejsce publiczne/internet i inne) jest adekawtny? Czy
inne miejsce badania byłoby bardziej adekwatne?
b. Jeśli badanie jest realizowane w nietypowym miejscu (np., w internecie), czy jest to
umotywowane w tekście?
E. Wyniki
E.1. Czy wyniki są na tyle oryginalne i ważne, że stanowią istotny wkład do dziedziny
(literatury przedmiotu)? Czy wyniki uzasadniajÄ… przeprowadzenie badania?
E.2. Czy analizy statystyczne są spójne z planem badawczym i hipotezami?
· Czy w tekÅ›cie sÄ… analizy, których wyniki bezpoÅ›rednio odpowiadajÄ… na poszczególne
hipotezy?
E.3. Opis wyników. Czy w tekście są statystyki opisowe (M, SD, SE) dla wszystkich
zmiennych I warunków?
E.4. Czy opis procedur statystycznych jest poprawny?
E.5. Czy statystyki podane są ze wszystkimi szczegółami? (Np. dla ANOVA wartość F,
stopnie swobody, poziom istotności, wskaz
nik siÅ‚y efektu: F(1,178) = 2.99, p = .023, ·p2 =
.04 ? Czy stopnie swobody zgadzają się z liczbą uczestników?
E.6. Czy opis wyników spełnia standardy APA?
E.7. Czy błąd pomiaru jest mały, czy duży? Czy błędy pomiaru we wszystkich warunkach są
takie same? Czy wielkości błędów pomiarowych wskazują na słabość badania?
E.8. Czy wszystkie hipotezy badawcze zostały przetestowane statystycznie?
E.9. Jeśli doszło do wykruszania się uczestników, to czy było ono równomierne we
wszystkich warunkach? Czy wykruszanie się uczestników może być odpowiedzialne za
uzyskane (istotne) wyniki?
E.10. Jeśli używane są nowatorskie analizy statystyczne, to czysą one wyczerpująco
opisane i czy ich użycie było uzasadnione?
F. Dyskusja
F.1. Czy wyniki są właściwie interpretowane? Czy interpretacja wyników
podporzÄ…dkowna jest problemowi badawczemu?
F.2. Czy wyniki sÄ… dyskutowane, czy jedynie interpretowane?
F.3. Czy w dyskusji uwzględniono plan badawczy, w którym uzyskano wyniki? Czy
wyniki nie sÄ… nadinterpretowane?
F.4. Czy wyniki odpowiadajÄ…ce na hipotezy badawcze sÄ… podsumowane na
poczÄ…tku dyskusji?
F.5. Czy podjęto próbę alternatywnego wyjaśnienia uzyskanych wyników? Czy
podano powody dla których wyjaśnienie alternatywne jest mało prawdopodobne?
F.6. Czy wyniki są odniesione do wyników innych relewantnych badań? Czy autorzy
przytaczają badania, których wyniki są odmienne od prezentowanych? Czy i jak
wyjaśniane są niespójności pomiędzy wynikami uzyskanymi a wynikami innych
autorów?
F.7. Czy w dyskusji wskazano słabości badania (np. wybór wskaz
ników lub zmiennej
zależnej /postawa vs zachowanie/)?
F.9. Czy dyskusja jest spójna ze wstępem teoretycznym? Czy dyskusja zawiera
argumenty ad hoc?
F.10. Jak oryginalne i relewantna jest dyskusja wyników? Czy dyskusja przekonuje,
że tekst jest istotnym i ważnym wkładem teoretycznym lub empirycznym wkładem
w dziedzinÄ™?
G. Formatowanie APA lub wymagane przez wydawcę (Dla całego tekstu)
G.1. Czy tekst jest przygotowany zgodnie ze standardami APA lub
wydawniczymi?
G.2. Czy tekst jest właściwie sformatowany? (interlinie, spacje, czcionki,
numeracja rozdziałów i sekcji).
G.3. Czy kolejność sekcji tekstu jest prawidłowa?
G.4. Czy sekcje są kompletne i pozwalają łatwo zrozumieć tekst?
G.5. Czy tekst jest dobrze napisany i ma właściwą konstrukcję? (Koncentracja
na istotnych kwestiach, precyzyjne wnioskowania, spójność pomiędzy
sekcjami)
G.6. Czy tekst jest napisany prostym komunikatywnym językiem a terminy
techniczne są dobrze zdefiniowane przy pierwszym użyciu? Czy tekst jest
zrozumiały dla niespecjalistów?
G. Formatowanie APA lub wymagane przez wydawcę (Dla całego tekstu)
G.7 Czy ilustracje I tabele są adekwatne i kompletne? (Czy można pominąć
niektóre ilustracje / tabele? Jakich ilustracji / tabel brakuje?)
G.8. Czy tekst jest właściwie pozycjonowany?
· TytuÅ‚ jest jasny, krótki i adekwatny dla treÅ›ci tekstu
· Streszczenie jest krótkie i komunikatywne; prezentuje główne sekcje tekstu:
powody podjęcia problem, wyprowadzenie hipotez, główne wyniki i wnioski;
posługuje się ograniczoną pulą pojęć a główne słowa kluczowe i pojęcia
powtarza co najmniej 3 razy.
G.9. Czy bibliografia jest adekwatna?
· zawiera tylko cytowane pozycje i wszystkie cytowane pozycje.
G.10. Czy autorzy wprowadzają nowe terminy / słowa? Czy definiują je
wyczerpująco? Czy nowe terminy są rzeczywiście potrzebne?
G.11. Czy autorzy w twórczy sposób odstępują od standard w formatowaniu
tekstu? Czy odstępstwo jest uzasadnione i użyteczne?
H. y
ródła (cytowania i bibliografia)
H.1. Czy autorzy znają literaturę przedmiotu? Czy powołują się na
najważniejsze pozycje? Czy wszystkie cytowania są konieczne? Czy nie
pominięto pozycji polskich autorów?
H.2. Czy autorzy znają najnowszą literaturę przedmiotu? (większość
cytowani powinno dotyczyć literatury z ostatnich 5 lat).
H.3. Czy literatura cytowana jest zrównoważona? (autorzy ojczyści vs
obcojęzyczni, teksty empiryczne vs teoretyczne)