NOWOTWORY
NARZ
DÓW PA
CIOWYCH
szyjki macicy
trzonu macicy
jajnika
sromu
pochwy
 ONKOLOGIA
nauka o epidemiologii, patogenezie,
profilaktyce, rozpoznawaniu
i leczeniu nowotworów
 Zgony chorych
z powodu nowotworów złośliwych
stanowią drugą co do wielkości przyczynę
po zgonach
wywołanych chorobami układu krążenia
 Nowotwory
części pochwowej szyjki macicy
Stany przedrakowe:
- nadżerka
- polip
- zapalenie przewlekłe kanału szyjki
- leukoplakia
 Główne objawy
upławy o różnym charakterze, bóle, krwawienia
 ROZPOZNANIE
kliniczne
cytologiczne
kolposkopia
biopsja
-
 Rozpoznanie ostateczne
histopatologiczne
- nadżerka
- dysplazja Io, IIo i IIIo
 Leczenie nadżerek
- przeciwzapalne: zawsze
- koagulacja
- laser
- krioterapia
- leczenie operacyjne
(zniekształcenie szyjki, dysplazja, polipy,
leukoplakia)
 Kontrola
- ambulatoryjna
- cytologiczna
- leczenie p-zapalne
 Rak szyjki macicy
(Carcinoma colli uteri)
- 50-60% wszystkich nowotworów narządów
rodnych
- 96% jest to rak płaskonabłonkowy
- rak przedinwazyjny w 30-50 r.ż.
- rak inwazyjny w 40-60 r.ż
- powstaje na podłożu stanów przednowotworowych
i na granicy dwóch nabłonków
 ETIOPATOGENEZA
- złe warunki socjo-ekonomiczne
- brak higieny
- liczni partnerzy
- zakażenia, zapalenia, infekcje wirusowe
- uszkodzenia szyjki (poporodowe)
 ROZPOZNANIE
- kliniczne (kolposkopia)
- cytologia
- biopsja (z nadżerki i kanału szyjki)
W ocenie preparatu cytologicznego stanów przedrakowych
i raka szyjki klasyfikuje się obrazy według pięciu grup
(Papanicolaou)
I grupa komórki prawidłowe nabłonka płaskiego
II grupa komórki zmienione zapalnie (metaplastyczne)
i plazmatyczne, makrofagi i leukocyty)
III grupa komórki dysplastyczne (powiększone,
zwiększona liczba jąder w komórce,
jÄ…dra nadbarwliwe i nieproporcjonalne
w stosunku do plazmy)
IV grupa komórki atypowe (duże jądro i nadbarwliwe ,
kształt nieregularny, kilka jąder w komórce)
V grupa liczne komórki atypowe
 Podział kliniczny raka szyjki (FIGO  1971 r.)
stopień O - rak przedinwazyjny (nie przechodzi przez
błonę podstawną)
stopień Ia - rak z inwazją punktową (mikroinwazje)
stopień Ib - rak dotyczy tylko szyjki
stopień IIa - przechodzi ścianę pochwy (nie przekracza
1/3 dolnej części pochwy)
stopień IIb - nacieka przymacicza (nie dochodzi do
ścian miednicy)
stopień IIIa - nacieka 1/3 dolnej części pochwy
stopień IIIb - nacieka przymacicza do ściany miednicy
stopień IVa - nacieka błonę śluzową pęcherza i
prostnicy
stopień IVb - daje przerzuty odległe
 Leczenie chirurgiczne
- konizacja Ca0
- hysterectomia Ca0
- op. m. Wertheim Ca Ia i Ib
 Leczenie radioterapiÄ…
Ca IIo, IIIo i IVo
brachyterapia: rad, cez
teleradioterapia kobalt
 ROKOWANIE
(przeżycie 5-letnie)
0o 100%
Io 80%
IIo 60%
IIIo 39%
IVo 8%
Nowotwory trzonu macicy
- łagodne: mięśniaki
- złośliwe: raka endometrium, mięsaki
 Mięśniaki (myoma uteri)
- najczęściej 35-45 r.ż.
- główna przyczyna: hyperestrogenizm
- rozpoznanie (bad. kliniczne + USG)
- różnicowanie (ciąża, guz jajnika, inne guzy)
- podsurowicówkowe, śródścienne, podśluzówkowe
- 2% zezłośliwienie
(sarcoma  panhysterectomia + radioterapia)
 LECZENIE
- zachowawcze (hormonalne)
- operacyjne
(wielkość, umiejscowienie, martwica)
Rak błony śluzowej trzonu macicy
(Adenocarcinoma corporis uteri)
- najczęściej po menopauzie - 60-70 r.ż.
- wysoki standard życiowy
- otyłość, nadciśnienie, cukrzyca
- hormonozależny (cykle bezowulacyjne,
nieprawidłowa terapia zastępcza)
- hiperandrogenizm (zespół Stein-Leventhala)
- obciążenie dziedziczne
- przerosty endometrium (atypowe, gruczołowe)
 OBJAWY
- krwawienia (nietypowe plamienia po menopauzie)
- upławy (zabarwione krwią, cuchnące)
 ROZPOZNANIE
- badanie kliniczne
- USG (ocena endometrium)
- hysteroskopia (biopsja: oddzielnie kanał szyjki
i jama macicy)
Rokowanie
5-letnie wyleczenie - 60%
 Stopnie zaawansowania
(wg FIGO)
Io - ograniczony do trzonu macicy
IIo - przechodzi na szyjkÄ™ macicy
IIIo - przechodzi przez macicÄ™,
nie przekracza miednicy mniejszej
IVo - nacieka odbytnicę i/lub pęcherz moczowy
(też odległe przerzuty)
 LECZENIE
operacyjne radioterapia
Å„ð Å„ð
(panhysterectomia) (rad, iryd, cez, kobalt)
hormonalne
Å„ð
(gestageny: Provera, antyestrogeny: Tamoxifen)
 Nowotwory jajników
(Carcinoma ovariorum)
- 60% - nabłonkowe
- 30% z pierwotnej komórki rozrodczej
- 6% specyficzne dla gonad
- niespecyficzne dla gonad
- endometrialne
- przerzutowe
- rak jajnika
- raka jajowodu 1% - b. rzadki
- stanowią 15-20% nowotworów złośliwych
narządów płciowych kobiety
- najczęściej między 50-60 r.ż.
- obciążenie dziedziczne
- bardzo często rozpoznawane zbyt póz
no!!!
 OBJAWY
- brak dolegliwości
- objawy uciskowe (pęcherz moczowy, jelita,
odbytnica)
- bóle (ostre, przewlekłe)
- wczesne objawy przy guzie hormonalnie czynnym
(przedwczesne dojrzewanie, zaburzenia
miesiÄ…czkowania, krwawienia nietypowe)
 Szerzenie siÄ™ nowotworu jajnika
- naciekanie miejscowe
- drogą naczyń chłonnych
- drogą naczyń krwionośnych
 Stopień zaawansowania choroby
(wg FIGO)
Io nowotwór ograniczony do jajników
IIo nowotwór przechodzi na narządy
miednicy mniejszej
IIIo nowotwór daje przerzuty w obrębie
narządów jamy brzusznej
IVo nowotwór daje przerzuty odległe
 LECZENIE
- operacyjne (z wyboru  usunięcie narządu
rodnego, sieci większej, wyrostka robaczkowego,
pobranie płynu z j. brzusznej oraz wymazów do
badania cytologicznego)
- skojarzone (operacyjne + chemioterapia
- chemioterapia (wyłącznie)
- second look
Wyleczenie (przeżycie 5-letnie): 30%
 RAK SROMU
(Carcinoma vulvae)
- 5% wszystkich nowotworów narządów płciowych
kobiety
- powstaje na tle stanów przedrakowych: leukoplakia,
marskość sromu
- objawy: swędzenie
pieczenie
suchość
owrzodzenie
 ROZPOZNANIE
- badanie kliniczne
- biopsja (obowiÄ…zkowo!!!)
LECZENIE
operacyjne (vulvectomia + symphadectomia)
WYLECZENIE
5-letnie przeżycie - 50%
 RAK POCHWY
(Carcinoma vaginae)
- 2% wszystkich nowotworów n. płciowych kobiety
- 45-65 r.ż.  występuje najczęściej
- rak pochwy pierwotny (zwykle płaskonabłonkowy)
- rak wtórny: przez ciągłość (rak sromu i szyjki)
- leukoplakia pochwy uznana za stan przedrakowy
 LECZENIE
radioterapia (rad, cez, kobalt)
WYLECZENIE
5-letnie przeżycie - 37% chorych
 LECZENIE
radioterapia (rad, cez, kobalt)
WYLECZENIE
5-letnie przeżycie - 37% chorych