Czym jest socjologia?
- jest naukowym spojrzeniem na rzeczywistość społeczną, zachodzące w niej procesy i zjawiska 
socjetas (społeczeństwo) / logos (wiedza, wiedza naukowa)
- jest specyficznym rodzajem wiedzy na temat społeczeństwa, które jest centralnym problemem
badawczym socjologii  tego, co je spaja i napędza wewnętrzną dynamikę społeczną
- jest perspektywą naukową starającą się wskazać na zbiorowy aspekt naszego życia (socjologię
interesują przede wszystkim grupy ludzi a nie jednostki w rozumieniu ludzkich indywidualności)
- wskazuje ona nie tyle na istotne znaczenia składowych społeczeństwa, co na strukturę i charakter
relacji tych składowych, tak względem siebie nawzajem, jak i wobec społeczeństwa rozumianego
jako pewna większa całość.
Czym różni się socjologia od innych nauk społecznych?
- bada przede wszystkim nasze własne społeczeństwo, tzn. system społeczny, w którym funkcjonuje
sam socjolog; w praktyce socjologia bada społeczeństwo typu zachodniego
- jest związana ściśle z historią europejskiej (zachodniej) myśli społecznej
- zadaje specyficzne rodzaje pytań na temat społeczeństwa, starając się wskazać na istnienie
pewnych powtarzalnych wzorców i określonych zasad naszego współżycia z innymi
- używa określonego słownika pojęć socjologicznych, właściwych tej dyscyplinie naukowej i
powstałych na gruncie wyłaniania się socjologii jako samodzielnej dyscypliny wiedzy; pojęcia te
stanowią instrumentarium badań socjologicznych
- używa określonego zestawu metod badawczych; jeszcze do niedawna dominował w nich aspekt
ilościowy (ankiety, statystyka), lecz coraz częściej wskazuje na potrzebę uwzględnienia aspektu
jakościowego (wywiad pogłębiony)
Jakie dyscypliny pokrewne socjologii możemy wyróżnić?
- antropologia społeczna (kulturowa), wraz z etnologią i etnografią  Claude Levi-Strauss (Francja)
- studia kulturowe (cultural studies)
- kulturoznawstwo
- historia (społeczna)  szkoła  Annales - Fernand Braudel
- pedagogika
- psychologia społeczna (np. psychologia tłumu)
- ekonomia społeczna
- nauki polityczne
- prawo (historia prawa)
Gdzie leżą początki socjologii?
- jako samodzielna dyscyplina naukowa jest względnie młodą dziedziną wiedzy  narodziła się w I
poł. XIX w.
- po raz pierwszy termin  socjologia użył August Comte w 1838r. W jednym z tomów swej pracy
 Kurs filozofii pozytywnej
- socjologia XIX-wieczna w oczach swych przedstawicieli nie różniła się zbytnio od innych nauk,
w tym nauk przyrodniczych; miała posługiwać się zbliżonymi metodami w celu poznania świata
- z biegiem lat socjologia zyskała jednak status nauki społecznej, w sensie opozycyjnego
traktowania nauk przyrodniczych i humanistyki; Wilhelm Dilthey i podział nauki na:
Naturwissenschaften (nauki przyrodnicze) i Geisteswissenschaften (nauki o wytworach ludzkiego
ducha)
- protosocjologiczna myśl  refleksja na temat społeczeństwa
Platon (427-347 p.n.e.)
Myśl społeczna Platona:
- filozofia społeczna Platona związana jest z jego stanowiskiem idealistycznym
- wyraz
niejsza wykładnia tych poglądów została zawarta w traktacie  Państwo
- Platon rysuje w nim obraz społeczeństwa skorumpowanego, zdemoralizowanego i pogrążonego
kryzysie wartości
- rozwiązaniem może być zmiana elit i struktury społecznej  powstanie swoistej utopii społecznej
- idealnym władcą byłby filozof i polityk w jednej osobie, społeczeństwo, aby sprawnie działać
musi wyznaczać zadania (role) swoim członkom (wizja społeczeństwa stanowego)
- wpływ Platona na myśl socjologiczną zawiera się także w stosowanej przez niego metaforze
 jaskini platońskiej
Arystoteles (384-322 p.n.e.)
Filozofia społeczna Arystotelesa:
- była krytyką filozofii platońskiej i idealizmu
- jego teoria społeczna wynikała z przyjętej przez niego teorii etyki, zgodnie z którą wiedza o
ideach nie jest tożsama z wiedzą na temat dobra (wpływ Arystotelesa na filozofię chrześcijańską)
- państwo jest naturalnym bytem, w którym funkcjonuje każde społeczeństwo
- każde społeczeństwo tworzy takie państwo, które odpowiada jego potrzebom
- filozof nie może zajmować miejsca władcy, lecz powinien jedynie być doradcą i edukatorem
kierującym się zasadą  złotego środka
- istnieje jednak prawo naturalne, które zezwala jednostkom bardziej światłym (Grekom) władać
ludz
mi mniej rozumnymi (barbarzyńcami)
Herodot (484-426 p.n.e.)
 Dzieje Herodota i obraz społeczeństwa greckiego jako zaprzeczenie
barbarzyństwa (obecności kulturowej)
- w swym traktacie  Dzieje Herodot opisuje społeczeństwa znane Grekom w starożytności i ich
sposób życia (religia, obyczajowość itp.), aby wskazać na istotne różnice pomiędzy Grekami a nie-
Grekami (barbarzyńcami)
- tym samym definiuje on pojęcie obywatela nie w kategoriach politycznych, ale społecznych i
kulturowych
- w starożytnej Grecji tytułem  Greka mógł się mienić ten, kto spełniał określony zestaw
kryteriów:
" mężczyzna
" człowiek urodzony jako wolny (wykluczenie wyzwoleńców)
" człowiek, który osiągnął pewien wiek (dojrzałość intelektualna)
" człowiek wierzący w panteon greckich bóstw
" człowiek mówiący językiem greckim jako językiem ojczystym
" człowiek, który pijał wino
Myśl społeczna europejskiej filozofii średniowiecza:
- zanegowała w znacznej mierze dokonania filozofii antycznej Grecji i Rzymu
- zmiana kategorii społecznych i politycznych na kategorie religijne
- religia (instytucjonalna w odniesieniu do kościoła katolickiego) i świat nadprzyrodzony (idea
zbawienia) jako centralny punkt dyskusji społecznej
- porządek społeczny wynikał nie z tego, jak ludzie kształtują swoje życie, lecz z rzekomego
istnienia prawa naturalnego ustanowionego przez Boga; władza królewska posiada zatem podstawy
nadnaturalne, gdyż władca jest namiestnikiem Boga na Ziemi
- filozofia społeczna średniowiecza dostarczała niejako argumentacji dla istnienia silnie
zhierarchizowanego społeczeństwa stanowego  modelu społecznego dominującego wówczas w
większości państw europejskich
- mobilność społeczna w społeczeństwie stanowym praktycznie nie istniała  człowiek był
przypisany do danego stanu poprzez swoje urodzenie
- występek przeciwko porządkowi społecznemu (np. wobec człowieka innego, wyższego stanu)
traktowane nie tylko kategoriach społecznych, lecz także religijnych (grzech)
- najważniejsze przesłanki średniowiecznej filozofii społecznej znajdujemy w pismach św. Tomasza
z Akwinu ( Suma teologiczna  ) i św. Augustyna ( O państwie bożym )