Szlak kajakowy - Kanał Augustowski

Krótka charakterystyka szlaku: sztuczna droga wodna, wykorzystująca częściowo dawne koryta
rzek Czarnej Hańczy i Netty, łącząca Niemen z Biebrzą z najwyższym punktem (stanowiskiem
szczytowym) przy ujściu Suchej Rzeczki. Na trasie 18 śluz, z czego 3 na Białorusi a 15 w Polsce.
Planując spływ należy uwzględnić, że śluzowanie wraz z oczekiwaniem i uiszczeniem opłaty
zajmuje zwykle około godziny. Znaczenie dla wodniaków ma zwłaszcza odcinek od ujścia Czarnej
Hańczy w Rygolu do Biebrzy. Zapewne najbardziej malowniczy kanał żeglowny w Polsce,
zbudowany w latach 1824 - 1838. Zaprojektowany przez Ignacego Prądzyńskiego, wybitnego
inżyniera i generała z czasów powstania listopadowego, z zabytkowymi śluzami (najciekawsze
i najlepiej zachowane: Sosnówek, Mikaszówka, Perkuć, Paniewo, Swoboda) jest pomnikiem
polskiej myśli inżynieryjnej z czasów Królestwa Kongresowego. Śluzowanie w górę jest dużym
przeżyciem, gdyż woda do wnętrza śluzy wlewa się przez zastawki we wrotach na oczach
śluzowanych. Obecnie bez znaczenia gospodarczego, pełni tylko funkcje turystyczne. Na odcinku
Rygol - Augustów na brzegach lasy Puszczy Augustowskiej, a pomiędzy odcinkami stricte
kanałowymi piękne jeziora; od Augustowa do Biebrzy szlak bardziej monotonny i mniej
uczęszczany. Na odcinku z Rygola do Augustowa sporo wyznaczonych miejsc biwakowych
(niektóre ważniejsze wymieniono w opisie). Poniżej Augustowa szlak bez poważniejszej
infrastruktury turystycznej.
Położenie: Równina Augustowska i Kotlina Biebrzańska, łączy Niemen z Biebrzą.
Odcinek dostępny dla kajaka: w Polsce Kurzyniec - Dębowo (81,7 km), na Białorusi Kurzyniec -
Niemnowo (19,5 km)
Odcinek przepłynięty (data spływu): Rygol - Dębowo (Rygol - Białobrzegi ostatnio lipiec 2009,
Białobrzegi - Dębowo lipiec 1993)
Informacje o przepłyniętym odcinku:
Ilość dni płynięcia: 4 - 5
Trudność: ZWA
Uciążliwość: u 1
Malowniczość: do Augustowa ***, niżej *
Orientacyjny kilometraż - przeszkody i ciekawostki:

70,5 »

Rygol, ujście Czarnej Hańczy; można stąd popłynąć do granicy z Białorusią na śluzie
Kurzyniec przez śluzy Tartak i Kudrynki (11,2 km), z tym, że na śluzach trzeba z reguły
kajaki przenosić

70,3

śluza Sosnówek, z lewej miejsce biwakowania

69,1

śluza Mikaszówka, we wsi Mikaszówka ciekawy drewniany kościół, za śluzą malownicze
jeziora Mikaszówek i Mikaszewo

63,0

śluza Perkuć, wśród lasu, przy niej interesujący leśny rezerwat przyrody, za nią jezioro
Krzywe, w lewo wejście pod mostkiem na nieduże jezioro Kruglak o zatorfionych brzegach

60,9

śluza Paniewo, dwukomorowa, za nią jezioro Paniewo z rozległym biwakiem na północnym
brzegu

58,5

jezioro Orle, nad nim z lewej wieś Płaska

57,0

śluza Gorczyca (ostatnie śluzowanie w górę), za nią zarastające jezioro Gorczyckie,

przechodzące niezauważalnie w kanał, nad nim stanica wodna Płaska

53,0

ujście Suchej Rzeczki z prawej strony, przy ujściu biwak; Suchą Rzeczką można popłynąć
pod prąd 1,5 km na jezioro Serwy (u wypływu z jeziora przenoska przez jaz); jezioro Serwy
ma 6,5 km długości i dwie duże wyspy; z położonej w połowie długości jeziora wsi Serwy
oraz leżącej po drugiej stronie jeziora wsi Małowiste można przewieźć kajaki do Bryzgla nad
jezioro Wigry, na początek szlaku Czarnej Hańczy albo do wsi Danowskie nad jeziorem
Blizno, na początek szlaku Blizny

47,4

śluza Swoboda (od niej śluzowania odbywają się w dół), za nią piękne jezioro Studzieniczne
z licznymi biwakami na południowym brzegu; na początku jeziora prywatny ośrodek wodny
i pozostałości stanicy wodnej Swoboda; w końcowej części jeziora na wyspie rezerwat
przyrody Brzozowy Grąd, na południowym brzegu wieś Studzieniczna z drewnianym
kościołem i murowaną kaplicą na półwyspie, znane sanktuarium maryjne, odwiedzone
w 1995 roku przez Jana Pawła II (to zdarzenie upamiętnia interesujący pomnik)

43,5

śluza Przewięź, za nią jezioro Białe Augustowskie o świetnej wodzie; docierają na nie już
dość licznie wczasowicze na łódkach startujących w Augustowie

36,7

rzeczka Klonownica, długości 800 m, pod mostem prowadzi na jezioro Necko, wyraźnie
brudniejsze, z wieloma ośrodkami wypoczynkowymi; z prawej w zatoce jeziora Necko ujście
rzeki Rospudy

34,3

wypływ Kanału z jeziora, z prawej ośrodek PTTK, most i zabudowa miasta Augustowa
(warto obejrzeć muzeum Kanału Augusowskiego w starym dworku)

32,8

rozwidlenie: w lewo jaz i dalej Kanał Bystry, prowadzący do jeziora Sajno (2,5 km); obecnie
spływ w tamtym kierunku jest prawie niemożliwy, gdyż droga przenoszenia kajaków została
zagrodzona metalowymi barierami, aby przenoszenie kajaków nie zakłócało ruchu na bardzo
uczęszczanej szosie; w prawo śluza Augustów, tam należy się kierować; na półwyspie między
odnogami muzeum Kanału Augustowskiego w starym dworku

31,7

kolejny most w Augustowie

27,3 »

upust w lewo; po spuszczeniu kajaka parędziesiąt centymetrów w dół z zastawki można
niedużym kanałem wśród trzcinowiska przedostać się po 500 m do rzeki Sajownicy i nią pod
niezbyt silny prąd podpłynąć na jezioro Sajno; jest to najdogodniejsze obecnie połączenie
pomiędzy Kanałem Augustowskim a tym jeziorem

26,8 »

śluza Białobrzegi, za nią most; przed mostem można dobić i przenieść kajaki około 60 m na
Sajownicę powyżej jazu u jej ujścia do Netty, a następnie Sajownicą pod niezbyt silny prąd
popłynąć na jezioro Sajno; za mostem w lewo liczącym około 100 m kanałem (bez przenoski)
można przedostać się na rzekę Nettę, która stanowi odtąd alternatywny szlak dla dalszego
odcinka Kanału Augustowskiego

19,2

śluza Borki, przed nią z lewej upust do Netty, za nią najdłuższa sześciokilometrowa prosta
Kanału

13,2

śluza Sosnowo, przed nią upust do Netty

11,0

połączenie Kanału z Nettą, odtąd koryto Kanału poprowadzone dawnym korytem rzeki jest
bardziej kręte; wpływamy na teren Biebrzańskiego Parku Narodowego; z lewej rezerwat

przyrody Czerwone Bagno

2,0

Polkowo, wieś z prawej strony

0,3

śluza Dębowo

0,0 »

połączenie Kanału Augustowskiego z Biebrzą