ZARZADZANIE LOGISTYK
Ą
Metoda Zapasu Jednookresowego
(MZJ)
Metoda Zapasu Jednookresowego (MZJ)
Metoda stosowana w przypadkach gdy popyt
wyst
ę
puje tylko w jednym okresie tj. w sytuacjach
gdy nadwy
ż
ka zapasów mo
ż
e mie
ć
ograniczony
okres przydatno
ś
ci do wykorzystania i w razie
niesprzedania w zamierzonym okresie trzeba j
ą
niesprzedania w zamierzonym okresie trzeba j
ą
wyrzuci
ć
, sprzeda
ć
ze strat
ą
lub nawet zniszczy
ć
,
ponosz
ą
c dodatkowe koszty
Przykłady
tego
typu
zapasów
to
m.in.:
ś
wie
ż
e ryby, gazety i czasopisma, a tak
ż
e choinki
w okresie Bo
ż
ego Narodzenia
Metoda Zapasu Jednookresowego (MZJ)
W takich warunkach firma musi porówna
ć
potencjalny
koszt
wyst
ą
pienia
niedoboru
z potencjalnym kosztem wyst
ą
pienia nadwy
ż
ki,
gdzie:
koszt wyst
ą
pienia niedoboru C
=
koszt wyst
ą
pienia niedoboru C
niedoboru
=
= (warto
ść
jednostki, na któr
ą
jest popyt)-(koszt jej nabycia)
koszt wyst
ą
pienia nadwy
ż
ki C
nadwy
ż
ki
=
= (koszt nabycia jednostki)+(koszt pozbycia si
ę
towaru)-
(warto
ść
odzyskana)
Metoda Zapasu Jednookresowego (MZJ)
Celem
MZJ
jest
okre
ś
lenie
takiego
poziomu
zaopatrzenia,
dla
którego
oczekiwany
koszt
wyst
ą
pienia niedoboru b
ę
dzie najbli
ż
szy oczekiwanemu
kosztowi wyst
ą
pienia nadwy
ż
ki. Zastosowanie MZJ jest
procesem składaj
ą
cym si
ę
z dwóch etapów:
procesem składaj
ą
cym si
ę
z dwóch etapów:
Okre
ś
lenie docelowego poziomu obsługi (SL
T
), dla
którego
ró
ż
nica
pomi
ę
dzy
kosztem
wyst
ą
pienia
niedoboru
a
kosztem
wyst
ą
pienia
nadwy
ż
ki
jest
najmniejsza.
Okre
ś
lenie na podstawie docelowego poziomu obsługi
docelowego poziomu uzupełniania zapasów (TS)
danego produktu.
MZJ - Docelowy poziom obsługi
W metodzie zapasu jednookres. poziom obsługi to
po prostu prawdopodobie
ń
stwo,
ż
e firma posiada
wystarczaj
ą
c
ą
ilo
ść
towaru,
ż
eby zaspokoi
ć
popyt
W przeciwie
ń
stwie do metody stałego okresu zamawiania
albo stałej wielko
ś
ci zamówienia nie uwzgl
ę
dnia si
ę
tutaj
albo stałej wielko
ś
ci zamówienia nie uwzgl
ę
dnia si
ę
tutaj
okresu uzupełniania zapasów — zapas jest
wystarczaj
ą
cy albo nie.
W takim razie docelowy poziom obsługi to taki
poziom, przy którym oczekiwany koszt wyst
ą
pienia
niedoboru
jest
równy
oczekiwanemu
kosztowi
wyst
ą
pienia nadwy
ż
ki:
MZJ - Docelowy poziom obsługi
oczekiwany koszt wyst
ą
pienia niedoboru =
= oczekiwany koszt wyst
ą
pienia nadwy
ż
ki
lub
(1-p)C
= pC
(1-p)C
niedoboru
= pC
nadwy
ż
ki
gdzie:
p - prawdopodobie
ń
stwo,
ż
e posiadany zapas pozwoli pokry
ć
popyt
(1-p) - prawdopodobie
ń
stwo wyst
ą
pienia niedoboru
C
niedoboru
- koszt wyst
ą
pienia niedoboru
C
nadwv
ż
ki
- koszt wyst
ą
pienia nadwy
ż
ki
MZJ - Docelowy poziom obsługi
Docelowy poziom obsługi (SL
T
) to
warto
ść
p, dla której prawdziwe jest
równanie:
(1- SL )C
= SL C
(1- SL
T
)C
niedoboru
= SL
T
C
nadwy
ż
ki
.
nadwyż
niedoboru
niedoboru
T
C
C
C
SL
+
=
MZJ - Docelowy poziom obsługi
PRZYKŁAD
Darek prowadzi niewielkie stoisko z lemoniad
ą
,
któr
ą
przyrz
ą
dza sam ka
ż
dego ranka. Chciałby
okre
ś
li
ć
, jak
ą
ilo
ść
napoju powinien sporz
ą
dza
ć
,
ż
eby
móc
zaspokoi
ć
popyt.
Musi
zastosowa
ć
ż
eby
móc
zaspokoi
ć
popyt.
Musi
zastosowa
ć
metod
ę
zapasu
jednookresowego,
poniewa
ż
lemoniada niesprzedana w dniu jej przyrz
ą
dzenia
zostaje wylana, gdy
ż
nast
ę
pnego dnia nie nadaje
si
ę
ju
ż
do spo
ż
ycia. Zmieszanie jednego litra napoju
kosztuje 2,50 zł, a przychód z tytułu sprzedania litra
lemoniady jest równy 10 zł
MZJ - Docelowy poziom obsługi
PRZYKŁAD c.d.
W
kategoriach
problemu
zapasu
jednookresowego
koszty
wyst
ą
pienia niedoboru i nadwy
ż
ki s
ą
nast
ę
puj
ą
ce:
C
niedoboru
= (przychód ze sprzeda
ż
y litra napoju)-(koszt
wyprodukowania litra napoju) = 10 zł-2,50 zł = 7,50 zł
wyprodukowania litra napoju) = 10 zł-2,50 zł = 7,50 zł
C
nadwy
ż
ki
= koszt wyprodukowania litra napoju = 2,50 zł
Na podstawie tych informacji Darek mo
ż
e obliczy
ć
poziom obsługi:
Darek powinien, wi
ę
c wyprodukowa
ć
tyle lemoniady,
ż
eby móc
zaspokoi
ć
popyt przez 75% czasu
.
%
75
lub
75
,
0
5
,
2
50
,
7
50
,
7
.
=
+
=
+
=
zł
zł
zł
C
C
C
SL
nadwyż
niedoboru
niedoboru
T
MZJ - Docelowy poziom
uzupełniania zapasów
Drugim
krokiem
w
metodzie
zapasu
jednookresowego jest przeło
ż
enie docelowego
poziomu
obsługi
(prawdopodobie
ń
stwa)
na
docelowy poziom uzupełniania zapasów.
W tym celu musimy posiada
ć
informacje na temat
rozkładu popytu. W zale
ż
no
ś
ci od sytuacji mo
ż
emy
oszacowa
ć
rozkład popytu na podstawie danych
historycznych albo przyj
ąć
rozkład teoretyczny, na
przykład rozkład normalny albo rozkład Poissona.
MZJ - Docelowy poziom
uzupełniania zapasów
PRZYKŁAD
W poprzednim przykładzie Darek obliczył,
ż
e docelowy
poziom obsługi na jego stoisku powinien by
ć
równy:
SL
T
=75%
Darek
wywnioskował
na
podstawie
codziennych
Darek
wywnioskował
na
podstawie
codziennych
obserwacji,
ż
e
rozkład
dziennego
popytu
na lemoniad
ę
jest zgodny z rozkładem normalnym. W
zwi
ą
zku
z
tym
chce,
ż
eby
docelowy
poziom
uzupełniania zapasów (TS) był wy
ż
szy ni
ż
około 75%
powierzchni pod krzyw
ą
normaln
ą
. Rysunek 1 ilustruje
t
ę
koncepcj
ę
.
MZJ - Docelowy poziom
uzupełniania zapasów
PRZYKŁAD c.d.
Rysunek 1. Docelowy poziom uzupełniania zapasów
dla stoiska z lemoniad
ą
MZJ - Docelowy poziom
uzupełniania zapasów
PRZYKŁAD c.d.
Darek wie równie
ż
,
ż
e nawet je
ś
li dzienny popyt na
lemoniad
ę
jest normalnie rozło
ż
ony, warto
ś
ci
ś
rednie i
odchylenia standardowe ró
ż
ni
ą
si
ę
w zale
ż
no
ś
ci od dnia
tygodnia (patrz tabela 1). Dlatego musimy obliczy
ć
inne
tygodnia (patrz tabela 1). Dlatego musimy obliczy
ć
inne
docelowe
poziomy
uzupełniania
zapasów
dla
dni
powszednich, dla soboty i dla niedzieli.
MZJ - Docelowy poziom
uzupełniania zapasów
PRZYKŁAD c.d.
Wykorzystuj
ą
c tablic
ę
skumulowanych powierzchni
pod krzyw
ą
normaln
ą
(
dodatek A
), Darek szybko
ustala,
ż
e
przy
poziomie
obsługi
równym
75%
docelowy poziom uzupełniania zapasów powinien
docelowy poziom uzupełniania zapasów powinien
wynosi
ć
około 0,68 odchylenia standardowego od
ś
redniej. Wobec tego docelowy poziom uzupełniania
zapasów b
ę
dzie si
ę
kształtował nast
ę
puj
ą
co:
Poniedziałek – pi
ą
tek
422+0,68*67 =467,56 l
Sobota
719+0,68*113 =795,84 l
Niedziela
528+0,68*85 =585,8 l