„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Beata Radomska

Opracowywanie dokumentacji kartograficzno-
geologicznej dla struktur wgłębnych 311[12].Z1.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji

–

Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr inż. Magdalena Stawarz
mgr inż. Joanna Sznajder-Stworzyjanek



Opracowanie redakcyjne:
mgr Janina Rudzińska



Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Kacperczyk

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[12].Z1.03
„Opracowywanie dokumentacji kartograficzno-geologicznej dla struktur wgłębnych”,
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik geolog.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Ćwiczenia

11

5.1.

Geologiczna obsługa kopalń podziemnych i kopalń odkrywkowych

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2.

Dokumentacja geologiczna złoża

13

5.2.1

Ć

wiczenia

13

5.3.

Metody geologicznej kartografii wgłębnej

15

5.3.1. Ćwiczenia

15

5.4.

Charakterystyka i podział map wgłębnych

17

5.4.1.

Ć

wiczenia

17

5.5.

Mapy miąższościowe, strukturalne, składu, geofizyczne

19

5.5.1.

Ć

wiczenia

19

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

21

7.

Literatura

35

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik geolog o podstawowych
zasadach opracowywania dokumentacji kartograficzno-geologicznej dla struktur wgłębnych
skorupy ziemskiej

W poradniku zamieszczono:

–

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

–

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

–

przykładowe scenariusze zajęć,

–

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

–

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

–

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które zawierają

podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest zwrócenie
uwagi na następujące elementy:
–

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie,

–

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy jest
przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić uczniom
samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów, w formie
dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza, ponieważ
nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz w trakcie
dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

–

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono propozycję ćwiczeń.
Nauczyciel decyduje, które z zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy
określonym zapleczu technodydaktycznym szkoły. Prowadzący może również
zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,

–

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu,

–

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną
liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzależniona
jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według własnego
projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak przeprowadzić
proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie swoich
umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

–

pokaz,

–

ć

wiczenie (laboratoryjne lub inne),

–

projektów,

–

przewodniego tekstu.

311[12].Z1

Dokumentacja geologiczna

311[12].Z1.01

Posługiwanie się mapami geologicznymi

311[12].Z1.02

Wykonywanie pomiarów geologicznych

311[12].Z1.03

Opracowywanie dokumentacji kartograficzno-

geologicznej dla struktur wgłębnych

311[12].Z1.04

Sporządzanie map geologicznych

Schemat układu jednostek modułowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

odczytywać i umieć interpretować dokumenty geologiczne,

−

prowadzić dokumentację wykonywanych robót, obserwacji geologicznych,

−

posługiwać się podstawowym sprzętem geodezyjnym w terenowych pracach
kartograficznych,

−

posługiwać

się

aparaturą

kontrolno-pomiarową

oraz

badawczą,

narzędziami

geologicznymi i odczynnikami chemicznymi przy wykonywaniu badań i pobieraniu
próbek,

−

wykorzystywać techniki komputerowe w pracy zawodowej,

–

stosować przepisy prawa geologicznego i górniczego, przepisy wykonawcze, instrukcje
techniczne i normy,

–

stosować podstawowe przepisy związane z ochroną środowiska, zasobów złóż kopalin,
wód podziemnych i innych składników środowiska podczas wykonywania prac
geologicznych i wydobywania kopalin,

–

posługiwać się językiem obcym w zakresie wspomagającym wykonywanie zadań
zawodowych,

–

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej,

–

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

–

stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej,

–

udzielać pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy,

–

korzystać z doradztwa specjalistycznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić cele i zadania geologii kopalnianej,

−

określić rodzaj i zakres prac wykonywanych na potrzeby górnictwa podziemnego
i odkrywkowego,

−

wyjaśnić znaczenie badań tektonicznych, obserwacji hydrogeologicznych i geologiczno-
inżynierskich w kopalniach,

−

zastosować zasady opracowywania dokumentacji kartograficzno-geologicznej dla struktur
wgłębnych,

−

sporządzić szczegółowe szkice geologiczne,

−

opracować profil geologiczny na potrzeby głębienia szybu,

−

opracować dokumentację geologiczną złoża,

−

scharakteryzować metody kartografii wgłębnej,

−

dokonać podziału map kartowania wgłębnego,

−

wykonać mapy izolinii zgodnie z zasadami ich konstrukcji,

−

scharakteryzować mapy miąższościowe,

−

scharakteryzować mapy strukturalne,

−

zastosować zasady konstrukcji wgłębnych map geologicznych,

−

scharakteryzować mapy składu,

−

wykonać opis map geofizycznych,

−

skorzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Technik geolog 311[12]

Moduł:

Dokumentacja geologiczna 311[12].Z1

Jednostka modułowa:

Opracowywanie dokumentacji kartograficzno-
geologicznej dla struktur wgłębnych 311[12].Z1.03

Temat: Opracowanie dokumentacji geologicznej złoża.

Cel ogólny: Opanowanie umiejętności opracowywania i wykonywania dokumentacji

geologicznej złoża.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić, co to jest dokumentacja geologiczna złoża i w jakim celu jest prowadzona,

−

wymienić, co składa się na część tekstową dokumentacji geologicznej złoża,

−

wymienić, co składa się na część graficzną dokumentacji geologicznej złoża,

−

wymienić, co powinna zawierać część tabelaryczną dokumentacji geologicznej złoża,

−

wyjaśnić, z czego wynika obowiązek sporządzenia dokumentacji geologicznej złoża,

−

sporządzić analizę dokładności rozpoznania złoża.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

ć

wiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 3-osobowych.

Czas:

8 godzin dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:

−

plany kopalniane, dokumentacje kartograficzne z kopalni,

−

tekst rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych wymagań, jakim
powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż kopalin – dla każdego zespołu
uczniowskiego,

−

przykładowa dokumentacja geologiczna,

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1.

Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.

2.

Określenie tematu zajęć.

3.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

4.

Podział grupy uczniów na zespoły.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Wprowadzenie do tematu
1)

nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny na temat zasad sporządzania
i prowadzenia dokumentacji geologicznej złoża,

2)

nauczyciel przedstawia gotowe przykładowe dokumentacje geologiczne, plany
kopalniane, dokumentacje kartograficzne z kopalni,

3)

nauczyciel rozdaje tekst rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych
wymagań, jakim powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż kopalin – dla
każdego zespołu uczniowskiego,

4)

nauczyciel rozdaje zestawy ćwiczeń dla każdego zespołu uczniowskiego.

Realizacja ćwiczenia praktycznego
1)

uczniowie zapoznają się z treścią przydzielonego zadania,

2)

nauczyciel wyjaśnia cel ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania,

3)

uczniowie i nauczyciel organizują stanowiska do przeprowadzenia ćwiczenia
opracowanie dokumentacji geologicznej złoża,

4)

nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela wskazówek i rad,

5)

uczniowie wykonują ćwiczenia wg własnego zestawu ćwiczeń,

6)

nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela wskazówek i rad,

7)

każdy zespół przedstawia na forum grupy efekty pracy,

8)

nauczyciel analizuje i ocenia pracę zespołów.

Podsumowanie zajęć
1)

uczeń, przedstawiciel grupy, prezentuje wykonane zadanie,

2)

nauczyciel ocenia pracę każdej grupy.

Analiza końcowa

Nauczyciel ocenia metodą obserwacji indywidualnie każdego ucznia i zespół, na bieżąco

podczas dyskusji, wykonywania ćwiczenia oraz końcowe efekty pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Technik geolog 311[12]

Moduł:

Dokumentacja geologiczna 311[12].Z1

Jednostka modułowa:

Opracowywanie dokumentacji kartograficzno-
geologicznej dla struktur wgłębnych 311[12].Z1.03

Temat: Znaczenie badań tektonicznych, obserwacji hydrogeologicznych i geologiczno-

inżynierskich w kopalniach.

Cel ogólny: Wytworzenie w uczniach umiejętności wykrywania, oceniania i przewidywania

zagrożeń jakie mogą wystąpić w kopalniach.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wykrywać zagrożenia związane z działalnością górniczą,

−

monitorować stan zagrożeń naturalnych i technicznych w procesie wydobywania kopalin,

−

przewidywać zagrożenia, jakie mogą wystąpić w kopalniach,

−

zapobiegać lub ograniczać szkodliwe oddziaływania górnictwa na środowisko.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

ć

wiczenia praktyczne,

−

metoda sytuacyjna,

−

„burza mózgów”,

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 3-osobowych,

−

zbiorowa.

Czas:

4 godziny dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

prezentacja multimedialna lub foliogramy z podziałem zagrożeń wiążących się
z działalnością górniczą,

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

−

karty pracy do zestawu ćwiczeń opracowane przez nauczyciela.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1.

Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.

2.

Określenie tematu zajęć.

3.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

4.

Podział grupy uczniów na zespoły.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Wprowadzenie do tematu
1)

nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny z wykorzystaniem prezentacji
multimedialnej lub foliogramów na temat znaczenia badań tektonicznych, obserwacji
hydrogeologicznych i geologiczno-inżynierskich w kopalniach,

2)

nauczyciel na koniec wykładu zadaje polecenie: „Podaj przykłady zagrożeń związanego
z eksploatacją w kopalni odkrywkowej i sposoby ich zapobiegania”,

3)

„burza mózgów” – uczniowie udzielają różnych odpowiedzi, wszystkie zostają zapisane
na tablicy, nauczyciel z uczniami weryfikuje odpowiedzi i propozycje,

4)

nauczyciel rozdaje zestawy ćwiczeń dla każdego zespołu uczniowskiego.

Realizacja ćwiczenia praktycznego
1)

uczniowie zapoznają się z treścią przydzielonego zadania,

2)

nauczyciel wyjaśnia cel ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania,

3)

uczniowie i nauczyciel organizują wycieczkę na teren kopalni odkrywkowej,

4)

nauczyciel wraz z pracownikami kopalni demonstrują uczniom sposoby badań
i obserwacji tektonicznych, hydrogeologicznych i geologiczno-inżynierskich,

5)

uczniowie wykonują ćwiczenia wg własnego zestawu ćwiczeń,

6)

nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela wskazówek i rad,

7)

każdy zespół przedstawia na forum grupy efekty pracy,

8)

nauczyciel analizuje i ocenia pracę zespołów.

Podsumowanie zajęć
1)

uczeń, przedstawiciel grupy, prezentuje wykonane zadanie,

2)

nauczyciel ocenia pracę każdej grupy.

Analiza końcowa

Nauczyciel ocenia metodą obserwacji indywidualnie każdego ucznia i zespół, na bieżąco

podczas dyskusji, wykonywania ćwiczenia oraz końcowe efekty pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Geologiczna

obsługa

kopalń

podziemnych

i

kopalń

odkrywkowych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj plan działań zapobiegawczych, eliminujących niepożądane działania na

ś

rodowisko w wybranym zakładzie wydobycia węgla kamiennego.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny rozpocząć się krótkim wykładem wprowadzającym. Przed

przystąpieniem do wykonywania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni
fragment rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2–3 osobowe.
W trakcie ćwiczeń nauczyciel obserwuje pracę uczniów i w razie potrzeby udziela
wskazówek. Na zakończenie zajęć nauczyciel powinien podsumować ćwiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał – rozdział 4.1 Poradnik dla ucznia,

2)

dokonać wyboru zakładu wydobycia węgla kamiennego,

3)

przeanalizować opis zakładu wydobycia węgla kamiennego,

4)

ustalić zagrożenia środowiska, jakie występują podczas eksploatacji złoża w zakładzie
wydobycia,

5)

sporządzić plan działań zapobiegawczych,

6)

uzasadnić prawidłowość wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna,

−

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

opis zakładu wydobycia węgla kamiennego,

−

materiały piśmiennicze.

Ćwiczenie 2

Zaproponuj i przygotuj w formie planu działania zapobiegające dla zagrożeń

występujących w wybranej kopalni odkrywkowej.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny rozpocząć się krótkim wykładem wprowadzającym. Przed

przystąpieniem do wykonywania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni
fragment rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2–3 osobowe.
W trakcie ćwiczeń nauczyciel obserwuje prace uczniów i w razie potrzeby udziela
wskazówek. Na zakończenie zajęć nauczyciel powinien podsumować ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał – rozdział 4.1 Poradnik dla ucznia,

2)

dokonać wyboru kopalni odkrywkowej,

3)

przeanalizować opis kopalni odkrywkowej,

4)

ustalić zagrożenia występujące w kopalni odkrywkowej,

5)

sporządzić plan działań zapobiegających występującym zagrożeniom,

6)

uzasadnić zaplanowane działania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

opis kopalni odkrywkowej,

−

materiały piśmiennicze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2.

Dokumentacja geologiczna złoża

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź załącznik do dokumentacji geologicznej złoża z omówieniem wykonanych prac

geologicznych i badań specjalistycznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel wraz z uczniami powinni

odbyć wycieczkę dydaktyczną do instytucji specjalizującej się w prowadzeniu badań
i ekspertyz geologicznych. Nauczyciel następnie powinien omówić jego zakres ćwiczenia
i sposób wykonania. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na bezpieczeństwo pracy. Zajęcia
powinny rozpocząć się krótkim wykładem wprowadzającym, uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. W trakcie ćwiczeń nauczyciel obserwuje
prace uczniów i w razie potrzeby udziela wskazówek. Na zakończenie zajęć nauczyciel
powinien podsumować ćwiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał – rozdział 4.2 Poradnik dla ucznia,

2)

odszukać i przeanalizować przepisy dotyczące sporządzania dokumentacji geologicznej,

3)

przygotować materiał zgromadzony podczas pracy w terenie,

4)

dokonać analizy wyników,

5)

ocenić swoją pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne,

−

metoda projektów,

−

pokaz.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zgromadzony

materiał

dotyczący

wykonanych

prac

geologicznych

i

badań

specjalistycznych złoża,

−

materiały piśmiennicze.

Ćwiczenie 2

Na podstawie przykładowej dokumentacji geologicznej zakładu górniczego sporządź

analizę dokładności rozpoznania złoża.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel wraz z uczniami powinni

odbyć wycieczkę dydaktyczną do instytucji specjalizującej się w prowadzeniu badań
i ekspertyz geologicznych. Nauczyciel następnie powinien omówić zakres ćwiczenia i sposób
wykonania. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na bezpieczeństwo pracy. Zajęcia powinny
rozpocząć się krótkim wykładem wprowadzającym, uczniowie powinni przeczytać

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. W trakcie ćwiczeń nauczyciel obserwuje
prace uczniów i w razie potrzeby udziela wskazówek. Na zakończenie zajęć nauczyciel
powinien podsumować ćwiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał – rozdział 4.2 Poradnik dla ucznia,

2)

odszukać i przeanalizować przepisy dotyczące sporządzania dokumentacji geologicznej
(np. Internet),

3)

określić kategorie poznania zasobów stałych surowców mineralnych,

4)

ocenić swoją pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne,

−

metoda projektów,

–

pokaz.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zgromadzony

materiał

dotyczący

wykonanych

prac

geologicznych

i

badań

specjalistycznych złoża,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.3.

Metody geologicznej kartografii wgłębnej

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź profil geologiczny dla głębionego szybu, w oparciu o dane z trzech otworów

wiertniczych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

ć

wiczenia i sposób wykonania. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na bezpieczeństwo pracy.

Uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania.
Uczniowie powinni odbyć wycieczkę dydaktyczną i w terenie zebrać dane potrzebne do
wykonania ćwiczenia. W trakcie ćwiczeń nauczyciel obserwuje prace uczniów i w razie
potrzeby udziela wskazówek. Na zakończenie zajęć nauczyciel powinien podsumować
ć

wiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał – rozdział 4.3 Poradnik dla ucznia,

2)

odszukać, zebrać i zapoznać się z odpowiednimi przepisami dotyczącymi sporządzania
dokumentacji geologicznej,

3)

przygotować materiał zgromadzony podczas pracy w terenie,

4)

zebrać dane potrzebne do wykreślenia przekroju geologicznego pomiędzy trzema
otworami wiertniczymi,

5)

odczytać miąższość poszczególnych warstw,

6)

porównać wynik pracy z innymi grupami uczniów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne,

−

pokaz.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zgromadzony podczas pracy w terenie materiał,

−

materiały piśmiennicze, pomiarowe i rysunkowe.

Ćwiczenie 2

Wykonaj szczegółowy szkic geologiczny określonego fragmentu odsłonięcia

w wyrobisku górniczym.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny rozpocząć się krótkim wykładem wprowadzającym. Nauczyciel rozdaje

uczniom pytania prowadzące i formularze do wypełnienia. Przed przystąpieniem do
wykonywania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału
Materiał nauczania. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2–3 osobowe. W trakcie ćwiczeń
nauczyciel obserwuje prace uczniów i w razie potrzeby udziela wskazówek. Na zakończenie
zajęć nauczyciel powinien podsumować ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał – rozdział 4.3 Poradnik dla ucznia,

2)

zaznaczyć wybrany fragment na profilu ociosu wyrobiska,

3)

przenieść sytuację z odsłoniętej powierzchni na rysunek,

4)

sporządzić szczegółowy opis kartowanej powierzchni,

5)

porównać wynik pracy z innymi grupami uczniów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ć

wiczenia praktyczne,

–

tekst przewodni.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca rozpoznawania złóż,

−

dokumentacja geologiczna zakładu górniczego,

−

materiały piśmiennicze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.4.

Charakterystyka i podział map wgłębnych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykreśl izolinie metodą równomiernej interpolacji, przeprowadzonej sposobem

arytmetycznym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

ć

wiczenia i sposób wykonania. Uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału

Materiał nauczania. W trakcie ćwiczeń nauczyciel obserwuje prace uczniów i w razie
potrzeby udziela wskazówek. Na zakończenie zajęć nauczyciel powinien podsumować
ć

wiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał – rozdział 4.4 Poradnik dla ucznia,

2)

nanieść na mapę punkty z odpowiednimi danymi,

3)

połączyć punkty między sobą przy pomocy linii pomocniczych, stosując zasadę
trójkątów,

4)

odmierzyć między punktami wzdłuż linii pomocniczych równych odcinków,

5)

porównać pracę z pracami innych grup uczniów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne,

−

pokaz.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

narzędzia pomiarowe i rysunkowe,

−

materiały piśmiennicze.

Ćwiczenie 2

Rozrysuj izolinie przy pomocy harfy interpolacyjnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

ć

wiczenia i sposób wykonania. Uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału

Materiał nauczania. W trakcie ćwiczeń nauczyciel obserwuje prace uczniów i w razie
potrzeby udziela wskazówek. Na zakończenie zajęć nauczyciel powinien podsumować
ć

wiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał – rozdział 4.4 Poradnik dla ucznia,

2)

nanieść na mapę punkty z odpowiednimi danymi,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

3)

nakłuć punkty przecięcia linii harfy z linią pomocniczą,

4)

porównać pracę z pracami innych grup uczniów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne,

–

pokaz.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

narzędzia pomiarowe i rysunkowe,

−

materiały piśmiennicze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.5.

Mapy miąższościowe, strukturalne, składu, geofizyczne

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykreśl izopachyty obrazujące miąższość złoża na podstawie danych otrzymanych

z zakładu przemysłowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

ć

wiczenia i sposób wykonania. Uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału

Materiał nauczania. W trakcie ćwiczeń nauczyciel obserwuje prace uczniów i w razie
potrzeby udziela wskazówek. Na zakończenie zajęć nauczyciel powinien podsumować
ć

wiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał – rozdział 4.5 Poradnik dla ucznia,

2)

zgromadzić dane z wybranego zakładu przemysłowego,

3)

przeanalizować dane miąższościowe,

4)

przeprowadzić konturowanie,

5)

porównać prace z innymi grupami uczniów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne,

−

metoda tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

materiały z informacjami i danymi z wybranego zakładu przemysłowego,

−

materiały piśmiennicze,

−

przyrządy pomiarowe i rysunkowe.

Ćwiczenie 2

Dokonaj interpretacji mapy anomalii geolektrycznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

ć

wiczenia i sposób wykonania. Uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału

Materiał nauczania. W trakcie ćwiczeń nauczyciel obserwuje prace uczniów i w razie
potrzeby udziela wskazówek. Na zakończenie zajęć nauczyciel powinien podsumować
ć

wiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał – rozdział 4.5 Poradnik dla ucznia,

2)

przeanalizować mapę anomalii,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

3)

przedstawić swoje spostrzeżenia na forum grupy,

4)

przedyskutować w grupie uczniów wspólne spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne,

–

pokaz.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

materiały piśmiennicze,

−

przyrządy pomiarowe i rysunkowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test

dwustopniowy

do

jednostki

modułowej

„Opracowywanie

dokumentacji kartograficzno-geologicznej dla struktur wgłębnych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 13, 14, 16, 17, 18 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 9, 12, 15, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. b, 3. a, 4. b, 5. c, 6. a, 7. b, 8. a, 9. b, 10. a, 11. a,
12. c, 13. a, 14. a, 15. a, 16. a, 17. a, 18. b, 19. b, 20. c.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić eksploatację w kopalni
odkrywkowej i podziemnej

B

P

d

2

Określić okres trwania geologicznej
obsługi kopalni

B

P

b

3

Określić naturalne zagrożenia wodne

B

P

a

4

Wyjaśnić, na czym polegają obserwacje
hydrogeologiczne

B

P

b

5

Określić finalny produkt prac
geologicznych

B

P

c

6

Rozpoznać część opisową
dokumentacji geologicznej

A

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

7

Określić, elementy graficzne
dokumentacji geologicznej

B

P

b

8

Określić, kto jest weryfikatorem
dokumentacji geologicznej

B

P

a

9

Scharakteryzować obowiązek
sporządzania dokumentacji
geologicznej

C

PP

b

10

Określić, organ zatwierdzający
dokumentację geologiczną

B

P

a

11

Wyjaśnić co przedstawiają plany
kopalniane

B

P

a

12

Ustalić, w jakiej skali przedstawia się
plany eksploatacyjne

C

PP

c

13

Określić elementy dokumentacji
geologicznej szybu

B

P

a

14 Określić profil dla głębienia szybu

B

P

a

15

Dokonać analizy kartowania
wgłębnego

C

PP

a

16 Zdefiniować mapy punktowe

A

P

a

17 Zdefiniować izolinie

A

P

a

18

Określić sposoby równomiernej
interpolacji

B

P

b

19 Scharakteryzować pojęcie izopachyty

C

PP

b

20 Scharakteryzować pojęcie antekliny

C

PP

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią ilość testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas testowania.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.

5.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 odpowiedzi. Prawidłowa jest
tylko jedna.

6.

Pracuj samodzielnie, tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania oraz
pewność, że przyswoiłeś materiał nauczania.

7.

Jeżeli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudności, odłóż jego rozwiązanie na
później i przejdź do kolejnego.

8.

Na rozwiązanie testu masz 25 min.

Powodzenia!

Materiał dla ucznia

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Eksploatacja w kopalni odkrywkowej jest dogodniejsza od podziemnej ze względu na

a)

większy obszar eksploatacji.

b)

lepsze warunki atmosferyczne.

c)

grubą warstwę nieużytecznych skał.

d)

łatwiejszy transport.

2.

Geologiczna obsługa kopalń trwa do momentu
a)

wyeksploatowania złoża.

b)

likwidacji kopalni.

c)

wypadku mającego miejsce w kopalni.

d)

zakończenia prac nad dokumentacją geologiczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

3.

Naturalne zagrożenia wodne związane są
a)

z warunkami hydrogeologicznymi.

b)

z kierunkiem wybierania złoża.

c)

ze sposobem eksploatacji.

d)

z głębokością prowadzonych prac.

4.

Obserwacje hydrogeologiczne polegają na
b)

rozpoznawaniu szczelinowatości skał.

c)

identyfikacji źródeł dopływu wód do kopalń.

d)

określaniu zmian podłoża budowli.

e)

rozpoznawaniu zmian w polu naprężeń.

5. Finalnym produktem geologicznych prac jest

a)

odnalezienie złoża.

b)

wydobycie zaplanowanej ilości złoża.

c)

dokumentacja geologiczna złoża.

d)

otrzymanie koncesji na poszukiwania złóż kopalin.

6.

Część opisowa dokumentacji geologicznej składa się z
a)

opisu stanu rozpoznania złoża.

b)

załączników.

c)

wyników badań specjalistycznych.

d)

mapy geologicznej złoża.

7.

Część graficzna dokumentacji geologicznej powinna zawierać
a)

załączniki.

b)

szkice sytuacyjno-wysokościowe.

c)

omówienie historii badań i eksploatacji złoża.

d)

wstęp.

8.

Weryfikatorem dokumentacji geologicznej jest
a)

osoba spoza zespołu dokumentującego.

b)

geolog dokumentujący.

c)

główny dokumentator.

d)

minister środowiska.

9.

Obowiązek sporządzania dokumentacji geologicznej wynika z przepisów
a)

ustawa Prawo ochrony środowiska.

b)

ustawa Prawo geologiczne i górnicze.

c)

wewnętrznych zakładu górniczego.

d)

nie wynika z przepisów.

10.

Dokumentacja geologiczna podlega zatwierdzeniu przez
a)

właściwy organ państwowej administracji geologicznej.

b)

nie podlega zatwierdzeniu.

c)

dokumentatora.

d)

weryfikatora.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

11.

Plany kopalniane przedstawiają
a)

granice obszaru górniczego.

b)

szkice geologiczne.

c)

omówienie historii badań eksploatacyjnych złoża.

d)

wyniki badań specjalistycznych.

12.

Plany eksploatacyjne wykonuje się w skali
a)

1:2 000.

b)

1:500.

c)

1:1 000.

d)

1:1 500.

13.

Na dokumentację geologiczną szybu składa się

a)

profil szybu.

b)

plan przeglądowy.

c)

plan eksploatacyjny.

d)

szkic geologiczny.

14.

Profil dla głębienia szybu określa
a)

opis warstw.

b)

warunki hydrogeologiczne.

c)

otwory wiertnicze.

d)

warunki geotechniczne.

15.

Kartowanie wgłębne charakteryzuje się
a)

mniejszą złożonością niż kartowanie powierzchniowe.

b)

możliwością zastosowania bezpośrednich obserwacji.

c)

możliwością obserwacji warstwowania o dużej skali.

d)

brakiem możliwości śledzenia wielkich fałdów.

16.

Mapy punktowe to mapy
a)

jakościowe.

b)

zasięgu.

c)

ilościowe.

d)

choroplet.

17.

Izolinie to
a)

linie konturowe.

b)

linie łączące punkty o różnych wartościach.

c)

linie cięcia.

d)

linie pomocnicze.

18.

Jednym ze sposobów równomiernej interpolacji jest
a)

obliczenie szerokości między odcinkami interpolacji.

b)

sposób arytmetyczny.

c)

odmierzenie między punktami wzdłuż linii pomocniczych różnych odcinków.

d)

obliczenie szerokości między odcinkami o takich samych wartościach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

19.

Izopachyty to
a)

linie cięcia.

b)

linie równych miąższości.

c)

obniżenie platformowe.

d)

linie biegu warstwy.

20.

Anteklizy to
a)

linie równych miąższości.

b)

obniżenie platformowe.

c)

wyniesienie o zredukowanych miąższościach.

d)

linie cięcia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Opracowywanie dokumentacji kartograficzno-geologicznej dla struktur
wgłębnych

Zakreśl poprawną odpowiedź

.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

TEST 2
Test

dwustopniowy

do

jednostki

modułowej

„

Opracowywanie

dokumentacji kartograficzno-geologicznej dla struktur wgłębnych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 17, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 10, 16, 18, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. c, 4. b, 5. b, 6. a, 7. c, 8. c, 9. a, 10. a, 11. c,
12. b, 13. c, 14. a, 15. b, 16. a, 17. c, 18. a, 19. a, 20. d.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Zdefiniować, czym jest geologia
kopalniana w systematyce geologii

A

P

a

2

Określić, jak dokonywane jest
rozpoznanie kształtu i wielkość złoża

B

P

c

3

Zdefiniować, co oznacza pojęcie
„odkrywka”

A

P

c

4

Określić, jakie są utrudnienia podczas
prac w kopalniach podziemnych

B

P

b

5

Określić główne cele zakładów
górniczych

B

P

b

6

Określić zagrożenia wodne ze względu
na przyczyny sztuczne występujące
w kopalniach podziemnych

B

P

a

7

Określić, czego dotyczą pomiary
deformacji tektonicznych
w wyrobiskach górniczych

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

8

Określić, co to dokumentacja
geologiczna

B

P

c

9

Określić, co składa się na załączniki
w dokumentacji geologicznej

B

P

a

10

Ustalić, jakie kategorie rozpoznania
stosuje się w dokumentacji
geologicznej

C

PP

a

11

Określić, kiedy stosuje się kategorię
rozpoznania typu „B”

B

P

c

12

Wyjaśnić, od czego zależny jest stopień
szczegółowości planów kopalnianych

B

P

b

13

Określić, w jakiej skali kartujemy
szczegółowy szkic geologiczny

B

P

c

14

Określić, do oznaczenia, czego
wykonuje się szczegółowy szkic
geologiczny

B

P

a

15

Określić, zalety metod stosowanych
w geologii wgłębnej

B

P

b

16

Scharakteryzować źródła danych
w geologii wgłębnej

C

PP

a

17

Zdefiniować, czemu służą mapy
jakościowe

A

P

c

18 Scharakteryzować mapy zasięgu

C

PP

a

19

Scharakteryzować pochodne mapy
izolinii

C

PP

a

20 Zdefiniować pojęcie interpolacji

A

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią ilość testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas testowania.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.

5.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 odpowiedzi. Prawidłowa jest
tylko jedna.

6.

Pracuj samodzielnie, tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania oraz
pewność, że przyswoiłeś materiał nauczania.

7.

Jeżeli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudności, odłóż jego rozwiązanie na
później i przejdź do kolejnego.

8.

Na rozwiązanie testu masz 25 min.

Powodzenia!

Materiał dla ucznia

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Geologia kopalniana to dział

a)

geologii stosowanej.

b)

hydrogeologii.

c)

stratygrafii.

d)

petrografii.

2. Rozpoznanie kształtu i wielkości złoża dokonywane jest

a)

w laboratorium.

b)

w wyniku badań paleontologicznych.

c)

w odsłonięciach naturalnych.

d)

przypadkowo podczas wypraw turystycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

3. Okrywka to

a)

nazwa skarpy.

b)

rodzaj mapy geologicznej.

c)

odsłonięcie, miejsce w którym na powierzchni widać skały.

d)

szklista skała wulkaniczna.

4.

Powodem utrudniającym pracę w głębokich szybach w kopalniach podziemnych jest
a)

brak urządzeń do wykopu.

b)

wysoka temperatura.

c)

nieopłacalne wydobycie.

d)

brak złóż na dużych głębokościach.

5. Jednym z głównych celów zakładu górniczego, eksploatującego złoża jest

a)

monitoring zmian atmosferycznych.

b)

ograniczenie szkodliwych oddziaływań górnictwa na środowisko.

c)

ochrona

społeczeństwa

przed

zagrożeniami

związanymi

z

deformacjami

tektonicznymi.

d)

zdobycie koncesji.

6. Zagrożenia wodne ze względu na przyczyny sztuczne związane są z

a)

głębokością prowadzonych prac.

b)

klimatem.

c)

rzeźbą terenu.

d)

warunkami hydrogeologicznymi.

7.

Pomiary deformacji tektonicznych w wyrobiskach górniczych dotyczą
a)

głębokości terenu.

b)

rzeźby terenu.

c)

spękań.

d)

otworu wiertniczego.

8.

Dokumentacja geologiczna złoża to
a)

dokument, zawierający informacje o warunkach hydrogeologicznych w jakich złoże

występuje.

b)

mapa występowania złoża.

c)

finalny produkt geologicznych prac poszukiwawczych i rozpoznawczych.

d)

historia badań eksploatacji złóż.

9. Załączniki do dokumentacji geologicznej powinny zawierać

a)

wyniki badań specjalistycznych.

b)

mapę topograficzną obszaru badań.

c)

szkice sytuacyjno-wysokościowe.

d)

dokumentację próbkowania.

10. W dokumentacji geologicznej złoża kopalin stałych stosuje się kategorię rozpoznania

a)

D.

b)

C.

c)

B2.

d)

A1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

11.

Kategorię B stosuje się w dokumentacji geologicznej
a)

złóż kopalin stałych.

b)

złóż ropy naftowej, gazu ziemnego i metanu złożach węgla kamiennego.

c)

złóż ropy naftowej, gazu ziemnego i metanu złożach węgla kamiennego oraz
dokumentacji złóż kopalin stałych.

d)

złóż metanu.

12.

Stopień szczegółowości planów kopalnianych uzależniony jest od
a)

budowy geologicznej kartowanej powierzchni.

b)

skali.

c)

granic filarów ochronnych.

d)

granic obszaru górniczego.

13.

Szczegółowy szkic geologiczny kartujemy w skali
a)

1:200.

b)

1:1 000.

c)

1:20.

d)

1:500.

14.

Szczegółowy szkic geologiczny wykonuje się w celu oznaczenia
a)

skomplikowanych zaburzeń tektonicznych.

b)

pojedynczego otworu wiertniczego.

c)

zmian w polu naprężeń.

d)

kierunku wybierania złoża.

15.

Zaletą metod stosowanych w geologii wgłębnej jest
a)

możliwość badania profilów o niewielkich długościach.

b)

ś

wieży rdzeń.

c)

prosty proces kartowania.

d)

bezpośrednia obserwacja.

16.

Ź

ródłami danych w geologii wgłębnej nie są

a)

bezpośrednie obserwacje.

b)

wiertnictwo.

c)

sejsmika.

d)

geofizyka otworowa.

17.

Mapy jakościowe
a)

zawierają informacje o jakości złóż.

b)

zawierają informacje o proporcjach.

c)

to rodzaj map wgłębnych.

d)

mają charakter stały, nie wymagają uzupełniania.

18.

Mapy zasięgu to
a)

mapy chorochromatyczne.

b)

mapy o określonym składzie.

c)

mapy chorograficzne.

d)

mapy ilościowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

19.

Pochodne mapy izolinii przedstawiają wartości
a)

procentowe.

b)

oparte na przybliżonych przeliczeniach.

c)

jednakowe.

d)

ułamkowe.

20.

Interpolacja polega na
a)

naniesieniu danych liczbowych na mapę.

b)

połączeniu punktów o tej samej wartości.

c)

połączeniu punktów o równych odległościach.

d)

odmierzeniu między punktami wzdłuż linii pomocniczych równych odcinków.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Opracowywanie dokumentacji kartograficzno-geologicznej dla struktur
wgłębnych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

7. LITERATURA

1.

Atlasy geologiczne

2.

Bolewski A.: Geologia gospodarcza i jej zagadnienia, Zakład Narodowy imienia
Ossolińskich Wydawnictwo PAN, Wrocław 1978

3.

Bychowski T.: Geodezja. PPWK, Warszawa 1981

4.

Gruszczyk H.: Metodyka poszukiwań złóż kopalin stałych. Wydawnictwo Geologiczne,
Warszawa 1975

5.

Kartografia geologiczna. IV część. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1988

6.

Kotański Z.: Geologiczna kartografia wgłębna. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1982

7.

Kotański Z., Sokołowski J.: Podstawowe zasady i metody geologicznej kartografii
wgłębnej. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1971

8.

Kotański Z.: Wykonywanie map geologicznych odkrytych metodami intersekcyjnymi.
Instytut Geologiczny, Warszawa 1978

9.

Niemczynow G., Burchart J.: Mały słownik geologiczny. Wiedza Powszechna, Warszawa
1963

10.

Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej. Wyd. Geologiczne, Warszawa 2000

11.

Rubinowski Z.: Geologia złóż. Wydawnictwa geologiczne, Warszawa 1973

12.

Słowański W.: Kartografia geologiczna. Część IV. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1998

13.

Trembecki A.: Szacowanie zasobów złóż surowców mineralnych. Wydawnictwa
geologiczne, Warszawa 1974

14.

Zdjęcia geologiczne. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1977

Literatura metodyczna
1.

Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele
kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2.

Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000

Czasopisma:
–

Górnictwo odkrywkowe, nr 1–2, s. 12–16, Bibliogr. poz. 9, 2006

–

Nowa Edukacja Zawodowa

–

Edukator Zawodowy – www.koweziu.edu.pl/edukator/index.php

Internet:
1.

www.wug.gov.pl

2.

www.geologos.com.pl

3.

www.min–pan.krakow.pl

4.

http://images.google.pl

5.

www.igo.wroc.pl

6.

www.ekoportal.eu

7.

www.kpg–katowice.com.pl

8.

www.teberia.pl