HISTORIA FILOZOFII WSPÓŁCZESNEJ

07.10.2014

1. Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej Comte
2. „Filozofia i składnia” Carnap
3. Neokantyzm:
Metoda krytyczna czy genetyczna? Comte
O pojęciu filozofii Ricker
Substancja i funkcja Cassirer
4. Fenomenologia i post fenomenologia
Husserl Idee czystej fenomenologii
Stein O pojęciu uczucia
Heidegger Bycie i czas
5. Historia filozofii analitycznej
Frege Myśl – studium logiczne
Moore O metodzie filozoficznej
Wittgenstein
Russel Denotowanie
Słowo i przedmiot
6. Post strukturalizm i
Odpowiedź na pytanie co to jest postmodernizm
Różnica i powtórzenia
O gramatologii
Foucault Archeologia wiedzy

Dodatkowa literatura:
Historia filozofii współczesnej
Michał Hempoliński Filozofia współczesna
Nilsen Filozofia współczesna
Filozofia w Niemczech 1831 – 1933
Od Hegla do Nietzschego
To samo i inne
Siemek Drogi filozofii współczesnej

ZALICZENIE
Zwalniane są 5

1

21.10.2014
Problem poznawczy – sytuacja w której podmiot traci równowagę.
NEOKANTYZM
Neokantyzm jest ruchem, rozwijającym się na terenach akademickich. Początkiem tego ruchu są
lata 60, dominacja neokantyzmu w Niemczech lata 90, na początku XX wieku powoli neokantyzm
upada, największy wpływ neokantyzm ma w lata 70 XIX wieku aż do wybuchu wojny. Wprowadzili
zamieszanie do dziedziny filozofii, powrócili do Kanta. Dwa podziały neokantyzmu:
→ neokantyzm relatywistyczny rozum ludzki ma pierwszeństwo przed emocjami, uczuciami
→ neokantyzm psychologiczny: sądy jako takie nie są wytworem logicznym, problem polega na
tym, że nie można określić obiektywizmu
→ realizm krytyczny: czyszczą kantyzm z po kantyzmu, podważają filozofię, która ma połączenie z
przyrodoznawstwem
Dwie wersje neokantyzmu (dwie szkoły):
→ szkoła magdeburska: szkoła logistyczna, wraz z wystąpieniem Fregego, rozpoczął się mały
zamęt w logice, głównym problemem było próba odpowiedzi na pytanie czy logika jest częścią
matematyki czy matematyka jest częścią logiką, drugi problem psychologizm w logice. Wprowadzili
nową logikę nazywaną logistyką. Silnie reprezentowany, stworzona przez (znaleźć w internecie),
główną pracą Coena Logika czystego poznania 1902 rok, rok 1904 Etyka czystej woli, 1912
Estetyka czystego odczucia, byli przeciwnikami psychologicznych wykładni Kanta, nie dopuszczali
do jakiekolwiek psychologizacji problemu, interpretacja logiczna, formy nie są elementami umysłu
lecz są granicami naszego poznania, pole naszego doświadczenia, filozofia będzie sprowadzać się
do filozofii nauki, struktury logicznej nauk przyrodniczych, według przedstawiciela szkoły to
wszystko jest przez Kanta, dzięki kantowskiemu podejściu do problemu epistemologicznym, nauka
buduje podstawowe założenia nauki. Teoria doświadczenia jest zaraz teorią nauki, nauki mają
charakter doświadczenia, empiryczny, empiryzm jest inaczej jest rozumiany niż w pozytywizmie.
Metoda transcendentalna inaczej nazywane metoda systematyczną, ma być próbą uzasadnienia,
ugruntowania sądów syntetycznych a priori, sposób poznawania przez nas przedmiotów, bez logiki
nie ma doświadczenia. Pojęcia a aprioryczne oraz sądy a aprioryczne umożliwiają poznanie.
Wrażenia to nic innego jak pozbawione treści poznawczej łupinki, zawiadamianie myśli, są
pewnymi znakami zapytania, na które myślenie poszukuje odpowiedzi. Przedmiot poznania jest
wytwarzany przez podmiot, przedmiot nie jest dany tylko zadany, zadane to jest słynne kantowskie
x, teza przewrotu kopernikańskiego: przedmiot poznania nie tylko stosuje się do transcendentalno
- logicznych warunków poznania lecz jest całkowicie jej wytworem, ich poglądy to skrajny
aprioryzm, który ociera się o Platona, czyste myślenie to myślenie pozbawione domieszek
doświadczeń. Rzecz sama w sobie – termin, który się zapodział, to co pobudza zmysłowość,
wrażenia, ale przedstawiciel tej szkoły krytycznie do tego podchodzi, mówienie o czymś co jest
poza podmiotem jest czym co jest w przestrzeni, nie może istnieć coś przestrzennego poza nami,
kantowskie określenie pobudzanie jest konsekwencja dominującego wówczas w naukach
przyrodniczych po wyjaśnianiu przyczynowo – skutkowym, kategoria przyczyny to forma
aprioryczna, nie ma sensu rozróżniać rzeczywistości i aktywność myślową. Zdaniem tej szkoły
właściwe rozumienia rzezy samej w sobie by zrozumieć ją trzeba sprowadzić do pojęcia
granicznego, rzecz sama w sobie ma wyznaczać granice poznania empirycznego, ale to założenie
prowadzi do nieakceptowalnego przez nich i do utrzymania dualizmu, między zjawiskiem a rzeczą,
odrzucają tą wykładnię i stwierdzają, ze rzecz sama w sobie jest pojęciem, nie istnieje kryterium
obiektywności, czy prawdziwości rzeczy, poznanie jest rozumiane w typowym sposób jak na te
lata, poznania odwzorowuje rzeczywistość (teoria odbicia) i w tym wypadku prawda klasyczna
odpada, dany sąd jest uznawany jak subiektywny lub obiektywny, przyroda to spójny system
zgodny z naszymi regułami poznawania, antyempiryzm, skrajny aprioryzm wszelki przedmiot
poznania jest konstruktem, poznanie bada samego siebie. Magdeburska teoria poznania
sprowadza się do tego, ze rzeczywistym przedmiotem poznania jest myśl, chociaż myśl nie
wywodzi się z rzeczy to mają znaczenie przedmiotowe to jest czysty platonizm. Zajmowali się
również filozofią praktyczną. Poznanie jest elementem kultury.
Doświadczenie jest domeną i wytworem naszego umysłu, jest celem, idealnym, nie osiąganym,
pojęcie celu łączy naukę z etyka i umożliwia naukowe uzasadnienie etyki, cel jest czymś
koniecznym, oznacza to, ze wartości nie są przeciwstawne nauce. Wartości umożliwiają poznania

2

są jest celem dlatego etyka to logika czystej woli, odnosi się do czystego pojęcia człowieka. Rzecz
jest wytworem myśli.

3

28.10.2014
Szkoła badeńska: Emil Lask, Windelband, Cohn, Rickert, Hegel, sympatyzował z tą szkołą Weber,
inspirował się nią.
Loce twórca typowo niemieckiej nauki, przeciwstawia się nurtowi matematyzacji logiki
Programowym tekstem, którym pierwszym wyrażonym filozofię Kanta był Windelband Czym jest
filozofia – co jest przedmiotem filozoficznym czy w ogóle jest przedmiotowa, szuka odrębnego
autonomicznego przedmiotu, filozofia powinna spełniać wymogi naukowości, kultura to określona
rzeczywistość
szkoła badeńska za Windelband stawiają wyjściowe i główne pytanie: co i jak powinno być?
Filozofia nie bada rzeczywistości empirycznej, filozofia też nie służy do uogólniania wniosku, nie
jestem nauką szczegółową, filozofia jako nauka powinna badać aprioryczne podstawy wiedzy
nauki szczegółowej, badanie relacji, jaka zachodzi między sądami nauk szczegółowych, a tym co
Windelband nazywa świadomością ogólną lub świadomość normująca. Zdaniem Windelband
prawdziwość sądów naukowych wynikać ma z respektowania obowiązujących absolutnych
wartości, a od tych wartości zależna jest wartość logiczna, wszelkie twierdzenia, sądy są ocenami,
te oceny są dokonywane względem norm, wartości są normami, a nie faktami. Normy i wartości są
obiektywne, a to oznacza, że posiadają powszechną ważność, wartości mają ważność, powinność,
którą na nas nakładają. Powinność zaczerpnięta jest od Kanta, ale również od Fichtego. Badana
jest świadomość empiryczna, dlatego, że w jakich miejscach występują powszechne ważne
wartości. Filozofia jest wytworem świadomości empirycznej, bo w niej znajdujemy wartości i w niej
możemy badać działania, i filozofia z tego powodu wspiera się na przesłankach dla oceny wartości
ludzkiego życia, filozofia jest odkrywanie powszechnej i absolutnej powinności. Wartości to
powszechne obowiązujące normy, które ustanawiają warunki i relacje między człowiekiem a
światem, nasz stosunek do rzeczywistości jest normatywny, oceniający.
Rickert – teoretyk neokantyzmy badeńskiego, kontynuuje myśl Windelbanda, ale z czasem
opracowuje swój system filozoficzny, wartości stają się centralnym zagadnieniem, filozofia – nauka
o wartości, przejmuje sceptyczny stosunek do relatywizmy, jest również, że prawda jest wartością,
a logika jest nauką o prawdzie, ale również teoria poznania i metodologia, mamy powrót do
absolutyzmu, ale w sferze wartości, Rickert wdawał się w dyskusję z filozofami tamtych czasów.
Rickert starał się swoje poglądy zamknąć w danym systemu. Wychodził w swoich rozważaniach ze
stanowiska kantowskiego, uznawał fakt wiedzy inaczej niż Kant będzie rozważał obiektywność
poznania, poszukuje apodyktycznego i nierelatywistycznego modelu poznania, podziela również
istnienie rzeczy w samej w sobie, interesuje go prawda, bezpośredniość to niezróżnicowana i
jedność, mamy bezpośredni kontakt z rzeczywistością, ale nie mamy nic o niej do powiedzenia, nie
jesteśmy w stanie jej wyrazić, ten świat jest chaosem, a jako kosmos konstytuuje się w naszych
aktach poznawczych, akt poznania ma charakter porządkujący, rzeczywistość jest wytworem
naszego poznania, w akcie poznania treści poznawanej jest nadawana forma, ale ta forma jest
formą rzeczywistości obiektywnej, bierna percepcja (doświadczenie) i przez to prowadzi do błędu i
trzeba zmodyfikować pojęcie doświadczenia, traktowana jako konstrukcja rzeczywistości z treści
bezpośredniej przeżywającej świata, świat zatem istnieje, istnienie świata rozstrzyga w swoim
sposobie, krytykuje teorie odbicia, uznaje, że w rozumowaniu tej teorii pojawia się błąd, który
polega na dualizmie, mamy świadomość bytu i byt niezależny od świadomości, filozofia
transcendentalna ma wyjaśnić ma możliwość doświadczenia i aby to zrobić musi wyjść poza
granicę tego co doświadczamy, ma wyjść poza granice subiektywnego odczuwania świata,
odrzucenie rzeczy w samej w sobie powoduje pewien problem, problem zakorzeniania wartości,
gdzie one są zakorzenione?, wszelka realność jest dostępna za pośrednictwem systemu.
Obiektywność wiedzy i jej konieczność wyprowadzana jest z formy a nie treści. To jest typowy
idealizm tej szkoły.
Podmiot transcendentalny nie ma psychofizycznej natury, jest to twór formalny, formalne założenie,
dla spójności i jedności systemu – zasada wyjściowa każdego poznania. My jesteśmy podmiotami
empirycznymi, ale formuje nas podmiot transcendentalny. Rickert wprowadza pewną różnice
pomiędzy istnieniem a byciem rzeczywistym, ta różnica nie leży w formie, ale w treści, różnica
między poznaniem możliwym a jako takim, to jest różnica między formą a treścią, a jest to różnica
między przedmiotem a materią poznania. Podmiot poznający jest podmiotem sądzącym, tu Kant
podziela to zdanie, a więc wydawanie sądów, uznanie to za coś istniejące, to przyznanie treści

4

świadomości określony formą rzeczywistości, skoro jesteśmy w stanie o czymś sądzić to tak samo
jak nadawanie mu rzeczywistego bytu.
Ujęcie podmiotu transcendentalnego jako logiczno – teoretycznego korelatu treści świadomości i
zarazem aktu, narzuca rozumienie podmiotu transcendentalnego jako styknięcie się dwóch sfer.
Każdy sąd, który da się wyrazić w sposób spójny jest zarazem sądem prawdziwym.
Każde uznanie lub zaprzeczenie jest potwierdzeniem lub negacją wartości. Nie ma sądów
czystych, można mówić o dwóch etapach sądów, mówi o teoretycznym przedstawieniu czegoś i
równoczesnym ustosunkowaniu się temu, z jednej strony opisujemy, ale pokazujemy także nasze
podejście. Te ustosunkowanie się do przedmiotu jest oceną. W tej ocenie występuje element logiki
kantowskiej, mówimy o konieczności sądzenia czyli o powinności, cóż to oznacza? W akcie
sądzenia nie jesteśmy wolni, nie sądzimy arbitralnie, każde sądzenie ma charakter przyznawania
lub odmawiania wiąże się odczuciem powinności, uruchamia emocje, ta powinność mówi o ponad
indywidualnej ważności tego sądu, odczucie powinności jest aktem subiektywnym, powinność,
którą odczuwamy nie sprowadza się do jakiegoś przymusu psychicznego, jest to bezwarunkowy
imperatyw logiczny. Sąd nie jest wynikiem przedstawień, nie jest analizą czy syntezą, sąd jest
wynikiem żądania, by o przedstawionej treści jest treścią prawdziwą. Prawdziwość sądu
głoszącego, że dana rzecz istnieje polega na powinności, powinność poprzedza byt, aby sąd był
prawdziwy, powinniśmy sądzić tak jak wymaga od nas powinność, prawda to rozpoznanie
powinności, pojawia się grecki sposób myślenia, prawda jest kryterium, powinność pozwala coś
ocenić jako prawdziwe, wszelkie nauki funkcjonuje w ramach powinności, bo powinność jest
wartością, poznanie jest wartościowe, gdyż odnosi się do wartości, sensy, które wynikają z
odnoszenia sądów do wartości wyznaczają sferę nazywaną realizacji – sprowadzanie wartości z
poziomu transcendentalnego do poziomu rzeczywistości zrozumiałej, realizacja wartości powinna
być traktowana jako formalnie, w takim sensie, że te rzeczywistości pozostają poza
rzeczywistością kulturową, ale my mamy w niej świadomość, wkład jego jest teoria wartości,
koncepcja kultury, podkreślenie różnicy między metodologią przyrodoznawstwa a metodologią
humanistyczną, łączy on w swoim podziale metodologicznym koncepcje kryterium materialnego z
kryterium formalną.
Podział nauki:
→ generalizujące o naturze – fizyka;
→ indywidualizujące o naturze – ideograficzne przyrodnicze – geografia
→ generalizujące o kulturze – socjologia
→ indywidualizujące o kulturze – historia religii
odnoszenie się do wartości poszczególnych przedmiotów znaczących, funkcjonujących w
rzeczywistości kulturowej
Kryterium doboru tego co istotne w opisie są wartości, wartości zatem są gwarancją naukowości
opisu.
Powinno się dokonywać selekcji faktów, które będziemy opisywać, mamy mieć świadomość faktów
historycznych, metoda odnoszenia się do wartości polega na odniesieniu się do przedmiotu
historycznego do wartości wyznaczającej dana dziedzinę, metoda ta znajdzie swój wyraz w
koncepcji typów idealnych.

5

04.11.2014
FILOZOFIA ANALITYCZNA
Skąd się wzięła nazwa? W Literaturze często pojawia się w filozofii anglosaskiej, amerykańskiej,
idealizm amerykański – koniec XIX wieku, w którym chcieli uporać się z Heglem, dominował ten
nurt do końca XIX do momentu gdy przebudzili się filozofowie matematycznymi, można filozofować
tylko matematycznie, wprowadza ten termin analiza Moore,.
Mamy dwie odmiany filozofii analitycznej, analizy, formalno logiczna analiza języka, szkoła
analityczna Cambridge, oprócz Moora, mówi się o Russelu, Farrell, o chodzi tu? Chodzi tu o język
potoczny jest zbyt dowolny i zbyt jednoznaczny, z związku z czym konstruować należy nowe
systemy pojęciowe, nowe języki, a wersji Russela, skonstruować model języka idealnego. Mówi się
też o analizie lingwistycznej, analiza szkoła języka potocznego Oxford, Rille, Austin, analiza
lingwistyczna postuluje przede wszystkim eksplikacje i klaryfikacja pojęć, wyrażeń języka, badania
języka potocznego, mowa potoczna, gdyż zgodnie z ta szkołą błędy myślowe, polegają na
nieprzestrzeganiu reguł językowych, na nieprzestrzeganiu szaty myślowej języka. W praktyce
analiza dotyczy ma sposobu, Carnap będzie chciał by historia utożsamiła Wittgensteina.
Pojecie analizy u Moore – pojęcie filozoficzne, miała odnosić się do filozofii, ma charakter
filozoficzny i odnosi się do historii filozofii, analiza jest głównym zadaniem filozofii, konieczność
opisu świata, w jaki sposób to zrobić: dwa podejścia:
→ przeprowadzić
→ porównać konsekwencje tych dwóch analiz i przedstawić je z zasadami zdroworozsądkowymi
Zredukowanie pojęć filozoficzny.
Analiza filozoficzna jest krytyczna
Trzy typy opisów rzeczywistości, których nie można pogodzić ze zdrowo rozsądek
→ ten zbiór myślicieli systemów filozoficzny, którzy poza tym co stwierdza zdrowo rozsadek
istnieją inne substancje, według Moora istnienie Boga nie są kwestami filozoficznymi
→ to wszystkie te systemy, które głosi zdrowo rozsądek nie istnieją, a jeśli miało by istnieć byłoby
to niepoznawalne
→ istnieją tylko byty różne które głosi zdrowo rozsądek
Formalno – logiczna analiza Russela
Russel formułuje teorię deskrypcji jako część swojego projektu, szerzej nazywanego atomizmem
logicznym, w tym zamieszaniu neokantowskim w Niemczech, na przełomie XIX i XX wieku zostało
zaproponowano zgodnie z ówczesną logiką niemiecką ontologie wszystkiego tego co nie istnieje,
badano możliwość istnienia złotej góry, nie ma takiego bytu, który jest złoty i jest górą, atomizm
logiczny – poprawny opis świata, metoda konstrukcji logicznych.
Atomizm logiczny: język naturalny to otwarty zbiór zdań elementarnych, te zdania elementarne są
zdaniami atomowymi, nie zdają sobie sprawy jak się rzeczy mają, prawdziwość zdania atomowego
ustalana jest empirycznie, zdania złożone to funkcje prawdziwościowe zdań elementarnych,
relacja między zdaniem atomowym a faktem polega na jednoznacznej odpowiedniości i ta relacja
jest najważniejsza, istotną cechą jest obrazowanie, język logiczny poprawny obrazuje fakty,
struktura języka jaki badamy jest identyczna ze strukturą faktów, i te właśnie relacje, obrazowanie,
obrazkowa teoria znaczenia, składa się na założenie najsilniejsze.
Jest to rozwiązanie popularne, gdyż mówiono o teorii odbicia
JĘZYK - ŚWIAT
Język obejmuje zdania (zdania złożone w ciągu), zdanie złożone składa się ze zdań atomowych
( w ciągu) , zdania atomowe odnoszą do nas w ciągu, do nazw a one do faktów atomowych, zbiór
faktów atomowych to po prostu fakty w ciągu, a zbiór faktów to świat.
Język to wszystko co wypowiadamy – Wittgenstein.
Bez względu w jaki sposób się wypowiadamy, poza granicami języka nie da się opowiedzieć, ale
można to pokazać, ale to co da się powiedzieć to da się powiedzieć jasno, tylko co ma być
pokazane jak tam nic nie może?
To co wypowiadane, te trzy sposoby wypowiadanie się: sensowny, a sensowny, nonsensowny.
Nonsensowny sposób wypowiadanie nie dotyczy tych dwóch pierwszych kryteriów,
Zdania a sensowne spełniają jedno z tych kryteriów pierwsze ale trzeciego nie.
Filozofia ma tworzyć warunki poznania wolnego od metafizyki, co to jest metafizyka? Carnap to
zbiór zdań niesprawdzalnych empirycznie, większość naszych przekonań,

6

Wzajemna koherencja zdań jako zasada kryterium prawdziwości.
Logiczna analiza nauki – język to system symboli, które wyrażają fakty empiryczne, język bada się
w relacji symbol – symbol, znak – znak, możemy badać język nauki semantycznie oraz
pragmatycznie.
Neopozytywiści formułują dwa kryterium:
→ reguła kształtowania – tworzenie zdań, reguły syntetyczne
→ reguły wnioskowania – przekształcenia zdań,
Dwa rodzaje weryfikacji:
→ logiczna- zgodność zdania z regułami syntaktycznymi
→ empiryczna – obejmuje tzw technikę dokonywania doświadczeń empirycznie
Mamy do czynienia z kryteriami, o których była mowa.
Te dwa kryteria są warunkami sensu, który jest powiązany z wartością logiczną – kryterium
prawdy.
Carnap – cała filozofia jest metafizyka, filozofia się zajmuje pseudo problemami, zadaniem filozofii
ma być analiza poznania naukowego, a nie spekulacji, to nie świat jest przedmiotem
zainteresowania filozofii tylko jest nauka, badania filozoficzne to to co naukowe. Neopozytywiści
chcieli stworzyć logikę nauki, problem weryfikacji.

7

18.11.2014
Zarys fenomenologii Husserla
Mówimy o wpływie Brentana na Husserla, psychologia opisowa, w której chciano badać
problematykę intencjonalności. Husserl przejął się tym problemem.
Filozofia jako nauka ścisła Husserl wychodzi z dwóch założeń, że mianowicie, że istotą, naturą
istoty ludzkiej, celem społeczeństwa jest racjonalność, o której zapominamy, Husserl przypomina
greckie poglądy, to Husserl jest nazywany filozofem radykalnym, będzie chodzić o autorefleksje,
wynika z tego, że tego typu stanowiska takie jak sceptycyzm, filozofię światopoglądowe, które
Husserl uznaje, za szkodliwe, takie postawy odwracają od głównej idei filozofii, która ma być
wiedzą uniwersalną i absolutnie uzasadnianiom, dołącza wątek kartezjański. Filozofia ma być
filozofią uniwersalną i ostatecznie ugruntowana, zasadność w stylu kartezjańskim w oparciu o
system indukcyjny. Uzasadnienie jakie poszukuje Husserl będzie odmienne od Kartezjusza,
zamiast dedukcji proponuje Husserl system opisowy, punktem wyjścia istotnie racjonalnej filozofii
ma być nie tyle pewniak jako twierdzenie ile dane, początkami wszelkiego poznania są
bezpośrednie dane. Każda wiedzieć odsyła do widzenia, pewnej wiedzy nie da się wyprowadzić ze
słów, można zaczerpnąć z samej rzeczy, z powrotem do rzeczy samej. Powrót do samej rzeczy
oznacza zwrócenie się w kierunku od dedukcji do naoczności i analizy, naoczność jest pojmowana
inaczej niż w tradycji empirycznej, idzie tu o naoczność, która ukrywa się w łac. słowie intuicio –
chodzi o naoczność, Husserl zbliża się do tego pojęcia, ale zachowuje także pojęcie empiryczne
tego terminu, zbudować filozofię jako rzetelną naukę trzeba skupić się na danych zmysłowych,
których trzeba rzetelnie opisać, radykalny filozof ma się uniezależnić od interpretacji, ma dojść do
gołych danych i następnie ująć to co mu się jawi maksymalnie w jednym opisie, który będzie
opisywany przez metodę nazywaną fenomenologiczną. Odnosi się do psychologii w logice,
prawdziwy pozytywista to fenomenolog, fenomenolog pojawia się u Hegla, fenomenologia to nauka
o doświadczeniach świadomości, jest to szczególny namysł nad zjawiskiem, bo szczególnie pojęta
jest naoczność, naoczność nazywana eidetyczna, Husserl jest antynaturalistą. W nurcie
pozytywizmu dostrzegał niebezpieczeństwo w naszym świecie, przestrzegał przed naturalizmem,
naturalizacja świadomości (główny aspekt gdzie Husserl miał problem), naturalizacja rzeczy,
świadomość, przeżycia świadomości traktowane są jako zjawiska towarzyszące. Konieczność
rozpatrywania świadomości i jego przeżyć jako elementy subiektywistyczne, radykalny filozof nie
może zajmować się przedmiotami w świecie, ale musi zwrócić uwagę na świadomość tych rzeczy
w świecie, bo w świadomości poznajemy świat i mamy prawo uznawać świadomość jako priorytet,
systematyczna realizacja tego poglądu doprowadza nas do fenomenologii transcendentalnej –
badanie czystej świadomości.
Naoczność eidetyczna – każdy przedmiot barwny jest rozciągły, należy bronić przedmiotów
ogólnych tzn taki jakich empiryści nie dostrzegają albo odrzucają, po pierwsze istoty ogólnej nie
można sprowadzić do enumeracyjnej lecz należy uznać pojęcie ogólne zapewne jako jedno i to
samo, istota ogólna nie jest czymś istniejącym, istoty ogólne nie są dane zmysłowe, nie są realne i
idealne, są irrealne, istota ogólna nie jest wspólną częścią, istota ogólna stanowi osobną całość w
przedmiotach jednostkowych, idealne istoty ogólne występują jako przedmioty rozmaitych przeżyć
świadomości, mogą być przedmiotem aktu symbolicznego, myślenia werbalnego, mogą być
przedmiotem pusto domniemanym, metoda dostępu do tego co jednostkowe jest ideująca
abstrakcja, eidos – forma, o której się myśli, ale nie jest nam dana bezpośrednio, o widzeniu
czystych istot można mówić tylko wtedy gdy przez widzenie można mówić o źródłowej rzeczy
danego przedmiotu, znaczy to, że widzenie należy traktować, każde przeżycie świadome, należy
ujmować wprost, nie mamy więc do czynienia ze znakami, obrazami, mamy do czynienia z czymś
co ma być ujęte wprost i ma być dla nas aktualne, żeby zobaczyć istotę, żeby naocznie uchwycić
eidos trzeba naocznie ująć jakiś przedmiot indywidualnie, w której eidos znajduje swoje miejsce,
naoczność eidetyczna nie jest pierwszym aktem poznania, naoczność eidetyczna jest to poznanie
epistemologiczne niezależne od doświadczenie w tym sensie, ze od niego abstrahuje, trzeba
zawiesić nastawienie naturalne, dzięki naoczności eidetycznej możemy mówić o prawomocności
sądów apriorycznych, bo one kryją się za tym słowem, nauki, czy twierdzenia nauki aprioryczne to
nie są nauki czysto formalne, w tym sensie oderwane są one i nie stosują się one do
rzeczywistości empirycznej, nauki formalno to są nauki eidetyczne odnoszące się wprost do istot
ogólnych, a rzeczywistość dana jest zmysłowo, jest impulsem, takie poznanie świata,

8

rzeczywistości istot ogólnych wymaga odpowiedniej metody, stąd spór czy filozofia jest metafizyką,
czy fenomenologia.

TRANSENDENTALNA FENOMENOLOGIA

BRENTANO HUSSERL

akt noeza (noesis) → poziom transcendentalny → redukcja
transcendentalna; ja jako aktywność

treść noemat → epoche eidetyczne

przedmiot = przedmiot → postawa naturalna obiekt aktywności

Absolutyzacja świadomości:
Fenomeny rozumiane jako zjawiska psychiczne, później jako przeżycia świadomości – nauka o
przeżyciach świadomości, przeżycia nie są jednostkowymi fenomenami, z jednej strony
świadomość , która odznacza się intencjonalnością odnosi się do przeżycia, z drugiej strony same
przeżycia są zawsze funkcjami jakiegoś przedmiotu.

Naoczność empiryczna ( indywidualna )

przedmiot indywidualny

Naoczność eidetyczna odnosi się do eidos, eidos - czyste prawdy dotyczące istoty, nie zawierają
utrzymywania czegokolwiek o faktach, sądy o istotach czysto eidetyczne nie są sądami
egzystencjalnymi, mogą być jedynie ogólnymi sądami o istotach, nie sadze o bycie indywidualnym
choć sadze o jednostkowych wypadkach istot, sądząc cokolwiek w fenomenologii sądzimy ogólnie,
sądy jednostkowe nie mają żadnej wartości poznawczej, wartość poznawcza zaczyna się w
sądach ogólnych, na poziomie eidetyczne Husserl mówi o antologiach, można badać
rzeczywistość w ontologicznej

dziedzina ontologia eidetyczna

przedmiot (dziedzina materialna) część formalna (przedmiot w ogóle), część materialna
i pra przedmiot, samo rzecz

kategorie logiczne ( kategorie logiczne dziedziny przedmiotu w ogóle jako czysto logiczne pojęcia

podstawowych aksjomatów czystej logiki zwanej inaczej kategoriami analitycznymi

→ kategorie formalno ontologiczne ( formalne kategorie w ścisłym sensie), czyli kategorialne istoty

→ kategorie znaczeniowe (dotyczy istoty zdania) należy do ontologii formalnej, kategorialne
pojęcia – znaczenia

9

Empiryczny przedmiot włączany jest do najwyższego materialnego rodzaju, dziedzina przedmiotów
empirycznych, w istocie dziedziny odpowiada ontologia, nauki empiryczne, nauki o faktach można
wyróżnić pośród nich nauki formalne i można mówić o nienależących do nich, ale wspierających je
ontologii eidetycznej, racjonalizacja nauk doświadczalnych, na sięganiu ontologi eidetycznej.

10

25.11.2014
Kryzys nauk i społeczeństwa. Główna cecha uderzająca z tych tekstów: dotyczy diagnozy, że
mianowicie dokonuje się zapaść wobec istotowej cechy cywilizacja zachodniej kultury,
europejskiej. Racjonalność naukowa wywodzi się od idei uniwersalnej, głównym bohaterem tego
tekstu jest Kartezjusz, od Kartezjusza filozofia zmierza do ujęcia wszystkich sensownych pytań w
ścisły sposób, układ, zbiór sensownych pytań formułowanych na sensowny sposób, tworzy
system. Dzięki tej idei filozofii uniwersalnej rodzi się nauka nowożytna, w momencie, w którym
stosuje się wymóg apodyktyczności, ma dotyczyć: założeń, zasad naukowych, zdaniem Husserla
ta właśnie apodyktyczność ma być czynnikiem wskazującym na głębokie powiązanie filozofii z
nauka, filozofia ma być dziedziną, która zajmuje się rozumem. Naukowość, racjonalność naukowa
kulminuje w przyrodoznawstwie, przyrodoznawstwo w ujęciu matematycznym to nauka ścisła,
która zdaniem Galileusza była wyrażalna w geometrii. Zdaniem Husserla Galileusz opierał się na
apodyktycznych przesłanek i naturze apriorycznej, ta aprioryczny system nie sprowadza się do
oczywistości jak aprioryczności wniosków, warunkiem nauki nowożytnej była obiektywna
racjonalność, wynikająca z tych apodyktycznych założeń, racjonalność ta ma być niezależna od
świadomości własnych źródeł, racjonalność nowożytnej nauki nie byłą radykalna, nie była
świadoma własnych podstaw, tym element zajmie się Husserl.
Źródła nauki ma być zadaniem filozofii, Husserl skupia się na podstawowym filozoficznym problem:
rozum, i byt poszukiwanie źródeł jest głównym zadaniem filozofii, filozofia nie potrafiła do tej pory
rozwiązać tego problemu.
Nauka zatem i racjonalność naukowa należy do świata rzeczy, tak więc, możliwa redukcja w tym
kontekście jest, nie będzie całkowita, podział na aprioryczność i aprioryczność świata nauki.
Racjonalność transcendentalna, nauka jest odwzorowaniem tego co racjonalne w świecie życia, na
co dzień jesteśmy racjonalni źródłowo, nauka zdaniem Husserla transcenduje pewne
wyizolowywane istotowe struktury, nauka to praktyka, która przekłada racjonalność świata życia na
świat, który dzięki temu staje się obiektem, ta obiektywność jest obiektywnością niezależną od
podmiotu, jest to niezależność intersubiektywna, świat życia nie jest światem o jakim moglibyśmy
myśleć w pierwszej osobie, tylko w pierwszej liczbie mnogiej, świat jest ukonstytuowany przez
intersubiektywny wymiar, racjonalność nauki: nauka ma pokazywać własną genezę, aby dotrzeć
do tych apriorycznych form, struktur trzeba dokonać określonego swoistego epoche, to epoche jest
jednak totalne, transcendentalne, redukcja transcendentalna do wszelkiej wiedzy jako takiej,
dokonuje się w podstawie transcendentalnej, w tej postawie dokonuje się również na
aprioryczność i na podmiotowość transcendentalna, Husserl dochodzi do wniosku, że u podstaw
leży racjonalność podmiotu, u podstaw racjonalności źródłem jest transcendentalna jaźń. Świat jak
powtarza Husserl jest korelatem podmiotowości, transcendentalna jest bezpośrednim podłożem,
do świata należy wszystko co jest świadome w życiu, przedmiotem świadomości mogą być
przedmioty sprzeczne. Bezpośrednim podłożem racjonalności naukowej jest źródłem wyższa
forma racjonalności, rozum. Porządek poznania przebiega od nauki do podmiotowości, nie
odwrotnie, bierzemy naukę za twór racjonalny i dzięki tej racjonalności podchodzimy do
podmiotowych warunków nauki, jest odwrotny od porządku ważności, fundamentalności sensu.
Wartość naukowa zależy od wyjaśnienia
Kryzys nauki wywodzi się z braku precyzji wyjaśnień, brak ujęcia relacji między podmiotem a
bytem,

Heidegger
Naoczność hermeneutyczna – wyklucza bez założeniowość, realizowana w sposób ontologii
fundamentalnej, od strony podmiotowej lub od strony przedmiotowej.
Ontologia fundamentalna: warunkuje ontologię eidetyczną, system pojęć, obejmuje pojęcia
ludzkiego pojęcie bycia, egzystencjały, są to terminy przeciwstawiające się kategorią, najbardziej
podstawowym egzystencjałem bycie – w – świecie, są to momenty strukturalne tego wyrażenia,
obejmuje trzy podstawowe momenty: bycie – w , w – świecie, świat, bycie – w → otwartość, to
hermeneutyczny odpowiednik troski, troska to odpowiednik intencjonalności, intencjonalność
nakierowanie świadomości na coś, nie ma czystej świadomości, struktura troski obejmuje trzy
momenty: położenie, rozumienie, mowa.

11

Rozumienie – obejmuje przed strukturę rozumienia, wszelkie rozumienie zakłada coś,
podstawowym elementem jest wstępne posiadanie czegoś, przed posiadanie, na tym wstępnym
zasobem na drugim poziomie jest wstępny ogląd, przegląd, percepcja, trzeci element: wstępne
ujęcie.
W – świecie: etymologicznie; w- wyprowadzane z zamieszkiwać, w świecie jesteśmy na sposób
zamieszkiwania, na sposób zatroskanego zachowania tym co nas otacza,
świat - światowość świata, całość znaczeniowa, oznaczoność,
ZAMIESZKIWANIE POŚRÓD ZNACZEŃ

Różnica ontologiczna
Bycie – nie ma sensu mówić o bycie gdy nie ma bycia, jedno bez drugiego jest nieuchwytne, bycie
ma być określeniem jak byciem
różnica między tym co uznajemy za obecne i tym zajmuje się metafizyka obecności, bycie bytu
zajmuje się ontologia fundamentalna i po trzecie, sens bycia w

12

02.12.2014
Klasyczny pragmatyzm – nie istnieje
Peirce - James – Dewey (klasyczny pragmatyzm)
Peirce – Royce – Lemis
Royce – był zainteresowany pragmatycyzmem – system Peirce
Pragmatyzm filozoficzny – nie był pierwszy, wyprzedzał go pragmatyzm prawniczy

Pragmatyzm – 1878 powstanie pragmatyzmu, powstaje maksyma pragmatyczna
pragmatycyzm – około 1900

Peirce – uznawał siebie za idealistę.

MATEMATYKA ( jest ideałem poznawczym dla Peirce, Peirce krytykował kartezjanizm)
FENOMENOLOGIA (opis doświadczenia)

13

16.12.2014
krytyka psychologizmu, psychologia w logice pojawiał się u Husserla.
Frege
Najważniejsza praca: Pismo o pojęciu 1979r. Frege był kantystą – podziela zdania Kanta, że sądy
apriori istnieją, zajmował się logiką formalna, podstawy matematyki, wg Fregego arytmetyka
wyrosła z logiki, semantyka logiczna. Frege przestawia jako pierwszy implikacyjno- negacyjny
rachunek zdań, które obejmował 6 aksjomatów i jedną regułę wnioskowania, implikatory, od
początku swej twórczości Frege przeciwstawia się nurtom matematyki, które mają elementy takie
jak: empiryzm – prawa arytmetyki są uogólnieniem indukcyjnym, formalizm – prawa arytmetyki
reguły operowania znakami, kantyzm.
Prawa kontekst psychologiczny, Frege przeciwstawia się poglądowi, że definicje pojęć
matematycznych są swobodnymi konstrukcjami umysłu, niezależne od rzeczywistości, takie prawa
są odkrywane a nie konstruowane, są wynikiem odkrywania obiektywnych istniejących
przedmiotów logicznych, zdaniem Fregego każdy rachunek logiczny, mimo tego, ze podlega
regułom formalnym to jednak odnosi się do jakieś dziedziny, prawa logiki zdaniem Fregego nie są
prawami przyrody, lecz są prawami praw przyrody, te prawa prawd przyrody są prawami prawdy.
Prawa geometrii zgodnie z Kantem uznawał sądy syntetyczne apriori. Pojęcie funkcji – Frege
poszerza pojęcie funkcji matematycznej i wprowadza funkcję logiczną – w której argumentami są
dowolne przedmioty a wartościami tej funkcji są wartości logiczne, pod funkcje podpadają również
pojęcia, bo pojęcia to są jednoargumentowe funkcje logiczne. Wszelkie funkcje posiadają cechę
nienasycenia, owa niezupełność wyraża się w obecności zmienne danej funkcji, w miejsce
zmiennej można podstawić dowolny przedmiot i dzięki temu przekształca się w wyrażenie już
nasycone. Oznaczenie prawdy (znaleźć), wartość logiczna prawda i fałsz: są to przedmioty u
Fregego. Rozróżnienie na sens i znaczenie – mówimy o sensie i znaczeniu znaków, każde
wyrażenie jest albo nazwą albo predykatem, każda nazwa to imię własne swojego znaczenia,
znaczenie nazwy jest przedmiot, co oznacza, ze przedmiot stanowi przeciwdziedzinę
semantycznego stosunku oznaczenia, przedmiot = denotacja, znaczeniem zdania jest wartość
logiczna, czyli właśnie określony przedmiot, zdanie oznacza prawdę lub fałsz, ale nawet zdanie
fałszywe jest zdaniem sensownym. Sens – sens nazwy to obiektywna treść myślowa, która tą treść
nazwa wyraża, ta treść myślowa to innymi słowy sposób w jaki przedmiot jest nam dany, innymi
słowy sens niczym innym jak aspektem, pod którym ujmujemy ten przedmiot, ta treść obiektywna
treść myślowa pozwala stwierdzić, że sens nazwy jest czymś innym niż wewnętrzny obraz
przedmiotu, te obrazy są nieuchwytne, treść myślowa ma charakter obiektywny, a obraz
wewnętrzny jest czysto subiektywny – podstawa psychologizacji logiki. Obraz wewnętrzny jest
pozorem sensów, coś niewłaściwego, powstaje wtedy gdy nazwę rozpatruje się z osobna, bez
przedmiotu tej treści, oraz jak się nazwę traktuję poza kontekstem zdania, sensem całego zdania
będzie myśl, owa myśl nie jest przeżyciem psychicznym, myśli bowiem nie są wytwarzane w
trakcie procesów myślowych, lecz myśli są ujmowane, wychwytywane, są to twory, które istnieją
niezależnie od psychiki, zdanie może mieć wartość logiczną obiektywną jak i subiektywną, zdanie
posiada wartość logiczną to każda zdanie może wejść w stosunek z innymi zdaniami, język nauki
powinien być nośnikiem prawdy, dlatego też Frege postuluje jednoznaczność języka nauki, każdy
znak wyraża jeden sens, a każdy sens wyraża jeden przedmiot, dzięki temu każdy znak ma jedno
znaczenie, oznacza to, ze nie istnieją nazwy ogólne, Frege jest realista pojęciowym, owe nazwy
ogólne to są w istocie jednoargumentowe predykaty, predykat ma znaczenie i też jedno.
Krytyka psychologizmu
Pojawia się na rożnych poziomach logiki, cztery odmienne sposobu rozumienia psychologizmu:
1) przez psychologizm Frege rozumie: używanie bytów myślowych w miejsce bytów
abstrakcyjnych
2) psychologizmem jest przekładanie opisów genezy pojęć matematycznych i logicznych nad
definicję tych pojęć – powszechne w XIX wieku niestosowanie przypisów
3) psychologizmem będzie traktowanie logiki jako nauka o ludzkim myśleniu, ewidentna próba
zastąpienia logiki psychologią,
4) redukowanie prawdy do powszechnego uznawania za prawdziwe – Frege atakuje wszystkich
tym stwierdzeniem
Argumenty Fregego przeciwko psychologizmowi będzie można pogrupować:

14

→ argumenty z przedmiotu badań
→ argument z charakterem praw naukowych
→ z obiektywistyczną koncepcją prawdy
Pierwszy argument Fregego opiera się na rozróżnieniu przedstawień od przedmiotu, Kant – każdy
rodzaj prezentacji ma charakter przedstawienia, po Kancie ten ogólny termin był traktowany
wymiennie z wyobrażeniami, z przedstawieniami walczył Hegel – uznanie jedności bytu i myśli,
przedstawienie pojawiają się w neokantyzmie – magdeburski: wszelkie przedstawienia są
związane z intelektem, przedstawienie pojawia się u Hegla, o przedstawieniu mówi Heidegger i
Rickert, psychologizm w matematyce i w logice byłby uprawniony wtedy gdy przedmiotem tych
nauk byłyby jedynie przedstawienie, ale Frege uważa, ze są to same przedmioty, a nie
przedstawienie, myśl odnosi się do przedmiotu, przedstawienie zdaniem Fregego jest tylko
podmiotowym, subiektywnym, wewnętrznym przedstawieniem się, liczy są tylko przedstawieniami,
Frege nie zgadza się na podstawianie bytów mentalnych w miejsce abstrakcyjne, Frege
przedstawia swoje rozumienie tego terminu przedstawienie: w sensie psychologicznym jest tym do
czego odnoszą się psychologiczne prawa asocjacji, jest więc ono obrazowe i zmysłowe,
przedstawienie w sensie obiektywnym należą do logiki i są niezmysłowe, zawarte treści
przedstawienia obiektywnego elementy przedstawienia subiektywnego nie są jego znaczenie -
bardzo trudno oczyścić jest przedstawienie obiektywne od treści subiektywnych, przedstawienie
subiektywne jest różne u wszystkich a obiektywne takie same u wszystkich, obiektywne
przedstawienie możemy podzielić na przedmioty i pojęcia – by uniknąć pomieszania będę uważał
słowa przedstawienia w sensie subiektywnym. Wniosek: poczynione tu rozróżnienie jest równie
zasadne jak rozróżnienie między psychologią a logiką.
Przy drugim znaczeniu psychologizmu odnosi się (znaleźć)
logika opiera się na psychologi – Frege zgadza się z tym sformułowaniem tylko w tym sensie, ze
prawa logiki są wskazówkami jak należy myśleć aby osiągnąć prawdę, prawo to wypowiedź
oznajmująca z drugiej strony prawo – wypowiedź opisująca jak być powinno, forma nakazu, wynika
z tego, że prawa logiki można uznawać za prawe myślenia, gdy ustalają one to jak należy myśleć,
w efekcie konsekwencji, przy takim ujęciu logika byłaby nauką normatywną, ale prawo myślenia że
też prowadzić, to złudnego
przedmiotem logiki nie są ani czynności, ani prawa wniosek: Frege odróżnia zjawiska
psychologiczne, które prowadzą do jakiegoś sądu od dowodu, od uzasadnienia tego sądu.
Zadaniem logiki jest poszukanie prawd prawdy, z których wypływają następnie przepisy
przekonań, sądzenia, myślenia, prawd logiki nie można uzasadnić poprzez dociekania
psychologiczne, bo obie te nauki mają inne charaktery i inne statusy, różnica jaka zachodzi między
nimi takie, że prawa logiki są niezmienne i poza czasoprzestrzenne, pewność prawd
psychologicznych opiera się na pewności doświadczenia empirycznego, prawda jest obiektywna –
jest od nas niezależna, co oznacza, że ujmowanie logiki jako zależnej lub niezależnej od
psychologii zależy od sposobu w jakich sposób traktuje się prawa logiki, definicja prawdy, logicy
psychologistyczni – sprowadzają oni prawdę za uznawanie za prawdziwe, prawda sprowadzana
do prawdziwości, założenie niezależności prawdy od ludzkiego sądzenia, bycie prawdą jest czymś
rożnym od bycia uznawanym za prawdę od jednego, wielu lub wszystkich i w żaden sposób nie
może być do tego sprowadzania, nie ma żadnej sprzeczności w tym, ze prawdziwe jest coś, co
wszyscy uznają za fałsz, prawa logiki = prawa prawdziwości, prawda jest czymś obiektywnym,
niezależnym od podmiotów poznających, Frege uznaje obszar tego co obiektywne i
nierzeczywiste, obiektywizm logiki jest przeciwstawiony subiektywizmowi psychologi
Trzeci argument: próba ugruntowania logiki na bazie psychologi, Frege próbuje szukać innej
nazwy dla zdań arytmetycznych, sądy arytmetyczne nie mogą być syntetyczne apriori, a sądy
geometryczne są syntetycznie apriori.

15

27.01.2015

Odmiana fenomenologii Maurice Merleau – Ponty (1908 – 1961)
Zmodyfikował filozofię Husserla, przyjaźnił się z Sartre, w roku 1929 w Paryżu wykłada Husserl.
Wpływ Heideggera – miał początkowo problem bo Heidegger nie funkcjonował w latach 30 w
literaturze francuskiej.
Dwie prace: Fenomenologia percepcji, Widzialne i niewidzialne
Dochodzi do pewnej zmiany kierunku filozofowania od nauk konstruktywnych do fenomenologii,
zafascynowany Husserlem zaczyna skupiać się na wymiarze doświadczenia, potoczne, ale tutaj
ulega scjentyzmowi, penetrować percepcje odwołuje się do nauk szczegółowych, do
psychopatologii.

Czerpie z kategorii husserlowskiej, wykorzystuje pojęcia jego i je modyfikuje i powstaje nowa
wersja fenomenologii, ale bazująca na teorie Husserla, modyfikując niektóre pojęcia, wprowadza
do swojego projektu pojęcie perspektywizmu świadomości. Perspektywizm świadomości – byt
uchwytny jest cieleśnie uwarunkowana perspektywa, ten byt nie da się sprowadzić do idealnej
treści czy znaczeń logicznych i ta teza powoduje, że Ponty rewiduje Husserla, jego poglądy.
Husserl – idea wiedzy absolutnej, że przy założeniu wiedzy absolutnej to świat się staje korelatem
wiedzy absolutnej, rzeczywistość nie jest samoistna. Ta nieprzejrzysta świadomość (aluzja do
Sartre) pozostanie u Ponty w opozycji do bytu konkretnego, rzeczowego, takiego konkretnego w
sensie, masywnego naturalnego bytu, to jest taki byt w sobie, sama świadomość zaś która miała
być absolutna Ponty uważa za nicość, innymi słowy absolut niesubstancjalny.
(dopisać)
Ani ciało ani rzecz nie może być
Ciało i rzecz, przedmiot i byt są w świadomości, to są takie elementy świadomości, które
przekraczają, ale wciąż się powtarzają jako etapy, również ciało i rzeczy istniejące w świadomości

Ten wymiar, w którym Ponty rozważa świadomość wraz za ciałem nazywa sam: poziomem
transcendentalnym i ten poziom to jest gęsta materia i trudno uchwytna, rozumiemy tutaj
klasycznie jako poziom stawiania pytań o aprioryczne, osiągamy od wewnątrz, a więc znajdujemy
się w wyniku analizy najbardziej elementarnych, bazowych przeżyć

(dopisać) tzn, że świat jest wciąż przeżywaniem, to jest naiwne, jest przed teoretyczne – opis tej
rzeczywistości i doświadczenia, które się odnosi do rzeczywistości, rzeczywistość trzeba opisywać,
a nie konstytuować.

Wymóg opisu w tej formie o jakiej on mówi wyklucza opis naukowy,

1. redukcja transcendentalna: Husserl: sprowadzamy przeżycie do eidosu, do esencji, istoty,
Ponty: taka redukcja jest niemożliwa a taką podstawę powinna zastąpić – postawa zdziwienia
wobec świata.
2. Intencjonalność – nie jest już nastawieniem refleksyjnej świadomości na jej korelaty, ale
intencjonalność odsłania się kiedy staramy się zrozumieć kartezjańskie stanowiska
Intencjonalność jest ustanowiona przed teoretycznej jedności naszego życia i świata,

(dopisać)

Z jednej strony aby utrzymać sensualistyczną percepcji trzeba założyć, z jednej strony, że istnieje
świat obiektywny i niezależny od nas a z drugiej strony trzeba założyć, ze jest świadomość, która
impresje przekształca w idee, pierwszy zarzut: świat traktuje się jako już gotowy ( złudzenie
gotowego świata), ten świat jest gotowy zanim nam się jawi, nie mamy żadnego udziału w tym jak
świat wygląda i ten świat ponadto ma być uregulowany wewnętrznymi prawami naturalnymi, drugi
zarzut: postrzegane treści, które traktuje się jako bierne elementy naszej świadomości, przy czym
ta świadomość ma być czysta, de fakto Ponty zwraca uwagę, że my nigdy nie posiadamy
doświadczenia stałości i obiektywności wrażeń, ten zarzut wiążę się z ściśle z pojęciem

16

perspektywizmu świadomości, w efekcie cały ten przesąd polega, że istnieje ścisła korelacja
między obiektywnym bożdżcem a subiektywnym elementarnym postrzeżeniem, hipoteza prawa
stałości, jest konstruktem pojęciowym, który właśnie należy dopiero wyjaśnić, faktycznie
rzeczywistości codziennej stwierdzamy różnice percepcji, możemy więc dostrzec różnice pomiędzy
tymi samymi percepcjami, zależne od sytuacji w której się ich dokonuje, trzeba powrócić do
rzeczywistego świadectwa świadomości i badać percepcje złożone, bo te percepcje złożone są
wyposażone w jakiś sens, sens życia. Ponty skupia się na radykalnym empiryzmie – zakłada się,
że istnieje jakaś sfera atomowo rozumianych bodźców i te atomy poprzedzają powstanie
wyobrażenia przedmiotów.

Projekcyjny charakter pamięci
Ponty wychodzi z założenia, że każda percepcja ma sens.

Percepcja jest traktowana nie jako rodzaj myśli o przedmiocie, nie jest też operacją konstytuującą
przedmiotu ewentualnego poznania, lecz „percepcja to nasza przynależność, nasze przyleganie do
rzeczy” to tak jakby na siebie nakładały się różne pole, wyznaczone przez różne zmysły
(percepcja). To jest szczególne rozumienie bycie w świecie (Heidegger), ale w percepcji dane
zmysłowe tworzą jeden system i ten system narzuca jakąś całość, dzięki temu systemowi można
mówić o logice percepcji i dzięki temu możemy mówić o stałych pewnych relacjach między
percepcjami, ale inne pozostają całkowicie luźne, chybione i dlatego traktowane są jako
nierzeczywiste, nieprawdziwe.

Perspektywizm percepcji, Ponty mówi także o sytuacyjności (dopisać)

Pole fenomenalne – przywraca przedmiot tą wyjściową sytuację percepcyjną, my nigdy nie
badamy przedmiotu naszego namysłu w oderwaniu od innych. Percepcja jest sytuacyjna.

Bycie w świecie – to synonim egzystencji (Ponty) ukierunkowanie możliwych percepcji i możliwych
działań, aktywnie pojęta -[ nie jest więc sumą bodźców, ale nie jest też procesem, bycie w świecie
utożsamiane są z otwartością, otwartość dotyczy nie całego, gotowego świata, ale pewnym
fragmentów, które są nieskończone, byciu w świecie dokonuje się synteza horyzontów, ale ona
nigdy nie jest dostateczna, ta synteza dysponuje pewnym polem fenomenalnym i dlatego trzeba ją
wciąż ponawiać i to jest wyrazem naszej skończoności.

17