Erikson

wiek1

Rozwijana cecha ego

zyskana siła

zadania i działania w tym stadium

0-1 podst. ufność a nieufność

nadzieja

ufność w matkę i we własne zdolności sprawcze; kluczowy element wczesnego bezpiecznego przywiązania

2-3 autonomia a wstyd i

wola

nowe umiejętności fizyczne; trening czystości i zwątpienie

samokontroli; przy nieodpowiednim traktowaniu dziecko może nabawić się wstydu

4-5 inicjatywa a poczucie winy

zdecydowanie organizacja działań na cel; podwyższenie asertywności i agresji; konflikt Edypalny > poczucie winy

6-12 pracowitość a poczucie

kompetencja

podst. umiejętności i normy kulturowe; umiejętności szkolne niższości

13-18 tożsamość a niepewność roli wierność przystosowanie pojęcia „ja” do zmian pokwitaniowych; wybór pracy; tożsamość seksualna; poszukiwanie nowych wartości

19-25 intymność a izolacja

miłość

nawiązanie dojrzałych stosunków intymnych; założenie rodziny

26-65 kreatywność a

opiekuńczość wychowanie dzieci; kariera zawodowa; skierowanie zainteresowanie sobą i

zainteresowań z „ja” na innych

stagnacja

>65 integralność a ego i rozpacz

mądrość

integracja poprzednich etapów i pogodzenie ze sobą Piaget

Wiek

Stadium

Opis

0-2

sensomotoryczne

rozumienie świata w kategoriach zmysłów i własnych działań ruchowych; wzrost złożoności schematów; decentracja; zrozumienie stałości przedmiotu 0-1 ć wiczenie odruchów

ć wiczenie wrodzonych odruchów (ssanie, chwytanie) tzw. zachowań

zorganizowanych w sposób wrodzony

1-4 rozwijanie schematów

odruchy => schematy adaptacyjne; wzrasta koordynacja i precyzja 4-8 odkrywanie procedur

zachowanie skierowane na zewną trz; rozwój procedur w celu reprodukowania interesują cych zdarzeń ; „przypadkowa przyczynowość ”

8-12 intencjonalne

pierwsze zachowania intencjonalne; umieję tność odróż niania ś rodków od zachowanie

celów;

12-18 nowość i eksploracja

systematyczna zmiana schematów w celu wywołania nowych efektów; rozwią zywanie problemów przez próby i błę dy; 18-24 reprezentacja umysłowa funkcjonowanie reprezentacyjne i symboliczne; zamiast prób i błę dów pojawia się umysłowe rozwią zywanie problemów; spostrzeż enia, wyobraż enie i poję cia

2-6

przedoperacyjne

używanie symboli na własny użytek reprezentacji przedmiotów; rozumienie perspektywy innych; klasyfikowanie przedmiotów; prosta logika w myśleniu; animizm; funkcja symboliczna – umiejętność wykorzystania jednej rzeczy do reprezentowania innej; centracja – koncentrowanie się na jednym aspekcie, zachowanie stałości; rozróżnianie pozorów i rzeczywistości

7-11

operacji konkretnych

postęp w logice; zdolność do umysłowych i fizycznych czynności na znanych sobie przedmiotach; inkluzja klas; seriacja; przechodniość;

>12

operacji formalnych

rozumowanie hipotetyczno-dedukcyjne; zdolność do manipulowania myślami, wyobrażania sobie nowych rzeczy; przewidywanie skutków; wnioskowanie i systematyczne porządkowanie;

1 orientacyjnie

Stadium

Sposób zaspokajania

Odniesienie do

Mechanizmy

Zadania rozwojowe Sytuacje

Organizacja osobowości

(sfera erogenna)

popędu

obiektu

obronne

prototypowe

I. Faza oralna

ssanie, cmokanie, szukanie

pierś matki jako pierwszy

pojawia się Id, pierwotny narcyzm, fiksacja sytuacja karmienia(odżywiania)

(sfera ust)

sutka

obiekt miłości

pełna ufność, bierność

odłączanie od piersi: gotowość do frustracji

a) faza wczesna

0 – 6m

b) faza późna

gryzienie

ambiwalencja wobec matki brak ufności,

introjekcja

konflikt: dobre/uspokajające lub złe/frustrujące 6m – 1r

agresywne szukanie sutka

przy frustracji cierpienie

projekcja

źródło pokarmu

rozwój zależności uczuciowej

II. Faza analna

wydalanie

kał jako coś cennego

zaczątek Ego

wyparcie

narządy wydzielania używane jako forma

(anus)

kał jako prezent

początki nakazów i zakazów

posłuszeństwa lub protestu; rozwój niezależności a) faza wczesna

1r – 1r6m

b) faza późna

zwracanie

ambiwalencja

zwiastun Superego

postawa wobec obiektów wartości: czystość,

1r6m – 3r

początki poznania rzeczywistości

porządek, oszczędność, hamowanie

spontaniczności vs zmartwienie, wyparcie, wstyd III. Faza falliczna

dotykanie, oglądanie,

kompleks Edypa

rozwój Superego

identyfikacja

Sytuacja Edypalna

(genitalia)

pokazywanie;

pierwsza heteroerotyka

pełny rozwój Ego

początki wypierania

pierwsze zestawienie cząstkowych popędów

3r – 6r

zabawy seksualne

identyfikacja z rywalem

rozwiązanie kompleksu Edypa

sublimacji;

Podjęcie roli płciowej; lęk przed kastracją;

odreagowywanie,

zazdrość o penisa; ciekawość seksualna; teoria przemieszczenia

seksualności

IV. Faza latencji

wszystkie wcześniejsze

poszerzanie kontaktów

konsolidacja Ego i Superego;

brak nowych mech. obr., brak samodzielnych żądań rozwojowych; (- brak -)

rodzaje zaspokajania

społecznych

uspokojenie wzajemnych

ale szczególnie

w skutek uspokojenia popędów wytwarzają się

6r – 11r

popędów; ale wzrost

sublimacja stosunku do

stosunków między Id, Ego,

znaczące: sublimacja i

możliwości podjęcia rzeczowych zainteresowań

zainteresowań

rodziców (czułość)

Superego i światem

odreagowanie;

seksualnych: żądza

zewnętrznym

wypieranie

wiedzy umysłowej

wczesnodziecięcych

przeżyć popędowych

V. Faza genitalna

powtarzanie

powtórne władanie

zakłócona równowaga między

intelektualizacja

powtórne przeżywanie sytuacji Edypalnej

(genitalia)

wczesnodziecięcych

obiektem miłości z

różnymi warstwami

racjonalizacja

a) przedpokwitanie

sposobów zaspokajania

wczesnego dzieciństwa

osobowości

asceza

11r – 14r

popędu

b) pokwitanie

dojrzały sposób

pozarodzicielskie

reorganizacja swoich instancji

kształtowanie zjawisk wewnętrznych

14r – 20r

zaspokajania popędu

obiekty miłości;

osobowości (Integracja)

(heteroseksualny obiekt

oziębienie czułości

miłości; związki

wobec członków rodziny

genitalne)