przedsiębiorca i przedsiębiorstwo
PPwG 2010
1
• Legalna definicja działalności gospodarczej (skutki)
• Art. 2 SDG. Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób
zorganizowany i ciągły.
• Uniwersalny charakter definicji
Przedmiot działalności gospodarczej – brak definicji rodzajów działalności
Problem działalności zawodowej – brak definicji, jeden z rodzajów działalności gospodarczej. Dotyczy głównie wolnych zawodów polegających na osobistym wykonywaniu czynności gospodarczych.
• Wyłączenia – działalność wytwórcza w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w
gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów
2
• Zarobkowy charakter (zaspokajanie cudzych
potrzeb, działalność odpłatna, zamiar
osiągnięcia zysku, niezależnie od rzeczywistego
wyniku działalności)
• SN – dochodowość nie jest cechą konieczną,
wystarcza pokrycie kosztów własnych, np.
spółdzielnie, p.u.p., przedsiębiorcy non-profit –
stowarzyszenia, fundacje
• Zorganizowany charakter (wykorzystanie formy
organizacyjnej przewidzianej prawem, ciąg
czynności organizatorskich, trwała struktura)
• Ciągły charakter (zamiar i faktyczna
powtarzalność, działalność sezonowa)
3
Historia zmian pojęciowych
• Kupiec (kupiec rejestrowy) – prowadzący we własnym
imieniu przedsiębiorstwo zarobkowe (formalnie do 1961
r.)
• Jednostki gospodarki uspołecznionej, jednostki
gospodarki nieuspołecznionej (do 1988)
• Podmiot gospodarczy (1989 – 1999)
• Przedsiębiorca (wycinkowo od 1993 – całościowo od
2000)
• Akty prawne UE - przedsiębiorstwo
4
• Art. 4. 1 SDG. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.
2. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej (spółka cywilna - umowa cywilnoprawna, a nie przedsiębiorca).
- definicja na użytek SDG
- odrębne definicje w niektórych ustawach (ochr. konkurencji i konsumentów, ceny, zwalczanie nieuczciwej konkurencji)
• Art. 431 KC – Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.
- definicja stosowana w sprawach majątkowych
5
• Cechy przedsiębiorcy
• działalność we własnym imieniu tj. na własny
rachunek i ryzyko (skutki prawne przypisywane
przedsiębiorcy, ponoszenie ryzyka wyniku,
rozróżnienie przedsiębiorcy i jego
przedstawiciela ustawowego,pełnomocnika,
pracownika, jednostek organizacyjnych
przedsiębiorstwa )
• cechy działalności gospodarczej (zarobkowość,
zorganizowany i ciągły charakter)
6
Kategorie podmiotowe przedsiębiorców (1)
Osoby fizyczne – (zdolność prawna, zdolność do czynności prawnych, małoletni – rzemiosło)
• Osoby prawne – wymóg ustawowej podstawy osobowości, zadania gospodarcze, minimalne wymagania majątkowe
• Osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą (spółka akcyjna, sp. z o.o., przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, jednostki badawczo-rozwojowe, spółka europejska).
• Osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą akcesoryjnie
- stowarzyszenia - realizacja celów statutowych, zakaz podziału zysku miedzy członków, formy wyodrębnione i niewyodrębnione
- fundacje
7
Kategorie podmiotowe przedsiębiorców (2)
• Jednostki bez osobowości prawnej, ułomne osoby prawne, ustawowy przymiot zdolności prawnej - spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna, europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych (zdolność prawna, nabywanie praw majątkowych, odrębna firma, akcesoryjna odpowiedzialność wspólników za zobowiązania)
• Samorządowe zakłady budżetowe - wykonują zadania własne samorządów (wodociągi, drogownictwo, transport, odpady)
– brak statusu przedsiębiorcy, prowadzenie działalności gospodarczej we własnym imieniu, na rachunek osoby prawnej (ustawa o finansach publicznych)
– reprezentacja jednostki samorządu terytorialnego w granicach upoważnienia,
– odpłatna działalność, pokrywanie kosztów z przychodów,
– ustanawiane przez organy samorządu,
– prawo do trwałego zarządu nieruchomościami
8
zagranicznych (1)
•
Osoby zagraniczne (fizyczne, prawne, jednostki posiadające zdolność prawną bez osobowości prawnej) z Unii Europejskiej (EOG):
– działalność gospodarcza na takich zasadach jak przedsiębiorcy polscy (standard narodowy), możliwość czasowego świadczenia usług bez konieczności wpisu do rejestru lub ewidencji
•
Obywatele innych państw:
– zezwolenie na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobyt rezydenta UE
– zgoda na pobyt tolerowany
– status uchodźcy, pobyt tolerowany, ochrona czasowa, Karta Polaka działalność na zasadach przewidzianych dla obywateli polskich.
•
Inne osoby zagraniczne
- wyłącznie w formie spółki: komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej,
- przedsiębiorcy zagraniczni mogą tworzyć oddziały
9
zagranicznych (2)
Oddział zagranicznego przedsiębiorcy
- wyodrębniona jednostka organizacyjna
- zakres działalności przedsiębiorcy zagranicznego
- działalność w imieniu i na rzecz przedsiębiorcy zagranicznego
- wpis do KRS
- oznaczenie „oddział w Polsce”
- obowiązek powołania osoby reprezentującej przedsiębiorcę zagranicznego
- możliwość wydania zakazu działalności oddziału (rażące naruszenia, likwidacja przedsiębiorcy, interes publiczny) – likwidacja oddziału Przedstawicielstwo zagranicznego przedsiębiorcy
- reklama i promocja w imieniu i na rzecz przedsiębiorcy zagranicznego
- wpis do rejestru przedstawicielstw (Min. Gospodarki)
- oznaczenie „przedstawicielstwo w Polsce”
- możliwość likwidacji administracyjnej
10
Mikro-, mali- i średni przedsiębiorcy MMSP
• Cele statusu
– dostęp do środków finansowych (kredyty, poręczenia)
– programy rządowe
– wyrównywanie warunków wykonywania działalności
gospodarczej ze względu na obciążenia
publicznoprawne
– ułatwianie dostępu do informacji, szkoleń oraz
doradztwa
– promowanie współpracy z innymi przedsiębiorcami
polskimi i zagranicznymi.
11
Warunki korzystania ze statusu MMSP (1)
• Mikroprzedsiębiorca (jeden rok z dwóch ostatnich lat obrotowych): 1) średniorocznie do 10 pracowników +
2) roczny obrót netto do 2 mln €, lub
3) suma aktywów bilansu do 2 mln €.
• Mały przedsiębiorca:
1) do 50 pracowników +
2) roczny obrót netto do 10 mln €, lub
3) suma aktywów bilansu do 10 mln €.
• Średni przedsiębiorca:
1) 50 - 250 pracowników +
2) roczny obrót netto do 50 mln €, lub
3) suma aktywów bilansu do 43 mln €.
12
Warunki korzystania ze statusu MMSP (2)
• Ustalanie danych
• Przedsiębiorca niezależny – uwzględnia się dane
przedsiębiorcy
• Przedsiębiorca powiązany (kontrola ze strony innego
przedsiębiorcy) – sumowanie danych
• Przedsiębiorca partnerski (powyżej 25% kapitału lub
głosów ale bez kontroli) – sumowanie procentowego
udziału danych
• Brak trwałej urzędowej kwalifikacji jako MMSP
- składanie oświadczeń o spełnieniu warunków
- kontrola organu uwzględniającego status MMSP
13
• Przedsiębiorstwo – środki materialne i
niematerialne oraz struktura organizacyjna
służąca do prowadzenia działalności
gospodarczej
• Rozróżnienie podmiotowego i przedmiotowego
znaczenia przedsiębiorstwa
• Przedsiębiorstwo jako podmiot – strona
stosunków prawnych
• Przedsiębiorstwo jako przedmiot – obiekt
czynności prawnych (sprzedaży, zastawu,
dzierżawy)
14
•
Przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym – zorganizowany zespół
składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej (art. 551KC)
•
Składniki przedsiębiorstwa
1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
2) własność i inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości (urządzenia, materiały, towary)
3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy
4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne; 5) koncesje, licencje i zezwolenia
6) prawa na dobrach niematerialnych (patenty, inne prawa własności przemysłowej, majątkowe prawa autorskie, pokrewne)
8) tajemnice przedsiębiorstwa
9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
15
Uprawnienia administracyjne jako
składnik przedsiębiorstwa
• Czynności dotyczące przedsiębiorstwa (przejście całości praw majątkowych, przejście uprawnień publicznoprawnych -
ograniczenia)
• Przekształcenia przedsiębiorcy a przejście uprawnień z decyzji administracyjnych (komercjalizacja pp, zmiana formy spółki handlowej)
• Akty administracyjne dotyczące rzeczy (uprawnienia dotyczące nieruchomości, pojazdów, urządzeń)
• Uprawnienia do używania zasobów przyrodniczych (pozwolenia wodnoprawne – wstąpienie następcy w prawa i obowiązki, częstotliwości – decyzja uznaniowa)
• Uprawnienia z wpisu do rejestrów działalności regulowanej – nowy wpis
• Koncesje, zezwolenia, licencje – niedopuszczalność przenoszenia (rtv, ochrona osób i mienia), przenoszenie pod kontrolą organu administracji (kopaliny), uprzywilejowane przekształcenia spółek (rtv)
16