Integracja europejska 1989- 2013( z krótkim, zwięzłym uwzględnieniem lat 1945- 1989).

Wersja 1.

1. początki - po zakończeniu II wojny światowej: po '45: przyczyny:

- chęć zapobieżenia konfliktom,

- chęć odbudowy znaczenia gospodarki,

- indywidualne interesy państw,

- zniszczenia wojenne,

- chęć dominacji politycznej,

- chęć zajęcia jak najlepszego miejsca w polityce,

- dla Niemców - trampolina prowadząca do tego, że staną się państwem suwerennym, odbudowa gospodarki, polityki gospodarczej, które miały potężny potencjał gospodarczy (Niemcy miały).

Ojcowie założyciele:

- K. Adenauer - kanclerz RFN,

- R.Schumann - premier Francji,

- A. de Gasperin - premier Włoch,

ludzie pogranicza narodowościowego i kulturowego, chcieli zasypać podziały narodowościowe.

Następuje pewnego rodzaju zmiana: do II wojny światowej w stosunkach między narodami występowały dwa czynniki:

- czynnik rywalizacji,

- czynnik współpracy.

Ale od czasów rzymskich było tak, że element rywalizacji przeważał nad elementem współpracy (Europa to najbardziej "militarogenny" kontynent).

W miarę postępów integracji europejskiej - element współpracy zaczyna przeważać nad rywalizacją -

nowość w dziejach Europy.

Europa przeżywa prawie 70 (68) lat pokój - nigdy takiego czegoś nie było. Wprawdzie występował konflikt w Jugosławii, ale było to odosobnione i nie rozprzestrzeniało się. Jest to zasługa w dużej mierz procesów integracyjnych. Koncepcje integracyjne zaczęły powstawać już w okresie międzywojennym - ruch paneuropejski. Nie miało to jednak szans na sukces, bo istniały ugrupowania nazistowskie, faszystowskie,...

Z ideą integracji wystąpił polityk państwa, które było przeciwne integracji (Wielka Brytania) - W.

Churchill --> Stany Zjednoczone Europy - zdolny do stawienia się potędze radzieckiej wyrosłej w czasie II wojny światowej. Sugerowała integrację państwom europejskim, nie sobie.

Fazy integracji europejskiej:

1. Powstanie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (1951 rok)

Skład: Francja, RFN, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg. Chodziło o to, że węgiel i stal to metale ciężkie, potrzebne do produkcji różnego rodzaju militariów. Chodziło o to, żeby nie było wojen i żeby żadne z państw członkowskich nie miało własnego potencjału militarnego. Wspólna polityka miałaby zapobiegać odradzaniu się tendencji wojennych.

2. Pakty Rzymskie (25.03.1957)

Traktat o utworzeniu EWG (Europejska Wspólnota Gospodarcza) i Europejskiej Wspólnoty

Energii Atomowej (Euratom)

Cele:

- miała powstawać stopniowa likwidacja barier między członkami w zakresie towarów, kapitału, ludzi, usług,

- wspólna taryfa celna w odniesieniu do zewnątrz,

- wspólna polityka handlowa i rolna.

traktat o fuzji – 8.04.1965 – traktat o fuzji organów wykonawczych Wspólnot Europejskich (EWWiS, EWG, Euratom)

1.01.1973 – rozszerzenie Wspólnot Europejskich o Danię, Irlandię i Wielką Brytanię, 1.01.1981 – do Wspólnot Europejskich przystępuje Grecja

14.06.1985 – Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg i RFN podpisały w Schengen układ o stopniowym znoszeniu kontroli granicznej w ruchu osobowym między tymi państwami

1.01.1986 – do Wspólnot Europejskich wstąpiła Holandia i Portugalia

02.1986 – w Hadze został podpisany Jednolity Akt Europejski

3.10.1990 – zjednoczenie Niemiec, co spowodowało włączenie obszaru Byłej NRD do

Wspólnot Europejskich

3. 7.02.1992 – układ w Maastricht – traktat o Unii Europejskiej, który powołał do życia Unię Europejską, opartą na 3 głównych filarach: gospodarczym, spraw zagranicznych i

bezpieczeństwa oraz sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.

1.01.1995 – do Wspólnot przystąpiły: Austria, Finlandia i Szwecja, W ramach EWG

zaczynały rozwijać się tendencje, aby pogłębiać program integracyjny, nie tylko w kierunku gospodarczym, ale też w kierunku politycznym

2.10.1997 – traktat amsterdamski – traktat reformujący Unię Europejską

26.02.2001 – traktat nicejski – zadaniem tego traktatu było przygotowanie do poszerzenia o 10

nowych członków

1.05.2004 – do Unii Europejskiej przystępują: Cypr, Czechy, Litwa, Łotwa, Estonia, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry, Malta.

1.01.2007 – do Unii przystępują: Rumunia i Bułgaria

13.12.2007 – traktat lizboński

W ramach EWG zaczynały się rozwijać tendencje , aby pogłębiać program integracyjny, nie tylko w kierunku gospodarczym, ale też w kierunku politycznym. Tendencja ta pogłębiła się na przełomie lat 80. i 90.

Okoliczności, które pozwoliły na integrację europejską:

- zmierzch zimnej wojny,

- sytuacja w ZSRR (M. Gorbaczow i jego polityka reform).

Następowało dalsze rozszerzanie EWG o państwa identyczne, państwa kapitalistyczne,

demokratyczne, państwa prawa. Były to kraje zbliżone do siebie, jeśli chodzi o standardy życia, o zbliżonym poziomie rozwoju. Powstawał problem przyłączenia państw postkomunistycznych,

będących w stanie transformacji, np. PL, Węgry, Czechosłowacja, Estonia, Litwa, Łotwa, Słowenia (postjugosławiańska). [Słowenia, w ramach dawnej Jugosławii była najbogatsza ze wszystkich państw jugosławiańskich].

Do wstąpienia aspirowały - Malta, Cypr (bardziej ubogie).

3. Układ w Maastricht (Holandia) - 9 - 10.12.1991.

- brało udział 12 państw EWG - decyzja o utworzeniu UE (ale to była tylko decyzja),

- oficjalnie podpisany 7.02.1992, wszedł w życie 1.11.1993,

- pogłębianie integracji europejskiej poprzez stworzenie wspólnej strefy walutowej,

- kryteria wejścia do strefy walutowej:

- niski poziom inflacji,

- niski poziom deficytu budżetowego <3%,

- dług publiczny nie większy niż 60%,

- stabilny kurs walut,

- powstanie wspólna polityka zagraniczna, polityka bezpieczeństwa, w tej polityki miała się wykuwać tożsamość narodowa. Jak się później okazało, ta wspólna polityka pozostała w sferze marzeń po dzień dzisiejszy.

- nowa unia miała wspólnie pracować w zakresie sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.

Traktat o Unii Europejskiej z Maastricht

Podpisanie 7 lutego 1992 r. w Maastricht Traktatu o Unii Europejskiej, a następnie problemy z jego ratyfikacją ( Traktat wszedł w życie dopiero 1 listopada 1993 r.) wywołały międzynarodową dyskusję nad przyszłością integracji europejskiej. Zwolennicy Traktatu uważają, że dokument ten był

koniecznym etapem przemiany jak i dalszego rozwoju Wspólnot Europejskich mających doprowadzić do utworzenia najszybciej Unii Europejskiej. Traktat potwierdza gospodarczą, polityczną i socjalną równość wszystkich państw członkowskich kładąc duży nacisk na kształtowanie systemu wzajemnej pomocy. Traktat jest tez pierwszym krokiem na rzecz budowania wewnętrznego bezpieczeństwa Wspólnot Europejskich. Do tzw. spraw wspólnego interesu zaliczano:

- politykę azylową i imigracyjną

- kontrolę zewnętrza granic Wspólnot

- zwalczanie międzynarodowej przestępczości

- zwalczanie narkomanii i handlu narkotykami

- współprace w sprawach karnych i cywilnych.

Traktat wzmacnia też prawa obywateli do:

~ powszechnego i zawodowego kształcenia

~ ochrony pracy i zdrowia

~ ochrony konsumenta.

Traktat z Maastricht zmniejsza poza tym deficyt demokratyczny we Wspólnotach Europejskich.

Wzmocnione zostały prawa Parlamentu Europejskiego ( m.in. prawa weta). Utworzono Komisję Pośrednictwa między Radą Ministrów a Parlamentem Europejskim. Powołano Komisję Regionalną zapewniając większy wpływ regionalnym i lokalnym gremiom na decyzje Wspólnot. Traktat uznaje i popiera europejskie uzgodnienia taryfowe.

Problem integracji z krajami Europy Wschodniej (postkomunistycznymi):

Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Litwa, Łotwa, Estonia, Jugosławia, Bośnia i Hercegowina, Słowenia, Cypr, Malta

-

byłoby to największe rozszerzenie

- rozszerzenie krajów zapóźnionych społecznie i gospodarczo, o innym systemie

prawno-politycznym, innej kulturze i mentalności

- kraje te musiałyby przystosować się do Zachodu (prawno-polityczne)

- elity UE jak i kandydatów były za integracją

- postawa zwykłych obywateli była zróżnicowana

- obywatele Europy Zachodniej obawiali się „najazdu Hunów” – najazdu emigrantów,

których stopa życiowa odbiegała od standardów Europy Zachodniej (odbieranie

pracy)

Obawy państw wstępujących:

-

bogaci Europejczycy wykupią przemysł, ziemię

- kraje do niedawna zależne przystępując do UE musiałyby znów ograniczyć swoją

suwerenność narodową (poczucie utraty pewnej suwerenności państwowej i

narodowej)

- obawiano się utraty tożsamości narodowej

- sekularyzacja, laicyzacja „zagrożeniem” dla państw Wschodu

Kryzysy zagrażające istnieniu UE:

- gdy powstała EWG jaj członkami było 6 państw o ograniczonych

kompetencjach, sprawowanie polityki było łatwiejsze niż teraz (wynika to ze

zróżnicowanego poziomu gospodarczego państw)

- kryzys ogólnoświatowy, który odbił się na krajach wspólnoty (Grecja,

Hiszpania, Portugalia, Cypr)

- kryzys strefy Euro: biorąc pod uwagę zróżnicowanie gospodarcze był to krok

przedwczesny, brak wspólnej polityki fiskalnej

Problemy wstąpienia do UE:

1. TURCJA

- kraj Euroazjatycki (jedynie skrawek leży w Europie)

- specyfika ustroju, kultury

- granica z Syrią i Irakiem – wyjście Unii poza granice Europy, otwarcie się na

problemy Bliskiego Wschodu

- kraj Islamu (umiarkowanego, nie wojującego)

- odmienność kulturowa

- duża liczebność (stałaby się najliczniejszym członkiem wspólnoty mimo swej

małej „europejskości”)

- demokracja turecka jest czymś nowym, niestabilnym, słabo zakorzenionym

- łamanie praw człowieka (problem Kurdyjski)

2. UKRAINA

- inny krąg cywilizacyjny europejskiego Wschodu, który miał wątły kontakt z

Europą Zachodnią

- kultura, cywilizacja, mentalność jest wschodnia

- poziom gospodarczy jest mierny

- obawy przed rozmyciem tożsamości narodowej

- znajomość, atrakcyjność Ukrainy jest zerowa

- ścisłe uzależnienie gospodarcze i surowcowe od Rosji

Wersja 2.

Integracja europejska, pojęcie odnoszące się do idei, historii,

formalnoinstytucjonalnego stanu współczesnych struktur integracyjnych oraz

docelowego rezultatu podejmowanych obecnie działań. Integracja europejska jest

formą integracji międzynarodowej, regionalnej, procesem zachodzącym na

płaszczyźnie gospodarczej i politycznej.

Idea integracji europejskiej wyrażała się w różnych koncepcjach federacyjnych, od

"lig chrześcijańskich" w średniowieczu po federacje "narodów lub ludów" w oświeceniu. Rozwój ekonomiczny w XIX w. sprzyjał projektom integracji

gospodarczej, rozumianej jako strefy wolnego handlu, unie celne.

Przywódcą czy patronem takiej struktury ogólnoeuropejskiej lub regionalnej miały

być np. Francja, Rosja, Niemcy, co było też wyrazem imperializmu ówczesnych

mocarstw (np. Mitteleuropa z okresu I wojny światowej czy Europa III Rzeszy z

czasów II wojny).

Realizowana współcześnie integracja europejska została oparta na zasadach

równości i współpracy jej członków.

Najwcześniejsza powojenna inicjatywa integracyjna związana jest z działalnością

powstałej w związku z planem Marschalla Europejskiej Organizacji Współpracy

Ekonomicznej. Przyjęcie przez państwa europejskiej pomocy finansowej od

Stanów Zjednoczonych związane było z koniecznością utworzenia wspólnych

organów oraz harmonizacji ekonomicznych przepisów prawnych. Stricte

europejską inicjatywą było powstanie Rady Europy, która realizuje cele o

charakterze politycznym, prawnym i kulturalnym.

Najbardziej zaawansowana integracja następuje w ramach Unii Europejskiej, gdzie

poprzez instytucje ponadpaństwowe realizowana jest wspólna polityka

gospodarcza, społeczna, a poprzez współpracę międzyrządową - międzynarodowa,

bezpieczeństwa, sądownicza i spraw wewnętrznych.

Integracja gospodarcza realizowana jest przez EFTA, CEFTA a także w ramach

EOG.

Inną gałęzią integracji europejskiej jest bezpieczeństwo i obronność realizowane w

ramach struktur NATO i KBWE/OBWE.

Integracja europejska wyraża się także od lat 90. w rozwoju form integracji

regionalnej w Europie Środkowo-Wschodniej oraz w procesie poszerzania UE o

nowe kraje kontynentu. Otwarte pozostaje pytanie o przyszły kształt Europy,

dyskusje toczą się wokół idei Europy Ojczyzn i Europy Ojczyzny, ściera się opcja

europejska z opcją atlantycką.