Główne kierunki psychoterapii dr Waldemar Świętochowski

WYKŁAD 12 (28.01.2010)

1. TERAPIA POZNAWCZA ALBERTA ELLISA (RACJONALNO‐EMOTYWNA) Terapia ma być jak najkrótsza, nawet 1 sesja.

ZABURZENIE – NEGACJA ZDROWIA PSYCHICZNEGO:

Zdrowie psychiczne:

a) umiejętność dbania o własne dobro

b) dobre przystosowanie społeczne (kontakty towarzyskie) c) autonomiczność wyborów i wolność od przymusu d) tolerancja – jako przeciwieństwo dogmatyzmu, dopuszczenie myśli, że inni mogą sądzić inaczej

e) akceptowanie dwuznaczności i niepewności

f) otwartość intelektualna (giętkość myślenia, nietrzymanie się schematów) g) racjonalne (badawcze) podejście do rzeczywistości – trzymanie się faktów h) zaangażowanie – zdolność do identyfikowania się z tym, co się robi i) podejmowanie ryzyka

j) samoakceptacja

k) nastawienie hedonistyczne – dbanie o własną przyjemność, treścią życia nie jest samoumartwianie

PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA:

• osobowość to system poznawczy – ogół odebranych, przetworzonych i zorganizowanych informacji o świecie i sobie samym

• tworzy się w toku rozwoju i gromadzenia doświadczeń

• informacje niepasujące do systemu zostają przetworzone lub odrzucone (dysonans poznawczy, teorie atrybucji)

• zaburzenia psychiczne – nieadekwatny do rzeczywistości system informacji, rodzący niewłaściwe przekonania, prowadzi do nieprzystosowawczych zachowań (objawy)

• przekształcenie myśli i przekonań prowadzi do zmiany zachowań, czyli usunięcia objawów STRESUJĄCE ZAŁOŻENIA ŻYCIOWE (IRRACJONALNE PRZEKONANIA):

• myśli koncentrujące się na przeżywaniu straty: niska samoocena, ujemny pogląd na doświadczenia życiowe, pesymizm – DEPRESJA

• przewaga myśli na temat zagrożenia – LĘK

• myśli skupiające się na wątpliwościach – OBSESJA TERAPIA A. ELLISA – SYSTEM A→B→C→D→E:

ACTIVATING – wydarzenie, które aktywizuje negatywne zachowania BELIEF – ustalenie, jakie przekonania ma klient CONSEQUENCE – jakie są konsekwencje tych myśli, jakie są objawy DEBATE (discuss, define, distance) – podważanie przekonań; dyskutowanie z nimi, aby je przełamać i aby klient nabrał do nich dystansu (właściwy etap terapii) EFFECT – zmiana przekonań klienta

W praktyce kolejność ta wygląda nieco inaczej: C→A→B→D→E

1

Główne kierunki psychoterapii dr Waldemar Świętochowski

DEBATA:

• samoakceptacja – zdrowi ludzie akceptują siebie bezwarunkowo, nie przez porównywanie się z innymi lub udowadnianie, że są tym, kim w rzeczywistości nie są

• podejmowanie ryzyka – emocjonalnie zdrowi ludzie podejmują wyzwania i przejawiają

„awanturniczą żyłkę” w podejmowaniu różnych przedsięwzięć, ale bez zbytniego ryzykanctwa

• realizm – nie jest możliwe, abyśmy dostali wszystko, co nam się zamarzy i uniknęli wszystkiego, co może być bolesne; zdrowi ludzie nie marnują czasu dążąc do nierealistycznej lub nieosiągalnej doskonałości

• wysoka tolerancja frustracji – zdrowi ludzie wiedzą, że są problemy, na które nie można nic poradzić

• odpowiedzialność za niepowodzenia – zamiast winić świat, innych lub los za stres, zdrowi ludzie przyjmują odpowiedzialność za swoje myśli, uczucia i zachowania

• zainteresowanie sobą – emocjonalnie zdrowi ludzie stawiają zainteresowanie swoją osobą co najmniej trochę wyżej niż zainteresowanie innymi ludźmi

• zainteresowania społeczne – większość ludzi funkcjonuje w grupie i tam czuje się najlepiej

• kierunek – dobrze jest czuć się częściowo odpowiedzialnym za innych, ale przede wszystkim za siebie

• tolerancja – dawanie sobie i innym prawo do popełniania błędów

• elastyczność – zdrowi ludzie charakteryzują się giętkością myślenia, bo w życiu nigdy nie ma sztywnych reguł

• tolerancja niepewności – dążenie do pewnego stopnia uporządkowania, ale nie do pewności absolutnej

• zaangażowanie – zdrowy człowiek powinien mieć co najmniej jedno silne, twórcze zaangażowanie; większość ludzi żyje szczęśliwie angażując się w coś na zewnątrz 2. TERAPIA WEDŁUG MILTONA ERICKSONA

PATOLOGIA:

Decyduje o niej sam klient, podobnie jak o rozwiązaniu problemu. Znajomość przyczyn jest terapeucie niepotrzebna. Brak teorii zaburzeń.

ZAŁOŻENIE:

Ludzie mają naturalną zdolność do przezwyciężania trudności i rozwiązywania problemów. Jedynie nie zawsze potrafią znaleźć te zasoby.

TERAPIA:

• cel określa klient i on jest za niego odpowiedzialny

• rola terapeuty – stworzenie warunków (klimat, atmosfera sukcesu) i hamowanie zachowań szkodliwych (w tym symptomów, które mają charakter autonomiczny – funkcjonalny tylko wtedy, gdy powstają)

2

Główne kierunki psychoterapii dr Waldemar Świętochowski

TECHNIKI:

• hipnoza (trans lub hipnoza tradycyjna)

• zalecenia – często niezwiązane z problemem, nawet absurdalne

• zadania domowe

• metafory – porównywanie problemu do czegoś innego, jakiejś sceny czy obrazu

• koncentracja na przyszłości – „co będziesz robił, jak nie będzie już problemu?”

WŁAŚCIWOŚCI I ZACHOWANIA TERAPEUTY:

• elastyczność – brak hipotez, otwartość podczas sesji

• wnikliwa obserwacja zachowań pacjenta (musi widzieć, słyszeć itd. – „minima cues”, w których wyraża się podświadomość)

• niedyrektywność

GŁÓWNE IDEE I ZASADY TERAPII:

1) „rób to, co jest możliwe, a nie to, co idealne”

2) koncentracja na przyszłości

3) uwzględnienie systemu wartości klienta

4) bazowanie na mocnych stronach

5) dostrzeganie różnych punktów widzenia

6) aktywizowanie konstruktywnych emocji w celu lepszego zapamiętania przekazu

terapeutycznego

7) pośrednie formy wpływu (sugestie – trans); dyrektywy paradoksalne 8) strategie małych kroków i „zasiewania”

9) używanie nielogiczności i pomieszania

10) wykorzystanie oporu do celów terapii (np. milczenie z klientem aż on się przełamie) 11) amnezja skonstrualizowana (klient ma prawo do nieświadomości; może dla niego lepiej jest nie wiedzieć)

12) zadania (często o charakterze symbolicznym) 13) „leading” – proces zmiany ułatwia szukanie przeciwieństw do zachowania klienta oraz szukanie wyjątków w ogólnym schemacie funkcjonowania klienta 14) Spotkanie klienta w jego modelu świata (na czym klient ma skoncentrowana uwagę, w jaki sposób przetwarza informacje itp.)

3