Nauka o organizacji

Uczące się i inteligentne

semestr letni

organizacje

dr Beata Majecka, prof. WSSE

wykład I

rok akademicki 2009/2010

Uczenie si

Plan wykładu

ę organizacji –

punkt wyjścia

• organizacyjne uczenie się

• uczenie się organizacji nie jest wprost

• ucząca się organizacja

pochodną uczenia się jednostek tworzących

te organizacje

• cykl organizacyjnego uczenia się

• szkolenia nie są warunkiem wystarczającym

• organizacja inteligentna

do stworzenia organizacji uczącej się

• porównania organizacji biurokratycznej

• organizacje uczące się umożliwiają naukę i inteligentnej oraz inteligentnej i ucz

wszystkim swoim członkom, ale jej efekty mogą ącej się

zostać zmarnowane, jeśli nie będą

wykorzystane na poziomie całej organizacji Uczenie się indywidualne

uczące się jednostki

szkolenia w organizacji

i organizacyjne

?

• organizacje muszą umieć łączyć indywidualne uczenie się z organizacyjnym, umożliwiającym tworzenie wartości (np. nowych rynków, produktów i zysków)

• jest to możliwe dzięki odpowiedniemu zarządzaniu organizacyjne

uczeniem się

uczenie się

• organizacje muszą rozszerzać swój potencjał

odnowy

1

Czynniki stanowiące potencjał

Znaczenie uczenia się organizacji

odnowy przedsiębiorstwa

• długie życie organizacji jest możliwe tylko wtedy, jeżeli potrafią się one odnawiać

• wrażliwość na czynniki zewnętrzne

• odnawianie – doskonalenie organizacji to wysiłek

• świadomość własnej tożsamości

planowany, obejmujący całą organizację

i kierowany z najwyższego szczebla, który

• tolerancja dla nowych pomysłów

ma zwiększyć skuteczność organizacji i poprawić jej kondycję poprzez planowaną ingerencję w

• cenienie przede wszystkim ludzi – nie zasobów proces funkcjonowania organizacji

• organizowanie uczenia si

• odnawianie organizacji jest możliwe dzięki ę zmian

organizacyjnemu uczeniu się

uczenie się

organizacji

cel organizacyjny

Organizacyjne uczenie się

• ma charakter instrumentalny i ukierunkowane jest celowo

cel uczenia się

organizacji

doświadczenia organizacji

• dokonuje się w efekcie doświadczeń uzyskiwanych w trakcie osiągania indywidualnych bądź

organizacyjnych celów

zmiany w organizacyjnym sposobie myślenia

• efektem są względnie trwałe zmiany w sposobie postrzegania rzeczywisto

nowe normy i zwyczaje

ści i zachowaniach

organizacji – uczenie się znajduje odzwierciedlenie w normach i zwyczajach organizacyjnych

ZMIANY W SPOSOBIE DZIAŁANIA ORGANIZACJI

czynniki

indywidualne

Warunki istnienia organizacyjnego

postawy

współpraca

uczenia się

• zdolność do działania jest osiągana dzięki współpracy i odpowiednim relacjom między

uczestnikami organizacji

organizacyjne uczenie się

• elementem centralnym są ludzkie postawy

i gotowość do współpracy

skłonność

relacje

do współpracy

w organizacji

• plany strategiczne, struktury organizacyjne czynniki

organizacyjne

oraz opisy stanowisk i działań mają bardzo ograniczony wpływ na działanie organizacji KLUCZOWE WARUNKI ORGANIZACYJNEGO UCZENIA SIĘ

2

Warunki istnienia organizacyjnego Warunki istnienia organizacyjnego

uczenia się – c.d.

uczenia się – c.d.

• organizacyjne uczenie się jest wynikiem dążenia

• granice organizacji są płynne i nie zależą organizacji do zachowania ciągłości swego

od formalnej struktury

istnienia i wymaga:

• zarządzanie w organizacji zmienia się

- zdolności adaptacyjnych

z funkcjonalnego na sytuacyjne

- gotowości do współpracy uczestników

organizacji

• w organizacji tworzy się nowe podejście

- elastyczności

do rozwiązywania organizacyjnych problemów

- innowacyjności

i podejmowania decyzji

Charakterystyka uczącej się

Charakterystyka uczącej się

organizacji

organizacji – c.d.

• tworzy, zbiera, rozpowszechnia i wykorzystuje

• w organizacji uczącej się panuje duch

nową wiedzę, utrzymuje i rozwija kluczowe

samorozwoju, pracownicy są traktowani

kompetencje, dzięki którym się wyróżnia

jako osoby dojrzałe psychicznie i mają wpływ na prowadzoną działalność

• organizacja zdolna do samopoznania i

• organizacja przypomina wspólny rynek, na którym zrozumienia swoich problemów i doskonalenia się ludzie dokonują wymiany i handlują

i odnosząca się krytycznie do własnego

z użytkownikami, dostawcami i odbiorcami –

postępowania − uczy się na własnych i obcych powodzenie tak rozumianej organizacji leży błędach i sukcesach

w interesie każdego

• kluczem do samodoskonalenia się jest podejście systemowe, które głosi, że rzeczy skomplikowane należy badać w ich skomplikowaniu

Charakterystyka uczącej się organizacji –

c.d.

KROK 1

odczuwanie,

badanie

organizacja, w której główną rolę odgrywa i bieżące

dostosowywanie się i promocja działań

śledzenie

skierowanych na indywidualne, zespołowe

otoczenia

i organizacyjne uczenie się

KROK 2

przywiązuje mniejszą wagę do problemów

KROK 3

porównanie

efektywności, porządku i stabilności, a większą inicjowanie

zdobytych

odpowiedniego

informacji

do niezawodności, zmian adaptacyjnych

działania

z normami

i elastyczności

operacyjnymi

organizacje mogą być zdolne do uczenia się na zasadzie pętli pojedynczej i/lub pętli podwójnej UCZENIE SIĘ NA ZASADZIE PĘTLI POJEDYNCZEJ

3

KROK 1

Czynniki wpływające na uczenie

odczuwanie,

badanie

się organizacyjne

i bieżące

śledzenie

otoczenia

• umiejętność myślenia systemowego – czynnik sprzyjający

KROK 2

KROK 3

KROK 2a

porównanie

inicjowanie

zdobytych

kwestionowanie

• upośledzenia organizacji – czynnik

odpowiedniego

informacji

słuszności norm

ograniczający

działania

z normami

operacyjnych

operacyjnymi

UCZENIE SIĘ NA ZASADZIE PĘTLI PODWÓJNEJ

Prawa myślenia systemowego –

Prawa myślenia systemowego

• dzisiejsze problemy wynikaj

c.d.

ą z wczorajszych

• przyczyna i skutek są rozdzielne w czasie rozwiązań

i przestrzeni

• im mocniej się naciska, tym silniejszy jest opór

• niewielkie zmiany mogą powodować znaczące systemu

rezultaty, ale sposoby uzyskania największego wzmocnienia są zwykle najmniej oczywiste

• sprawy idą lepiej, zanim zaczną iść gorzej

• możesz i zjeść ciastko i je zachować,

• proste wyjścia z sytuacji prowadzą zwykle tam, ale nie w tym samym momencie

skąd chcemy wyjść

• podzielenie słonia na pół nie daje dwóch mniejszych

• kuracja może być gorsza niż choroba

słoni

• szybciej znaczy wolniej

• winnych nie ma

Upośledzenia organizacji

Cykl organizacyjnego uczenia

utrudniające uczenie się

się

• „moje stanowisko to ja”

• uczenie się organizacji jest zależne od dwóch

• „wróg jest gdzieś tam”

czynników: zdolności do zmian ZZ oraz

zdolności do rozpowszechniania nauki w

• iluzja aktywności

postaci procedur w ramach całej organizacji ZR

• koncentracja na wydarzeniach

• zdolność do organizacyjnego uczenia się

• opowieść o gotowaniu żaby

przybiera postać:

• iluzja uczenia się przez doświadczenie

ZOU = ZZ + ZR

• mit zespołu menedżerskiego

4

Organizacja inteligentna – definicja Organizacja inteligentna – cechy

• najcenniejszym produktem organizacji inteligentnej

konkretna wiedza jest w niej dostępna i efektywnie jest wiedza, mająca postać wartościowych usług wykorzystywana przez wszystkich pracowników

• typ organizacji idealnej wyróżniającej się

identyfikuje rynki swoich klientów i dopasowuje w otoczeniu: systematyczne rozwiązywanie

do nich te strategie, które pozwolą przynieść jej problemów, eksperymentowanie, uczenia się

trwały sukces i poprawić pozycję konkurencyjną na podstawie zdobytych doświadczeń, uczenie się na rynku

od innych, przekazywanie wiedzy przez organizację szybko i efektywnie

działa w sposób twórczy, umiejętnie poszerza posiadaną wiedzę, ma świadomość swoich

• ma zdolność adaptowania się do zmian w otoczeniu, możliwości, szans i potrzeb

a nawet wyprzedza te zmiany i aktywnie kształtuje otoczenie

śledzi zmiany zachodzące w otoczeniu i potrafi szybko wykorzystywać pojawiające się w nim szanse 26

Organizacja inteligentna

Organizacja inteligentna – istota

– cechy (c.d.)

• organizacja prowadząca w sposób profesjonalny procesy organizacyjnego uczenia się

w przypadku przedsiębiorstw śledzi zmiany zachodzące na rynku i wykorzystuje pojawiające się na nim szanse

• w organizacji inteligentnej uczenie jest tak silnie zakorzenione i naturalne, że wychodzi na nowy poziom i zachodzi pomiędzy zespołami – powiela

usprawnia i doskonali swoje procesy organizacyjne się sukcesy innych zespołów (eliminuje się poniekąd rywalizację)

konkurencyjnie wykorzystuje własne zasoby

• inteligentna organizacja działa nie tylko na pożytek własny, ale również całego otoczenia

ustala priorytety wykonywania działań stale obserwując swoje potrzeby, możliwości

(np. koncepcja społecznej odpowiedzialności i ograniczenia

przedsiębiorstw)

27

Porównanie organizacji

Porównanie organizacji

inteligentnej i biurokratycznej

uczącej się i inteligentnej

ORGANIZACJA

ORGANIZACJA INTELIGENTNA

ORGANIZACJA

ORGANIZACJA

BIUROKRATYCZNA

UCZĄCA SIĘ

INTELIGENTNA

Praca nie w pełni wykorzystująca

Praca oparta na wiedzy

wiedzę

Podejście

Myślenie systemowe,

Myślenie systemowe,

do rozwiązywania

wykorzystanie wiedzy

wykorzystanie wiedzy

problemów

wszystkich członków

członków zespołu

Powtarzanie czynności

Praca w oparciu o innowacje

organizacji

Charakter

Dostosowanie działań

Działania nakierowane

działań

Praca indywidualna

Praca zespołowa

do sytuacji

na innowacje

Organizacja

Praca w stałych zespołach

Tworzenie zespołów

pracy

Praca polegająca na pełnieniu funkcji

Praca projektowa

zadaniowych

do realizacji projektów

Styl zarządzania

Partycypacyjny

Partycypacyjny

Wykorzystywanie indywidualnych

Wykorzystywanie zdolności zespołu

zdolności

Sposoby osiągania

Wykorzystanie wiedzy

Tworzenie wewnętrznych

wysokiej

samoprzewodzących zespołów

rynków, synergia zespołowa

Silna pozycja kierowników

Orientacja na klienta

efektywności

System

Pełna otwartość informacyjna,

informacyjno-

Ujednolicony system

przywiązanie dużej wagi

Koordynacja z góry

Koordynacja poprzez pracowników

komunikacyjny

komunikacji

do komunikacji nieformalnej

5