NEUROLEPTOANALGEZJA
uspokojenie, zniesienie bólu, zachowana świadomość SEN PODSTAWOWY ( hypnosis basalis)
zniesienie świadomości, zachowane czucie bólu ZNIECZULENIE OGÓLNE ( anaesthesia generalis)
- zniesienie świadomosci - sen (hypnosis)
- zniesienie czucia bólu ( analgesia)
- zahamowanie odruchów z pola operacyjnego
( areflexia)
- zmniejszenie napięcia mięśni szkieletowych ( miorelaxatio)
farmakologiczne przygotowanie pacjenta do
znieczulenia ogólnego
1. Parasympatykoliza
- zahamowanie wpływu nerwu błędnego na serce
- zmniejszenie wydzielania śliny i gruczołów
oskrzelowych, rozszerzenie oskrzeli
2. Uspokojenie
zniesienie niepokoju, zniesienie pobudzenia podczas
II okresu znieczulenia ogólnego ( stadium excitationis)
3. Analgezja
4. Miorelaksacja
5. Możliwość zmniejszenia dawki leku znieczulenia ogólnego (synergizm hiperaddycyjny)
Działanie uspokajające leków zależy od:
- dawki
- stopnia pobudzenia pacjenta
(zwierzęta w stanie pobudzenia wymagają
wyższych dawek)
Podział:
1. leki o działaniu uspokajająco-neurolpetycznym -
neuroleptyki
sedativo-neuroleptica
pochodne fenotiazyny
pochodne butyrofenonu
pochodne tioksantenu
2. leki o działaniu uspokajająco-nasennym
sedativo-hypnotica
pochodne benzodiazepiny
barbiturany (długodziałąjące)
inne
3. leki o działaniu uspokajająco-przeciwbólowym
sedativo-analgetica
selektywni agoniści rec. α2
Mechanizm działania:
- blokowanie receptorów dopaminergicznych,
zwłaszcza rec. D w OUN – układzie limbicznym,
2
tworze siatkowatym, podwzgórzu,
- blokowanie rec. α1
Działanie:
- uspokajające, neuroleptyczne (neurolepsja)
- przeciwwymiotne
- przeciwhistaminowe (blok. rec. H )
1
- synergizm z innymi lekami neurodepresyjnymi
NIE działają nasennie i przeciwbólowo!
Neuroleptyki – działania niepożądane
- drgawki pochodzenia pozapiramidowego (blok. rec. D ) –
1
efekt parkinsonopodobny
- obniżanie progu drgawkowego
- spadek ciśnienia krwi (rozszerzenie naczyń - blok rec. α )
1
- zmniejszenie napięcia AUN (głównie poch. fenotiazyny) -
działanie spazmolityczne, zmniejszona sekrecja gruczołów zewn. wydzielania, spadek tempa metabolizmu
- hypotermia (zmniejszenie tempa metabolizmu, zaburzenia ośr.
termoregulacji w podwzgórzu, rozszerzenie naczyń)
- hamowanie wydzielania ACTH, wazopresyny,
gonadotropin, somatotropiny
- wzrost wydzielania prolaktyny
- wzrost apetytu
- fotosensybilizacja (głównie poch. fenotiazyny)
- wypadanie prącia
Zastosowanie:
- w celu uspokojenia zwierząt - np. przed zabiegami zootechnicznymi, transportem, w celu poskromienia
zwierząt
- w premedykacji – w celu uspokojenia i uzyskania
synergizmu z lekami znieczulenia ogólnego
- w celu uzyskania, łącznie z lekami przeciwbólowymi, stanu neuroleptoanalgezji
- przeciwwymiotne
(- antypsychotyczne u ludzi – leczenie schizofrenii)
Przeciwwskazania:
- ciąża
- pacjenci z padaczką
- w stanach obniżonego ciśnienia krwi
Neuroleptyki – pochodne fenotiazyny
acepromazyna - zalecana u koni
promazyna – zalecana u koni
propiopromazyna – niezalecana u koni
chloropromazyna - nie stosować u koni - paradoksalne reakcje pobudzenia
znajduje się w IV Aneksie!!
------------------------------------
prometazyna – lek przeciwhistaminowy
Nie stosować równocześnie z inhibitorami AChE, prokainą.
Neuroleptyki – pochodne butyrofenonu
azaperon – stosowany u świń
droperidol – stosowany u psów i kotów
droperidol + fentanyl = neuroleptoanalgezja
fluanizon
fluanizon + fentanyl = neuroleptoanalgezja
NIE działają przeciwhistaminowo.
Działania niepożądane:
- drgawki pozapiramidowe (w takim samym stopniu jak
poch. fenotiazyny)
- spadek ciśnienia krwi, hipotermia - słabsze niż po poch.
fenotiazyny
Neuroleptyki – pochodne tioksantenu
chloroprotiksen
- uspokajająco
- przeciwwymiotnie
- przeciwhistaminowo
świnie, małe przeżuwacze, psy
pochodne benzodiazepiny
barbiturany długodziałające
inne (np. wodzian chloralu)
diazepam (u psów – b. krótki okres półtrwania)
oksazepam
chlorodiazepoksyd
klonazepam
zolazepam
Mechanizm działania:
w układzie limbicznym, tworze siatkowatym, pobudzanie
rec. benzodiazepinowych, które są częścią rec. GABA-A.
- pobudz. rec. GABA-A - napływ jonów Cl do wnętrza kom. – hiperpolaryzacja
przekaźnictwo GABA-ergiczne - główne przekaźnictwo hamujące w OUN
Pochodne benzodiazepiny – mechanizm działania Receptor GABA-A GABA
++ ++ ++ ++
--
--
----
----
Cl
lek
++ ++
----------
Cl Cl Cl
Działanie:
- uspokajające (przeciwlękowe)
- nasenne
- miorelaksacyjne
- przeciwdrgawkowe
- synergizm z innymi lekami neurodepresyjnymi
NIE działają przeciwbólowo!
Tolerancja
Uzależnienie
Zastosowanie:
- w celu uspokojenia - np. przed transportem, zabiegami zootechnicznymi, w celu poskromienia zwierząt
- w premedykacji - w celu uspokojenia, miorelaksacji
i uzyskania synergizmu z lekami znieczulenia ogólnego
- w celu uzyskania, łącznie z lekami przeciwbólowymi, stanu neuroleptoanalgezji
- jako leki przeciwpadaczkowe (diazepam, klonazepam)
- jako leki zwiotczające mięśnie szkieletowe - w stanach spastycznych
- dla wzrostu apetytu (diazepam u kotów)
Szeroki margines bezpieczeństwa
Działania niepożądane
po wysokich dawkach
- silna miorelaksacja i działanie nasenne
- spadek ciśnienia krwi
Antagonista rec. BZ – flumazenil
fenobarbital – barbituran długodziałający
pentobarbital – barbituran o średnim czasie działania -
częściej stosowany jako infuzyjny narkotyk chirurgiczny Mechanizm działania:
m.in. nasilanie działania GABA w OUN
Działanie:
- uspokajające
- nasenne
- przeciwdrgawkowe (przeciwpadaczkowe)
NIE działają przeciwbólowo!
Fenobarbital nasila aktywność enzymów wątrobowych (induktor enzymatyczny) – przyspiesza metbolizm
innych leków
Działania niepożądane:
głównie przy długotrwałym stosowaniu jako leku
przeciwpadaczkowego: polifagia, polidypsja, poliuria,
może wystąpić uszkodzenie wątroby, szpiku.
Przy przedawkowaniu leku – możliwość porażenia ośrodka oddechowego lub naczynioruchowego
Zastosowanie:
- w celu uspokojenia
- przeciwpadaczkowo
ksylazyna
medetomidyna
detomidyna
romifidyna
deksmedetomidyna
Mechanizm działania:
pobudzanie rec. α w OUN → hamowanie przekaźnictwa 2
noradrenergicznego
Działanie:
- uspokajające
- przeciwbólowe (dobrze działają na bóle trzewne, słabiej na somatyczne)
- miorelaksacyjne
- synergizm z innymi lekami neurodepresyjnymi
selektywny agonista rec. α , (cześciowo )
2
α1
Czas działania:
uspokajającego – ok. 1-2 h
przeciwbólowego – 15-30 minut
Stosowana u psów, kotów, koni,
przeżuwaczy (najbardziej wrażliwe – najniższe dawki), zwierząt laboratoryjnych i dzikich.
Nie jest stosowana u świń.
Zastosowanie:
- w celu uspokojenia
- w premedykacji - w celu uspokojenia, miorelaksacji,
uzyskania działania przeciwbólowego i synergizmu
z lekami znieczulenia ogólnego
- neuroleptoanalgezja
- synergizm z innymi lekami neurodepresyjnymi
- lek wymiotny
Przeciwskazania
- ciąża
- cukrzyca
- choroby serca
Działania niepożądane:
- wymioty (koty, psy)
- spadek ciśnienia krwi (po początkowym wzroście)
- bradykardia - wzrost wrażliwości serca na arytmiogenne działanie katecholamin – nie podawać równocześnie z sympatykomimetykami
- p.pok.- atonia, spadek sekrecji, wzdęcia
- hipotermia (podwzgórze)
- przysadka - hamowanie uwalniania hormonu
antydiuretycznego – nasilona diureza
- spadek wydz. insuliny
- pocenie
- zwolnienie oddechów
- wypadanie 3 powieki, wypadanie prącia
- poronienia
- stosowana u psów i kotów
- bardziej selektywna w stos. do α niż ksylazyna 2
Detomidyna
- stosowana u koni i bydła,
- działa silniej i dłużej od ksylazyny
- bardziej selektywna w stos. do α niż ksylazyna 2
Romifidyna
- stosowana u koni
Deksmedetomidyna
- stosowana u psów i kotów
U koni nie należy stosować agonistów α z sulfonamidami 2
potencjonowanymi trimetoprimem - nasilenie wrażliwości serca na arytmiogenne działanie katecholamin
Antidotum dla agonistów α2
Atipamezol
- dla medetomidyny i deksmedetomidyny
- selektywny antagonista rec. α2
Johimbina
- dla ksylazyny i detomidyny
- selektywny antagonista rec. α2
Tolazolina
- dla ksylazyny
- nieselektywny α-adrenolityk