Autyzm u dzieci

– charakterystyka zaburzeń

rozwoju osób z autyzmem

Ewa Pisula

Wydział Psychologii

Uniwersytet Warszawski

[e-mail]

Zaburzenia w odbiorze i przetwarzaniu

bodźców sensorycznych

w zależności od kryteriów stwierdza się je

u 42- 88% osób z autyzmem

William Goldfarb (1956) zaobserwował, że dzieci

z autyzmem częściej posługują się zmysłem węchu,

smaku i dotyku niż wzroku lub słuchu.

Zaburzenia polegają zazwyczaj na

niedowrażliwości lub nadwrażliwości sensorycznej.

Przejawiają się m. in. w:

- fascynacji określonymi obiektami,

- unikaniu pewnej stymulacji,

- paradoksalnych reakcjach na bodźce (siła reakcji

jest niedostosowana do siły stymulacji),

- łatwości doprowadzenia do przestymulowania.

Według Olgi Bogdashiny (2003) osoby z autyzmem

odbierają wiele bodźców, nie interpretując ich i nie

rozumiejąc.

Odbierają świat taki, jaki jest, bez odwoływania się do

swojej wcześniejszej wiedzy lub doświadczeń.

Wg Bogdashiny (2003) zaburzenia dotyczą przede wszystkim:

- fragmentaryczności percepcji (zw. z ograniczoną zdolnością

do odczytywania znaczenia całości),

- „dosłowności” (interpretacji bodźców w jeden, sztywny

sposób, zgodnie z ich podstawowym znaczeniem),

- wyodrębniania figury z tła (dokonywania selekcji informacji

i wychwytywania wśród nich właściwych dla odczytania

znaczenia danej stymulacji),

- czasu percepcji.

Przydatne w ocenie zaburzeń występujących

u dziecka są zwłaszcza wskaźniki hiper-

i hipowrażliwości w obrębie poszczególnych

kanałów sensorycznych.

Należy je uwzględnić, tworząc środowisko,

w którym żyje dziecko.

Uwaga:

- zaburzenia uwagi społecznej czy też uwagi
w ogóle,

- nadselektywność uwagi,

- czas trwania, pojemność, podzielność, zdolność
przenoszenia, zakres.

Motywacja, uwaga dowolna.

Rozwój motoryczny

- opóźniony, czasem przyspieszony lub też mieści
się w granicach normy rozwojowej, jeśli chodzi
o czas nabywania poszczególnych umiejętności,

- nieharmonijny i zazwyczaj zaburzony (pewne
funkcje rozwijają się dobrze, inne nie),

- nie ma typowego wzorca nieprawidłowości.

Badanie Teitelbauma i in. (1998):

analiza zachowania 17 niemowląt, u których

w wieku 3 lat zdiagnozowano autyzm. U wszystkich

występowały zaburzenia w rozwoju ruchowym, ale

ich charakter i nasilenie były zróżnicowane.

Najczęstsze nieprawidłowości:

- asymetria ruchów rąk lub nóg (np. podczas

pełzania),

- ogólne opóźnienie rozwoju motorycznego,

- problemy z wykonywaniem sekwencji ruchów,

- trudności z kontrolą ułożenia rąk podczas

czynności motorycznych,

- ruchy rąk i nadgarstków określane jako

trzepotanie.

Dynamika rozwoju osób z autyzmem:

1. Okres niemowlęcy

2. Wczesne dzieciństwo (lata 2-5)

3. Wczesny i “środkowy” okres szkolny (6- do 12)

4. Dorastanie (od 12 do 18-19)

5. Wczesna dorosłość

6. Dorosłość, starość

Czynniki pomocne w prognozowaniu przebiegu

rozwoju:

- czas wystąpienia pierwszych objawów,

- stopień nasilenia objawów wchodzących w skład
“autystycznej triady”,

- iloraz inteligencji (mierzony w skali niewerbalnej),

- posługiwanie się mową przed ukończeniem piątego
roku życia,

- występowanie wyraźnych dysfunkcji mózgowych
(np. ujawniających się w postaci epilepsji),

- współwystępowanie innych zaburzeń (zespół
kruchego chromosomu X, fenyloketonuria,
stwardnienie guzowate itd.).

Przewidywanie przebiegu rozwoju językowego:

(1) zdolność do naśladowania (zw. z monitorowaniem

zachowania innej osoby, rozumieniem społ. wymiaru sytuacji

oraz motywacją do podjęcia takiej samej aktywności, jak ktoś

inny),

(2) tworzenie wspólnego pola uwagi (istotnego w procesie

komunikowania się),

(3) zabawa przedmiotami

(zw. z dostrzeganiem relacji między

obiektami), zabawa symboliczna.

Prognozy rozwojowe

- 1-2% osób “wychodzi” z autyzmu,

- 5-15% osiąga zdolność do niezależnego życia,

- pozostali wymagają systematycznej opieki,

- ponad 50% trafia do instytucji opieki.

Dziękuję za uwagę