Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl

__________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________

1/15

Teorie Osobowości

Kurs przekazany przez psyche.com.pl

Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl

__________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________

2/15

Teorie Osobowości

Kurs przekazany przez psyche.com.pl

Spis treści:

L01 Wstęp – historia psychologii

L02 Teorie osobowości

Teoria psychodynamiczna Freuda

L03 Teoria psychodynamiczna Freuda cd.

Spojrzenie na Psychoanalizę

L04 Co się stało po śmierci Z. Freuda?

L05 Teoria C.G. Junga

L06 Teoria pola Kurta Goldsteina

L07 Teorie czynnikowe Guillforda, Cattela i Eysencka

L08 Teoria uczenia się społecznego –Alberta Bandury

L9

Teorie psychologii humanistycznej C. Rogersa i A. Maslowa

L10 Behawioryzm

L11 Motywacja do pracy a środowisko

L12 Parę słów o sukcesie

L13 Zakończenie, cytaty i piękna opowieść

Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl

__________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________

3/15

Psychologia analityczna C.G. Junga

Biografia:

Carl Gustav Jung (26 lipca 1875, Kesswyl, Szwajcaria -

6 czerwca 1961, Zurych) - szwajcarski psychiatra

i psycholog. Zajmował się psychologią głębi, na bazie której

stworzył

własną

koncepcję

nazywaną

psychologią

analityczną. Wprowadził pojęcie nieświadomości zbiorowej

oraz archetypu.

W latach 1907-1913 współpracował z Freudem, z którego szkołą ostatecznie zerwał

(tak samo jak urwały się wszelkie kontakty - osobiste i zawodowe - między Freudem

i Jungiem), publikując w 1912 roku pracę pt. "Wandlungen und Symbole der Libido"

(znaną później jako "Symbole przemiany"). Jung został pierwszym przewodniczącym

powołanego w 1910 roku Międzynarodowego Towarzystwa Psychoanalitycznego.

Stanowisko to sprawował do kwietnia 1914 roku; w sierpniu tego roku zrezygnował

także z członkostwa w Towarzystwie. Sam Jung mówił, że głównym powodem

zerwania z psychoanalizą Freuda była niezgoda na panseksualizm tej koncepcji.

1910–13 prezes Międzynar. Stow. Psychoanalit.; 1905–13 doc. psychiatrii na uniw.

w Zurychu, 1904–09 ordynator kliniki w Burghölzli; 1935–42 prof. Eidgenössische

Technische Hochschule w Zurychu i 1944–45 — uniw. w Bazylei. W 1917 wydał

pierwsze eseje na temat psychologii analitycznej.

Główne prace:

O psychologii i patologii tzw. zjawisk tajemnych (1902, wyd. pol. 1991), Wandlungen

und Symbole der Libido (1912),

Psychologische Typen (1921),

Psychologie und Alchemie (1944),

Psychologia przeniesienia (1946, wyd. pol. 1993),

Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl

__________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________

4/15

Symbolik des Geistes (1948),

AION (1951),

Mysterium Coniunctionis (1955–57),

autobiografia Wspomnienia, sny, myśli (1962, wyd. pol. 1993);

pol. wybory prac, m.in.: Psychologia a religia (1970),

Archetypy i symbole (1976),

Rebis, czyli kamień filozofów (1989),

O naturze kobiety (1992)

*

Jung twierdził, że zachowanie jednostki wyznacza (po historii człowieka

i społęczeństw) cel I aspiracje:

„Życie jednostki określają zarówno cele jak i przyczyny”

C.G. Jung

I ta właśnie celowość jest u Junga zbieżna z poglądami Freuda.

Tym czym koncepcja Junga różni się od innych jest silny nacisk na wspólne dla

wszystkich ludzi źródła osobowości przekazywane genetycznie.

Osobowość według Junga składa sięze współdziałania ze sobą następujących struktur:

- ego – czyli świadomej psychiki

- nieświadomości osobowej I jej kompleksów

- nieświadomości zbiorowej I jej archetypów

o persony

o animy I animusa

o cienia

- dodatkowo dochodzą postawy

o introwersji

o ekstrawersji

- oraz funkcje

o myślenie

o uczucia

o doznania

Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl

__________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________

5/15

o intuicja

- istnieje też Jaźń będąca jądrem osobowości

Sporo tego, prawda?

Nieświadomość - Pojęcie zaczerpnięte z psychoanalizy określające jeden

z obszarów aparatu psychicznego (obok przedświadomości i świadomości).

Nieświadomość skupia wyobrażenia które są nieakceptowane przez

świadomość i między innymi z tego względu nie mogą zostać uświadomione.

Zachowują jednak duży ładunek energetyczny dzięki czemu stale próbują

przedostać się do świadomości. Efektem tych dążeń są takie akty psychiczne jak

marzenia senne, objawy nerwicowe (np. lęki, natręctwa, objawy konwersyjne),

przejęzyczenia i czynności pomyłkowe.

Zygmunt Freud używał terminu nieświadomość w dwóch znaczeniach:

▪

deskryptywnym: określenie czy dane wyobrażenie jest obecnie

w polu świadomości czy też poza tym polem; nieświadome w tym znaczeniu

to „nie będące aktualnie w polu świadomości”

▪

systemowym: określenie do którego systemu przynależna jest dane

wyobrażenie: świadomości, przedświadomości czy nieświadomości;

nieświadome w tym znaczeniu to tyle co „należące do systemu

nieświadomości”.

Badanie stosunku wyobrażeń do świadomości/nieświadomości wskazuje

topiczne ujęcie procesów psychicznych przez psychoanalizę. Z uwagi na ten

kierunek badań psychoanaliza określana jest jako psychologia głębi (niem.

Tiefenpsychologie).

Freud twierdził że nieświadome (w sensie systemowym) mogą być

„wyobrażenia”, które są „zespołami śladów pamięciowych” obsadzone

pewną ilością popędu czyli ładunku energetycznego (obsadzenie – niem.

besetzung). Nie mogą nieświadome być popędy, gdyż one jako takie nie

wchodzą w żadne relacje z świadomością/nieświadomością. Odniósł się także

do określeń „nieświadome emocje”, „nieświadome uczucia” twierdząc, że

Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl

__________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________

6/15

nieświadomość tyczy się tylko wyobrażenia związanego z daną emocją czy

uczuciem. Mówiąc „nieświadoma miłość”, „nieświadomy lęk” mamy na myśli

nieświadome wyobrażenia, które wywołały by miłość czy lęk gdyby dostały się

do świadomości.

Cechami charakterystycznymi systemu nieświadomości są:

▪

niesprzeczność,

▪

proces pierwotny,

▪

bezczasowość

▪

brak odniesienia do rzeczywistości zewnętrznej.

niesprzeczność

W nieświadomości wyobrażenia nie są różnicowane ze względu na treść

wyobrażenia a jedynie na ilość ładunku energetycznego która jest z nim

powiązana. Z tego względu wyobrażenia te „nie są wzajemnie

sprzeczne”.

proces pierwotny

Między znajdującymi się w systemie zwanym nieświadomością zachodzą

pewne relacje, które Freud nazwał psychicznym procesem pierwotnym.

Składają się na niego dwa mechanizmy psychiczne:

- przesunięcie

- zagęszczenie (kondensacja).

bezczasowość

W systemie nieświadomym wyobrażenia nie są uporządkowane

chronologiczne, czyli np. u człowieka dorosłego nieświadome

wyobrażenie powstałe w dzieciństwie są tak samo aktualne jak te

powstałe w dorosłości.

brak odniesienia do rzeczywistości

Wyobrażenia tkwiące w systemie nieświadomości nie mają odniesienia do

rzeczywistości. Są aktywne cały czas, bez względu na aktualną sytuację

zewnętrzną. Oznacza to, że pewne życzenia są aktywne cały czas, bez

Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl

__________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________

7/15

względu na to czy rzeczywistość aktualnie pozwala na ich realizację, czy

jest ona sprzeczna z np. normami moralnymi, interesem danej osoby, itp.

Nieświadomość zbiorowa - jedno z gł. pojęć psychologii analit. C.G. Junga,

oznaczające „wspólną, ponadosobową psyche”, w której skład wchodzą

archetypy i popędy stanowiące wg Junga wrodzone wyposażenie indywidualnej

psychiki każdego człowieka; nieświadomość zbiorowa steruje świadomością,

przystosowując ją do prawidłowości wewn. wspólnych całej ludzkości; ma

porządek niedostrzegalny dla świadomości i działa w sposób celowy; jest

wieczna, o ile wieczny jest gatunek ludzki, jest zatem względnie niezależna od

czasu i przestrzeni.

Archetyp - element tzw. nieświadomości zbiorowej, dziedziczny, a więc

nie pochodzący z doświadczenia indywidualnego, wspólny wszystkim

ludziom wzorzec reagowania i postrzegania świata; odwieczna,

niezmienna struktura („praforma”), która organizuje zachowanie

jednostki, wyznacza sposób jej myślenia i odczuwania w typowych,

ważnych dla człowieka sytuacjach; niedostępny bezpośredniemu

poznaniu, jawi się w świadomości człowieka za pośrednictwem symbol.

treści i motywów stale powtarzających się — w zmiennej historycznie

i kulturowo postaci — w mitach, wierzeniach, sztuce, obyczaju różnych

epok i kręgów kulturowych, a także w snach, fantazjach i urojeniach

jednostek; do najważniejszych archetypów Jung zaliczał: archetyp cienia,

animy i animusa (pierwiastki żeński i męski w psychice człowieka),

starego mędrca, wielkiej matki, jaźni;

Kompleksy - zespół zazwyczaj nieświadomych skojarzeń i pragnień

o silnym zabarwieniu emocjonalnym, przeważnie nieakceptowanych

społecznie i dlatego tłumionych i wypieranych ze świadomości, a mimo to

wywierających silny wpływ na zachowanie jednostki i wyrażających się

w różnorakich dążeniach, obawach, postawach wobec otoczenia oraz

nerwicowych reakcjach, które mogą wiązać się m.in. z zachowaniami

seksualnymi.

Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl

__________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________

8/15

Kompleksy dotyczące dziewczynek:

o komplekst Ateny

o komplekst Elektry

Kompleksy dotyczące chłopców:

o komplekst Edypa

o komplekst Małego członka

Kompleksy dotyczące kobiet:

o komplekst Amazonki

o komplekst Ateny

o kompleks Dafne

o kompleks Damoklesa

o kompleks Elektry

o kompleks Gryzeldy

o kompleks Jokasty

o kompleks Jonasza

o kompleks Klitajmestry

o kompleks Medei

o kompleks Ofelii

Kompleksy dotyczące mężczyzn:

o komplekst Damoklesa

o komplekst Edypa

o kompleks Jonasza

o kompleks małego członka

o kompleks Prometeusza

Omówienie przykładowych kompleksów:

Kompleks Edypa jest to pojęciem wprowadzonym do psychoanalizy

przez Zygmunta Freuda. Nazwa pochodzi od mitu greckiego o królu Teb,

Edypie, który nie będąc tego świadom, zabił ojca oraz ożenił się z własną

matką.

Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl

__________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________

9/15

Ma to być powszechne zjawisko wśród dzieci między 4 a 6 rokiem

życia (faza falliczna rozwoju psychoseksualnego), polegające na

pragnieniu seksualnego związku z rodzicem płci przeciwnej, przy

jednoczesnej chęci pozbycia się rodzica tej samej płci, jako rywala

seksualnego.

Konflikt edypalny różnie przebiega zależnie od płci dziecka:

▪

Kazirodcze pożądanie matki oraz wrogość wobec ojca owocuje

lękiem przed karą ze strony ojca - jest to lęk przed kastracją (lęk

kastracyjny). Lęk ten sprawia, że ostatecznie chłopiec wypiera

seksualne pożądanie matki oraz wrogość wobec ojca. Jednocześnie

zaczyna się identyfikować z ojcem, co daje mu możliwość zastępczego

zaspokojenia seksualnych impulsów (identyfikacja pełni tu rolę

mechanizmu obronnego). Wyparcie kompleksu Edypa ostatecznie

powoduje ukształtowanie się superego.

▪

Rozwój kompleksu Edypa u dziewcząt ([[Carl Gustav Jung

określał go jako kompleks Elektry, Zygmunt Freud dystansował się od

tego określenia) jest bardziej skomplikowany. O ile u chłopców faza

faliczna rozpoczyna się kompleksem Edypa a kończy kompleksem

kastracyjnym, o tyle u dziewczynek jest na odwrót; kompleks

kastrakcji wprowadza je w tematykę różnicy seksualnej i tworzy

podłoże do nawiązania relacji z rodzicem płci przeciwnej.

Odpowiednikiem lęku kastracyjnego jest tu zazdrość o członek

(wspólnie oba zjawiska nazywa się kompleksem kastracyjnym).

Dziewczynka zobaczywszy, że pod względem falliczności nie może

konkurować z chłopcem, odwraca się od typowo męskiej aktywności

fallicznej. Rozluźnia się także jej związek z matką a obiektem staje się

ojciec - jako ten, który ma fallusa. Kompleks Edypa u chłopców

radykalnie kończy Kompleksem kastracyjnym. U dziewczynek nie

następuje definitywne rozwiązanie kompleksu Edypa. Jednym ze

skutków jest słabsze ukształtowanie superego.

Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl

__________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________

10/15

Kompleks Edypa zapoczątkowuje kwestię identyfikacji seksualnej.

Według Freuda, wcześniejsza seksualność dzieci obu płci była

niezróżnicowana (czyli męska - falliczna).

Prawidłowe rozwiązanie kompleksu Edypa ma determinować życie

emocjonalne dorosłego człowieka. W psychoanalizie jest to jeden z

podstawowych kompleksów libido.

Freud usiłował tłumaczyć kompleksem Edypa mnóstwo ludzkich

zachowań. W praktyce jednak nigdy nie udowodniono nawet realnego

istnienia tego kompleksu. Jego domniemane skutki często łatwiej

wytłumaczyć w inny sposób (np. lęk przed kobietami może być po prostu

efektem traumy pierwszych prób nawiązania erotycznego kontaktu).

Kompleks Elektry to kompleks związany z rozwojem libido. Jest to

nieświadoma skłoność seksualna dziewczynek do ojców, decydująca

o późniejszym życiu emocjonalnym kobiety.

Kompleks Ofelii - zespół myśli i tendencji samobójczych, które

pojawiają się u kobiet w związku z przeżytym zawodem uczuciowym.

Nazwa kompleksu nawiązuje do imienia bohaterki dramatu Szekspira

Hamlet, która odrzucona przez ukochanego, topi się.

Persona jest to termin pochodzący z psychoanalizy. Oznacza maskę jaką

człowiek przybiera na użytek społeczny w celu wyrażania pewnego wrażenia

(z góry przyjętego). Gdy Ego przyjmie tę maskę na stałę osobowość przestaje

być niezależnym podmiotem.

Anima i Animus – założenie, że każda osoba zawiera w sobie pierwiastek

męski i żeński w różnych proporcjach.

Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl

__________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________

11/15

Cień – najniższe zwierzęce poglądy odziedziczone przez przodków (grzech

pierworodny, szatan, wróg)

Jaźń - integruje osobowość, jest odpowiedzialna za przepływ energii z części

świadomej do nieświadomej. To oś, wokół której organizuje się osobowość.

chodzi głównie o przepływ z nieświadomości do świadomości. Celem jaźni jest

stworzenie self.

„Jeżeli wyobrazimy sobie świadomą osobowość z jej centrum, czyli

Ego, jako przeciwstawną nieświadomości I dołączymy do tego

obrazu proces asymilacji części nieświadomych, to możemy uważać

asymilację

za

rodzaj

zbliżenia

między

świadomością

a nieświadomością. Centrum osobowości nie będzie się już

pokrywało z Ego, lecz będzie zajmowało pewien punkt pomiędzy

świadomością a nieświadomością. Będzie to punkt nowej

równowagi, nowego ześrodkowania całej osobowości, jej

rzeczywiste centrum, które ze względu na swą pozycję między

świadomością a nieświadomością zapewnia osobowości nowe,

bardziej trwałe podwaliny”

C.G. Jung

Po zerwaniu 1913 współpracy z Freudem stworzył własną odmianę psychologii głębi,

zw. psychologią analityczną albo kompleksową; twórca oryginalnej typologii

osobowości, wprowadził do literatury psychol. m.in. pojęcia ekstrawersji

i introwersji;

Ekstrawersja [łac.] - cecha osobowości wyodrębniona przez C.G. Junga,

oznaczająca jej ukierunkowanie „na zewnątrz”; skłonność do kierowania

uwagi i zainteresowań na świat zewn., na otoczenie, innych ludzi;

przeciwieństwo introwersji; ekstrawertyka charakteryzują m.in. łatwość

wyrażania myśli i uczuć oraz nawiązywania kontaktów z innymi ludźmi, silna

Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl

__________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________

12/15

potrzeba działania, aktywności, uczestnictwa; współcz. badania prowadzone

nad ekstrawersją i introwersją (H.J. Eysenck) wskazują na ich pośredni

związek z dziedzicznie uwarunkowanymi różnicami w funkcjonowaniu

układu nerwowego, dotyczącymi tzw. poziomu aktywacji.

Introwersja [łac.] - cecha osobowości wyróżniona przez C.G. Junga,

oznaczająca ukierunkowanie osobowości „do wewnątrz”; skłonność do

skupiania się na własnych przeżyciach wewn. przy braku zainteresowania

światem zewn.; dla typu osobowościowego introwertyka charakterystyczna

jest przewaga myślenia nad działaniem, refleksji nad czynem, duża

wrażliwość, wysoki stopień samoświadomości, a zarazem powściągliwość

i trudności w kontaktach z innymi ludźmi oraz w przystosowaniu się do

otoczenia; przeciwieństwo ekstrawersji.

Jako jeden z pierwszych odrzucił freudowskie rozumienie libido (pojmował je jako

ogólną energię psych.), poszerzył też pojęcie psychiki nieświadomej, kładąc nacisk na

jej aspekt zbiorowy, ogólnoludzki (nieświadomość zbiorowa, archetyp);

Libido - edno z podstawowych pojęć psychoanalizy, wprowadzone przez

S. Freuda na oznaczenie energii popędu seksualnego jako pierwotnego popędu

życia i gł. nieświadomej siły kierującej zachowaniem człowieka; w toku

indywidualnego rozwoju jednostki libido realizuje się w różnych formach

dziecięcego autoerotyzmu, by przez fazę miłości o zabarwieniu erotycznym do

rodzica (Edypa kompleks) osiągnąć dojrzałą postać u człowieka dorosłego;

w interpretacji C.G. Junga, który odrzucił panseksualizm koncepcji Freuda —

pierwotna, niezróżnicowana energia życiowa.

„Kształt świata, w którym rodzi się jednostka jest jej już

od urodzenia dany w postaci potencjalnego wyobrażenia”

C.G. Jung

Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl

__________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________

13/15

Nieświadomość zbiorowa – jedno z gł. pojęć psychologii analit. C.G. Junga,

oznaczające „wspólną, ponadosobową psyche”, w której skład wchodzą

archetypy i popędy stanowiące wg Junga wrodzone wyposażenie indywidualnej

psychiki każdego człowieka; nieświadomość zbiorowa steruje świadomością,

przystosowując ją do prawidłowości wewn. wspólnych całej ludzkości; ma

porządek niedostrzegalny dla świadomości i działa w sposób celowy; jest

wieczna, o ile wieczny jest gatunek ludzki, jest zatem względnie niezależna od

czasu i przestrzeni.

„Nieświadomość ma możliwości, które są niedostępne świadomej

sferze psychiki, ponieważ w jej dyspozycji pozostają wszystkie treści

podprogowe I wszystko to, co zostało zapomniane lub

niedostrzeżone, a także mądrość I doświadczenie minionych stuleci,

sformułowane w postaci konstrukcji archetypalnych”.

C.G. Jung

Archetyp - w teorii C.G. Junga element tzw. nieświadomości zbiorowej,

dziedziczny, a więc nie pochodzący z doświadczenia indywidualnego, wspólny

wszystkim ludziom wzorzec reagowania i postrzegania świata; odwieczna,

niezmienna struktura („praforma”), która organizuje zachowanie jednostki,

wyznacza sposób jej myślenia i odczuwania w typowych, ważnych dla

człowieka sytuacjach; niedostępny bezpośredniemu poznaniu, jawi się

w świadomości człowieka za pośrednictwem symbol. treści i motywów stale

powtarzających się — w zmiennej historycznie i kulturowo postaci —

w mitach, wierzeniach, sztuce, obyczaju różnych epok i kręgów kulturowych,

a także w snach, fantazjach i urojeniach jednostek; do najważniejszych

archetypów Jung zaliczał: archetyp cienia, animy i animusa (pierwiastki żeński

i męski w psychice człowieka), starego mędrca, wielkiej matki, jaźni;

W religioznastwie w fenomenologii religii i religioznawstwie o orientacji

projungowskiej (G. van der Leeuw, K. Kerényi, M. Eliade) najgłębsza struktura

znaczeniowa przejawów sacrum, wzorzec ogólnoludzkich zachowań, ustalony

Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl

__________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________

14/15

najwcześniej w systemach mitol. (zwł. mitach kosmogonicznych) i rel.

kompleksach symbol. (np. tabu, ofiara); wg tej teorii archetypy tkwią u podstaw

każdej religii i pozwalają wyjaśnić jednorodność fundamentalnych doświadczeń

rel., mimo ich hist. zmienności i kulturowych zróżnicowań; życie społ. każdej

wspólnoty rel. (praca, zabawa, święta) ma sens, jest normalne i prawdziwe tylko

wtedy, gdy naśladuje czyny spełnione in illo tempore przez bóstwa lub

mitycznych herosów kulturowych.

Rdzeniem psychologii analitycznej Junga jest koncepcja procesu indywiduacji —

procesu psychoterapii zmierzającego do integracji świadomej i nieświadomej

psychiki człowieka; jest on metamorfozą gnostycznej „drogi wyzwolenia”

(soteriologia), godzącej jednostkę z sobą samą, ze społeczeństwem i z kosmosem.

Jung dokonał wielu prób zastosowania swych koncepcji do takich dziedzin, jak

teologia, filozofia, etyka, religioznawstwo, etnologia, socjologia, polityka,

pedagogika, teoria sztuki i literatury;

Soteriologia [gr.] - w historii religii ogół zagadnień i mitów związanych

z pojęciem winy i odkupienia człowieka przez ofiarę bóstwa (np. mit ozyryjski

w Egipcie) lub przez obrzędy ludzi (np. misteria orfickie w Grecji);

w chrześcijaństwie dział teologii dogmatycznej zajmujący się zbawieniem

człowieka przez Jezusa Chrystusa.

Wpływ idei C.G. Junga jest widoczny u takich myślicieli, jak: M. Eliade, J. Campbell,

G. Durand, A. Toynbee, H. Read, L. Mumford, P. Tillich; do najwybitniejszych jego

uczniów należeli E. Neumann, M.L. von Franz, J. Hillman.

Ciąg dalszy w następnej lekcji już jutro!

Korzystano z materiałów zawartych w Wolnej Encyklopedii Wikipedii

www.wikipedia.pl

,

której treść udostępniana jest na licencji

http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html

, GNU Free

Documentation License

www.gnu.org/copyleft/fdl.html

, Informacje prawne na ten temat

http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Zrzeczenie_się_odpowiedzialności

,

haseł

Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl

__________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________

15/15

Encyklopedii PWN dostępnych na stronie

http://encyklopedia.pwn.pl/0_3.html

, materiałów

archiwalnych serwisu psychobaza

http://www.psychobaza.prv.pl

oraz materiałów własnych

http://psyche.com.pl

Otrzymujesz kurs ponieważ zapisałeś się na niego poprzez formularz zgłoszeniowy dostępny

pod adresem

http://psyche.com.pl

Nie udostępniam nikomu Twoich danych osobowych.

W każdej chwili możesz wypisać się z listy mailingowej. Szczegóły znajdziesz

http://psyche.com.pl/?p=polityka_prywatnosci