Kurs z Teorii Osobowości przekazany przez psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
1/13
Teorie Osobowości
Kurs przekazany przez psyche.com.pl
Kurs z Teorii Osobowości przekazany przez psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
2/13
Teorie Osobowości
Kurs przekazany przez psyche.com.pl
Spis treści:
L01 Wstęp – historia psychologii
L02 Teorie osobowości
Teoria psychodynamiczna Freuda
L03 Teoria psychodynamiczna Freuda cd.
Spojrzenie na Psychoanalizę
L04 Co się stało po śmierci Z. Freuda?
L05 Teoria C.G. Junga
L06 Teoria pola Kurta Goldsteina
L07 Teorie czynnikowe Guillforda, Cattela i Eysencka
L08 Teoria uczenia się społecznego –Alberta Bandury
L9
Teorie psychologii humanistycznej C. Rogersa i A. Maslowa
L10 Behawioryzm
L11 Motywacja do pracy a środowisko
L12 Parę słów o sukcesie
L13 Zakończenie, cytaty i piękna opowieść
Kurs z Teorii Osobowości przekazany przez psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
3/13
Psychologia humanistyczna
Psychologia humanistyczna to kierunek psychologii współczesnej, kładący nacisk na
zagadnienia rozwoju osobowości, zdrowia psych. rozumianego jako realizowanie
potencjalnych możliwości jednostki (samorealizacja), a także na specyficzne dla
egzystencji człowieka zagadnienia odpowiedzialności, lęku przed śmiercią, woli
i miłości; postuluje zajmowanie się człowiekiem jako całością (psychika, ciało,
duchowość), akcentuje wartość intuicji i osobistego przeżycia jako narzędzi poznania;
twórcy i gł. teoretycy: A. Maslow, A. Sutich, C. Rogers, R. May, V. Frankl,
S. Jourard, T. Szasz. Nurt ten nawiązuje w swoich założeniach do egzystencjalizmu
i fenomenologii. Dla podkreślenia swojej odrębności i przeciwstawienia się
behawioryzmowi
i psychoanalizie,
wobec
których
sformułowano
zarzut
niedocenienia właściwych człowiekowi możliwości samookreślenia się, autonomii
i twórczości, przedstawiciele psychologii humanistycznej określali siebie jako
„trzecią siłę” w psychologii. Rozwój i popularność tego podejścia, wykraczające poza
psychologię, przypadają na lata 60. i 70. Przyczyniło się ono do zmian w rozumieniu
normy i patologii psych., a także do zwrócenia większej uwagi na podmiotowość
pacjenta instytucji psychiatrycznych (wyraża to m.in. postulat C. Rogersa
posługiwania się określeniem „klient” — ang. client — zamiast „pacjent”).
Sformułowane przez Rogersa postulaty dotyczące warunków sprzyjających
rozwojowi, obejmujące bezwarunkową akceptację, empatyczne rozumienie
i autentyczność ze strony osoby wspomagającej rozwój, dotyczyły zarówno
psychoterapii, jak i procesów nauczania i wychowania. Pod wpływem psychologii
humanistycznej rozwinęły się formy grupowych spotkań dla osób chcących
zwiększyć swoją świadomość dotyczącą własnego funkcjonowania w kontakcie
z innymi ludźmi i uczynić je bardziej satysfakcjonującym (human potential
movement). W dziedzinie psychoterapii dorobek psychologii humanistycznej wiąże
się przede wszystkim z publikacjami i działalnością C. Rogersa, twórcy podejścia
określanego jako „terapia skoncentrowana na kliencie” i F. Perlsa, twórcy terapii
Gestalt. Współcześni kontynuatorzy tych tradycji, określający uprawiane przez siebie
podejście jako „terapię opartą na doświadczaniu” (experiential therapy) skupiają się
Kurs z Teorii Osobowości przekazany przez psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
4/13
na zwiększaniu uświadamiania sobie przez klienta aktualnie przeżywanych uczuć,
spostrzeżeń i stanu fiz. oraz podkreślają tworzenie się opartej na akceptacji
podmiotowej relacji Ja–Ty (w rozumieniu M. Bubera) pomiędzy klientem i terapeutą.
Terapeuta widzi klienta jako osobę dysponującą potencjałem rozwojowym, będącą
ekspertem w dziedzinie własnych przeżyć, nie interpretuje więc ich przyczyn, ani nie
radzi, jak rozwiązać problemy; raczej ukierunkowuje i robi sugestie mające
stymulować nowe doświadczenia, w odzwierciedlający sposób symbolizuje przeżycia
klienta i zwrotnie mu je przekazuje; zachęca go do wspólnego uczestniczenia
w terapii dla odkrycia czegoś nowego w jego funkcjonowaniu.
*
Główni twórcy nurtu humanistycznego
Abraham Harold Maslow (1908–70), psycholog
amerykański 1951–69 prof. Brandeis University
w Waltham.
Jeden
z twórców
psychologii
humanistycznej.
Sformułował teorię, wg której potrzeby człowieka tworzą
pewną stałą hierarchię, decydującą o kolejności ich
zaspokajania: potrzeby zajmujące wyższą pozycję
w hierarchii aktualizują się dopiero wówczas, gdy zostają
zaspokojone potrzeby „niższego” szczebla (bardziej elementarne); wg Maslowa do
wrodzonych, naturalnych potrzeb człowieka należą nie tylko „potrzeby braku”, jak
potrzeba pokarmu, bezpieczeństwa czy miłości, ale także — zajmujące wyższe
miejsca w hierarchii — „potrzeby wzrostu”: samorealizacji, twórczości,
transcendencji (przekraczania granic własnego ja); człowiek w pełni zdrowia psych.
to człowiek „samorealizujący się”, dążący do urzeczywistnienia pełni swoich wewn.,
potencjalnych możliwości;
Główne prace:
Motywacja i osobowość (1954, wyd. pol. 1990)
W stronę psychologii istnienia (1962, wyd. pol. 1986)
Religions, Values and Peak Experiences (1964)
Kurs z Teorii Osobowości przekazany przez psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
5/13
The Farther Reaches of Human Nature (1971)
Teoria zaprezentowana przez Maslowa w latach 50-tych XX wieku wywodzi się
z humanistycznego trendu w psychologii. Maslow uważał, że ludzie są motywowani
przez 5 typów potrzeb:
- potrzeby fizjologiczne - podstawowe potrzeby życiowe, takie jak pokarmu,
wody, snu, reprodukcji (seksu)
- potrzeby bezpieczenstwa - zawierają potrzebę porządku i prawa, braku
zagrożenia przed fizyczną krzywdą
- potrzeby socjalne - łaczą się ze związkami emocjonalnymi takimi jak
milość i przyjaźń
- potrzeby ego - poczucie własnej godności i szacunku; mogą być skupione
do wewnątrz i na zewnątrz człowieka
- potrzeby samorealizacji - potrzeby związane z rozwojem osobistym
Potrzeby te układają się w hierarchie ważności: wyższe potrzeby nie są ważne dopóki
niższe nie zostaną zaspokojone.
Kurs z Teorii Osobowości przekazany przez psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
6/13
Większość ludzi potrzeby niższego rzędu zaspokaja o wiele częściej niż wyższego
rzędu. Tak wiec potrzeby pokarmu, seksu są częściej zaspakajane niż potrzeba relacji
z innymi ludźmi.
Jedynym wyjątkiem od tej zasady wg. badacza jest samorealizacja, która nigdy nie
może być zaspokojona, ponieważ to proces rozwijający się przez cale życie.
Chociaż Maslow nigdy nie przedstawiał swojej teorii jako teorii motywacji do pracy,
była ona stosowana w organizacjach. Według tej teorii jeśli pracownicy główne
znaczenie przykładają do bezpieczeństwa to nie będą dążyć do zaspokojenia własnej
potrzeby szacunku. Jeśli firmy spełniłyby podstawowe potrzeby pracowników, to ci
powinni później zwracać się w kierunku potrzeb wyższego rzędu. Tak więc
wprowadzano zmiany w organizacji tworząc przyjemnych warunków pracy,
zarządzanie skierowane na pracownika i wzbogacania pracy.
Motywacja [łac.] to proces regulacji psych. nadający energię zachowaniu
człowieka i ukierunkowujący je; może mieć charakter świadomy lub
nieświadomy; różne szkoły psychol. zwracają uwagę na odmienne źródła
motywacji: w behawioryzmie i współcz. teoriach uczenia się za gł. czynniki
motywujące uważa się bodźce zewn. i stany popędowe, powodujące wzrost
wewn. napięcia — organizm dążąc do redukcji napięcia inicjuje zachowanie;
W psychoanalizie
i kierunkach
pokrewnych
decydującą
rolę
w dynamizowaniu ludzkiego zachowania przypisuje się nieuświadamianym
(na skutek działania mechanizmów obronnych) impulsom i konfliktom wewn.;
Twórca psychologii pola K. Lewin i jego kontynuatorzy zwrócili uwagę na
motywacyjną funkcję zadania — wyobrażenie jego końcowego wyniku
wytwarza w jednostce system napięć motywujący ją do kontynuowania prób
wykonania zadania aż do jego ukończenia; tzw. podejście poznawcze
akcentuje motywacyjną rolę stanu niezgodności (dysonansu) między
strukturami poznawczymi (przekonaniami) podmiotu. Pojęciem motywacji
określa się nie tylko przejściowy stan jednostki, ale także względnie stałą
strukturę motywacyjną człowieka; w tym ostatnim znaczeniu mówi się
o motywacyjnych funkcjach systemu wartości przyjętego przez jednostkę lub
hierarchii jej potrzeb.
Kurs z Teorii Osobowości przekazany przez psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
7/13
Motywacja jest procesem regulacyjnym, który steruje zachowaniem tak, aby
doprowadziło ono do określonego efektu (celu); wzbudzając energię do
działania i ukierunkowując je na cel, motywacja organizuje pojedyncze
reakcje w zintegrowany wzorzec oraz podtrzymuje aktywność podmiotu
dopóki nie zostaną zmienione warunki, które ją zapoczątkowały; siła dążenia
do określonego celu (siła motywacji) zależy zarówno od spostrzeganej
wartości (atrakcyjności) celu, jak i subiektywnego prawdopodobieństwa
(przekonania o możliwości) jego osiągnięcia. Warunkiem uruchomienia
procesu motywacyjnego jest istnienie napięcia motywacyjnego (motywu) —
wewn. stanu „niespełnienia” lub zakłócenia, połączonego z gotowością do
działania oraz szczególnym uwrażliwieniem człowieka na bodźce mające
zdolność redukowania tego napięcia; im napięcie motywacyjne jest wyższe,
tym wyższa atrakcyjność bodźca i siła związanej z nim motywacji.
W rozmaitych dziedzinach ludzkiej aktywności rozwijają się rozmaite rodzaje
motywacji; tak np. w sferze aktywności zadaniowej i pracy twórczej istotną
rolę odgrywa motywacja do osiągnięć (potrzeba osiągania sukcesów
i unikania niepowodzeń), tzw. motywacja wewnętrzna (gotowość do
niezależnego od oczekiwanych zewn. wzmocnień angażowania się w jakieś
działanie) oraz dążenie do rozwoju własnych sprawności i kompetencji.
W dziedzinie kontaktów z innymi ludźmi rozwijają się różnorodne motywacje
służące podtrzymaniu więzi z innymi i wzajemnej pomocy, regulowaniu
interakcji społ. i działaniu w warunkach konfliktu interesów, takie jak
potrzeba afiliacji (kontaktu z innymi), aprobaty, konformizmu, władzy
(kontroli nad innymi), a także motywacja prospołeczna (dążenie do
bezinteresownego pomagania innym, nastawienie kooperacyjne itd.), ale także
motywacja indywidualistyczna, rywalizacyjna, agresywna. Istotną rolę
w działaniach człowieka odgrywają dążenia związane z „ja”, czyli obrazem
własnej osoby; najważniejsze z nich to dążenie do podtrzymania lub
podwyższenia poczucia własnej wartości, tożsamości (ciągłości w czasie
i przestrzeni i odrębności od innych) oraz wpływu na bieg wydarzeń (poczucia
wolności działania i kontroli nad rzeczywistością); innym ważnym motywem
związanym z „ja” jest dążenie człowieka do ustalenia własnej tożsamości
społ., tj. do określenia siebie przez identyfikację z pewnymi grupami,
Kurs z Teorii Osobowości przekazany przez psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
8/13
kategoriami i rolami społ.; niebagatelną rolę w motywowaniu zachowań
odgrywają też wyobrażenia dotyczące własnej przyszłości.
Teoria Maslowa nie została podparta empirycznie, dlatego tez inny badacz - Alderfer
kilka lat później zaproponował zmodyfikowana wersję hierarchii Maslowa -. teoria ta
zwana jest teorią ERG.
Na poniższej stronie możesz sprawdzić jak wygląda Twój osobisty trójkąt hierarchii
potrzeb, porównać go z trjkątem Maslowa by zobaczyć w którym miejscu rozwoju
jesteś:
http://portal.wsiz.rzeszow.pl/probki_zajec/dl/kier_zas_ludzk/motywowanie/cwi_3.htm
*
Carl
Ranson
Rogers
(1902–87),
amer.
psycholog, psychoterapeuta; 1940–44 prof. Ohio
State University w Columbus, 1945–57 —
University of Chicago, współzałożyciel Center for
Studies of the Person w La Jolla (Kalifornia);
jeden z głównych przedstawicieli psychologii
humanistycznej.
Twórca systemu niedyrektywnej psychoterapii
„skoncentrowanej na osobie”, opartej na bezwarunkowej akceptacji, empatii
i okazywaniu zrozumienia klientowi, umożliwiającej mu stanie się osobą w pełni
świadomą siebie, zdolną do rozwoju i doświadczającą samoakceptacji;
w późniejszych pracach rozwinął koncepcję tzw. grup spotkaniowych (ang. encounter
groups), mających na celu rozwój osobowości uczestników dzięki intensywnym
doświadczeniom interpersonalnym; udowodnił możliwość pomiaru zjawisk
zachodzących w procesie psychoterapii.
Główne prace:
Counseling and Psychotherapy (1942),
Client-Centered Therapy (1951)
Kurs z Teorii Osobowości przekazany przez psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
9/13
Psychotherapy and Personality Change (1954P)
On Becoming a Person (1961)
A Way of Being (1980).
Jego teoria wyrasta z doświadczeń zdobywanych w pracy terapeutycznej. Jak sam
twierdzi,
podstawowym
źródłem
określającym
jego
sposób
myślenia
psychologicznego jest stałe doświadczenie kliniczne w pracy z osobami, które
potrzebują osobistej pomocy. Swoją Teorię osobowości przedstawił w swej książce
„Terapia skoncentrowana na kliencie- 1951” oraz opisał w sposób mniej formalny
w książkach „O stawianiu się osobą” i „Carl Rogers o własnych możliwościach”.
Struktura osobowości
Występują tutaj dwa konstrukty teoretyczne o podstawowym znaczeniu, stanowiące
podwalinę całej teorii. Są to pojęcia: „organizm” i „ja”:
- organizm czyli umiejscowienie doświadczenia, które obejmuje to, co dzieje
się w obrębie organizmu w każdym momencie i jest potencjalnie dostępne
świadomości. Całość doświadczenia tworzy pole fenomenologiczne, które
stanowi indywidualny układ odniesienia, znany jedynie samej jednostce
- pojęcie „ja”- czyli część pola fenomenologicznego stopniowo
wyodrębniające się z całości. „Ja” czy obraz „ja” oznacza zorganizowaną
spójną postać pojęciową, składają się ze spostrzeganych własności „ja”, czyli
samego siebie ze spostrzeganych relacji między „ja” a innych.
- organizm a ja strukturalne - pojęcia te mają podstawowe znaczenia dla
teorii Rogersa, a ich rola uwidacznia się w jego rozważaniach nad problemem
zgodności i niezgodności między spostrzeganym ja a rzeczywistym
doświadczeniem organizmu.
Jeśli doświadczenia jakiejś osoby, tworzące jej „ja” odzwierciedlają wiernie
doświadczenia organizmu, to osobę tą możemy określić jako przystosowaną,
dojrzałą i funkcjonującą w sposób pełny. Nniezgodność między nimi
prowadzi do poczucia zagrożenia i niepokoju.
Kurs z Teorii Osobowości przekazany przez psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
10/13
Dynamika osobowości
Istnieje jedyna podstawowa tendencja organizmu - dążenie do
urzeczywistnienia, podtrzymania i udoskonalenia doświadczającego
organizmu. Tendencja rozwojowa może się przejawiać jedynie wtedy, kiedy
jednostka jasno spostrzega wybory stojące przed nią i nadaje im właściwą
formę symboliczną. Zachowanie jest przede wszystkim ukierunkowanym na
cel dążeniem organizmu w spostrzeganym polu.
Rozwój osobowości
Rogers nie wyodrębnia specjalnych stadiów, przez które przechodzi jednostka
od dzieciństwa do dojrzałości. Koncentruje się natomiast na wpływie, jaki
wywiera ocenianie jednostki przez innych ludzi, szczególnie w czasie jej
dzieciństwa na powstawanie rozbieżności między doświadczeniami „ja”.
Wg niego rozdźwięk między „ja” a organizmem powoduje nie tylko przyjęcie
postaw obronnych i skłania do zniekształcenia swych doświadczeń, lecz
wpływa także na relacje z innymi ludźmi. Osoby nastawione obronnie skłonne
są odczuwać wrogie uczucia wobec osób, których zachowanie, ich zdaniem,
wyraża ich własne wyparte uczucia.
W jaki sposób można zlikwidować lub zmniejszyć rozdźwięk między ja
a organizmem i między ja i innymi ludźmi? Rogers przedstawia w tej kwestii
trzy twierdzenia:
- w trakcie terapii, w warunkach bezpieczeństwa, jakie stwarza
terapeuta, dotychczas zagrażające uczucia mogą zostać zasymilowane
i włącznie do struktury „ja”. Asymilacja tych uczuć może wymagać
dość drastycznej reorientacji „ja” w celu przybliżenia go do
rzeczywistości doświadczeń organizmu.
Asymilacja - socjol. całość zmian, którym podlegają jednostki
odłączając się od swojej grupy i przystosowując się do życia
w innej grupie, różniącej się od niej swą kulturą; a. oznacza
pełne wchłonięcie jednej grupy przez drugą; w szczególności
Asymilacja jest to proces przyswajania sobie przez członków
Kurs z Teorii Osobowości przekazany przez psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
11/13
mniejszościowych grup etnicznych kultury dominującej grupy
narodowej.
- zaakceptowanie i zasymilowanie doświadczeń, których
symboliczna forma była dotychczas zniekształcona, daje ważne
korzyści społeczne, ponieważ osoba taka zaczyna lepiej rozumieć
innych ludzi i w większym stopniu ich akceptuje.
- dla zdrowego przystosowania wielkie znacznie ma stałe
sprawdzanie swych wartości.
Badania i metody badawcze
Badania Rogersa w dziedzinie poradnictwa i psychoterapii miały charakter pionierski.
Celem jego badań empirycznych było przede wszystkim wyjaśnianie i zrozumienie
istoty psychoterapii oraz ocena jej efektów. Do najbardziej charakterystycznych
badań należy:
- Badania jakościowe - wiele swych poglądów na osobowość Rogers
wyjaśnia za pomocą przykładów przedstawiając te fragmenty nagranych na
taśmę wypowiedzi klientów, które ukazują jaki jest ich obraz samych siebie
i jakie w nim zaszły zmiany w trakcie terapii.
- Analiza treści - metoda ta polega na utworzeniu zbioru kategorii, za których
pomocą można klasyfikować, a następnie zliczać wypowiedzi pacjenta.
- Skale ocen - Ocena rezultatów psychoterapii jest sprawą bardzo istotną,
jednak Rogers sądzi, iż badanie postaw i zachowań terapeuty w powiązaniu ze
zmianami zachodzącymi u klienta (pacjenta) może nam więcej powiedzieć
o tym, od czego zależy efektywność psychoterapii. W tym celu opracowano
dwa rodzaje skal: skalę do pomiaru postaw terapeuty oraz skalę służącą do
pomiaru zmian zachodzących u klienta.
Kurs z Teorii Osobowości przekazany przez psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
12/13
- Badania z zastosowaniem techniki Q Stephensona.
Jest to metoda służąca do systematycznego badania wyobrażeń jednostki
o sobie samej. Osoba badana dostaje plik twierdzeń i ma je posortować od
twierdzeń najlepiej ją charakteryzujących do twierdzeń najmniej do niej
pasujących.
Dla empirycznego podejścia Rogersa do badań nad osobowością najbardziej
charakterystyczne jest wykorzystanie opisów jakościowych analiza treści
protokołów terapeutycznych i stosowanie techniki Q-sort.
Terapia Rogersa skoncentrowana na kliencie jest już ustaloną i szeroko
stosowaną metodą terapeutyczną, a sformułowana przez niego teoria
skoncentrowana na osobie stała się wspaniałym bodźcem do aktywności
badawczej. W 1977r. Rogers zmodyfikował swój pogląd na nieświadomość,
uważając, że nieświadome procesy organizmu powinny kierować i kierują
w rzeczywistości wieloma naszymi zachowaniami.
Nieświadomość - 1) w psychoanalizie i pokrewnych kierunkach
psychologii głębi obszar psychiki, w którym tkwią pierwotne popędy,
nie akceptowane społecznie (a tym samym przez świadome „ja”
jednostki) impulsy i pragnienia, a także wyparte ze świadomości ślady
dawnych, sięgających na ogół wczesnego dzieciństwa, przeżyć
jednostki; treści te, wskutek działania swoistej wewn. cenzury, nigdy
nie są dopuszczane do świadomości, a mimo to wywierają silny, nie
kontrolowany przez podmiot wpływ na jego życie psych.
i zachowanie; w formie symbol. dają znać o sobie w marzeniach
sennych,
czynnościach
pomyłkowych,
a także
w objawach
nerwicowych, takich jak lęk, myśli i czynności przymusowe,
zaburzenia psychosomatyczne itd.; termin często używany zamiennie
z terminem podświadomość;
2) procesy nieświadome — wszelkie czynności psych. przebiegające
poza progiem świadomości jednostki; mogą to być zarówno procesy
przetwarzania informacji (spostrzegania, uczenia się, rozwiązywania
Kurs z Teorii Osobowości przekazany przez psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
13/13
problemów), jak i ustosunkowania się, motywacji i regulacji przebiegu
czynności.
Teoria Rogersa przyczyniła się z dobrym skutkiem do rozwoju badań empirycznych
nad obrazem „ja”. Wielu psychologów uznawało teoretycznie znaczenie obrazu „ja”,
ale zasługa Rogersa jest sformułowanie twierdzeń dotyczących „ja”
fenomenologicznego w sposób umożliwiający wypowiedzenie przewidywań
empirycznych i prowadzenie badań.
Ciąg dalszy w następnej lekcji już jutro!
Korzystano z materiałów zawartych w Wolnej Encyklopedii Wikipedii
www.wikipedia.pl
,
której treść udostępniana jest na licencji
http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html
, GNU Free
Documentation License
www.gnu.org/copyleft/fdl.html
, Informacje prawne na ten temat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Zrzeczenie_się_odpowiedzialności
,
haseł
Encyklopedii PWN dostępnych na stronie
http://encyklopedia.pwn.pl/0_3.html
, materiałów
archiwalnych serwisu psychobaza
http://www.psychobaza.prv.pl
oraz materiałów własnych
http://psyche.com.pl
Otrzymujesz kurs ponieważ zapisałeś się na niego poprzez formularz zgłoszeniowy dostępny
pod adresem
http://psyche.com.pl
Nie udostępniam nikomu Twoich danych osobowych.
W każdej chwili możesz wypisać się z listy mailingowej. Szczegóły znajdziesz
http://psyche.com.pl/?p=polityka_prywatnosci