1

Nauczyciel zawód...! a nie powołanie

Jednym z niezbędnych elementów życia w zorganizowanym społeczeństwie jest praca. Jej

efekty pozwalają na elementarny sposób przetrwania, przeżycia, samorealizacji.

Ja dziś w swojej pracy będę omawiała zawód-nauczyciel.

Zawód jest to zespół czynności wyodrębnionych w ramach społecznego podziału pracy,

wymagający przygotowania (kwalifikacji), wykonywany przez jednostkę stale lub dorywczo i

stanowiący dla niej źródło utrzymania. Zawód wyuczony- zespół czynności, do których

wykonywania jednostka uzyskała przygotowanie teoretyczne i praktyczne wybór zawodu

wyznacza miejsce w społeczności, podziale pracy w skali prestiżu, określa przyjmowane

systemy wartości, wzory zachowania, wpływy na aspiracje i ambicje życiowe. Współcześnie

szczególna uwagę poświęca się zagadnieniu postawy pracownika, jego stosunkowi do

wykonywanego zawodu, zaangażowania i satysfakcji, która może z niego czerpać.

Nauczyciel jako zawód..

Zawód nauczycielski należy do najstarszych zawodów na świecie i od wielu lat był

przedmiotem zainteresowania psychologów, pedagogów i filozofów różnych krajów i

orientacji politycznych. Zawód nauczycielski odgrywa bardzo ważną role.

Nauczyciel- wychowawca ma decydujący wpływ na kształtowanie oblicza młodych potem

całej dojrzałej społeczności. Jarosław Rudziński stwierdza, że: ”we współczesnej epoce

wychowanie odgrywa lub odgrywać powinno role najważniejszą, a zawód nauczyciela jest w

rzeczywistości najważniejszym ze wszystkich obecnie istniejących”. Nauczyciel to człowiek

niewzruszonych zasad i szerokich horyzontów. To uczony w swojej specjalności i znawca

duszy młodzieży. Umysł systematyczny, starannie planujący działania na podstawie naukowej

wiedzy. Nauczyciel ma skutecznie nauczać, ale nie stresować, być sprawiedliwy. Ma

dokształcać się i doskonalić zawodowo, utrzymywać c kontakt z nowatorską pedagogiką.

Argumentacje przemawiającą za traktowaniem nauczania przede wszystkim w kategoriach

zawodu określa kategoria profesjonalizmu. Obejmuje ona 3 główne, powiązane ze sobą

odniesienia aktywności nauczyciela, do których należą:

• Stosunek nauczyciela do nauczania przedmiotu

• Stosunek nauczyciela do ucznia

• I oczywiście stosunek do samego siebie

STOSUNEK DO NAUCZANIA PRZEDMIOTU:

2

Jest to kategoria kompetencji zawodowej. Zgodnie, z która nauczyciel musi doskonale

orientować się w nauczanej przez siebie dziedzinie oraz dobrze umieć swoja wiedze

przekazać. Kompetencje zawodowe nauczycieli i wychowawców są mierzone poziomem ich

umiejętności pedagogicznych i dynamika rozwojowa tych umiejętności. Nauczyciele powinni

porządkować wiedze uczniów w ich głowach, czyli zastosować zasadę systematyczności.

Ponieważ systematyczność jest cecha każdego rozsądnego działania. Skuteczność sposobu

procesu kształcenia zależy od stopnia uporządkowania materiału dydaktycznego, od

racjonalnego podzielenia materiału na sensowne fragmenty i kolejnego ich opanowywania w

ciągłym nawiązywaniu do jakiś całości, od tego, czy podążając do przodu, uczeń opanował

dobrze materiał poprzedni, niezbędny do zrozumienia i opanowania materiału nowego, od

tego wreszcie, czy nabywaniu wiedzy systematycznie towarzyszy rozwijanie i doskonalenie

odpowiednich sprawności i kompetencji praktycznych.

Uczenie się przebiega skuteczniej, gdy uporządkowane zbiory elementów i związków miedzy

nimi sa należycie usystematyzowane w dostępnych uczniom materiałach i na lekcji zarazem,

gdy zapewnia się odpowiednią ich hierarchizacje –zarówno w obrębie przedmiotu jak i

miedzy przedmiotami-przez uwzględnienie więzi międzyprzedmiotowych i odpowiedniego

transferu wiedzy z przedmiotu do przedmiotu, czego domaga się podporządkowana zasadzie

systemowości zasada korelacji. Jesli dany układ treści uczniowie poznają w pełnym jego

rozwinięciu, gdy dane są wszystkie jego elementy i związki mamy wówczas do czynienia z

nauczaniem podającym. Badania wykazują ze takie nauczanie daje wyższe efekty od

nauczania podającego, którego treści nie są ujęte w układy i hierarchie.

Wybitny pedagog Ludwig Vives pisał: „ nauczyciele muszą być na tyle uczeni by moc dobrze

kształcić, ale muszą mieć odpowiednia zręczność i biegłość w nauczaniu. Charakter ich niech

będzie nieskazitelny. Jeśli maja jakieś przywary niech starają się je usunąć lub przynajmniej

niech pilnie zadbają by skryć je przed oczyma słuchaczy, uczniów. Niech nauczyciel będzie

dobry i kocha naukę, bo będąc przywiązanym do swego przedmiotu chętnie będzie go uczył

po to, by samemu w nim się ćwiczyć.

• STOSUNEK DO UCZNIA

Jest to przede wszystkim kategoria rzetelności. Nauczyciel musi kreować takie relacje z

uczniami, które zapewniają skuteczna realizacje procesu nauczania. Powinien być

wyrozumiały względem uczniów, ale powinien również potępiać złe zachowanie. Taki, który

potrafi z młodzieżą porozmawiać na każdy temat, interesuje się problemami uczniów.

Nauczyciel powinien być przyjacielem, do którego można się zwrócić z trudnym zadaniem,

poprosi o rade. Swoją postawą powinien dawać przykład do naśladowania.

Nauczyciel-wychowawca powinien być odpowiedzialny za swoje postępowanie poprzez

kulturalne zachowanie wyrażać szacunek wobec uczniów. Dostrzegać niepowtarzalności

3

każdego wychowanka, umiejętnie odszukiwać to, co w nim jest najcenniejsze, odkrywać

zalążki dobrych skłonności, talentów i zadbać o ich rozwój. Ważna metoda wychowawcza

jest uświadomienie uczniom, że każdy człowiek jest zdolny do kierowania własnym życiem,

jest osoba wolna sam musi dokonywać wyborów. Musi jednak nauczyć się krytycyzmu i

odpowiedniego wartościowania. Jest to szczególnie ważne obecnie, gdy nasilają się zjawiska

patologiczne wśród dzieci i młodzieży(alkoholizm, nikotyzm, narkomania, dewiacje

seksualne, kradzieże, a nawet morderstwa).

Prasa, radio, telewizja prześcigają się w ukazywaniu zachowań negatywnych, sprzyja to

podatności ludzi młodych na powielanie złych wzorców zachowań. Podkreślał to ojciec

ś

więty Jan Paweł II.

Nauczyciel musi przeciwstawiać się eksponowaniu zła, a nauczać ludzi młodych umiejętności

widzenia dobra, piekna, prawdy. Wychowawca winien być przewodnikiem ułatwiającym

wybór drogi życiowej uczniów. Nauczyciel ucząc wychowanków ze należy być dobrym,

wrażliwym, sprawiedliwym człowiekiem sam musi sprawiedliwie oceniać uczniów i siebie.

Uczniowie, bowiem cenią nauczycieli, których cechuje odwaga osobista, którzy potrafią

przyznać się do pomyłek i nieboga się przyznać, że czegoś nie wiedzą. Ogromnie ważna

rzeczą w relacji z uczniami jest klimat, jaki panuje. W klimacie dobroci i radości człowiek,

który jest wrażliwy na wartości spontanicznie się otwiera, skutecznie te wartości przyjmuje.

Szczególnie jest to ważne w stosunku do małych dzieci, a także dojrzewającej młodzieży.

Gdy nauczyciel podchodzi do nich z uśmiechem, serdecznie, ciepło to łatwiej osiąga efekty

przekazu naukowego czy wychowawczego. Przecież szybciej akceptujemy człowieka, który

okazuje nam życzliwość, łatwiej przed nim otwieramy umysł i serce takim człowiekiem

częściej współpracujemy.

• Stosunku do siebie samego.

Jest to przede wszystkim kategoria samoświadomości. Nauczyciel musi znać swoje

zobowiązania wypływające ze stosunku do nauczania przedmiotu i stosunku do ucznia oraz

własne ograniczenia. Te jednak musi umieć przezwyciężać, bo samoświadomość zobowiązuje

go także do samodoskonalenia. Tu nasuwa się myśl S. Nalaskowskiego „ zawód pedagoga

wymaga nie tylko sumiennego wykształcenia i gruntownej wiedzy, ale także odpowiedniego

wychowania.” Oraz „ prócz wiedzy pedagogicznej, motywacji i umiejętności dydaktyczno-

wychowawczych ważnym środkiem wpływania na psychikę młodzieży jest osobowość i

autorytet wychowawcy-nauczyciela:.

Biorąc pod uwagę fakt, iż wiemy, jakie właściwości SA potrzebne do tego, aby dobrze

wykonywać zawód nauczyciela jak i te właściwości można osiągnąć poprzez edukacje,

praktykę, aktywność społeczna i kształtowanie charakteru.- Możemy przyjąć ze jest to zawód

4

dostępny dla każdego człowieka z wyjątkiem ludzi, u których występują określone

upośledzenia lub schorzenia psychosomatyczne oraz rażące defekty wyglądu zewnętrznego,

uniemożliwiające jego wykonywanie.

Praca nauczyciela jest ukierunkowana ze ściśle ze sobą sprężone cele:

• Edukacyjny, który wiąże się z przekazywaniem uczniom określonego zasobu wiedzy oraz

wychowawcy, który łączy się z kształtowaniem myślenia, opinii, postaw i zachowań uczniów

a także wyrobienia u nich społecznie pożądanych u nich nawyków. Nauczyciel może wyżej

wymienione cele realizować, jeśli jest do tego dobrze przygotowany. Ma odpowiednie cechy

psychofizyczne i charakterologiczne.

• Na zawodowe przygotowanie nauczyciela składa się:

• Przygotowanie teoretyczne(ogólne, specjalistyczne, pedagogiczne)

• Przygotowanie praktyczne w zakresie przekazywania swojej wiedzy i umiejętności uczniom

i wychowawczego oddziaływania na nich

• Wyrobienie społeczne, kształtujące umiejętności organizacyjne i prospołeczne postawy

uczniów.

Właściwości psychofizyczne i charakterologiczne, jakie powinien mieć nauczyciel nie są dane

kandydatowi do tego zawodu z chwila przyjścia na świat, lecz muszą być pop prostu przez

niego osiągnięte, wyuczone, zdobyte przez lata nauki i gromadzenia doświadczeń życiowych..

Na przestrzeni wieków bardzo popularny i stary zawód nauczyciela ulegał pewnej

mitologizacji. Wynika to między innymi stad, iż wielu nauczycieli przypuszcza, iż ich zawód

łączy się z powołaniem, chociaż zdają sobie sprawę ze o dobrym wykonywaniu

wspomnianego zawodu decydują przede wszystkim odpowiednie przygotowanie teoretyczne i

praktyczne nie jakiś mityczny „akt powołania”. Nie ma dostatecznych racji, które

uzasadniałyby jakieś irracjonalne tłumaczenia procesów związanych ze społeczna selekcją do

poszczególnych zawodów. Wszelkie zaś próby zmierzające do mitologizowania pewnych

zawodów, w naszym przypadku nauczyciel, służą określonym celom ideologicznym,

realizowanym niekiedy na użytek jednostek, a niekiedy z myślą o potrzebach dużych grup

ludzi.

BIBLIOGRAFIA

• „Sztuka nauczania”- pod redakcją K.Konarzewskiego.W-wa.1993

• „Emocjonalne uwarunkowania autorytetu nauczyciela” E.Badura W-wa.1981

• „Moralne wybory nauczycieli” P.Meirieu.W-wa.2003

• „Wprowadzenie do pedagogiki ogólnej” S.Nalaskowski. Olsztyn 2004