Zapobieganie

powstawaniu odleżyn

Anna Białoń- Janusz
Hospicjum św. Łazarza; 2005r.

Skutki odleżyn

• Powikłania zdrowotne ( nawet śmierć)
• Dodatkowe cierpienie chorego
• Przedłużony pobyt w szpitalu
• Wzrost kosztów leczenia
• Pogłębienie niesprawności chorego
• Wzrost zapotrzebowania na opiekę
• Obniżenie jakości życia chorego

Ok. 95% odleżyn, które pojawiły się można było

zapobiec

Zapobieganie –

podstawowe kroki

• Ocena ryzyka powstania odleżyn
• Łagodzenie ucisku, sił ścinających i

tarcia

• Kontrola i pielęgnacja skóry
• Wpływanie na aktywność chorego
• Prawidłowe odżywianie
• Edukacja
• Dokumentacja

Podstawowe kroki –

1. ocena ryzyka powstania

odleżyn

• Po co oceniać :
- identyfikacja osób narażonych na powstanie odleżyn
- podjęcie działań profilaktycznych w sposób

ukierunkowany

• Narzędzia:
- oparte o czynniki ryzyka skale oceny- Norton,

Douglas, Waterlow, Braden

• Częstotliwość oceny:
- codziennie
- raz w tygodniu
- przy zmianie stanu chorego

Podstawowe kroki –

2. łagodzenie ucisku, sił

ścinających i tarcia

• Zmiana pozycji ciała
• Materace przeciwodleżynowe
• Udogodnienia

Zmiana pozycji ciała (1)

• Podstawowy najbardziej znany element

profilaktyki odleżyn

• Technika- bardzo istotna; nieumiejętna zmiana

pozycji stanowi zagrożenie dla chorego i

personelu

• Zdecydowanie unikać tarcia
• Wykonywana co najmniej przez dwie osoby
• Najlepiej przy użyciu sprzętu ułatwiającego

przemieszczanie

• Częstotliwość dostosowana do potrzeb chorego

Zmiana pozycji ciała ( 2 )

• Wykorzystywać pozycję na brzuchu
• Unikać zbyt długiego stosowania

pozycji półsiedzącej

• Zabezpieczyć chorego przed

zsuwaniem się

• Chorzy spędzający czas w pozycji

siedzącej powinni ci 10 – 15 min.
unosić się na rękach

Materace

przeciwodleżynowe

• Statyczne ( stałociśnieniowe ):

-

Powietrzne

-

Wodne

-

Wypełnione łuskami gryki

-

Gąbkowe

Zasada działania:
Rozproszenie ucisku pod wyniosłościami

kostnymi

Przeznaczone dla chorych o niskim stopniu

zagrożenia odleżynami, z niestabilnymi

złamaniami, wyniszczonych.

Wady i zalety materacy

statycznych

• Zalety:

- relatywnie niska cena
- komfort leżenia
- nie wymagają zasilania
- łatwe w obsłudze
- łatwiej akceptowane przez chorych i rodziny

• Wady:

- efekt działania niewystarczający
- niska wytrzymałość
- niski ale stały nacisk na ciało
- możliwość zbijania się wypełnienia

Materace

przeciwodleżynowe

• Dynamiczne: ( pneumatyczne

zmiennociśnieniowe )

• Zbudowane z wykonanej z

tworzywa sztucznego wyściółki na
której leży chory i pompy, która
tłoczy powietrze do dwóch
naprzemiennie ułożonych rzędów
komór

Wady i zalety materacy

zmiennociśnieniowych

• Zalety:

- Znaczące i efektywne zmniejszenie ucisku

na ciało chorego

- Naprzemiennie w cyklu pracy części ciała

chorego pozostają w odciążeniu

- Efektywne nawet u osób z dużym

zagrożeniem odleżynami

• Wady:

- wysoka cena materacy dobrej jakości
- bardziej skomplikowana obsługa
- awaryjność

Udogodnienia

• Różnorodny sprzęt służący do

miejscowej ochrony przed
powstawaniem odleżyn oraz do
stabilizacji pozycji chorego:
ochraniacze na pięty i łokcie, poduszki,
wałki, kliny itd...

• Uwaga – nie należy stosować kółek pod

pięty, czy pośladki bez względu na
materiał z którego zostały wykonane

Podstawowe kroki-

3. kontrola i pielęgnacja

skóry

• Kontrola

- przynajmniej raz dziennie
- przy każdej zmianie pozycji
- ocena: uszkodzenia, maceracja,

wysuszenie, łuszczenie,zaczerwienienia

• Cel:

- ocena indywidualnej tolerancji na ucisk
- szybkie wychwycenie niepokojących

zmian

Pielęgnacja skóry

• Skóra w dobrej kondycji, prawidłowo

nawilżona, bez mikrouszkodzeń lepiej
toleruje ucisk

• Konieczne utrzymanie wysokiego poziomu

higieny ale same zabiegi nie mogą być
źródłem dodatkowych uszkodzeń( zbyt
ciepła woda, wysuszające środki do mycia,
energiczne wycieranie)

• Sposoby pielęgnacji muszą być dostosowane

do rodzaju skóry

Pielęgnacja skóry suchej

• Nie używać zwykłego mydła ani preparatów

zawierających detergenty

• Można stosować do kąpieli preparaty z

dodatkiem lanoliny

• Po myciu użyć oliwki dla dzieci, oliwy z oliwek,

kremów i maści

• Nie stosować emulsji gdyż wyparowują i

dodatkowo wysuszają skórę

• Na wysuszone miejsca zastosować ciepły

wilgotny okład na 15- 20 min po czym

zastosować krem

Pielęgnacja skóry

wilgotnej

• Bardzo delikatne ale staranne osuszanie

wilgotnych miejsc

• Zmiana bielizny
• Unikanie talku
• Zabezpieczenie sączących zmian
• Preparaty z zawartością cynku
• Ochrona przed kontaktem z moczem
• Nie stosować preparatów

zatrzymujących wilgoć w skórze

Postępowanie w

przypadku nietrzymania

moczu

• Nietrzymanie moczu nie jest

wskazaniem do założenia cewnika

• Ocena stopnia nietrzymania moczu
• Usuniecie odwracalnych przyczyn
• Dobór środków zabezpieczających

odpowiednich dla konkretnego

chorego

( wkładki, pieluchy anatomiczne,

cewniki zewnętrzne, pieluchomajtki)

Podstawowe kroki –

4. wpływanie na aktywność

chorego

• Określić stopień samodzielności chorego
• Nie wyręczać chorego w czynnościach,

które może wykonywać samodzielnie

• Stosować sprzęt pomocniczy np. przy

zmianie pozycji ( np.drabinki)

• Zaplanować postępowanie rehabilitacyjne
• zachęcać chorego do spędzania czasu

poza łóżkiem

• Organizować czas wolny

Podstawowe kroki -

5. Prawidłowe odżywianie

• Główne niedobory predysponujące

do odleżyn to niedobory białka,
ponadto witamin ( vit. C) i cynku

• Duże znaczenie może mieć także

odwodnienie

• Uzupełnianie niedoborów dietą
• Suplementacja cynku, witamin

Edukacja

• Podstawowy warunek skuteczności

działań profilaktycznych

• Dotyczy chorych, personelu,

opiekunów i rodzin

Dokumentacja

•

Umożliwia planowe i systematyczne działania

•

Pozwala na ocenę skutków podjętych działań

•

Pozwala na wymianę informacji w zespole

•

Umożliwia weryfikacje postępowania

•

W bardziej ogólnej perspektywie daje szansę

na opracowywanie skutecznych metod

postępowania

•

Powinna gromadzić przydatne informacje

•

Powinna być analizowana

•

Powinna być prosta w prowadzeniu

Warunki konieczne dla

wprowadzenia skutecznej

profilaktyki

• Świadomość problemu
• Wiedza i umiejętności personelu
• Działania zespołowe
• Działanie planowe
• Prawidłowo dobrany sprzęt
• Edukacja