ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU BŁĘDÓW TECHNICZNYCH, ICH DIAGNOZOWANIE I KORYGOWANIE

Piotr Unierzyski, Piotr Potemski

Tenis charakteryzuje się techniką wykonywania stosunkowo złożonych ruchów a proces jego nauczania jest uważany powszechnie za trudny. Nauczanie techniki tenisowej winno prowadzić do kształtowania stosunkowo otwartych, ze względu na specyfikę gry, nawyków ruchowych w oparciu o naturalne indywidualne predyspozycje ucznia.

W stadium nauczania podstawowego, zajęcia winny obfitować w różnorodność i wszechstronność ćwiczeń przede wszystkim o charakterze wszechstronnym lecz także, choć w mniejszym stopniu, ukierunkowanym oraz specjalnym. Wysoki poziom przygotowania ogólnego, wszechstronnego ułatwia przyswajanie poprawnej techniki. Tenisiście do osiągnięcia wysokiego poziomu sportowego potrzebne jest rozwinięcie w znacznym stopniu niemalże wszystkich zdolności motorycznych. Wśród nich są zarówno zdolności o charakterze kondycyjnym (siła, szybkość, wytrzymałość) oraz koordynacyjnym. Całokształt postępowania w początkowym okresie nauczania winien doprowadzić do optymalnego rozwoju zdolności motorycznych, w tym przede wszystkim koordynacji ruchowej. Poziom koordynacji ruchowej jest podstawą doskonałości technicznej, a więc i bazą przyszłego mistrzostwa. Patrząc z niejako przeciwnej strony nie sposób nie zauważyć, że jej słaby poziom wywiera decydujący wpływ na skłonność do popełniania błędów. Z tego wynika jasno, że powstawania błędów technicznych można uniknąć przede wszystkim poprzez stosowanie najlepszych metod szkolenia, których podstawą jest doskonalenie koordynacji.

Najnowsze metody stosowane w nauczaniu początkowym mają charakter dynamiczny i ukierunkowane są głównie nie tylko na ruch (jego kształt), a raczej na równoległe kształtowanie zdolności odbiorczych i wykonawczych oraz jakości technicznej uderzeń (czyli skuteczności) przy poszanowaniu indywidualnych skłonności ucznia. Nauczanie techniki danego zawodnika nie może się tylko opierać na odwzorowywaniu idealnej techniki a raczej indywidualnym dostosowaniu techniki do jego potencjału psychoruchowego i fizycznego. Nie oznacza to oczywiście pełnej dowolności w nauczaniu jako, że istnieją pewne pryncypia, których należy przestrzegać aby uniknąć powstawania błędów już na początku szkolenia. Jednak czasy, gdzie np. wszyscy musieli grać forhend z lewej nogi trzymając rakietę uchwytem kontynentalnym przeszły bezpowrotnie do historii.

W nauczaniu początkowym powinno dominować stosowane, jeśli jest to tylko możliwe, metody całościowej i głownie ćwiczeń o charakterze dynamicznym. Ciągi metodyczne w których ćwiczenia o charakterze dynamicznym są używanie na zmianę ze statycznymi (a nie jak dotąd głównie statyczne), pozwalają na nauczenie optymalnej techniki przy poszanowaniu indywidualności ucznia. Zainteresowanych zagadnieniem nauczania początkowego odsyłamy do innych artykułów z tego numeru.

POWSTAWANIE, DIAGNOZOWANIE I KORYGOWANIE BŁĘDÓW TECHNICZNYCH

Doświadczenie trenerskie wskazuje, że z różnych przyczyn, na każdym etapie kariery mogą się nagle pojawić błędy techniczne, nawet przy prowadzeniu najbardziej prawidłowego nauczania. Ich powstawanie jest szczególnie niebezpieczne podczas początkowych etapów szkolenia, ale z drugiej strony, jeśli nie zostały one jeszcze utrwalone są one stosunkowo łatwe do usunięcia. W przypadku, gdy błąd utrwalił się, rozbicie zakodowanej błędnie struktury i wprowadzenie nowej może być trudne, a w wielu przypadkach nawet niemożliwe. Błąd w technice należy więc jak najszybciej wychwycić i rozpoznać. Postępowanie zmierzające do wyeliminowania błędów technicznych składa się z diagnozy i korekty.

ITF Coaches Manual podaje następujące zalecenia:

• diagnoza jest dla trenera

• korekty są dla zawodnika

• diagnozując nie wyszukuj jedynie mankamentów - poszukaj także mocnych stron, które można jeszcze bardziej udoskonalić

• trenerzy powinni korygować to co uważają za błędy techniczne tylko wtedy, jeżeli są całkowicie pewni :

• że proponują zawodnikowi zmianę uderzenia na lepsze dla niego (tj. zawodnika)

• że są w stanie wywołać trwałą zmianę w czasie, który mają do dyspozycji w pracy z danym zawodnikiem

• zawodnik dostrzega cel i wartość tej zmiany

• interwencja ta nie wpłynie na inne aspekty rozwoju zawodnika, np. na jego wiarę w siebie i w swoje możliwości

Podczas analizowania błędów należy przyjrzeć się dokładniej zarówno przyczynom obiektywnym (np. nieodpowiedni sprzęt, brak uzdolnień ruchowych, złe warunki atmosferyczne) oraz subiektywnym (nie przykładanie się do treningu, niezrozumienie zasad techniki, brak koncentracji itp.). Na bazie tej analizy należy przygotować metodyczne rozwiązanie tych problemów, wywołujących błędy lub zbyt powolne postępy.

PRZYCZYNY POWODUJĄCE POWSTAWANIE BŁĘDÓW TECHNICZNYCH

Do podstawowych przyczyn powstawania błędów w przygotowaniu technicznym można zaliczyć [Potemski 1997]:

1. zbyt niski poziom zdolności motorycznych w tym głównie koordynacji ruchowej

2. złe lub brak wyobrażenie ruchu

3. barierę psychiczną

4. nabyte nawyki w uczeniu wcześniejszych prostszych elementów.

A. Królak do przyczyn powodujących powstawanie błędów technicznych zalicza:

1. niewłaściwy tok postępowania metodycznego [nieprzestrzeganie zasad nauczania i zła kolejność ćwiczeń]

2. niedokładny pokaz stanowiący zły wzór do naśladowania techniki ruchu

3. nieodpowiednie warunki realizacji procesu nauczania, a szczególnie zbyt ciężka rakieta, nieodpowiednia grubość uchwytu, gra na normalnym korcie i ciężkimi piłkami

4. zbyt duża różnica w poziomie możliwości ucznia (w zakresie przygotowania fizycznego, psychomotorycznego, koordynacji i ogólnych zdolności ruchowych) do wymagań nauczyciela

5. zbyt wczesny udział w zawodach mistrzowskich, w których głównym celem jest zwycięstwo bez względu na sposób wykorzystania posiadanych umiejętności technicznych i taktycznych

Często błędy nie wynikają ze złej struktury ogólnej (samego ruchu), zaś jedynie z niewidzialnych symptomów uderzenia tj. momentu trafienia piłki, który jak wiadomo trwa ułamek sekundy i jest niemożliwy do zaobserwowania. Jeżeli rakieta uderza piłkę pod odpowiednim kątem, jest trzymana w odpowiedniej odległości przed uderzeniem, uderzona z odpowiednią siłą i w odpowiednim kierunku, wtedy gracz ma olbrzymią szansę, że będzie to uderzenie efektywne. Trudną stroną nauczania tej części techniki jest to, że praktycznie nie można jej zademonstrować i wytłumaczyć uczniowi.

Stąd pomocnym, zwłaszcza dla młodych trenerów, może się okazać arkusz diagnostyczny, który podajemy za ITF Coaches Manual. Przedstawiony powyżej arkusz dotyczy głównie diagnozy technicznej. Jednak nierzadko problem jest zlokalizowany gdzie indziej. Pamiętać wszakże należy, że to co widzimy jako błąd techniczny (np. wolej zagrany w aut) może mieć swe źródło nie tylko w niedoskonale opanowanej technice lecz w szeregu innych przyczyn [Schönborn 1994, Unierzyski 1996] np.: w niedostatecznym poziomie siły dynamicznej lub szybkości startowej, koordynacji lub zwinności (praca nóg), w nieadekwatnych warunkach morfologicznych zawodnika, braku optymalnego pobudzeniu układu nerwowego, w zbyt niskiej motywacji wewnętrznej, w błędnej decyzji taktycznej (inteligencja meczowa, antycypacja) itp. Dlatego trener powinien wziąć pod uwagę i przyjrzeć się bliżej także stronie taktycznej, kondycyjnej, psychicznej oraz budowie ciała analizowanego zawodnika.

Arkusz diagnostyczny

ANALIZOWANA SFERA	PYTANIA DIAGNOSTYCZNE
PODEJŚCIE I STOSUNEK DO TRENINGU	czy zawodnik jest umotywowany (zaangażowany, skoncentrowany) na zadaniu, które ma do wykonania?
POZYCJA WYJŚCIOWA	czy pozycja wyjściowa jest poprawna ?
UCHWYT	czy uchwyt jest właściwy dla danego uderzenia ?
OBSERWACJA TORU LOTU PIŁKI	czy zawodnik obserwuje lot piłki ? czy zawodnik prawidłowo ocenia tor lotu piłki, jej prędkość, rotację i odskok?
PORUSZANIE SIĘ PO KORCIE, PRACA NÓG	początkowa reakcja na nadlatującą piłkę (szybkość reakcji) czy grający porusza się wystarczająco sprawnie, aby dobrze ustawić się do piłki ? czy zawodnik porusza się dużymi krokami czy też drobnymi kroczkami dostawnymi ? czy zawodnik zwalnia zbliżając się do piłki, czy też wpada na nią ? czy grający utrzymuje równowagę ?
PRZYGOTOWANIE ZAMACH RAKIETĄ	czy rakieta jest odprowadzona wystarczająco wcześnie? zanim piłka przejdzie przez siatkę ? zanim się odbije od podłoża ? czy zamach jest za duży lub za krótki ? czy skręt barków występuje odpowiednio wcześnie ?
CZY RUCH UDERZAJĄCY JEST ODPOWIEDNI DO RODZAJU ZAGRANIA	od dołu do góry w uderzeniach liftowanych ? z góry na dół przy slajsie ? czy ruch uderzający jest płynny ? czy prędkość rakiety jest wystarczająca ? czy ruch uderzający pozostaje w linii lotu piłki ?
PUNKT TRAFIENIA	wysokość (za nisko lub za wysoko) szerokość (za blisko lub za daleko) głębokość (za wcześnie lub za późno)
KONTROLA NAD GŁÓWKĄ RAKIETY W PUNKCIE TRAFIENIA	czy piłka poleciała tam, gdzie chciał grający? Jeżeli nie, to dlaczego? Niezależnie od tego, w którą stronę poleciała, oznacza to, że w tą stronę była skierowana główka rakiety. Czy punkt trafienia piłki jest odpowiedni dla danego rodzaju uchwytu ?
RÓWNOWAGA I PRZENIESIENIE CIĘŻARU CIAŁA	Czy zawodnik miał pełną kontrolę nad swoim ciałem podczas wykonywania uderzenia ? Czy przeniesienie ciężaru ciała następuje w tym samym kierunku, w którym ma polecieć piłka ?
ZAKOŃCZENIE RUCHU	Czy zawodnik wykończył uderzenie ? Czy zakończenie (wymach) było wystarczające ? Czy zakończenie uderzenia nie zakłóciło jego płynności lub prędkości rakiety?
POWRÓT DO POZYCJI	Czy zawodnik wraca na czas do pozycji wyjściowej ?

Ponieważ uczeniu się często towarzyszą pojawiające się błędy zatem proces uczenia się można rozpatrywać także jako proces zmniejszania i likwidowania błędów. Proces nauczania należy prowadzić tak, aby już na wstępie ograniczać możliwość powstawania błędów lub, gdy te powstaną, znacząco je eliminować. Im więcej wiedzy i doświadczenia posiada nauczyciel, tym łatwiej mu przewidzieć możliwości występowania błędów i tym staranniej dobierze on środki zaradcze. Eliminowanie błędów w procesie nauczania następuje zgodnie z ich hierarchią, od najważniejszego w danej fazie nauczania.

Warto w tym miejscu przytoczyć szereg elementarnych wskazówek dotyczących korygowania błędów technicznych:

JEDNA KOREKTA NA RAZ

Koryguj jedynie jeden błąd na raz, rozpoczynając od najbardziej wyraźnego.

POWTARZAJĄCE SIĘ BŁĘDY

Jeżeli ćwiczący popełniają stale dużą liczbę błędów, oznacza to zwykle, że samo ćwiczenie jest za trudne. Jeżeli rzeczywiście tak się zdarzy, to należy takie ćwiczenie uprościć skracając odległość, zmniejszając wymagania co do precyzji uderzeń lub zmieniając sposób nagrywania itp.

KORZYŚCI A FRUSTRACJA ZWIĄZANA Z KOREKTĄ

Potencjalne korzyści wynikające ze zmiany w technice muszą przeważać nad możliwą frustracją, której z dużym prawdopodobieństwem pojawi się jako rezultat uboczny zmiany. Np. jeżeli zawodnik zmienia uchwyt do serwisu z forhendowego na kontynentalny, może to spowodować, że przez jakiś czas będzie przegrywał z przeciwnikami, których normalnie wygrywa. Jeżeli nie potrafi on sobie poradzić z tą frustracją to dokonanie zmiany „za jednym zamachem” nie uda się i będzie konieczny bardziej stopniowy sposób postępowania.

METODA „KANAPKI”

Aby ćwiczący nie odniósł wrażenia, że robi głównie błędy (ponieważ jest korygowany) próbuj umieszczać korektury pomiędzy pozytywnymi uwagami. Np.„Dobry zamach, tak jest”, „Podejdź bliżej do piłki”, „Świetne zakończenie”. Zawsze pamiętaj : - Pochwała na pierwszym miejscu przed krytyką !

ZAKRES DOPUSZCZALNEJ ODMIENNOŚCI

Diagnozując zawsze pamiętaj, że jest więcej niż jeden poprawny sposób zagrania piłki. We współczesnym tenisie można mówić o „dopuszczalnym zakresie odmienności” dla każdego uderzenia. Tak długo jak grający go nie przekracza uderzenie nie powinno być zmieniane. Przed podjęciem korekty zadaj sobie pytanie „Czy ten mankament będzie ograniczał przyszły rozwój zawodnika ?”. Jeżeli odpowiedź brzmi nie - to nie próbuj tego zmieniać.

„WYGLĄD ZEWNĘTRZNY” A SKUTECZNOŚĆ

Ograniczona wiedza o zasadach biomechanicznych w odniesieniu do tenisa jest nie bez znaczenia w decydowaniu o tym co jest dopuszczalne a co nie. To, że dane uderzenie wygląda inaczej nie oznacza jeszcze, że jest ono złe.

Np. serwujący może mieć na początku ruchu serwisowego pewną manierę (przyruch), który ma jedynie znaczenie kosmetyczne i nie wpływa na biomechanikę uderzenia (tj. dobre ugięcie nóg w kolanach, dobry skręt barków, skręt tułowia itd.)

Zasadniczo nie powinno się przeprowadzać znaczących korekt (np. drastycznej zmiany uchwytu) po rozpoczęciu okresu dojrzewania tj. po ok. 12 roku życia. Pamiętam przykład jednego z naszych najbardziej utalentowanych zawodników, którego kilka lat temu w wieku 12 lat objął były znany zawodnik lecz niedoświadczony jako szkoleniowiec (i w dodatku bez żadnego formalnego wykształcenia). Pierwszą rzeczą, jaka zrobił była natychmiastowa i jednoczesna zmiana wszystkich uderzeń oprócz bekhendu (dotychczas najsilniejszej broni). Drastyczna zmiana techniki „zaowocowała” kompletnym chaosem motorycznym (stare nawyki walczyły z nowymi), spadkiem wiary w siebie i w rezultacie zahamowaniem rozwoju zawodnika. Zawodnik ten wyglądał całkiem dobrze na treningach, jego uderzenia wyglądały dokładnie jak jego trener sobie wymarzył lecz....... nie umiał wygrywać. Jego obecne wyniki są w stosunku do rówieśników na wielokrotnie niższym poziomie niż przed zmianą trenera.

KORYGOWANIE BŁĘDÓW SERWISU

W tej publikacji skupimy się na omówieniu metodyki zapobiegania powstawania i korygowaniem błędów technicznych najczęściej występujących w nauczaniu serwisu.

Do najważniejszych błędów występujących podczas nauczania i wykonywania serwisu należy zaliczyć:

• zaburzenia koordynacji i rytmu ruchu serwisowego, zła synchronizacja ruchu

• nieprawidłowa pozycja wyjściowa

• nieprawidłowy uchwyt rakiety - zmiana uchwytu w trakcie ruchu

• błędny (niedokładny) podrzut piłki

• przygotowanie (zamach): trudności w nauce optymalnego odprowadzenia rakiety

• nieprawidłowy ruch uderzający - brak pętli

• zbyt nisko uderzona piłka

• brak równowagi lub złe przeniesienie ciężaru ciała

• nieprawidłowy wymach (zakończenie ruchu)

TECHNIKI KORYGOWANIA BŁĘDÓW SERWISU

BŁĄD	TECHNIKA KORYGOWANIA
DOSTAWIANIE NOGI ZAKROCZNEJ DO PRZEDNIEJ PRZED UDERZENIEM	położyć rakietę lub inny przedmiot pomiędzy nogami ucznia
PRZESUNIĘCIE NOGI WYKROCZNEJ DO PRZODU PRZED UDERZENIEM	położyć rakietę lub inny przedmiot przed nogą
ZŁE USTAWIENIE STÓP	ułóż buty tenisowe w prawidłowej pozycji wyjściowej na korcie (włączenie elementu wyobraźni) lub narysuj na korcie stopy ew. strzałki duży palec lewej nogi wskazuje na prawy słupek siatki
NIEPRAWIDŁOWY UCHWYT LUB JEGO ZMIANA W TRAKCIE RUCHU SERWISOWEGO	ułóż drobną monetę w ręce ćwiczącego. w trakcie ruchu serwisowego nie powinna moneta wypaść. włóż ołówek lub patyczek pomiędzy palec wskazujący a rączkę rakiety (powinien on spoczywać na jej prawej, górnej, ukośnej krawędzi uczeń powinien pokazać prawidłowy uchwyt po wykonaniu serwisu (w pozycji wymachu)
NIEDOKŁADNY PODRZUT	sprawdzenie dokładności wyrzutu, piłka powinna powrócić do wyprostowanej ręki podrzucającej zwróć uwagę na to aby ręka podrzucająca była wyprostowana - bez uginania w stawie łokciowym połóż pokrowiec od rakiety pomiędzy stopami serwującego. zachowanie dobrej równowagi dynamicznej pomaga wykonać poprawny wyrzut
ZBYT POSPIESZNY PODRZUT	podrzut po wyrzuceniu piłki przytrzymaj rękę podrzucającą przez dłuższą chwilę w górze, wskazuj ręką na piłkę po wyrzucie
PODRZUT „NOŻYCOWY”	połóż rękę podrzucającą nad ręką trzymającą rakietę, trener przytrzymuje swoją rakietą rakietę ucznia
ZBYT NISKI PODRZUT	poleć zawodnikowi wykonanie ruchu na sucho, tak aby musiał się maksymalnie wyciągnąć rozpocznij ruch z rakietą zwieszoną za plecami, podrzuć piłkę, uderz ją i zatrzymaj ruch w momencie dotknięcia piłki - ćwiczący potrafią wtedy uświadomić sobie poprawny punkt trafienia. akcentowanie fazy maksymalnego „wyciągnięcia” ucznia, przy ścianie lub płocie z oznaczonym optymalnym punktem wysokości wyrzucanej piłki (np. piłka ułożona w „oczku” od płotu) zatrzymaj ruch w momencie dotknięcia piłki. uświadomienie uczniowi poprawnego punktu trafienia serwis z wyrzutu trenera - uświadomi jak jest łatwo serwować przy dobrym wyrzucie wyobrażeniowe: „spróbuj uderzyć piłkę zanim ona uderzy ciebie”
PRZYGOTOWANIE, ZAMACH	kilkukrotne powtarzanie ruchu ”na sucho” ze szczególnym akcentem na swobodny ruch ręki grającej łukiem w dół i w górę odliczanie przez nauczyciela faz ruchu /raz, dwa, trzy, cztery/. dokładna obserwacja przez ucznia rakiety podczas fazy zamachu. ruch serwisowy w pozycji wyjściowej: lewa ręka z piłką umieszczona na otwartej rakiecie (na wysokości piersi). w tej pozycji ramiona są nieco uniesione. w momencie zamachu obie ręce idą jednocześnie w tył w górę. lewa ręka z piłką w czasie wyrzutu zakreśla literę ręce nie pracują równocześnie. hasło „ręce do góry” trener pomaga ćwiczącym w naśladowaniu ruchu - „razem łukiem w dół, razem do góry”
SKRÓCONY ZAMACH (A LA RAFTER)	poleć uczniowi aby stanął przy linii bocznej i wykonał zamach wzdłuż tej linii, ustaw ucznia przy płocie lub przy siatce, wyobraź sobie, że rozpościerasz skrzydła, jak ptak podnoszący się do lotu
ZBYT OBSZERNY ZAMACH, NADMIERNA ROTACJA BIODER I BARKÓW	stań za uczniem i swoją rakietą zablokuj możliwość wykonania zbyt obszernego zamachu
POSPIESZNY ZAMACH	wyobraź sobie, że wykonujesz zamach pod wodą
UGIĘCIE KOLAN PRZED PODRZUTEM PIŁKI	poleć uczniowi serwować ze złączonymi nogami lub w klęku jednonóż
NIEPRAWIDŁOWY RUCH UDERZAJĄCY - BRAK PĘTLI	ćwicz prawidłowe rzucanie piłkami, dopiero potem dodaj rakietę ruchu serwisowego bez piłki a następnie z piłką próbuj ćwiczyć serwis wykorzystując do tego krótki kawałek liny zaakcentuj zamach a la Steffi Graf - szybka pierwsza faza, potem zwolnij, (lecz nie zatrzymuj) drugą fazę zamach (tuz przed pętlą) podczas wykonania serwisu, zaakcentuj hasłem moment uderzenia rakietą w plecy wyobraź sobie, że rzucasz lasso, uderz piłkę odwrotną stroną rakiety serwowanie trzymając rakietę jedynie dwoma palcami (wskazującym i kciukiem)
OPADAJĄCY ŁOKIEĆ	poleć uczniowi, aby podrzucił piłkę i odbił ją łokciem podtrzymaj łokieć ucznia w momencie, gdy zaczyna opadać
ZBYT SILNE NAPIĘCIE MIĘŚNI (SPIĘTY)	serwuj trzymając rakietę tylko dwoma palcami wyobraź sobie, że jesteś nitką ugotowanego spaghetti serwuj spod płotu celując za linię końcową po przeciwnej stronie kortu (jak w siatkówce)
BRAK RÓWNOWAGI LUB ZŁE PRZENIESIENIE CIĘŻARU CIAŁA	połóż pokrowiec od rakiety pomiędzy stopami serwującego. serwującemu nie wolno zmienić pozycji w trakcie ruchu serwisowego uderzając piłkę unoś piętę nogi zakrocznej. wymaga to przeniesienia ciężaru ciała do przodu zatrzymaj tylną nogę w tym samym miejscu co przed serwisem „jak do fotografii
PRZEDWCZESNE PRZENIESIENIE CIĘŻARU CIAŁA	połóż swoją rakietę na biodrze ucznia zapobiegając w ten sposób błędom przytrzymaj piętę dłużej na ziemi,
NIEPRAWIDŁOWY WYMACH (ZAKOŃCZENIE)	postaw puszkę za nogą zawodnika. zawodnik próbuje ją strącić poprzez wykonanie poprawnego wymachu wytrzymaj pozycję końcową przez pięć sekund po uderzeniu „jak do fotografii” po wykonaniu serwisu, umieść rakietę za lewym biodrem, pod lewą pachą (jak oficerowie angielscy noszą laseczkę). postaw puszkę za nogą zawodnika. zawodnik próbuje ją strącić poprzez wykonanie poprawnego wymachu.
BRAK ROTACJI BIODER	pięta powinna być uniesiona, palce na podłożu tak aby można było przeczytać rozmiar buta na podeszwie po serwisie pozostań w pozycji jak do fotografii - z rakietą za lewym biodrem pod lewą pachą

UDERZENIA Z GŁĘBI KORTU

BŁĄD	TECHNIKA KORYGOWANIA
NIEPRAWIDŁOWA POZYCJA WYJŚCIOWA	Poleć zawodnikowi krzyknąć „postawa”, tuż przed każdym uderzeniem piłki przez partnera - podczas lekcji grupowej, jeżeli trener poda komendę „postawa” cała klasa musi zająć prawidłową pozycję wyjściową
OBSERWACJA PIŁKI Ćwiczący ma trudności w ocenie lotu piłki	Trener demonstruje różne uderzenia (np. niektóre z rotacją, niektóre płaskie itd.) a ćwiczący ma za zadanie wywołać za pomocą hasła jakie jest to jego zdaniem uderzenie Np. uderzenie hasło rotacyjne topspin, slajs prędkość szybkie, wolne kierunek lewo, prawo długość krótko, długo wysokość nisko, wysoko
BŁĘDY UCHWYTU Nieprawidłowy uchwyt Ćwiczący ma trudności, aby w czasie gry zmienić uchwyt na czas	Umieść ołówek lub długopis pomiędzy palcem wskazującym a rączką (powinien on płasko leżeć na bocznej krawędzi przy uderzeniu z forhendu i na ukośnej przy uderzeniu z bekhendu ) Oznacz rączkę rakiety w sposób, który będzie przypominał uczniom o prawidłowym uchwycie Jak w poprzednim punkcie, z tą różnicą, że zamiast wywołać „lewo” lub „prawo” dla odpowiedniego kierunku piłki, zawodnik ma wywołać „skos” dla uchwytu bekhendowego i „bok” dla uchwytu forhendowego
ZŁE PRZYGOTOWANIE (ZAMACH) Za późne przygotowanie (zamach) Prowadzenie ruchu łokciem przy bekhendzie, lub za daleko od ciała przy forhendzie Brak pętli Zamach jest zbyt obszerny	Poleć ćwiczącemu wykonanie zamachu zanim piłka odbije się od podłoża lub zanim przejdzie nad siatką Poleć zastosowanie hasła „skręt” zanim piłka przejdzie przez siatkę Ułóż piłkę tenisową pod pachą- nie powinna ona wypaść wcześniej niż przy pociągnięciu rakiety w przód trener trzyma swoją rakietę na wysokości pasa, ćwiczący wykonuje zamach ponad rakietą trenera a ruch uderzający pod nią („nad mostem” / „pod mostem”) ustaw zawodnika blisko siatki (na linii serwisowej), nagrywaj piłki w bardzo krótkich odstępach czasu zmuszając w ten sposób ćwiczącego do skrócenia zamachu trener stoi za ćwiczącym, z rakietą w wyprostowanej ręce blokując możliwość wykonania zbyt dużego zamachu ustaw za zawodnikiem przeszkodę (np. kosz), która ograniczy jego zamach
PORUSZANIE SIĘ Zapoczątkowanie ruchu jest zbyt powolne (szybkość reakcji) Wpadanie na piłkę (np. brak odpowiedniego zmniejszenia prędkości przy dobieganiu do piłki ) Bieganie dużymi krokami / brak drobnych kroczków dostosowujących	ćwiczący ma za zadanie wywołać hasło np. prawo/lewo lub przód/tył w momencie uderzenia piłki przez przeciwnika trener, podczas lekcji, wywołuje hasło np. idź !, pomagając w ten sposób ćwiczącemu poleć ćwiczącemu, aby utrzymał swoją pozycję przez chwilę po uderzeniu (chwila dla fotografa) - zmusza to zawodnika do zwolnienia tempa przy dobieganiu do piłki polecenie dla ćwiczącego : wyobraź sobie, że za każdy krok otrzymujesz określoną sumę pieniędzy - im więcej ich wykonasz tym więcej pieniędzy
NIEPRAWIDŁOWY RUCH UDERZAJĄCY Nie ma ruchu od dołu do góry Nie ma pociągnięcia rakietą w kierunku zamierzonego zagrania piłki Niewystarczająca prędkość rakiety Niewystarczająca rotacja (skręt) bioder i barków przy uderzeniu z forhendu	ćwicz na przeciwko siatki (bez piłki), rozpocznij ruch poniżej taśmy, pociągnij do przodu dotykając taśmy i zakończ ponad siatką polecenie dla ćwiczącego brzmi : wyobraź sobie górę, początek ruchu uderzającego jest u jej podnóża a wymach na szczycie poleć uczniowi, aby dotknął rakietą podłoża przed wykonaniem uderzenia spróbuj wyobrazić sobie, że uderzasz nie jedną piłkę, a trzy pod rząd ćwicz ruch na sucho przy siatce, przyspieszaj uderzając o taśmę ( tj. w punkcie trafienia) - przesadnie zaznaczaj wymach, kończąc ruch z wysoko uniesionym łokciem ponad barkiem - uderzenie jest wtedy bardziej płynne i szybsze po wykonaniu uderzenia z forhendu pępek powinien być skierowany w kierunku siatki
UTRATA KONTROLI NAD GŁÓWKĄ RAKIETY	ćwiczący powinien zagrywać to uderzenie bez zamachu ( tzn. zaczynać w punkcie trafienia zmniejszenie odległości i prędkości nagrywania oraz zagrywania piłek uderzenie kontrolowanych piłek do niewielkiego celu
ZŁE PRZENIESIENIE CIĘŻARU CIAŁA	poleć ćwiczącemu zakończenie uderzenia na jednej nodze (lewej do forhendu i prawej do bekhendu) utrzymaj równowagę po uderzeniu - uświadamia to ćwiczącemu niepoprawne przeniesienie ciężaru ciała kończąc uderzenie unieś piętę tylniej nogi tak, aby podeszwa wskazywała na tylny płot nagrywaj ćwiczącemu krótkie piłki dorzucaj piłki stojąc za ćwiczącym
UTRATA RÓWNOWAGI	polecenie dla ćwiczącego : po uderzeniu, utrzymaj na chwilę pozycję tak, jakbyś pozował do zdjęcia, aż do momentu odbicia piłki od podłoża po drugiej stronie siatki utrzymuj głowę w stabilnej pozycji w czasie uderzenia, kładąc na niej czapkę odwrotną stroną polecenie dla ćwiczącego : wymawiaj hasło : „spokojna głowa” podczas uderzenia
NIEPRAWIDŁOWY WYMACH - ZAKOŃCZENIE	zakończ uderzenie z ręką trzymająca rakietę ponad wysokością barku i stosunkowo wysoko uniesionym łokciem pozostań w pozycji wymachu, aż do chwili, gdy piłka odbije się po drugiej stronie siatki upewnij się, że pięta nogi zakrocznej jest uniesiona i wskazuje na tylny płot.

WOLEJ

BŁĄD	TECHNIKA KORYGOWANIA
ZA DUŻY ZAMACH	zawodnik powinien ćwiczyć ustawiony plecami do ściany lub płotu
BRAK ROTACJI WSTECZNEJ PRZY WOLEJU	- spróbuj zagrać piłkę ruchem karate, nadając jej rotację wsteczną
NADMIERNY WYMACH	wyobraź sobie, że piłka parzy - cofnij rakietę zaraz po trafieniu piłki.

SMECZ

BŁĄD	TECHNIKA KORYGOWANIA
ZA DUŻY ZAMACH ( pełen zamach zamiast skróconego)	poleć ćwiczącemu wywołanie hasła „ ręce do góry”, gdy zauważy loba
FRONTALNE USTAWIENIE	poleć ćwiczącemu, aby pokazywał lewą ręką na nadlatującą piłkę
ZŁE PORUSZANIE SIĘ	bez wykonania smecza zawodnik próbuje złapać nagrywane loby wyprostowaną lewą ręką. Po złapaniu piłki ćwiczący powinien mieć dobrą - zrównoważoną pozycję na korcie tym razem po zagraniu smecza zawodnik ma zachować zrównoważoną pozycję (chwila dla reporterów).

---