Zapobieganie odleżynom
CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE POWSTAWANIU ODLEŻYN:
- zahamowanie aktywności ruchowej
- nadwaga i niedowaga
- sucha skóra (narażona na uszkodzenia)
- bibułowata skóra (u osób starszych, mało elastyczna, niedożywiona)
- wieki (im osoba starsza tym większe zagrożenie odleżynami)
- kobiety (częściej ze względu na rodzaj skóry, która jest cienka i delikatna)
- nieprawidłowe odżywianie
- nie trzymanie moczu i stolca (środowisko wilgotne, pH kwaśne prowadzi do jej maceracji)
- ogólny stan zdrowia (cukrzyca, anemia, ch. nowotworowe, stwardnienie rozsiane, chorzy z urazami kręgosłupa, z niedowładem po udarach mózgu)
- stosowanie terapii lekami (steroidy, cytostatyki)
Czas powstawania odleżyn zależy od kumulacji tych czynników.
Najczęstsze miejsca powstawania odleżyn:
75 % - okolice kości krzyżowej, krętarza kości udowej, kostek, pięty
25% - okolice łopatek, kolan, łokci, potylicy, małżowiny usznej
pozycja boczna - boczny brzeg stopy, kostka boczna stopy, nasada kości strzałki, kość udowa boczna, biodrowa, żebro, kość ramienna, łokieć, ucho
pozycja płaska - pięta, pośladki, kość ogonowa, kręgosłup, łopatka, tył głowy
na brzuchu - palce stopy, rzepka, krocze, moszna, żebro przyśrodkowo, mostek, kość policzkowa
jamy ciała:
cewnik - okolice narządów płciowych, cewka, pęcherz
sonda - jama ustna, nos, przełyk żołądek
rurka intubacyjna - jama ustna, nosowa, tchawica
PROFILAKTYKA PRZECIWODLEŻYNOWA:
Odciążenie ucisku:
- zastosowanie materacy statycznych, dynamiczno - zmiennociśnieniowych
- zmiana punktów podparcia
- masaż zabezpieczający przed powstaniem odleżyn
Inne formy minimalizujące ucisk:
poduszki zmiennociśnieniowe
miękka pościel sucha bez zagięć i fałd = unika się ucisku, wilgoci i braku dostępu powietrza
ochraniacze z owczej skóry
skręty runa owczego
Ruch i zmiana pozycji ciała:
co 2h = 12x na dobę pacjenta nie mogącego wykonywać samodzielnych ruchów
przy zastosowaniu odpowiednich materacy częstotliwościowych zmiana pozycji może ulec zmniejszeniu
Uruchamianie pacjenta:
zwiększenie dziennej aktywności
prowadzenie aktywności ruchowej
wykonywanie biernych i czynnych ruchów kończyn
stosowanie drenażu limfatycznego
klasyczny masaż skóry
stosowanie ćwiczeń zapobiegających powstawaniu niewydolności krążeniowej i oddechowej
Pielęgnacja skóry:
mycie codzienne z użyciem środków o pH 5,5
po umyciu dokładne wysuszenie (okolice fałdów szczególnie)
zastosowanie kremów ochronnych szczególnie (z zawartością wit. A i E, z aloesem, Sudocrem)
zachowanie ostrożności w trakcie zmiany bielizny, pościeli i innych czynnościach związanych z koniecznością przemieszczania pacjenta
unikać zanieczyszczeń skóry kalem i moczem
używać preparaty które tworzą barierę ochronną i mają zastosowanie dezynfekcyjne i lecznicze
Ogólnie:
odpowiednie odżywianie: dieta wysokobiałkowa z witaminami, odpowiednie kalorie
kontrola albumin w surowicy
kontrola i pomoc psychologiczna
DODATKOWO - tego mam nadzieje nie trzeba wiedzieć ale tak dla chętnych:
Odleżyny:
rodzaj owrzodzenia o charakterze zgorzeli wilgotnej, powstaje na skutek ucisku tkanek
martwica może dotyczyć skóry, tkanki podskórnej, tkanek głębszych: mięśni i kości
patomechanizm rozwoju: aby przebiegał prawidłowy metabolizm musi być dobre krążenie włośniczkowe, dostarczanie produktów odżywczych i usuwanie substancji powstałych w wyniku metabolizmu
powstaje w czasie nadmiernego ucisku, który zatrzymuje dopływ krwi do tkanek co jest powodem śmierci komórek i powstania odleżyn
w patomechaniźmie rozwoju odleżyn są 2 rodzaje ucisku:
kompresja
siła ścinająca
ale i odkształcenia skóry - fałdy skórne
czynnikiem decydującym o powstaniu odleżyn jest stosunek siły kompresji do ciśnienia krwi w tętniczkach i naczyniach włosowatych
ciśnienie krwi w naczyniach włosowatych wynosi 33 mmHg (zakończenia tętnicze) i 16 mmHg (zakończenia żylne) - jeśli siła kompresji jest mniejsza od tego ciśnienia to pomimo długotrwałego unieruchomienia nie dochodzi do powstawania odleżyn
w pozycji półleżącej występuje tendencja do zsuwania w dół . Ruchowi temu przeciwdziała przyłożenie siły działającej w kierunku przeciwnym. Przyleganie do podłoża dotyczy tylko powierzchni skóry, a szkielet kostny wykazuje tendencję do ruchu w przód co powoduje powstanie lini napięć w tkance podskórnej. Wzdłuż tych linii działają tzw. siły ścinające
ruch ciała po powierzchni na której ono spoczywa i do którego przylega skóra powoduje powstanie fałdów skórnych (dotyczy osób z luźną tkanką podskórną, powodują zamknięcia światła naczyń i niedotlenienie tkanek)
KLASYFIKACJA ODLEŻYN
1 stopień - rumień ulegający zblednięciu o wzmożonym ociepleniu, tkliwy na dotyk lub blednące zaczerwienienie. Lekki ucisk spowoduje zblednięcie skóry co wskazuje, że mikrokrążenie nie jest uszkodzone.
2 stopień - rumień pomimo ucisku, nie blednące zaczerwienienie. Mikrokrążenie uszkodzone, zapalenie i obrzęk tkanek, zmiany skórne o charakterze rozpadowym ograniczone do naskórka, nadżerki, pęcherze, ból
3 stopień - uszkodzenie pełnej grubości skóry z tkanką podskórną, owrzodzenie, demarkacja wilgotnych tkanek podskórnych, powstanie strupa, brzegi rany dobrze ograniczone, obrzęk tkanki podskórnej i stan zapalny brzegów owrzodzenia; dno wypełnione czerwoną ziarniną lub zielono- żółtymi masami rozpadających się tkanek
4 stopień - uszkodzenie tkanki podskórnej; martwica tkanki tłuszczowej co jest spowodowane zapaleniem i zakrzepicą małych naczyń, owrzodzenie sięga powięzi, mięśni lub kości; zmiany rozkładowo-gnilne przewyższają widoczny rozmiar rany, może dojść do zapalenia szpiku kostnego lub posocznicy; na brzegach widoczna ziarnina, ewentualne wczesne stadia naskórkowacenia
5 stopień - zaawansowana martwica obejmuje powięzi i mięśnie, zniszczenie może obejmować stawy i kości, powstają jamy łączące się ze sobą, w ranie są czarno-brązowe masy rozpadających się tkanek