Żywienie w

Żywienie w

chorobach

chorobach

układu krążenia

układu krążenia

i układu

i układu

oddechowego

oddechowego

Marek Ruszczyński

Marek Ruszczyński

Klinika Gastroenterologii i Żywienia

Klinika Gastroenterologii i Żywienia

Dzieci

Dzieci

W Warszawie

W Warszawie

e-mail: [e-mail]

e-mail: [e-mail]

Choroby układu krążenia

Choroby układu krążenia



Choroby układu krążenia

Choroby układu krążenia



Niewydolność krążenia

Niewydolność krążenia



Kiedy żywienie dietetyczne?

Kiedy żywienie dietetyczne?



Niedożywienie w chorobach

Niedożywienie w chorobach

krążenia

krążenia



Miażdżyca

Miażdżyca



Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze



Ogólne zasady leczenia

Ogólne zasady leczenia

żywieniowego w chorobach

żywieniowego w chorobach

krążenia

krążenia

Choroby układu krążenia

Choroby układu krążenia



Wady serca – wrodzone i nabyte

Wady serca – wrodzone i nabyte



Wrodzone:

Wrodzone:



Największy problem w kardiologii dziecięcej

Największy problem w kardiologii dziecięcej



Częstość około 6,2 na 1000 żywo

Częstość około 6,2 na 1000 żywo

urodzonych noworodków

urodzonych noworodków



Drugie miejsce przyczyn zgonów niemowląt

Drugie miejsce przyczyn zgonów niemowląt

(po chorobach okresu okołoporodowego)

(po chorobach okresu okołoporodowego)

Choroby układu krążenia

Choroby układu krążenia



Zapalne choroby serca

Zapalne choroby serca



Kardiomiopatie

Kardiomiopatie



Zaburzenia rytmu serca

Zaburzenia rytmu serca



Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze



Miażdzyca

Miażdzyca

Niewydolność krążenia

Niewydolność krążenia

Serce nie może zapewnić

Serce nie może zapewnić

odpowiedniego rzutu bez

odpowiedniego rzutu bez

uruchomienia dodatkowych

uruchomienia dodatkowych

mechanizmów wyrównawczych

mechanizmów wyrównawczych



Wyrównana

Wyrównana



Niewyrównana

Niewyrównana

Niewydolność krążenia

Niewydolność krążenia



Wady serca

Wady serca



Kardiomiopatie pierwotne

Kardiomiopatie pierwotne



Zaburzenia rytmu

Zaburzenia rytmu



Inne

Inne

Żywienie dietetyczne -

Żywienie dietetyczne -

kiedy?

kiedy?



W okresie wyrównanej

W okresie wyrównanej

niewydolności krążenia – dieta dzieci

niewydolności krążenia – dieta dzieci

zdrowych

zdrowych



W okresie:

W okresie:



Niewyrównanej niewydolności krążenia

Niewyrównanej niewydolności krążenia



Wyniszczenia

Wyniszczenia



Nadciśnienia tętniczego

Nadciśnienia tętniczego



Miażdżycy

Miażdżycy

- Żywienie dietetyczne!

- Żywienie dietetyczne!

Przyczyny niedożywienia

Przyczyny niedożywienia



Obniżone łaknienie

Obniżone łaknienie



Niedotlenienie tkanek

Niedotlenienie tkanek



Nawracające infekcje

Nawracające infekcje



Upośledzone wchłanianie jelitowe,

Upośledzone wchłanianie jelitowe,

utrata białka w wadach siniczych

utrata białka w wadach siniczych



Niedostateczny dowóz składników

Niedostateczny dowóz składników

pokarmowych do tkanek

pokarmowych do tkanek

Niedożywienie

Niedożywienie



Zmniejs

zen

zenie spożycia i/lub

wykorzystania składników

pokarmowych w tkankach



Zwiększenie zapotrzebowania na
energię

150-180 kcal/kg mc.

Niedożywienie

Niedożywienie



Zwiększone zapotrzebowanie

Zwiększone zapotrzebowanie

energetyczne pokrywamy poprzez

energetyczne pokrywamy poprzez



Zwiększenie objętości posiłków

Zwiększenie objętości posiłków



Zwiększenie ich gęstości

Zwiększenie ich gęstości

energetycznej

energetycznej



Ograniczenie wydatków

Ograniczenie wydatków

energetycznych

energetycznych

Miażdżyca

Miażdżyca



Choroba cywilizacyjna

Choroba cywilizacyjna



Objawy kliniczne w postaci ChNS

Objawy kliniczne w postaci ChNS



Proces rozpoczyna się we

Proces rozpoczyna się we

wczesnym dzieciństwie

wczesnym dzieciństwie



nacieczenia tłuszczowe

nacieczenia tłuszczowe



Blaszki włókniste

Blaszki włókniste



Blaszka miażdżycowa

Blaszka miażdżycowa

Miażdżyca

Miażdżyca

Czynniki ryzyka:

Czynniki ryzyka:

wiek wywiad

wiek wywiad

płeć typ

płeć typ

zachowań A

zachowań A

nadciśnienie tętnicze otyłość

nadciśnienie tętnicze otyłość

hiperlipidemia aktywność

hiperlipidemia aktywność

fizyczna

fizyczna

palenie papierosów alkohol

palenie papierosów alkohol

zaburzenia tolerancji glukozy

zaburzenia tolerancji glukozy

Miażdzyca

Miażdzyca



Dzieci do 7 rż:

Dzieci do 7 rż:



Analiza i ew. korekta modelu

Analiza i ew. korekta modelu

żywienia

żywienia



Energia – zgodnie z normą dla wieku

Energia – zgodnie z normą dla wieku



Składniki odżywcze

Składniki odżywcze



Ilość posiłków

Ilość posiłków



Przerwy między posiłkami

Przerwy między posiłkami

Miażdzyca

Miażdzyca



Dzieci powyżej 7 rż:

Dzieci powyżej 7 rż:



Analiza i korekta modelu żywienia

Analiza i korekta modelu żywienia



Dieta ubogoenergetyczna z

Dieta ubogoenergetyczna z

ograniczeniem tłuszczu

ograniczeniem tłuszczu



Rola błonnika

Rola błonnika



Aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna



Rozbudzenie motywacji

Rozbudzenie motywacji

Miażdzyca

Miażdzyca



Nieprawidłowa krzywa glikemiczna

Nieprawidłowa krzywa glikemiczna



ograniczenie cukrów prostych

ograniczenie cukrów prostych



Hiperlipidemia powyżej 3-4 miesięcy

Hiperlipidemia powyżej 3-4 miesięcy



Pogłębione badania – rodzinne

Pogłębione badania – rodzinne

występowanie zaburzeń gospodarki

występowanie zaburzeń gospodarki

lipidowej

lipidowej



Leki doustne np. cholestyramina

Leki doustne np. cholestyramina

.

.

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze



Rozpoznajemy gdy w trzech

Rozpoznajemy gdy w trzech

niezależnych pomiarach wartości

niezależnych pomiarach wartości

mierzonego ciśnienia przekraczają

mierzonego ciśnienia przekraczają

95 percentyl dla wzrostu

95 percentyl dla wzrostu

zależnego od płci i wieku.

zależnego od płci i wieku.



Częstość 1- 3 % ( dorośli 10 -

Częstość 1- 3 % ( dorośli 10 -

30% )

30% )



Pierwotne

Pierwotne



Wtórne

Wtórne

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze



Dzieci < 10 rż.

Dzieci < 10 rż.

Nadciśnienie pierwotne 10%

Nadciśnienie pierwotne 10%

Nadciśnienie wtórne 90 %

Nadciśnienie wtórne 90 %



Związane z miąższem nerkowym

Związane z miąższem nerkowym



Naczyniowe

Naczyniowe



Endokrynne

Endokrynne



Inne

Inne

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze



Dzieci >10 rż

Dzieci >10 rż



Do 70 % nadciśnienie pierwotne,

Do 70 % nadciśnienie pierwotne,

najczęściej z otyłością

najczęściej z otyłością

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze



Redukcja masy ciała

Redukcja masy ciała



Profil lipidów

Profil lipidów



Zmniejszenie wpływu soli w diecie na

Zmniejszenie wpływu soli w diecie na

nadciśnienie

nadciśnienie



Zwiększenie aktywności fizycznej

Zwiększenie aktywności fizycznej



Ograniczenie soli do 5-6 g/dobę

Ograniczenie soli do 5-6 g/dobę



Zwiększenie ilości świeżych

Zwiększenie ilości świeżych

warzyw i owoców

warzyw i owoców



Ograniczenie spożycia tłuszczów

Ograniczenie spożycia tłuszczów

Ogólne zasady leczenia

Ogólne zasady leczenia

żywieniowego

żywieniowego



Oszczędzanie dziecka

Oszczędzanie dziecka

–

Częste (do 10 x /24h) karmienie

Częste (do 10 x /24h) karmienie

pipetką, łyżeczką lub zgłębnikiem

pipetką, łyżeczką lub zgłębnikiem

dożołądkowo

dożołądkowo



Ograniczenie podaży sodu do 0,5-

Ograniczenie podaży sodu do 0,5-

1,5 g

1,5 g

(100-200 mEq)/24h

(100-200 mEq)/24h

Ogólne zasady leczenia

Ogólne zasady leczenia

żywieniowego

żywieniowego



Ścisła dieta bezsodowa –

Ścisła dieta bezsodowa –

ograniczenie podaży zależy od

ograniczenie podaży zależy od

wieku i stanu pacjenta

wieku i stanu pacjenta



Wykluczenie:

Wykluczenie:



Soli kuchennej

Soli kuchennej



Gotowych wędlin

Gotowych wędlin



Serów podpuszczkowych

Serów podpuszczkowych



Glutaminianu sodu

Glutaminianu sodu



Zwykłego pieczywa

Zwykłego pieczywa



Ciast zawierających sodę

Ciast zawierających sodę

Ogólne zasady leczenia

Ogólne zasady leczenia

żywieniowego

żywieniowego



Dostarczenie potasu w granicach 2-6

Dostarczenie potasu w granicach 2-6

g/24h

g/24h



Uwaga na leki moczopędne

Uwaga na leki moczopędne



Pokarmy zawierające potas

Pokarmy zawierające potas



Sok pomidorowy

Sok pomidorowy



Mleko

Mleko



Mięso

Mięso



Ziemniaki

Ziemniaki



Preparaty – Kalium Effervescens , Kalium

Preparaty – Kalium Effervescens , Kalium

Chloratum ( do 3 g /24 h )

Chloratum ( do 3 g /24 h )

Ogólne zasady leczenia

Ogólne zasady leczenia

żywieniowego

żywieniowego



Dieta bogatobiałkowa – zwłaszcza

Dieta bogatobiałkowa – zwłaszcza

u dzieci wyniszczonych

u dzieci wyniszczonych



Wprowadzać rośliny strączkowe-

Wprowadzać rośliny strączkowe-

ograniczenie podaży metioniny

ograniczenie podaży metioniny

Ogólne zasady leczenia

Ogólne zasady leczenia

żywieniowego

żywieniowego



Ograniczenie podaży tłuszczów do

Ograniczenie podaży tłuszczów do

30% wartości energetycznej

30% wartości energetycznej



Tłuszcze wielonienasycone :

Tłuszcze wielonienasycone :

-olej sojowy, słonecznikowy,

-olej sojowy, słonecznikowy,

kukurydziany

kukurydziany



Unikać nadmiaru sacharozy –

Unikać nadmiaru sacharozy –

fermentacja!

fermentacja!

Ogólne zasady leczenia

Ogólne zasady leczenia

żywieniowego

żywieniowego



Zapewnić odpowiednią do wieku

Zapewnić odpowiednią do wieku

podaż innych składników

podaż innych składników

mineralnych i witamin m.oin. C i

mineralnych i witamin m.oin. C i

B1

B1



W nadciśnieniu tętniczym dieta

W nadciśnieniu tętniczym dieta

ubogoenergetyczna i ubogosolna

ubogoenergetyczna i ubogosolna



Kontrola Żywienia!

Kontrola Żywienia!



Dieta zbilansowana!

Dieta zbilansowana!

Ogólne zasady leczenia

Ogólne zasady leczenia

żywieniowego

żywieniowego



Zwiększone zapotrzebowanie

Zwiększone zapotrzebowanie

energetyczne

energetyczne



Zwiększenie objętości posiłków,

Zwiększenie objętości posiłków,



ich gęstości energetycznej

ich gęstości energetycznej



Ograniczenie wydatków

Ograniczenie wydatków

energetycznych

energetycznych



Zapotrzebowania nawet do 175-180

Zapotrzebowania nawet do 175-180

kcal/kg mc

kcal/kg mc

Ogólne zasady leczenia

Ogólne zasady leczenia

żywieniowego -

żywieniowego -

niemowlęta

niemowlęta



Mieszanki mleczne

Mieszanki mleczne



Odciągnięty pokarm matki

Odciągnięty pokarm matki



Zwiększenie kaloryczności do

Zwiększenie kaloryczności do

1kcal/ml

1kcal/ml

poprzez dodanie:

poprzez dodanie:



polimerów glukozy

polimerów glukozy



tłuszczów MCT ( średniołańcuchowe

tłuszczów MCT ( średniołańcuchowe

kwasy tłuszczowe )

kwasy tłuszczowe )



długołańcuchowych kwasów

długołańcuchowych kwasów

tłuszczowych

tłuszczowych

Choroby układu krążenia

Choroby układu krążenia



Podział

Podział



Niewydolność krążenia

Niewydolność krążenia



Kiedy żywienie dietetyczne?

Kiedy żywienie dietetyczne?



Niedożywienie w chorobach

Niedożywienie w chorobach

krążenia

krążenia



Miażdżyca

Miażdżyca



Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze



Ogólne zasady leczenia

Ogólne zasady leczenia

żywieniowego w chorobach

żywieniowego w chorobach

krążenia

krążenia

Żywienie w chorobach

Żywienie w chorobach

układu oddechowego

układu oddechowego



Niedożywienie w chorobach

Niedożywienie w chorobach

układu oddechowego

układu oddechowego



Niektóre jednostki chorobowe

Niektóre jednostki chorobowe



Ogólne zasady żywienia w

Ogólne zasady żywienia w

chorobach płuc

chorobach płuc

Choroby układu

Choroby układu

oddechowego

oddechowego



Przewlekłe choroby układu

Przewlekłe choroby układu

oddechowego

oddechowego



Nawracające zapalenie oskrzeli

Nawracające zapalenie oskrzeli



Astma

Astma



Mukowiscydoza

Mukowiscydoza



Zwłóknienie płuc

Zwłóknienie płuc



Niedożywienie

Niedożywienie



Gorszy rozwój fizyczny dziecka

Gorszy rozwój fizyczny dziecka

Niedożywienie - przyczyny

Niedożywienie - przyczyny



Zmniejszenie łaknienia – upośledzenie

Zmniejszenie łaknienia – upośledzenie

zmysłów powonienia i smaku

zmysłów powonienia i smaku



Gorsze utlenowanie tkanek

Gorsze utlenowanie tkanek



Upośledzenie metabolizmu komórek

Upośledzenie metabolizmu komórek



Wzrost zużycia energii na czynność

Wzrost zużycia energii na czynność

wentylacyjną

wentylacyjną



Utrata białka w przesiękiem

Utrata białka w przesiękiem

/wysiękiem

/wysiękiem



Wzrost katabolizmu - leki

Wzrost katabolizmu - leki

Niedożywienie

Niedożywienie



Zmniejszenie masy mięśniowej

Zmniejszenie masy mięśniowej

proporcjonalnie do strat całkowitej

proporcjonalnie do strat całkowitej

masy ciała

masy ciała



Hipofosfatemia

Hipofosfatemia



Hipomagnezemia

Hipomagnezemia



Osłabienie siły mięśni

Osłabienie siły mięśni

oddechowych – zaburzenia

oddechowych – zaburzenia

oddychania

oddychania

Alergia pokarmowa

Alergia pokarmowa



Udział w etiopatogenezie chorób

Udział w etiopatogenezie chorób

układu oddechowego:

układu oddechowego:



Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa



Nieżyt sienny

Nieżyt sienny

Alergia pokarmowa

Alergia pokarmowa

Każda niepożądana reakcja

Każda niepożądana reakcja

pokarmowa,

pokarmowa,

u podłoża której leżą mechanizmy

u podłoża której leżą mechanizmy

immunologiczne

immunologiczne

8-10 % populacji dziecięcej

8-10 % populacji dziecięcej

wykazuje

wykazuje

nadwrażliwość na różne pokarmy

nadwrażliwość na różne pokarmy

Alegia pokarmowa -

Alegia pokarmowa -

alergeny

alergeny



Białka mleka krowiego – beta

Białka mleka krowiego – beta

laktoglobulina

laktoglobulina



Białko jaja – owoalbumina,

Białko jaja – owoalbumina,

owomukoid

owomukoid



Białka roślinne: soja, gluten

Białka roślinne: soja, gluten



Ryby

Ryby



Owoce cytrusowe

Owoce cytrusowe



Orzechy arachidowe

Orzechy arachidowe

Alergia pokarmowa

Alergia pokarmowa



Skóra

Skóra



Przewód pokarmowy

Przewód pokarmowy



Układ oddechowy:

Układ oddechowy:



Astma

Astma



Przewlekły nieżyt nosa

Przewlekły nieżyt nosa



Zapalenie ucha środkowego

Zapalenie ucha środkowego



Inne (wstrząs, zaburzenia

Inne (wstrząs, zaburzenia

emocjonalne,zaburzenia

emocjonalne,zaburzenia

snu,migrena)

snu,migrena)

Alergia pokarmowa - dieta

Alergia pokarmowa - dieta



Eliminacyjna

Eliminacyjna



Okresowa

Okresowa



Stała

Stała



U niemowląt karmionych piersią:

U niemowląt karmionych piersią:



Dieta elimancyjna najpierw u matki!

Dieta elimancyjna najpierw u matki!



Brak poprawy- rozważyć podanie

Brak poprawy- rozważyć podanie

preparatów o wysokim stopniu

preparatów o wysokim stopniu

hydrolizy białka

hydrolizy białka

Alergia pokarmowa -

Alergia pokarmowa -

profilaktyka

profilaktyka



Wyłączne karmienie piersią do 6 m

Wyłączne karmienie piersią do 6 m

ż

ż



Opóźnione wprowadzanie

Opóźnione wprowadzanie

pokarmów o właściwościach silnie

pokarmów o właściwościach silnie

alergizujących

alergizujących



Mleko krowie, żółtko jaja, zboża

Mleko krowie, żółtko jaja, zboża

glutenowe,cytrusy do 1rż

glutenowe,cytrusy do 1rż



Czekolada, ryby, orzechy, kakao do 2

Czekolada, ryby, orzechy, kakao do 2

rż

rż

Mukowiscydoza

Mukowiscydoza



Najczęstsza (poza trisomią 21 )

Najczęstsza (poza trisomią 21 )

choroba uwarunkowana

choroba uwarunkowana

genetycznie

genetycznie



Utrata funkcji kanału chlorkowego

Utrata funkcji kanału chlorkowego



Upośledzona czynność gruczołów

Upośledzona czynność gruczołów

wydzielania zewnętrznego

wydzielania zewnętrznego

Mukowiscydoza – płuca

Mukowiscydoza – płuca



Zwykle nawracające zapalenia płuc

Zwykle nawracające zapalenia płuc



Przewlekłe obturacyjne zapalenia

Przewlekłe obturacyjne zapalenia

oskrzeli

oskrzeli



Długo utrzymujący się,

Długo utrzymujący się,

produktywny kaszel

produktywny kaszel



Często równoczesny rozwój astmy

Często równoczesny rozwój astmy

okrzelowej

okrzelowej



Przewlekłe zapalenie zatok

Przewlekłe zapalenie zatok

Mukowiscydoza – apsekty

Mukowiscydoza – apsekty

dietetyczne

dietetyczne



Dieta wysokoenergetyczna:

Dieta wysokoenergetyczna:

130-150%zapotrzebowania

130-150%zapotrzebowania

zdrowych rówieśników

zdrowych rówieśników



Pokarmy przemysłowe o wysokiej

Pokarmy przemysłowe o wysokiej

kaloryczności

kaloryczności



Bogatobiałkowa

Bogatobiałkowa



Suplementacja enzymów

Suplementacja enzymów

trzustkowych 500-1000 j/kg/mc

trzustkowych 500-1000 j/kg/mc



Suplementacja witamin głównie A, D,

Suplementacja witamin głównie A, D,

E, K

E, K

Mukowiscydoza – aspekty

Mukowiscydoza – aspekty

dietetyczne

dietetyczne



Okresy upałów, gorączka

Okresy upałów, gorączka





NaCl

NaCl

niemowlęta 100 mg/kg/dobę

niemowlęta 100 mg/kg/dobę

1-5 rż. 600 mg/kg/dobę

1-5 rż. 600 mg/kg/dobę

6-10 rż. 1200 mg/kg/dobę

6-10 rż. 1200 mg/kg/dobę

>11 rż. 1800 mg/kg/dobę

>11 rż. 1800 mg/kg/dobę

Choroby układu

Choroby układu

oddechowego – leczenie

oddechowego – leczenie

dietetyczne

dietetyczne



Dieta bogatobiałkowa i

Dieta bogatobiałkowa i

bogatoenergetyczna – dodatni

bogatoenergetyczna – dodatni

bilans azotowy!

bilans azotowy!



Częste spożywanie posiłków w

Częste spożywanie posiłków w

mniejszej ilości – przepona!

mniejszej ilości – przepona!



Eliminacja z diety alergenów w

Eliminacja z diety alergenów w

chorobach uczuleniowych!

chorobach uczuleniowych!

Choroby układu

Choroby układu

oddechowego – leczenie

oddechowego – leczenie

dietetyczne

dietetyczne



Dieta niskowęglowodanowa,

Dieta niskowęglowodanowa,

bogatotłuszczowa – u chorych z

bogatotłuszczowa – u chorych z

niewydolnością oddechową

niewydolnością oddechową

pozwala :

pozwala :



Zmniejszyć wytwarzanie CO2

Zmniejszyć wytwarzanie CO2



Złagodzić objawy niewydolności

Złagodzić objawy niewydolności

Choroby układu

Choroby układu

oddechowego – leczenie

oddechowego – leczenie

dietetyczne

dietetyczne



Specjalne diety do żywienia

Specjalne diety do żywienia

enteralnego pacjentów z

enteralnego pacjentów z

niewydolnością np. Pulmocare:

niewydolnością np. Pulmocare:



Tłuszcze 55,2% energii

Tłuszcze 55,2% energii



Białko 16,7% energii

Białko 16,7% energii



Węglowodany 28,1% energii

Węglowodany 28,1% energii



Jedyne źródło lub uzupełniająco

Jedyne źródło lub uzupełniająco

Żywienie w chorobach

Żywienie w chorobach

układu oddechowego

układu oddechowego



Niedożywienie w chorobach

Niedożywienie w chorobach

układu oddechowego

układu oddechowego



Niektóre jednostki chorobowe

Niektóre jednostki chorobowe



Ogólne zasady żywienia w

Ogólne zasady żywienia w

chorobach płuc

chorobach płuc

Piśmiennictwo

Piśmiennictwo



Socha J, Socha P. Leczenie

Socha J, Socha P. Leczenie

dietetyczne w ostrej biegunce.

dietetyczne w ostrej biegunce.

[W:] Socha J.

[W:] Socha J.

Żywienie dzieci

Żywienie dzieci

zdrowych i chorych

zdrowych i chorych

. Wyd. Lek.

. Wyd. Lek.

PZWL 1998

PZWL 1998



Krystyna Kubicka, Wanda

Krystyna Kubicka, Wanda

Kawalec. Pediatria. PZWL 1999

Kawalec. Pediatria. PZWL 1999

Dziękuję !

Dziękuję !

[e-mail]

[e-mail]