Psychologia

Społeczna

dr Sławomir Mandes

Instytut Socjologii

Źródła interakcjonizmu -

Pragmatyzm

Pragmatyzm - Tematy
wykładu:

William James



Życie Jamesa



Introspekcja jako metoda
badawcza



Funkcjonalizm



Strumień świadomości



Wola



Emocje

William James – biografia

William James (1842-1910)



Urodził się w zamożnej rodzinie
pochodzenia irlandzkiego



Ojciec Williama, Henry był
teologiem, filozofem, pisarzem
politycznym

William James – biografia

Henry James (1843-1916)



Fabularyzowana biografia: D.
Lodge „Autor, Autor”

William James – biografia

William James (1842-

1910)



Studiował chemię, fizjologię,
medycynę, historię naturalną.



1872 zatrudniony na Harvardzie.
Prowadzi kursy z psychologii,
fizjologii oraz eksperymenty w
laboratorium



1892 - ukazuje się ‘Jimmi’ – James

traci zainteresowanie psychologią

William James – introspekcja

Krytyka introspekcji naturalistycznej

„Tak jak płatek śniegu schwytany w ciepłe ręce przestaje być
płatkiem i staje się kroplą, tak i my zamiast chwytać relacje w
naszych przeżyciach, łapiemy przedmioty naszej świadomości –
ostatnie z wypowiedzianych słów, pomijając kompletnie ich
znaczenie, funkcje w całym zdaniu, specyficzny sens. Wszystko
to wyparowuje, kiedy koncentrujemy się na słowie i jego
przedmiocie. Używanie analizy introspekcyjnej w taki sposób jest
jak szybkie włączania gazu aby zobaczyć jak wygląda ciemność”

W. James

William James – introspekcja

introspekcja

Eksperymenty

weryfikacja

introspekcja

wer

yfik

acja

wer

yfik

acja

William James – psychologia
potoczna

Uznanie wartości psychologii potocznej (psychologizowania)

„Psychologizowanie oznacza uwzględnienie potocznych
interpretacji zachowań lub doświadczeń. Takie interpretacje są
często wiarygodne i dobrze uzasadnione. Wydaje się, że
dostarczanie dodatkowych wyjaśnień byłoby nużące i niewarte
wysiłku.”

W. James

William James – funkcjonalizm

James: złożone stany psychiczne są wynikiem procesu ewolucji

Darwin: człowiek w obecnej postaci powstał w wyniku procesu
ewolucji.

James: Aby zrozumieć czym są procesy psychiczne, trzeba
zrozumieć ich funkcje

William James – natura umysłu

Punkt wyjścia:

Odrzucenie naturalizmu; Odrzucenie dualizmu

Dualizm perspektyw

Układy
przedmiotów

Odpowiadające im

stany umysłu

William James – świadomość

„Świadomość nie jawi się sobie sama jako posiekana na części.
Takie słowa jak ‘łańcuch’ czy ‘szereg’ nie oddają dokładnie
sposobu, w jaki przedstawia się ona sobie na pierwszy rzut oka.
Nie ma tam nic połączonego, jest natomiast przepływ. ‘Rzeka’
czy ‘potok’ są metaforycznymi określeniami oddającymi to
najlepiej. Będziemy wobec tego używać określeń potok myśli,
potok świadomości lub potok życia podmiotowego”

W. James

William James – świadomość

Wybrane właściwości strumienia świadomości

Części zasadnicze i części przechodnie

Pole świadomości

Zatarcie różnic pomiędzy poszczególnymi aspektami
świadomości

William James – świadomość

Tożsamość

Odczucie łączności nowego doświadczenia ze starym, tak samo jak
odczucie jego odmienności, jest formą bezpośredniego
uświadomienia sobie trwania własnej jaźni w czasie.

Elementy jaźni empirycznej:

Jaźń materialna

Jaźń społeczna

Jaźń duchowa

William James – świadomość

Wola

„Cała funkcja spostrzegania, utrwalania i zatrzymywania dla
nadania sensu, nie ma żadnego znaczenia poza faktem, że
spostrzegający jest stworzeniem, które posiada prywatne i
partykularne cele i zamierzenia”

James

William James – świadomość

Rzeczywistość jako konstrukt mojej świadomości

Umysł „ludzki ma charakter celowy, zgodnie ze swymi dążeniami
kształtuje swój strumień świadomości. Obraz świata istniejący w
świadomości nie jest odtworzony, lecz wytworzony. Umysł
tworzy, a nie naśladuje.”

James