Spis treści:

1.

Wstęp

2.

Grupa rówieśnicza

3.

Środowisko wychowawcze

4.

Cel grupy

5.

Rodzaje celów grupy

6.

Normy obowiązujące w grupie

7.

Struktura społeczna grupy

8.

Uznanie społeczne w grupie

9.

Grupa rówieśnicza – po co ?

10.

W grupie rówieśniczej uczymy się

11.

Podział grup ze względu na liczebność członków

a)

grupy małe

b)

grupy duże

12.

Podział grup ze względu na więzi emocjonalne między członkami:

a)

grupy formalne

b)

grupy nieformalne

13.

Rodzaje grup nieformalnych

a)

przyjaciele

b)

paczki

c)

grupy koleżeńskie

d)

bandy

14.

Ośrodki skupienia grup rówieśniczych

15.

Funkcje wychowawcze grup rówieśniczych

Człowiek już od momentu urodzenia uczestniczy w

różnego rodzaju grupach. Pierwszą z nich jest
rodzina. Stopniowo każdy człowiek wchodzi i
przynależy do wielu innych grup, takich jak:

•

grono przyjaciół, znajomych, rodziców, krewnych,

•

grupy rówieśników w szkole i poza nią,

•

grupy organizacji społecznych, politycznych,

•

grupy towarzyskiej i zawodowej oraz własnej
rodziny.

Przynależność do grupy na ogół sprzyja

wytworzeniu się poczucia silnego związku i
solidarności z członkami tej grupy. Ma to duże
znaczenie dla procesu kształtowania się
osobowości człowieka.

Grupa rówieśnicza

•

to jeden z typów grupy społecznej

•

wyróżnia się typem więzi pomiędzy członkami

(bliskie, nacechowane wzajemną aprobatą)

•

mogą do niej przynależeć osoby w tym

samym lub bardzo zbliżonym wieku

•

jest to najstarsza grupa pierwotna

•

przynależność do niej jest dobrowolna

•

tworzona jest spontanicznie

•

jest istotna w procesie socjalizacji jednostki

•

kształtują się w niej również subkultury

Środowisko
wychowawcze

•

to część środowiska społecznego i
kulturowego

•

wywiera wpływ na wytwarzanie się w
człowieku trwałych postaw,
poglądów, wiedzy i sposobów
postępowania

•

wpływa na rozwój psychiczny
człowieka

Istotną cechą grupy jest

cel

, czyli:

•

pewien stan końcowy lub wartość, na

zdobyciu której zależy wszystkim

członkom grupy

•

cel może być ukształtowany w grupie lub

narzucony z zewnątrz

•

im jest jaśniejszy, lepiej określony i

akceptowany przez większość tym

większa jest atrakcyjność grupy, zwiększa

się również motywacja do działania

Cel grupy

Rodzaje celów:

1. Wspólne-

to cele indywidualne, ale

osiągane wspólnie np. grupowe wyjścia na

piwo, gdyż każdy z członków chce

spróbować nowej marki piwa.

2. Zespołowe-

wymagana jest zespołowa

działalność całej grupy np. przy

powstawaniu grupy tanecznej. Sprzyja to

integracji grupy będącej rezultatem

wspólnego przeżywania sukcesów bądź

porażek.

Bardzo ważnym czynnikiem grupy są

normy

, które:

•

w różnym stopniu podlegają im wszyscy członkowie

grupy

•

istnieją normy prawne, moralne i obyczajowe. Różnią się

one siłą zawartego w nich zakazu lub nakazu, rodzajem

konsekwencji przewidzianych za ich naruszenie.

•

zakresy poszczególnych norm pokrywają się ze sobą lub

nie.

•

nie wszystkie zakazy prawne pokrywają się z moralnymi

lub obyczajowymi

•

prowadzą do kształtowania dyscypliny, formowania

świadomości moralnej, ułatwiają realizację zadań i

wprowadzają ład i porządek do działalności grupy

•

przestrzeganie ich prowadzi do zwartości grupy,

jednomyślności w kwestiach ważnych dla grupy,

zgodności w ustalaniu jej zadań i celów.

Normy obowiązujące w
grupie

W każdej grupie wyróżniamy

strukturę społeczną

,

czyli:

•

wzajemny układ pozycji i ról

•

miejsce, jakie w nim zajmuje każdy z członków

grupy

•

zwykle układ uporządkowany hierarchicznie

•

w strukturze społecznej grupy każdy łatwo

znajduje odpowiednie dla siebie miejsce, w

zależności od wykonywanych zadań i różnych

okoliczności życiowych

•

pełnienie ról społecznych bezpośrednio wiąże się z

zajmowaniem postawy aktywnej w życiu

społecznym

•

osoby, które przyjmują postawę bierną, są z niej

wykluczone

Struktura społeczna
grupy

Uznanie społeczne uzależnia się od celu grupowego i

ulubionych zajęć członków grupy. Najbardziej

popularny członek grupy staje się jej przywódcą.

Wyróżnić tu można:
• przodownictwo

(charakteryzuje on osoby, które z racji

cech osobowych, charyzmy oraz właściwości opiekuńczych

obdarzone są przez grupę niewymuszonym, spontanicznym

zaufaniem, pozytywnym nastawieniem emocjonalnym i

gotowością do współdziałania);

• przywództwo

( jest ono zdobywane przy aprobacie

członków grupy, może wynikać z kwalifikacji ogólno osobowych

lub specjalnych właściwości np. zamożności, osiągnięcia

sportowe);

• panowanie

(władza, zdobywana jest instrumentalnie,

głównie siłą. Pozbawiona jest więzi emocjonalnych, zaufania i

poczucia bliskości, głównie ma sens organizacyjny i zadaniowy);

Uznanie społeczne w
grupie

Grupa rówieśnicza – po
co ?

•

przynależność do niej jest naturalną
potrzebą każdego człowieka

•

szukamy w niej akceptacji, przynależności,

•

pozwala nam zdefiniować to „kim jestem”

•

zaspokaja potrzeby niezaspokajanie w
domu, szkole..

•

łagodzi konflikty z dorosłymi, wynikające z
poczucia bycia niezrozumianym

W grupie rówieśniczej
uczymy się

:

•

kontaktować z innymi ludźmi,

•

dostrzegać problemy innych ludzi,

•

pomagać w rozwiązywaniu problemów.

•

przyjmować pomoc innych

•

dostrzegać, że świat nie kręci się wokół nas samych, że wszyscy

ludzie są ważni, że trzeba liczyć się ze zdaniem innych.

•

zawierać przyjaźnie, obdarzać zaufaniem, powierzać i

dotrzymywać tajemnic,

•

zdobywamy umiejętności radzenia sobie z trudnościami ,

stawiania im czoła

•

samodzielnego podejmowania różnych decyzji,

•

samodzielnego myślenia, tworzenia czegoś nowego,

•

przeżywa różnego rodzaju porażek, które uczą nas wytrwałości,

cierpliwości w dążeniu do celu, odporności w razie

niepowodzenia.

•

uczymy się lojalności i dowiadujemy się co grozi za jej nie

dochowanie

•

poznajemy życie, doświadczamy jego smaku,

•

uczymy się sprytu a nawet cwaniactwa

Grupy dzielimy według

różnych kryteriów, z

których najczęściej brane

są pod uwagę wielkość i

więzi emocjonalne.

Podział grup ze

względu na
liczebność
członków:

Grupy małe:
•

ich członkowie kontaktują się ze sobą
bezpośrednio

•

są najczęściej, częścią grupy
większej.

•

zaliczamy do nich "paczki", niewielkie
zespoły osób mające wspólne
zainteresowania, kółka towarzyskie.

Grupy duże

•

mają większą liczbę członków

•

nazywane są niekiedy
społecznościami

•

należą do nich zrzeszenia, związki,
towarzystwa

•

zaliczamy tu również zespół uczniów
danej klasy, organizacji młodzieżowej
czy nawet całej szkoły

Podział grup ze

względu na więzi
emocjonalne
między członkami:

Grupa formalna:

•

cechuje się sformalizowanymi stosunkami między

jednostkami, sztywną strukturą, sformalizowaną

kontrolą społeczną i zazwyczaj przypisanymi rolami

odgrywanymi przez członków takiej grupy.

•

jest odgórnie i planowo organizowana,

•

spełnia określone zadania i cele,

•

ma stałą strukturę organizacyjną i jest kontrolowane

przez jednostki nadrzędne

•

takimi grupami są min: klasy szkolne, organizacje

młodzieżowe, organizacje samorządowe i inne,

zespoły wychowawcze, drużyny harcerskie itp.

•

ważnym czynnikiem spajającym daną grupę

formalną jest jej atrakcyjność.

•

zaspakaja określone potrzeby społeczne

Grupa nieformalna:

•

charakteryzuje się płynną, elastyczną strukturą, przewagą więzi
osobowych, brakiem formalnie wytyczonych zadań do
zrealizowania, nieformalną kontrolą społeczną.

•

jej podstawowym czynnikiem jest więź emocjonalna łącząca
poszczególnych członków i zaspokajająca ich potrzeby
psychiczne

•

nie jest odgórnie organizowana

•

powstaje spontanicznie

•

nie zawsze można mieć nad nią kontrolę wychowawczą

•

najczęściej wyróżnianymi typami małych nieformalnych grup
rówieśniczych są: przyjaciele, paczki, grupy koleżeńskie, bandy

W obrębie dużych grup formalnych grupy nieformalne pojawiają się

zazwyczaj jako kliki i są najczęściej dysfunkcyjne wobec tych
dużych grup, np. w zakładach pracy. Mają jednak funkcje
pozytywne dla grupy, ponieważ spajają więzi.

Rodzaje grup

nieformalnych

Przyjaciele

•

pojawia się dopiero w
okresie dorastania;

•

o wyborze decydują cechy
zewnętrzne, później walory
wewnętrzne, a w okresie
młodzieńczym istotą jest
tolerancja dla błędów,
akceptacja wad i zalet

Paczki

•

drobne grupki młodzieży (3
– 6 osób)

•

ściśle ze sobą
zaprzyjaźnione;

•

istnieje w nich zgodność
poglądów, więzy
wzajemnej sympatii i
podziwu;

•

ważna jest ekskluzywność,
tajemniczość, unikanie
kontroli ze strony dorosłych

Grupy koleżeńskie

•

bardziej liczne niż paczki,

•

członków łączy
pokrewieństwo kulturowe,
podobne poglądy i
zainteresowania, ale nie
wszyscy są w jednakowym
stopniu ze sobą
zaprzyjaźnieni,

•

nie ma w nich przywódcy
ani zaplanowanej
działalności

Bandy

•

akceptuje odrzuconych,
zaniedbanych w domu,
w szkole;

•

każda banda ma cele
(np. przestępcze);

•

wymaga solidarności,
lojalności,
posłuszeństwa

•

wroga, buntownicza
postawa wobec
dorosłych

W społeczeństwach istnieją również grupy

młodzieży, które kwestionują wartości

zastanej kultury, grupy zbuntowane przeciwko

zwyczajom lub stylowi życia starszego

pokolenia. Tworzą one

subkultury

młodzieżowe

takie jak:

harakuju, scene, rastafarianie, hipsterzy.

Młodzież odrzucająca wartości dorosłych dąży

do stworzenia własnych wzorów zachowań,

własnej kultury, podkreśla swoja odrębność.

Subkultura młodzieżowa przejawia się w

różnych formach, jednakże wspólną cechą

grup jest zanegowanie kultury dominującej w

społeczeństwie. Subkultury młodzieżowe są

elementem rzeczywistości kulturowej. Nie

znajdują jednak szerszej akceptacji i oparcia w

społeczeństwie.

Grupy rówieśnicze mają
swoje ośrodki skupienia :

•

miejsce spotkań np. cukiernie czy puste

garaże;

•

nazwy wywodzące się z tzw. żargonu ulicznego

lub popularnych filmów, książek itp.,

•

sygnały w postaci haseł, umownych znaków,

wyrazów, służące do podkreślenia odrębności

grupy;

•

insygnia, odznaki lub określone elementy w

wyglądzie np. fryzura czy ubrania;

•

obrzędy inicjacyjne badające sprawność i

wytrzymałość kandydata;

Funkcje wychowawcze grup
rówieśniczych:

•

wpływanie na przebieg procesów interpersonalnych,

kształtowanie postaw aktywności, zaspokajanie potrzeb więzi z

otoczeniem

•

zaspakajanie aspiracji w zakresie społecznej aprobaty i uznania

przez członków grupy

•

współzawodnictwo rozwijające tendencje do rywalizacji

•

rozbudzenie zainteresowań oraz potrzeb kontaktów towarzyskich

•

zaspokojenie potrzeb emocjonalnych

•

wypełnienie wolnego czasu

•

wpływanie na zmianę egocentrycznego zainteresowania na

zainteresowania grupowe

•

umożliwianie demonstrowania własnych poglądów i swego

stosunku do społeczeństwa

(poprzez elementy własnej kultury:

własne teksty i własną muzykę, rodzaj stroju i zachowania)

•

dawanie poczucia podmiotowości, wzmacnia i rozszerza

osobowość,

•

dawanie poczucia pewności siebie i uniezależnia się od

autorytetu dorosłych.

Jak więc widać grupy

rówieśnicze mają

bardzo duże znaczenie

w kształtowaniu się

postawy dziecka,

ucznia oraz dorosłego

człowieka.