Nadciśnienie tętnicze ,

choroby naczyń

wykład III

Nadciśnienie tętnicze

Podwyższone ciśnienie krwi w układzie tętniczym
krążenia dużego
1.

Pierwotne powyżej 90% przypadków

2.

Wtórne, o znanej przyczynie

•

Choroby nerek

•

Choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego

•

Koarktacja aort

•

Stan przedrzucawkowy, rzucawka

•

Ostry stres

•

Zespół obturacyjnego bezdechu sennego

•

Choroby neurologiczne

•

Leki

•

Substancje toksyczne

Izolowane nadciśnienie skurczowe-choroby zastawki aortalnej i

aorty

Nadciśnienie tętnicze

Pierwotne
Czynniki genetyczne, środowiskowe
29% Polaków na nadciśnienie, kolejne 30%

ma wysokie ciśnienie prawidłowe
zaledwie 21% Polaków ma prawidłowe
ciśnienie

Wiek
Mężczyźni
Kobiety po menopauzie

Nadciśnienie tętnicze

• Etiopatogeneza jest wieloczynnikowa
• Układ renina angiotensyna aldolsteron

(wpływ na układ sercowo naczyniowy,

gospodarkę wodno elektrolitową, CUN)

• Układ współczulny
• Peptydowe hormony natriuretyczne
• Substancje wytwarzane przez komórki

śródbłonka naczyniowego ( NO, endoteliny)

• Czynniki środowiskowe ( spożycie soli,

aktywność fizyczna, otyłość, stres psychiczny

Nadciśnienie tętnicze

• Brak objawów przez wiele lat
• Ból głowy, zaburzenia snu, zmęczenie
• Objawy przedmiotowe pojawiają się w

związku z powikłaniami narządowymi

• Badania: pomiary RR, ekg-przerost i

przeciążenie lewej komory, rtg klatki
piersiowej- powiekszenie lewej komory serca,
badanie dna oka

• Wzrost ryzyka zgonów z przyczyn

naczyniowych

Nadciśnienie tętnicze

• Rozpoznanie: ciśnienie skurczowe ≥ 140

mmHg lub rozkurczowe ≥90 mmHg, podczas

2 wizyt co najmniej dwa pomiary w trakcie

każdej wizyty

• Ustalenie przyczyny

• Ocena innych czynników ryzyka sercowo-

naczyniowego

• Wykrycie powikłań narządowych i ocena

stopnia ich zaawansowania

• Wykrycie chorób towarzyszących

• Określenie całkowitego ryzyka sercowo

naczyniowego, score

Nadciśnienie tętnicze

Powikłania:
1. Przerost lewej komory
2. Przyspieszony rozwój miażdżycy
3. Udar mózgu
4. Upośledzona czynność nerek
5. Rozwarstwienia aorty
6. Zmiany w naczyniach siatkówki

Nadciśnienie tętnicze

Sytuacje szczególne:
• Podeszły wiek
• Cukrzyca typu 2
• Ciąża i karmienie piersią
• Nadciśnienie tętnicze oporne
• Nadciśnienie tętnicze złośliwe, wysokie RR

rozkurczowe, szybkie powikłania narządowe

• Wartości ciśnienia tętniczego docelowe

<140/90 u wszystkich chorych < 130/90 u

chorych z cukrzycą lub niewydolnością

nerek

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze naczyniowo

nerkowe, spowodowane

niedokrwieniem nerek, 1-2%

populacji, młody wiek, szybki

przebieg, oporność na leczenie,

niewydolność nerek, angioplastyka

tętnic nerkowych.

Nadciśnienie płucne, wzrost RR w

tętnicach płucnych w przebiegu

chorób serca, płuc i naczyń płucnych

Choroby aorty i naczyń

obwodowych

• Tętniak aorty: lokalne poszerzenie powyżej 50%

prawidłowej szerokości aorty

• Etiologia: miażdżycowa, zwyrodnieniowa, pozapalna,

pourazowa

• Umiejscowienie: piersiowe, brzuszne
• Predyspozycja genetyczna do powstawania

tętniaków

• Czynniki ryzyka progresji tętniaków: średnica, wiek,

palenie tytoniu, POChP, nadciśnienie tętnicze

• Rozwarstwienie aorty: rozdarcie błony wewnętrznej

i przedostanie się krwi do w obręb błony

środkowej w przebiegu nadciśnienia, tętniaków,

zapaleń, urazów, wrodzonych chorób tkanki łącznej

Choroby aorty i naczyń

obwodowych

Choroba Takayasu
Przewlekłe zapalenie aorty i jej gałęzi
o nieznanej etiologii
Podłoże immunologiczne?
Zakrzepowo-zarostowe zapalenie tętnic
(choroba Buergera)
Choroba młodych mężczyzn palących papierosy,

początek w 20-25 roku życia, po 40 rzadko

Ścisły związek z paleniem papierosów,

mechanizmy autoimmunologiczne,

genetyczne, amputacje kończyn

Choroby aorty i naczyń

obwodowych

Przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych: podaż

tlenu do tkanek kończyn dolnych jest przewlekle

niewystarczająca wskutek upośledzonego

przepływu krwi w tętnicach

5% osób po 55 roku życia, przewaga mężczyzn,

miażdżyca tętnic kończyn dolnych

Czynniki ryzyka: palenie papierosów, cukrzyca,

nadciśnienie tętnicze, zaburzona gospodarka

tłuszczowa, wysoki fibrynogen w surowicy krwi

Chromanie przestankowe, claudicatio intermittens
Ostre niedokrwienie kończyn dolnych : nagłe

pogorszenie się ukrwienia kończyny, zatory 90%

przypadków, zakrzepica, urazy, leczenie

operacyjne

Choroby aorty i naczyń

obwodowych

Zwężenie tętnic szyjnych, 20%

udarów

mózgu, miażdżyca

Choroby tętnic trzewnych
Niedokrwienie jelit ostre i przewlekłe

Choroby żył obwodowych

Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych
• Zapalenia żylaków, zapalenie żył po

wprowadzanych cewnikach, samoistne
zakrzepowe zapalenie żył
powierzchownych, nawracające

• Przyczyny: długa podróż w pozycji siedzącej,

wysoka temperatura, ciąża uraz, ukąszenie

• Żylak-trwałe poszerzenie żyły

powierzchownej powyżej 3 mm

Przewlekła niewydolność

żylna

• Objawy zastoju żylnego wskutek wstecznego

przepływu, zwężenia lub niedrożności

• Choroba żylakowa, zespół pozakrzepowy,

niewydolność zastawek żylnych, zespoły

uciskowe

• Czynniki ryzyka: wiek, płeć żeńska,

dziedziczne, ciążą, rodzaj pracy, otyłość,

doustne środki antykoncepcyjne,

płaskostopie, wysoki wzrost

• Nadciśnienie żylne

• Owrzodzenia żylne

• Obrzęki

Żylna choroba zakrzepowo-

zatorowa

• Zakrzepica żył głębokich
• Zatorowość płucna- gwałtowne

zamknięcie lub zwężenie tętnicy
płucnej lub jej rozgałęzień materiałem
zatorowym

7% zgonów szpitalnych
• Profilaktyka: wczesne uruchamianie,

pończochy elastyczne, leki
przeciwkrzepliwe

Choroby mikrokrążenia

• Objaw Raynauda- napadowe

blednięcie palców rąk, stóp, nosa,

małżowin usznych pod wpływem

emocji, zimna lub bez przyczyna,

postać pierwotna i wtórna, dziewczęta

w wieku pokwitania, młode kobiety

• Postać wtórna : choroby tkanki

łącznej, naczyń, narażania zawodowe,

choroby krwi, leki

Omdlenia

Przejściowa utrata przytomności z

powodu zmniejszenia perfuzji mózgu

lub zmniejszenia ilości tlenu do mózgu

Gwałtowny początek, samoistny i szybki

koniec czas trwania ok. 20 sekund

Stan przedomdleniowy
Omdlenia odruchowe, w przebiegu

hipotonii ortostatycznej i kardiogenne

( w tym wywołane arytmią serca)

Omdlenia

• Omdlenia odruchowe, neurogenne, wazowagalne

• Rozszerzenie naczyń lub zwolnienie akcji serca
Np. po posiłku, po wysiłku fizycznym,

• Omdlenia sytuacyjne w czasie oddawania moczu,

defekacji, wstawanie z pozycji klęczącej

• Hipotonia ortostatyczna: spadek RR skurczowego

lub rozkurczowego po przyjęciu pozycji stojącej ( leki

moczopędne, rozszerzające naczynia, alkohol)

• Omdlenia kardiogenne – arytmia lub choroba

serca ze zmniejszeniem rzutu serca

• Omdlenia związane z chorobami naczyń

mózgowych ( zespół podkradania, napady

niedokrwienia mózgu, migreny)

Żywienie w profilaktyce i

leczeniu nadciśnienia

tętniczego

• Czynniki żywieniowe i czynniki

genetyczne odgrywają istotną rolę w

rozwoju nadciśnienia tętniczego

• Odpowiednio dobrany skład diety

redukuje ciśnienie tętnicze

• Obniżona zawartość sodu w diecie,

owoce, warzywa, nisko tłuszczowe

produkty mleczne spadek RR 7%

skurczowe, 6% rozkurczowe

Żywienie w profilaktyce i

leczeniu nadciśnienia

tętniczego

• Otyłość brzuszna, androidalna, odwód talii:

obwód bioder u kobiety pow 0,8

u mężczyzny pow 1,0, wskaźnik WHR

• Ryzyko dyslipidemii, choroby

niedokrwiennej serca, cukrzycy i

nadciśnienia tętniczego

• Spadek masy ciała o 4,5 kg, obniżenie RR,

lepsze działanie leków, redukcja dawki

• Redukcja masy ciała, zastosowanie diety

nisko kalorycznej pod nadzorem lekarza

• Aerobowe ćwiczenia fizyczne 30-45 minut 3-

4 razy w tygodniu

Żywienie w profilaktyce i

leczeniu nadciśnienia

tętniczego

Właściwe elementy diety
1.

Alkohol-oporność na leczenie hipotensyjne, ryzyko udaru mózgu

(krwotocznych), wpływ na krzepnięcie i fibrynolizę małe dawki

alkoholu, mniejsze ryzyko zachorowania na chorobę wieńcową

2.

Sól- zmniejszenie spożycia sodu o 75-100 mmol /dobę spadek

RR o 9 mmHg, zmniejszenie dawek leków, zmniejszenie utraty

potasu oraz wydalania wapnia z moczem

3.

Utrzymanie odpowiedniej zawartości Ca i Mg w pożywieniu

pozwala na utrzymanie prawidłowych wartości RR

4.

Tłuszcze poniżej 30%, nasycone poniżej 7%, cholesterol 300

mg, wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega 3, spadek RR,

lecz nie omega 6, spadek LDL

5.

Kofeina, ostry wzrost RR, zróżnicowana reakcja osobnicza,

tolerancja na presyjne działanie kofeiny, wiele badań nie

wykazuje związku między spożyciem kofeiny a podwyższonym

RR, dwie filiżanki kawy dziennie

6.

Białko- odwrotna zależność między spożyciem białka a

wartościami RR

Żywienie w profilaktyce i

leczeniu nadciśnienia

tętniczego

• Potas- warzywa, orzechy, suszone owoce,

ziemniaki, ryby, jaja, ryż, małe spożycie

wzrost RR, przy zastosowaniu leków

moczopędnych suplementacja lub

diuretyki oszczędzające potas

• Modyfikacja stylu życia

• Każdy wypalony papieros podnosi RR

• Stres emocjonalny

• Techniki relaksacyjne

Żywienie w profilaktyce i

leczeniu nadciśnienia

tętniczego

• Dieta DASH (Dietary Approaches to Stop

Hypertension)

• Oparta na wynikach różnych badań naukowych,

zweryfikowana w 2006 roku

• U wszystkich badanych doprowadza do spadku RR

a także masy ciała (utrata wody)

• Wersja 1600, 2000, 2600,3000 kcal
• Wysoka zawartość potasu w diecie może stanowić

ograniczenie u osób z chorobami nerek

• Zasady: ograniczenie sodu, duża ilość owoców i

warzyw, ograniczenie czerwonego mięsa, wyłączenie

słodyczy