1

Psychologia

Społeczna

dr Sławomir Mandes

Instytut Socjologii

Wykład 4

Psychoanaliza - kontynuacje

2

Psychoanaliza - Tematy
wykładu:

Alfred Adler

Karen Horney

Harry Sullivan

3

Alfred Adler – psychologia
indywidualistyczna

Alfred Adler (1870-1937)



Urodził się w Wiedniu



Członek założyciel Wiedeńskiego
Towarzystwa Psychologicznego



1911 zerwanie z WTP –
psychologia indywidualistyczna



1935 emigruje do USA

4

Alfred Adler – psychologia
indywidualistyczna

Główne założenia psychologii Adlera:



ludźmi kierują przede wszystkim motywy
społeczne



zainteresowanie społeczne jest wrodzone



koncepcja twórczej jaźni



nacisk na niepowtarzalność osobowości



ludzie są istotami świadomymi

5

Alfred Adler – psychologia
indywidualistyczna

Fikcja jako cel:



ludzie kierują się w życiu wieloma czysto
fikcyjnymi ideami (Hans Vaihinger)



ludzie są w większym stopniu motywowani przez
swe doświadczenia z przeszłości



finalizm

6

Alfred Adler – psychologia
indywidualistyczna

DĄŻENIE DO WYŻSZOŚCI:



agresja (być agresywnym)



wola mocy (być silnym)



dążenie do wyższości (wielki pęd ku górze)

7

Alfred Adler – psychologia
indywidualistyczna

DĄŻENIE DO WYŻSZOŚCI:

Zaczynam w każdym zjawisku psychicznym dostrzegać wyraźnie dążenie do wyższości.

Przebiega ono równolegle do rozwoju fizycznego i jest nieodłączną koniecznością
samego życia. Stanowi ono podstawę wszelkich rozwiązań problemów życiowych i
przejawia się w naszym sposobie radzenia sobie z tymi problemami. Kieruje ono
wszystkimi naszymi działaniami. Dążą one do osiągnięć, bezpieczeństwa, wzrostu, czy
to w dobrym czy złym kierunku. Ten pęd od minusa do plusa nigdy się nie kończy. To
ciśnienie od dołu do góry nigdy nie ustaje. Wszelkie podstawowe zasady, wyśnione
przez wszystkich naszych filozofów i psychologów — zasada samozachowania, zasada
przyjemności, zasada równoważenia — są jedynie mglistymi odbiciami, próbami
wyrażenia tego wielkiego pędu ku górze (Adler, 1930, s. 398).

8

Alfred Adler – psychologia
indywidualistyczna

POCZUCIE NIŻSZOŚCI I KOMPENSACJA

:



koncepcja słabości narządów i hiperkompensacji



Koncepcja niższości



celem życia jest doskonałość

9

Alfred Adler – psychologia
indywidualistyczna

ZAINTERESOWANIE SPOŁECZNE:



zainteresowanie społeczne polega na tym, że jednostka pomaga

społeczeństwu osiągnąć cel w postaci stworzenia społeczeństwa

doskonałego



człowiek wchodzi w związki społeczne od pierwszego dnia

swego życia



zainteresowanie społeczne jest wrodzone

„

Zainteresowanie społeczne jest prawdziwą i nieuniknioną

kompensacją za wszelkie naturalne słabości indywidualnych
istot ludzkich" Adler

10

Alfred Adler – psychologia
indywidualistyczna

STYL ŻYCIA

:



Styl życia jest tą zasadą systemową, zgodnie z którą
funkcjonuje osobowość danej jednostki; jest całością, która
rządzi częściami



Styl życia kształtuje się w bardzo wczesnym okresie
dzieciństwa



Styl życia jest rodzajem kompensacji określonego rodzaju
niższości

11

Karen Horney

Karen Horney (1885-1952)
Studia medyczne, od 1918 do
1932 związana Berlińskim
Instytutem Psychoanalitycznym
Od 1934 roku w Nowym Jorku
Zakłada Amerykański Instytut
Psychoanalizy

12

Karen Horney

LĘK PODSTAWOWY



Uczucie doznawane przez dziecko, iż jest ono

osamotnione i bezradne



Różnorodne przyczyny np.:

bezpośrednia lub

pośrednia dominacja, obojętność, niekonsekwentne
postępowanie, brak poszanowania jego indywidualnych
potrzeb



Konsekwencje: wytworzenie strategii obronnych np.:

uległość, agresja, dążenie do władzy



Dana strategia może przybrać charakter popędu czy

potrzeby w dynamice osobowości

13

Karen Horney

POTRZEBY NEUROTYCZNE:



potrzeba uczucia i uznania



potrzeba partnera



potrzeba zamykania swego życia w wąskich granicach



potrzeba władzy



potrzeba wykorzystywania innych



potrzeba prestiżu



potrzeba podziwu własnej osoby



ambicja dotycząca osobistych osiągnięć



potrzeba samowystarczalności i niezależności



potrzeba perfekcji i nienaruszalności

14

Karen Horney

KATEGORIE POTRZEB NEUROTYCZNYCH:



dążenie ku ludziom, np. potrzeba miłości



odsuwanie się od ludzi, np. potrzeba niezależności



występowanie przeciw ludziom, np. potrzeba władzy

„rozbieżność między sprawami wchodzącymi ze sobą w konflikt jest

znacznie mniejsza dla osoby normalnej niż dla neurotyka

"

Horney

15

Harry Sullivan – interpersonalna
teoria psychiatrii

 Harry Sallivan (1892-
1949)
 Studia medyczne,
specjalizacja
neuropsychiatria
 1936 zakłada
Waszyngtońską Szkołę
Psychiatrii

16

Harry Sullivan – interpersonalna
teoria psychiatrii

Główne założenia

Główne założenia



osobowość jest bytem hipotetycznym



człowiek działa w „polu społecznym”



to, co specyficznie ludzkie, jest wytworem interakcji

społecznych



psychiatria jako nauka jest spokrewniona z

psychologią społeczną

17

Harry Sullivan – interpersonalna
teoria psychiatrii

„Wydaje mi się, że psychiatria ogólna obejmuje niemal ten
sam obszar, którym zajmuje się psychologia społeczna,
ponieważ naukową psychiatrię należy zdefiniować jako
naukę o stosunkach interpersonalnych, a to w końcu
wymaga posługiwania się tym rodzajem pojęciowego układu
odniesienia, który obecnie nazywamy teorią pola. Zgodnie z
tym stanowiskiem przyjmuje się, że osobowość jest czymś
hipotetycznym. Tym, co możemy badać, jest układ procesów
charakteryzujących interakcję (wielu) osobowości w
określonych powtarzających się sytuacjach, czyli polach,
które „obejmują" także obserwatora” Sullivan

18

Harry Sullivan – interpersonalna
teoria psychiatrii

Właściwości osobowości - dynamizm

Właściwości osobowości - dynamizm



względnie trwały wzorzec transformacji energii, który
wielokrotnie cechuje dany organizm w jego trwaniu w
postaci żywego organizmu



charakteryzuje stosunki interpersonalne danej osoby



wszyscy ludzie mają te same dynamizmy, lecz sposoby
przejawiania się danego dynamizmu są różne

19

Harry Sullivan – interpersonalna
teoria psychiatrii

Właściwości osobowości – dynamizm

Właściwości osobowości – dynamizm

jaźni

jaźni



Lęk jest wytworem stosunków interpersonalnych;
początkowo przenosi się z matki na niemowlę, a w
późniejszym życiu jest wywoływany przez
zagrożenie bezpieczeństwa danej osoby



jaźń broni daną osobę przed lękiem i dlatego jest
chroniona



Gdy wzrasta złożoność i niezależność systemu
jaźni, chroni on daną osobę przed dokonywaniem
obiektywnych ocen własnego zachowania i zaciera
oczywiste różnice między tym, czym dana osoba
jest rzeczywiście, a tym, czym jest według systemu
jaźni

20

Harry Sullivan – interpersonalna
teoria psychiatrii

Właściwości osobowości - personifikacja

Właściwości osobowości - personifikacja



wyobrażenia, jakie dana jednostka ma o sobie lub
o kimś innym



rzadko są dokładnymi podobiznami ludzi, do
których się odnoszą



Personifikacje wspólne dla wielu ludzi noszą
nazwę stereotypów

21

Harry Sullivan – interpersonalna
teoria psychiatrii

Właściwości osobowości – procesy

Właściwości osobowości – procesy

poznawcze

poznawcze



myślenie prototaktyczne to nieciągły szereg chwilowych
stanów zdolnego do odczuwania organizmu



myślenie parataktyczny polega na dostrzeganiu
związków przyczynowych między zdarzeniami, które
występują w tym samym mniej więcej czasie, lecz nie są
logicznie ze sobą związane



myślenie syntaktyczne polega na potwierdzonej przez
consensus aktywności symbolicznej głównie o
charakterze werbalnym

22

Dziękuję za

Uwagę