WYKŁAD

ĆWICZENIA LABOR.

1. Wprowadzenie podstawowych pojęć, geologiczne

warunki występowania złóż.

1. Właściwości kopalin stałych, próbki; mapy.

2. Poszukiwanie i rozpoznawanie złóż, kategorie

rozpoznania.

3. Formy złóż. Genetyczna i przemysłowa klasyfikacja

złóż.

4. Złoża endogeniczne (geneza złóż I).

5. Złoża egzo- i metamorfogeniczne (geneza złóż II).

6. Surowce skalne I – kamień drogowy i budowlany.

2. Surowce skalne – skały magmowe i metamorficzne.

7. Surowce skalne II – kruszywo naturalne i piaski

specjalne.

3. Surowce skalne – skały osadowe i żyłowe.

8. Surowce skalne III – inne surowce skalne.

9. Surowce chemiczne.

4. Surowce chemiczne.

10. Wprowadzenie do zagadnień geologii złóż rud;

złoża Cu i Ag.

5. Rudy.

11. Złoża Zn i Pb; inne krajowe złoża rud.

12. Powstawanie złóż węgli.

6. Węgle.

13. Krajowe złoża węgli kamiennych i brunatnych.

14. Geneza złóż bituminów, rejony wydobycia w Polsce.

7. Węgle i bituminy.

15. Klasyfikacje zasobów, kryteria bilansowości złóż.

16. Mapy i przekroje złożowe; podstawy metod

obliczania zasobów złóż.

14. Geologiczna obsługa kopalń; geologiczne przesłanki

zagrożeń naturalnych eksploatacji złóż.

15–19. Elementy geofizyki.

Plan zajęć

Geologia

złożowa i

górnicza

1.

* Ścisła współpraca geologa z górnikiem 

- musi posiadać znajomość terminologii i tematyki

geologicznej

- musi wiedzieć jakich informacji może dostarczyć

geologia.

* Jakich informacji dostarcza geologia złożowa:

- forma złoża,
- jakość i rodzaj kopaliny,
- technologiczne właściwości skał (kopalin i skał

płonnych),

- tektonika złoża (układ spękań, uskoki, deformacje

fałdowe itd.).

* Rezultaty wykorzystania wiedzy geologiczno-złożowej:

- zmniejszenie ryzyka prac górniczych
- ekonomiczne prowadzenie eksploatacji...

A tak w ogóle –

GÓRNIK MA WEDZIEĆ CO SIĘ WYDOBYWA, PO CO,

GÓRNIK MA WEDZIEĆ CO SIĘ WYDOBYWA, PO CO,

JAK TO WYGLĄDA I SKĄD SIĘ WZIĘŁO

JAK TO WYGLĄDA I SKĄD SIĘ WZIĘŁO

!!!

!!!

Po co górnikowi geologia?...

Geologia złóż (nauka o złożach, geologia kopalin):

- część geologii stosowanej
- nauki pomocnicze: chemia, geochemia, mineralogia, petrografia i petrologia, geologia dynamiczna,
stratygrafia itd.
- badanie:

* mechanizmów powstawania i rozmieszczenia złóż kopalin,
* poszukiwanie i rozpoznawanie złóż (opis i klasyfikacja złóż, określanie właściwości i

parametrów kopalin,

analiza zespołów mineralnych itd.)

- stwarzanie teoretycznych podstaw do poszukiwania, rozpoznawania i eksploatacji kopalin 

optymalne wykorzystanie dostępnej części skorupy ziemskiej dla celów gospodarczych

kopaliny:

minerały, skały, ciecze i gazy stanowiące przedmiot
eksploatacji górniczej

klasyfikacja kopalin ze względu na stan skupienia:

gazowe: gaz ziemny, hel, metan pokładów węgla

ciekłe: ropa naftowa, wody

stałe: sypkie, spoiste, lite

I. Wprowadzenie podstawowych

I. Wprowadzenie podstawowych

pojęć

pojęć

kopalina stała:

skała, która dzięki swym właściwościom może być surowcem mineralnym (w stanie

naturalnym lub po przetworzeniu)

k. główna: kopalina o wyraźnie wyższej wartości ekonomicznej lub użytkowej w stosunku do

innych

kopalin jej towarzyszących

k. towarzysząca: kopalina występująca w granicach lub bliskim sąsiedztwie złoża kopaliny

głównej (może być

eksploatowana równolegle z kopaliną główną, ale nie kwalifikuje się do samodzielnej

eksploatacji)

Zasady dokumentowania złóż kopalin stałych,

Min. Środ., Dep. Geologii i Koncesji Geologicznych, Warszawa, 2002

kopalina:

- składniki użyteczne
+
- składniki nieużyteczne (płonne) = obecnie nie przedstawiające wartości użytkowej, czasem powodujące
nieprzydatność kopaliny

- składnik (-i) główny (-e) = tworzy zasadniczą masę złoża, decyduje o opłacalności wydobycia
- składnik (-i) poboczny (-e) = odzyskiwane przy ekstrakcji składnika głównego

- domieszki użyteczne = zwiększające wartość składnika głównego
- domieszki obojętne
- domieszki szkodliwe = utrudniają proces technologiczny lub obniżają jakość otrzymywanego surowca

kopaliny

(Prawo geologiczne i górnicze):

- podstawowe

* paliwa stałe, ciekłe i gazowe

* rudy metali (w tym pierw. promieniotwórcze)

* siarka rodz., sole, gips i anhydryt, piryt, fluoryt, baryt, apatyt, fosforyt (...)

* gliny biało wypalające się i kamionkowe, bentonit, diatomit, azbest, kamienie szlachetne i ozdobne, kwarc,

magnezyt, marmur,

piaski formierskie i szklarskie (...)

* wszystkie kopaliny w granicach obszarów morskich RP

- pospolite

surowiec mineralny:

kopalina wydobyta, przeznaczona do użytkowania a także użyteczne produkty

przeróbki (uszlachetniania, wzbogacania) kopaliny oraz użyteczne produkty odpadowe przetwarzania
surowca mineralnego

ruda:

taka ilość danego pierwiastka, występującego w związkach chemicznych, z której przy obecnym

stanie techniki i w obecnych warunkach ekonomicznych można otrzymać metal (naturalne
nagromadzenie pierwiastków metali rodzimych lub ich związków chemicznych)

kruszec

(dawne): siarczek metalu lub samorodek

wystąpienie surowca / przejaw mineralizacji:

naturalne nagromadzenie surowca mineralnego w

ilości nie zabezpieczającej rentowności eksploatacji

złoże:

naturalne nagromadzenie kopaliny lub kilku kopalin, które może być przedmiotem eksploatacji

złoże kopaliny: takie naturalne nagromadzenie minerałów i skał oraz innych substancji

stałych, gazowych i ciekłych,

których wydobywanie może przynieść korzyść gospodarczą

(Ustawa Prawo geologiczne i górnicze)

Obszary występowania kopalin

ciało lub złoże kopaliny użytecznej:

lokalne (naturalne) nagromadzenie kopaliny związane z określonym

elementem geologicznym (strukturalnym)

(np. ciało fluotytowe, komin bazaltowy, soczewa węgla brunatnego)

okręgi (pasy lub zagłębia) złożowe:

obejmują złoża o określonym składzie i pochodzeniu, związane z jednostkami tektonicznymi pierwszego rzędu (np.
górnośląskie zagłębie węglowe,
środkowopolski basen solny, kruszcowe pasy Kordylierów oraz Andów)

prowincja złożowa:

duża część skorupy ziemskiej z występującymi w jej obrębie charakterystycznymi dla niej

złożami np.: p. metalogeniczna platform przedpaleozoicznych, p-e metalogeniczne obszarów fałdowań kaledońskich i
waryscyjskich, prowincje metalogeniczne den oceanicznych, węglonośne prowincje karbońskie itd.

II. Geologiczne warunki

II. Geologiczne warunki

występowania złóż

występowania złóż

Procesy złożotwórcze są ściśle związane z procesami skałotwórczymi (i „minerałotwórczymi”) =

środowiska powstawania skał są środowiskami powstawania złóż

Rozmieszczenie złóż:

- nie zależy od położenia geograficznego (ale: kraje o duże powierzchni są bardziej zasobne w złoża)

- zależy od budowy geologicznej

* prosta i monotonna budowa = brak złóż, ewentualnie (znaczące ?) zasoby jednej kopaliny

(albo kilku silnie ze sobą

powiązanych)
* skomplikowana budowa, długa historia powstawania, struktury tektoniczne ciągłe i

nieciągłe = liczne, różnorodne złoża

PODSUMOWANIE:

PODSUMOWANIE:

* definicje:

* definicje:

geologia złóż,

geologia złóż,

kopalina (rodzaje, klasyfikacje), surowiec mineralny, ruda,

kopalina (rodzaje, klasyfikacje), surowiec mineralny, ruda,

przejaw mineralizacji – wystąpienie surowca – złoże

przejaw mineralizacji – wystąpienie surowca – złoże

złoże – zagłębie – prowincja złożowa

złoże – zagłębie – prowincja złożowa

* Powstawanie złóż a powstawanie skał, zależność występowania złóż od

* Powstawanie złóż a powstawanie skał, zależność występowania złóż od

skomplikowania

skomplikowania

budowy

budowy

geologicznej

geologicznej