Andrzej Gładysz

Małgorzata Inglot

Ryzyko zakażeń

wirusowych w gabinecie

stomatologicznym -

zapobieganie

Ryzyko zakażeń
krwiopochodnych i nieswoista
profilaktyka

Swoista profilaktyka zakażeń
wirusami hepatotropowymi
Postępowanie po ekspozycji
zawodowej na krew

• HBV 20-25%

• HCV 3-5%

• HIV ok. 0,3%

Ryzyko rozwoju zakażeń HBV, HCV i

HIV w następstwie ekspozycji na

krew

HBV - Zakażenia szpitalne

• Wg PZH ponad 60% zakażeń HBV w Polsce

to zakażenia szpitalne, u dzieci ponad 80%.

• Przyczyny:

–

właściwości biologiczne wirusa

–

brak podstawowych nawyków higienicznych u
personelu,

–

nieskuteczna sterylizacja,

–

niedostatki sprzętowe (endoskopy)

HCV - Zakażenia szpitalne

• Zakażenia HCV w Polsce w 61 - 70% to

zakażenia szpitalne.

• Grupy ryzyka:

– biorcy wielokrotnych przetoczeń krwi,
– chorzy dializowani,
– personel stacji dializ.

• Wzrasta liczba zakażeń u pacjentów

poddawanych nawet drobnym zabiegom
z naruszeniem ciągłości tkanek

HIV -Zakażenia szpitalne



Były ZSRR (1988-1991) - 266 zakażeń szpitalnych
HIV (dzieci i ich matki- karmienie piersią)

# Szpital w Eliście - niesterylne igły (61 osób)

# Szpital w Wołgogradzie - od dziecka
przeniesionego z Elisty (23 dzieci) -
niesterylne igły



Rumunia - około 2000 dzieci

# przetaczanie krwi (oligotransfuzje: 10-20 mln)
nie badanej w kierunku HIV

# zaniedbania w procesie
sterylizacji

Zakażenia HIV od

personelu medycznego



Badania retrospektywne pacjentów, których lekarze byli
nosicielami HIV:

- Chirurg: 616 operowanych - anty-
HIV(+) u 1-go (narkoman) - Ginekolog (znaczne
zmiany na skórze rąk - rękawiczki): 336
pacjentek, w tym 38 porodów - anty HIV(+) - u nikogo
- Stomatolog - anty HIV(+) nie wykluczone u
kilku pacjentów (biologia molekularna - droga
zakażenia niewyjaśniona)

Nieswoista profilaktyka zakażeń

krwiopochodnych

• Częste i staranne mycie rąk.
• Używanie odzieży ochronnej i rękawiczek.
• Natychmiastowe usuwanie plam z krwi.
• Umieszczanie materiału biologicznego w

zamkniętych pojemnikach.

• Składowanie zużytych igieł i innych ostrych

narzędzi w plastikowych, twardych pojemnikach
uniemożliwiających skaleczenie.

• Ścisłe przestrzeganie procedur sterylizacji i

dezynfekcji sprzętu medycznego.

•Ryzyko zakażeń
krwiopochodnych i nieswoista
profilaktyka

Swoista profilaktyka zakażeń
wirusami hepatotropowymi

Postępowanie po ekspozycji
zawodowej na krew

Zakażenie HBV

Podstawowe fakty

• HBV - 100 razy bardziej zakaźny niż HIV
• W skali świata: 400 mln nosicieli, 1-2 mln

zgonów rocznie

• U osób zakażonych 100 razy większe

ryzyko rozwoju raka wątroby

• W Polsce około 1,5 mln osób

zaszczepionych rocznie, łącznie ponad
10% populacji

Wzw B w 20 krajach europejskich w

1993r. (wg W. Magdzika - za

zgodą autora)

Terminy obejmowania szczepieniami

przeciwko wzw B poszczególnych grup ludzi.

(wg W. Magdzika -

za zgodą autora)

Zapadalność na wzw B a szczepienia

ochronne (wg W. Magdzika - za

zgodą autora)

Szczepienia anty- HBV u

pracowników służby zdrowia

• Dopuszczalne odstępy między dawkami

1 - 2 4 - 10 tygodni
2 - 3 1 - 5 (11) msc.

• Sczepienie osób anty HBc(+), anty HBs(-)

nie jest celowe!

• Dawki przypominające co 5-8 lat
• Przewlekłe choroby wątroby (poza pwzw B)

nie są przeciwwskazaniem do szczepień

• Ryzyko zakażeń
krwiopochodnych i nieswoista
profilaktyka
Swoista profilaktyka zakażeń
wirusami hepatotropowymi

Postępowanie po ekspozycji
zawodowej na krew

Na możliwość przeniesienia

zakażenia wpływa wiele

czynników z których

najważniejsze to:

• liczba i rodzaj ekspozycji ( zakłucie lub skaleczenie z

wprowadzeniem zakażonej krwi – duże ryzyko, zachlapanie krwią
nieuszkodzonej skóry – mniejsze ryzyko)

• rodzaj materiału biologicznego (stężona hodowla wirusa, krew,

płyny ustrojowe z domieszką krwi, inne płyny ustrojowe)

• głębokość rany
• poziom wiremii u pacjenta, czyli koncentracja wirusa w

mililitrze krwi, co ściśle wiąże się z fazą zakażenia

• zastosowanie lub nie profilaktyki poekspozycyjnej

Ryzyko zakażenia HIV dla

personelu medycznego



Modele obliczania przewidywanego ryzyka
zawodowego:

- częstość zakażeń HIV

w populacji danego kraju i rejonie pracy lekarza
- rodzaj wykonywanego zawodu (chirurg,
stomatolog, inny) - czas pracy (staż zawodowy)



USA: ryzyko zakażenia chirurga
amerykańskiego w czasie życia zawodowego
wynosi:

# 0,0015 (wskaźnik

zakażeń HIV w populacji <1%) #
0,015 (wskaźnik zakażeń HIV w populacji >1%)

Postępowanie

poekspozycyjne

Nieswoiste (1)

• W przypadku zranienia miejsce ekspozycji umyć ciepłą

wodą z mydłem, nie hamować krwawienia, ranę
zdezynfekować 3% wodą utlenioną lub spirytusem, założyć
nieprzemakalny opatrunek,

• W przypadku zachlapania skóry należy usunąć

zanieczyszczenia gazą zwilżoną środkiem do dezynfekcji
rąk a następnie miejsce ekspozycji umyć i zdezynfekować

• Jeżeli doszło do zachlapania oczu należy przepłukać je

jałowym roztworem soli fizjologicznej,

• Fakt zaistniałego zdarzenia odnotować np. w raporcie

pielęgniarskim z podaniem wszystkich okoliczności i zgłosić
bezpośredniemu przełożonemu

Postępowanie

poekspozycyjne

Nieswoiste (2)



Pobranie krwi w kierunku przeciwciał anty- HBc,
anty - HCV, anty - HIV.



Badania jw. po 6 tygodniach, 3, 6 i 12 miesiącach.



Uświadomienie osoby poszkodowanej i udzielenie
indywidualnych wskazówek profilaktycznych.



Skierowanie do specjalisty chorób zakaźnych w
celu ewentualnego wdrożenia profilaktyki swoistej.

Profilaktyka po ekspozycji

na HBV

Status

serologiczny

osoby

eksponowanej

Status serologiczny źródła zakażenia

Nieokreślony

Ujemny

HBsAg(+) HbeAg(+)

Nieszczepiony

HBIG+

szczepionka

Szczepionka

HBIG + szczepionka

Szczepiony,

miano

anty-

HBs<10UI/l

Dawka

przypominająca

szczepionki

Dawka

przypominając

a szczepionki

HBIG

+

dawka

przypominająca

szczepionki

Szczepiony

(miano anty- HBs

>10UI/l

Bez profilaktyki

Bez

profilaktyki

Bez profilaktyki

Brak odpowiedzi

na szczepienie

HBIG + podwójna

dawka szczepionki

Podwójna

dawka

szczepionki

HBIG + podwójna

dawka szczepionki

Podstawowy schemat profilaktyki

poekspozycyjnej w przypadku

ekspozycji zawodowej

NRTI - 1

NRTI - 2

Zydowudyna (Retrovir



, AZT;ZDV)

co 8 godz. 200mg (Retrovir



)

Lamiwudyna (3TC



) - co 12

godz. 150 mg doustnie

Combivir



- preparat złożony (300mg zydowudyny + 150 mg

lamiwudyny) - co 12 godz. Po 1 tabl.

Rozszerzony schemat profilaktyki

poekspozycyjnej w przypadku

ekspozycji zawodowej

NRTI - 1 NRTI - 2

PI

Zydowudyna

(Retrovir



,

AZT;ZDV) co

8 godz. 200mg

(Retrovir



)

Lamiwudyna

(3TC



) - co

12 godz. 150

mg doustnie

Indinavir (Crixivan



) - co 8 godz. 800 mg (1

godz przed posiłkiem lub 2 godz. Po posiłku,

doustnie, wypijając co najmniej 2500 ml

płynu dziennie; nie podawać równocześnie z

didanozyną (Videx



)

Combivir



- preparat złożony

(300mg zydowudyny + 150

mg lamiwudyny) - co 12

godz. Po 1 tabl.

Indinavir (Crixivan



) - co 8 godz. 800 mg (1

godz przed posiłkiem lub 2 godz. Po posiłku,

doustnie, wypijając co najmniej 2500 ml

płynu dziennie; nie podawać równocześnie z

didanozyną (Videx



)

Legislacja we Wspólnocie

Europejskiej

Ogólne regulacje dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa

pracowników

• Od pracodawców wymaga się oceny ryzyka dla zdrowia i bezpieczeństwa

pracowników, którzy mogą być narażeni na czynnik biologiczny.

• Opierając się na tej ocenie pracodawcy powinni:
• Przedsięwziąć środki zaradcze w celu ograniczenia ryzyka zarażenia

• dbać o higienę i indywidualna ochronę pracowników
• regularnie sprawować nadzór nad zdrowiem pracowników

zarówno przed, jak i po okresie narażenia na czynniki biologiczne

• Oferować szczepienia wolne od opłaty wszystkim pracownikom narażonym

na zakażenie czynnikiem, przeciw któremu istnieje skuteczna szczepionka.