PSYCHODYNAMICZNE PODEJŚCIE

DO OSOBOWOŚCI (1): KLASYCZNA

PSYCHOANALIZA

 

GŁÓWNE ETAPY ROZWOJU

PSYCHOANALIZY

 

1.

Etap wczesny

:

 
Badania Freuda z Breuerem nad mechanizmami histerii

i hipnozy (lata 80-te i 90-te XIX w.)

Sformułowanie podstaw doktryny psychoanalitycznej

(początek XX w.). Freud i jego uczniowie - S.

Ferenczi, Abraham, O. Rank, A. Adler, C. G. Jung.

(m.in. teoria przeniesienia, rozwoju psychoseksualnego i

kompleksu Edypa, lęku, ego i mechanizmów obronnych)

 2.

Wielka schizma - pierwsi dysydenci

Alfred Adler (1910) – psychologia

indywidualna

Carl Gustav Jung (1912) - psychologia

analityczna

 

3.

Neopsychoanaliza

(lata 30-te, 40-te i 50-te):

szkoła kulturalistyczna

(K. Horney, E. Fromm, H. S.

Sullivan, M. Klein) – zainteresowanie kulturą i

kontekstem interpersonalnym

nowa teoria ego

(H. Hartmann, E. Kris, R. Loewenstein,

D. Rapaport, E. Erikson) – zainteresowanie autonomią

ego

4.

Współczesna psychoanaliza

(od lat 60-tych do

chwili obecnej)
teoria

relacji z obiektem

,

psychologia „self”

(M.

Mahler, H. Kohout, D. Stern, D. Winnicot)

PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA

METAPSYCHOLOGII PSYCHO-

ANALITYCZNEJ

(punkt widzenia na życie psychiczne):

 

DYNAMICZNY

:

popędy

- siłą napędową psychiki.

Bardziej ogólnie: rola

dynamizmów

afektywnych i

motywacyjnych w wyjaśnianiu zachowania, "język" motywacyjny.

 

TOPOGRAFICZNY

:

życie psychiczne jako gra

procesów

świadomych, przedświadomych, i

nieświadomych

.

Rola świadomości: kontakt z rzeczywistością, dostarczanie

uzasadnień dla nieświadomych pragnień.

Fundamentalna rola procesów nieświadomych.

Rodzaje "motywacyjnej nieświadomości":

• Co nigdy nie było zwerbalizowane;

• co było uświadamiane ale uległo wyparciu;

• co jest źródłem wyparcia (i innych zniekształceń) -

mechanizmy obronne

osobowości

STRUKTURALNY

:

życie psychiczne jako efekt

"rywalizacji" pomiędzy trzema podstawowymi
strukturami osobowości:

id, ego, i superego

.

 

EKONOMICZNY

:

życie psychiczne jako

dystrybucja energii psychicznej.

Libido i popęd śmierci

jako postaci energii

psychicznej (pojęcie kateksji).
Przykład: następstwa tłumienia libido wg. Freuda.

Analogiczne współczesne koncepcje:

„hydrauliczna"

teorii agresji

i katharsis.

Teoria

zasobów poznawczych

i przetwarzania

kontrolowanego.

ZAŁOŻENIA METODOLOGICZNE

PSYCHOANALIZY

:

• zasada nad-determinizmu

• zasada historycznego

(rozwojowego) podejścia do

osobowości i jej zaburzeń.

 

GŁÓWNE DZIAŁY PSYCHOANALIZY

:

 

TEORIA LIBIDO, ROZWOJU PSYCHO-

SEKSUALNEGO, I CHARAKTERU

Fazy rozwoju psychoseksualnego

i drogi rozwoju

libido

(oralna, analna,

falliczna, latentna, genitalna)

Typy charakteru

związane z fazami rozwoju

psychoseksualnego

(Abraham): Charakter oralny

receptywny, oralny agresywny, analny,

genitalny.

Pojęcie fiksacji i regresji.

Charaktery Fromma

.

Osobowość nieproduktywna:

charakter receptywny, eksploatatorski, tezauryzatorski,

merkantylny. Osobowość produktywna

. 

TEORIA LĘKU I MECHANIZMÓW OBRONNYCH

Lęk obiektywny a lęk neurotyczny: Jakie źródła?

  1-sza teoria: lęk neurotyczny jako następstwo

stłumienia libido

.

2-ga teoria: lęk neurotyczny –

lęk sygnalizacyjny

, odpowiedź na

zagrożenie ego, wzbudzenie mechanizmów obronnych.

TEORIA MYŚLENIA, SNÓW, I WOLNYCH

SKOJARZEŃ

Zainteresowanie niekontrolowanymi aspektami życia

psychicznego

– możliwość dotarcia do nieświadomych

pragnień i obaw.

procesy pierwotne:

myślenie nierealistyczne,

konkretno-

obrazowe, katatymiczne, np. podczas marzeń sennych (związane z

impulsywnością działania i gwałtownymi reakcjami afektywnymi);

procesy wtórne:

myślenie realistyczne, oparte na strukturze

pojęciowej, uwzględniające rzeczywiste relacje miedzy

zdarzeniami i związki przyczynowo-skutkowe (związane z rozwojem

ego: zdolnością do odraczania gratyfikacji i mniejsza intensywnością

emocji – por. lęk sygnalizacyjny).

TEORIA AGRESJI

jako następstwa

stłumienia

libido.

jako przejaw

instynktu śmierci

.

TEORIA EGO

(H. Hartmann).

Struktura psychiczna

- ogólna

charakterystyka.

 

Ego a procesy adaptacji.

Adaptacja jako stan i jako proces. Rola ego.
Rodzaje procesów adaptacji (alloplastyczna,

autoplastyczna, przez zmianę środowiska).

 

Rozwój ego: Od zasady rozkoszy

(przyjemności) do zasady realizmu

.

procesy pierwotne (myślenie katatymiczne,

impulsywność)

procesy wtórne (myślenie realistyczne,

odraczanie gratyfikacji)

Fazy rozwoju struktury psychicznej.

 

• Faza niezróżnicowana
• Ja i otoczenie
• Powstanie ego (i id)
• Wyodrębnienie się superego

Budowa i funkcje ego.

Ego a topografia psychiczna.

świadoma, przedświadoma, i nieświadoma część ego.

Sfera ego wolna od konfliktu i sfera

zaangażowana w konflikt.

• pierwotna autonomia ego – rozwój funkcji

poznawczo-wykonawczych (tzw. aparatur ego)

• wtórna autonomia ego – nowe systemy

motywacyjne.

Funkcje ego: instrumentalne, centralne,
meta-funkcje ego.

instrumentalne:

np. myślenie, pamięć, uwaga,

komunikacja językowa, planowanie działań,
wyobraźnia itp..

centralne:

Utrzymywanie kontaktu z rzeczywistością,
kontrola sfery popędowo-emocjonalnej
(odraczanie gratyfikacji, tłumienie, wypieranie)

meta-funkcje ego:

funkcja syntetyczna (organizująca),
regresja w służbie ego.

Ego a self

ego: system samoregulacji

• monitorowanie własnych myśli, impulsów i

emocji;

• sprawowanie kontroli nad tymi procesami i

zachowaniem, poprzez tłumienie, wypieranie,
odraczanie gratyfikacji, szukanie społecznie
akceptowanych form wyrażania swoich
pragnień itp.

self: obraz siebie, jaźń

• sposób, w jaki człowiek doświadcza samego

siebie;

• stosunek do siebie, wiedza o sobie.