Teorie

Teorie

Bezpieczeństwa

Bezpieczeństwa

Teoria demokratycznego

Teoria demokratycznego

pokoju

pokoju

Czym jest demokratyczny

pokój?

• Hipoteza pierwotna (radykalna) -

państwa, będące liberalnymi
demokracjami z samej swej natury nie
uznają wojny jako środka rozstrzygania
sporów i prowadzą pokojową politykę
zagraniczną

• Hipoteza współczesna (umiarkowana)

– państwa demokratyczne nie
prowadzą wojen między sobą

Prekursorzy

Immanuel Kant

?

- połączył kwestię ustroju z pokojowym

zachowaniem – choć nigdy nie twierdził,

że republiki powinny powstrzymywać się

od wojen w każdych okolicznościach
- państwa liberalne są bardziej skłonne do

przestrzegania prawa międzynarodowego

i respektowania praw innych
- wyobrażał sobie "pokojową federację"

liberalnych republik, które na trwale i

stopniowo przeciwdziałają wojnie

Prekursorzy:

A. Smith, W. Wilson, N. Angell

• gospodarka kapitalistyczna, społeczeństwo

przemysłowe wzmocni tendencję

parlamentarnych rządów prowadzących politykę

pokojową

• polityka wolnego handlu może przynosić dobre

efekty tylko w przewidywalnym środowisku

międzynarodowym - racjonalny homo

economicus zdaje sobie sprawę, że wojna się nie

opłaca

• światowa opinia publiczna i sojusz państw

demokratycznych są zasadniczymi warunkami

dla pokoju międzynarodowego

Argumenty potwierdzające tezę

Michael W. Doyle

• dane statystyczne: doliczył się ponad 50

państw demokratycznych, które nie
prowadziły wojen między sobą od ponad 150
lat

• wolność słowa i przekazywanie odpowiednich

koncepcji obcym społeczeństwom przyspiesza
rozwiązania pokojowe wśród państw o
podobnych postawach i instytucjach
politycznych

Krytyka M. Doyle’a

• nie ma pełnego porozumienia co do definicji

„państwa demokratycznego”

• zjawisko nie było statystycznie znaczące aż do

ostatniego ćwierćwiecza XX w

• kiedy państwa są geograficznie oddalone jest

mniej prawdopodobne, że będą walczyć

• demokracje generalnie cieszyły się większą

polityczną i ekonomiczną stabilnością

• nie brał pod uwagę starożytnych demokracji,

wprowadzenie prawa wyborczego dla kobiet,

itd.

Ograniczenia

decyzyjne / strukturalne

• przywódcy, którzy mają perspektywę

wyborów powszechnych muszą obawiać się

bardziej niż dyktatorzy gniewu głosujących

• wewnętrzna walka polityczna, która wpływa

na proces podejmowania decyzji; opozycja

polityczna stanowi istotne ograniczenie dla

osób sprawujących władzę

• przywódca musi dzielić władzę

podejmowania decyzji z innymi ludźmi lub

instytucjami (ministrowie, parlament,

wojskowi, itd.)

Ograniczenia decyzyjne –

krytyka:

• wiele państw niedemokratycznych posiada

ograniczenia decyzyjne: autorytarni przywódcy
mogą być odpowiedzialni np. przed juntą

• elektorat – bywa, że szowinistycznie nastawiona

ludność może nawet popychać rząd ku wojnie!

• analizy nie biorą pod uwagę "dużego

statystycznego znaczenia relacji łączącej wysoki
poziom wewnętrznych politycznych ograniczeń z
niskim prawdopodobieństwem wojny"

Ograniczenia normatywne

Carol R. Ember, Bruce Russett

• Demokracja: konflikty rozwiązywane na drodze

kompromisów - i to przenosi się na zewnątrz

• demokracje utrzymują wzajemne stosunki, aby

rozwiązywać konflikty bez użycia przemocy i na

rozsądnych warunkach – większe zaufanie

• ludzie w państwach demokratycznych

postrzegają siebie jako autonomiczne i

samodecydujące jednostki, które uznają prawa

do życia dla siebie i innych; szanują innych,

których postrzegają jako samodecydujących

Krytyka ograniczeń

normatywnych

• sama kultura polityczna nie może

zapobiec wojnie – działa jak „racjonalna
maszyna” tylko kiedy nie ma dużych
zagrożeń

• opinią publiczna można manipulować,

wyolbrzymiać zagrożenia, ukrywać
fakty

• ograniczenia normatywne okazały się

jednak najbardziej przekonujące

Christopher Layne

"Kant or Cant: The Myth of the Democratic

Peace"

• 4 przypadki: państwa demokratyczne na skraju

wojny - USA i WB o Trydent (1861), kryzys

wenezuelski (1895-1896), Francja i WB o Sudan

(1898), Francja i Niemcy o Zagłębie Rury (1923)

• wyjaśnień dostarcza tu raczej realpolitik niż

teoria demokratycznego pokoju - racjonalne

kalkulacje rządów zatroskanych o własny prestiż,

interes narodowy, równe siły, możliwość, że inne

mocarstwa mogą wykorzystać spór, itd.

• logika teorii demokratycznego pokoju ma

minimalną wartość wyjaśniającą

David Lake

• zauważył większą skłonność demokracji do

wygrywania wojen niż do samej walki

• mikroekonomiczna teoria państwa jako „firmy

zorientowanej na zysk” wymieniając usługi na

dochody – państwo ma monopol na ochronę

przed zewnętrznym zagrożeniem

- państwa mogą sztucznie podwyższać

wymagania i cenę ochrony

- zwykle państwa demokratyczne pobierają

mniejsze podatki na obronę niż autokratyczne

Podsumowanie TDP

• teoria demokratycznego pokoju nadal uznawana

jest za dyskusyjną

• ograniczenia normatywne uznano za mocniejsze

niż decyzyjne/strukturalne czy statystyczne

• czy pokojowe nastawienie będzie się

utrzymywać w XXI w., kiedy ilość państw

demokratycznych wzrośnie, a konflikty się

nasilą?

• czy nowo powstałe demokracje w trakcie reform

mogą nadal doświadczać jakiś między-

państwowych konfliktów? – zdania podzielone

Tryumf teorii liberalnych –

lata 90-te

• Liberalna demokracja + neoliberalizm

gospodarczy + uniwersalne wartości

• Francis Fukuyama – kulminacja postępu

historycznego – czyli koniec wszystkiego

• Globalizacja, konwergencja,

homogenizacja

• TINA – There Is No Alternative
• Thomas Fiedman i nowa odmiana TDP -

teoria bezpieczeństwa: McDonald = pokój