1
PUBLIC RELATIONS
A
ETYKA
Piotr Lignar
WSPiZ im. L. Koźmińskiego
Katedra Strategii
2
KIM JESTEM?
• Politologiem – INP UW
• Dziennikarzem – 25 lat w Polskim
Radiu
• Nauczycielem akademickim – od 15
lat uczę PR-u oraz praktyki
komunikacji społecznej
• Konsultantem public relations – od 7
lat prowadzę własną firmę doradczą
3
PRZYPADEK -
NIEZWYKŁY
ALE TEŻ NIERZADKI
OBCOKRAJOWIEC –
szef firmy deweloperskiej
inwestującej w Warszawie, namawia mnie do korumpowania
radnych, od których decyzji zależy los jego inwestycji
.
- WIE DOBRZE, ŻE PROPOZYCJA JEST NIEETYCZNA,
ALE DZIWI SIĘ, ŻE JĄ ODRZUCAM.
- ZAKŁADA, ŻE REALIZUJĄC JĄ, BĘDĘ GO OKRADAŁ.
- CHCE ZAPEWNIĆ SOBIE BEZPIECZEŃSTWO.
- PRZYZNAJE, ŻE NIE ZŁOŻYŁBY JEJ PIAROWCOM
W SWOIM KRAJU.
- INWESTYCJA RUSZA czyli JEST SKUTECZNY.
4
WNIOSEK
W POLSCE
:
• RELACJA MIĘDZY ZASADAMI ETYKI
a PRAKTYKĄ public relations – JEST
ZŁA;
• SŁABO DBAJĄ O TO POLSCY
PIAROWCY;
• RZADKO OCZEKUJĄ TEGO KLIENCI.
5
NAJMNIEJ KONTROWERSYJNA
DEFINICJA PUBLIC
RELATIONS
FUNKCJA ZARZĄDZANIA,KTÓRA
NAWIĄZUJE I PODTRZYMUJE
WZAJEMNIE KORZYSTNE STOSUNKI
MIĘDZY ORGANIZACJĄ A GRUPAMI,
OD KTÓRYCH ZALEŻY JEJ SUKCES LUB
KLĘSKA.
S.M. CUTLIP „Efective public relations”
6
GŁÓWNE POLA NADUŻYĆ
ETYCZNYCH
• KŁAMSTWO „NA ZAMÓWIENIE”
• KORUPCJA
np. kupowanie publikacji w
mediach
• MANIPULACJA
dezinformacja,
selekcja, podstęp, efekciarstwo
• „ODWRACANIE KOTA
OGONEM”-
takie komunikowanie
czegoś otoczeniu, że ma ono inną ocenę
sytuacji, niż miałoby bez tych zabiegów.
7
GŁÓWNE POLA NADUŻYĆ
ETYCZNYCH
„CZARNY PR” –
szkalowanie kogoś na zamówienie poprzez:
- ujawnianie niekorzystnych faktów lub
parafaktów w określonej sytuacji;
- preparowanie nieprawdziwych, niekorzystnych
informacji oraz opinii i upublicznianie ich w
określonych sytuacjach:
„Incydent kaliski” M. Siwca
Cimoszewicz – Jarucka
„Dziadek w Wehrmachcie”
Dr Mirosław G.
8
TO NIE JEST TYLKO CECHA
POLSKIEGO PR !
- W Wielkiej Brytanii, w latach 60-tych, organizacje
dziennikarskie zalecały swoim członkom nie
korzystanie z materiałów PR jako
niewiarygodnych.
- USA – film „Fakty i akty” z R.Redfordem, kampania
prezydencka J.Kerry`ego.
- Nigdzie zawód piarowca nie jest licencjonowany
a standardy tworzone przez lokalne
stowarzyszenia mają charakter dobrowolny.
- Na wolnym rynku zawsze harcują watażkowie –
chodzi o SKALĘ - jak są liczni.
9
10
PUBLIC RELATIONS W
POLSCE
• NIE MA JESZCZE SILNEJ
OBIEKTYWNEJ POTRZEBY
KORZYSTANIA Z PR -
a tworzą ją:
– trudny rynek,
– wysoka świadomość,
– demokratyzacja życia
• NOWOŚĆ –
najstarsze agencje nie mają
więcej niż 15 lat
• MŁODZI LUDZIE
–
stanowią większość i
oni tworzą usługi i standardy
11
PUBLIC RELATIONS W
POLSCE
• Szacuje się, że około 500 zarejestrowanych
firm oferuje usługi PR.
• Nie jest znana liczba „wolnych strzelców”
operujących na tym rynku jako konsultanci
i doradcy – to może być nawet kilkaset osób.
• Istnieją dwie organizacje branżowe
– Polskie Stowarzyszenie Public Relations (od 1994 r.)
– Związek Firm Public Relations (od 2001 r.)
Obie organizacje wspólnie powołały Radę Etyki PR
w 2006 r.
12
DLACZEGO PR MA ZŁY PR - CZYLI
DLACZEGO JEST TU TYLE
ETYCZNYCH NADUŻYĆ
ZWŁASZCZA W POLSCE?
• UŻYTECZNOŚĆ DLA NIEETYCZNYCH
SPRZYJA „ROZGRZESZENIOM”
(klienci i
piarowcy):
– Już Machiavelli... , Talleyrand – tak było zawsze;
– Cel uświęca środki – APOTEOZA SKUTECZNOŚCI;
– Pieniądze nie śmierdzą – FETYSZ PIENIĄDZA;
– Cynizm polityki - Biały Dom o A. Somozie- „S-syn?
Owszem, ale nasz” – PODZIAŁ NA SŁUSZNYCH I
NIESŁUSZNYCH;
– Wszystko jest grą pozorów zwłaszcza teraz;
– „Świadomość zero-jedynkowa” jako produkt myślenia
zdigitalizowanego.
13
DLACZEGO BYWA
NIEETYCZNIE ?
• MIMO STARAŃ NIE MA JEDNEJ
DEFINICJI PR
- każdy rozumie pod tym pojęciem, co chce
- wiele definicji zawiera furtki dla zachowań
nieetycznych, np. „ kreowanie wizerunku”
- PR często przedstawiane jest jako SZTUKA
a niektórzy nadają mu wręcz mistyczny
wymiar (szamani XX wieku).
14
DLACZEGO BYWA
NIEETYCZNIE ?
• PR JEST PRODUKTEM OKREŚLONYCH
WARUNKÓW EKONOMICZNYCH,
SPOŁECZNYCH I POLITYCZNYCH
-
trudny rynek
-
wysoka świadomość społeczna i zamożność
-
wysoki poziom demokracji (kultura
demokratyczna)
BRAK TYCH WARUNKÓW SPRZYJA
SPEKULACJOM W PRAKTYCE PUBLIC
RELATIONS.
15
DLACZEGO BYWA
NIEETYCZNIE ?
• GŁĘBOKIE PRZEKONANIE, ŻE
SUKCES ODNOSI SIĘ NIE POPRZEZ
MOZOLNĄ PRACĘ ALE DZIĘKI
SZCZĘŚCIU
I POMYSŁOWI, KTÓRY POZWALA
NIE PRACOWAĆ A MIEĆ
– WSPÓŁCZESNY KOPCIUSZEK „Pretty woman”
z J.Roberts
– WYPOWIEDŹ S. MROŻKA dla „Wprost” `96
16
DLACZEGO BYWA
NIEETYCZNIE ?
• SILNE PRZEKONANIE, ŻE ŁAD
SPOŁECZNY JEST JEDYNIE WYNIKIEM
MECHANIZMÓW RYNKOWYCH I
REGUŁ EKONOMICZNYCH A
MAKSYMALIZACJA ZYSKU CELEM
NADRZĘDNYM
Milton Friedman
17
DLACZEGO BYWA
NIEETYCZNIE ?
• SPOŁECZNE PRZYZWOLENIE NA ŁAMANIE
ZASAD ETYCZNYCH I MORALNYCH
POMIESZANE
Z POCZUCIEM, ŻE ISTNIEJE JEDNOCZEŚNIE
KILKA ŚWIATÓW RZĄDZĄCYCH SIĘ
ODMIENNYMI SYSTEMAMI WARTOŚCI A
CZŁOWIEK,
W ZALEŻNOŚCI OD OKOLICZNOŚCI,
OKRESOWO ZNAJDUJE SIĘ W KTÓRYMŚ Z
NICH.
– Ballada T. Chyły o Kniaziu Dreptaku
– Korumpujący obcokrajowiec
18
JAKIE PERSPEKTYWY ?
• RACZEJ ZŁE
(przynajmniej w najbliższym
czasie)
• PEWNE NADZIEJE
NIESIE:
– NASILANIE SIĘ CZYNNIKÓW
SPRZYJAJĄCYCH ROZWOJOWI
PR
– SPECJALIZACJA W BRANŻY
– KOLEJNE KRYZYSY W BRANŻY
19
DZIĘKUJĘ
PAŃSTWU