Praca zaliczeniowa
z przedmiotu:
Biomedyczne podstawy
rozwoju i wychowania.
Rok I,
Semestr I.
Temat:
"Czynniki zaburzające
prawidłowy rozwój człowieka
oraz ich konsekwencje".
POJĘCIE ROZWOJU
CZŁOWIEKA.
Rozwój człowieka, wedle
psychologii, to seria
etapów i zmian przez
które przechodzi
jednostka w ciągu całego
życia
.
ZASADNICZE OKRESY ROZWOJU:
Prenatalny- krótki(trwający od
chwili poczęcia do narodzin);
Postnatalny- długi( zaczynający
się od chwili narodzin aż do
śmierci.
faza rozwoju progresywnego
obejmuje okres od narodzin do 20/25 r. ż.;
zmiany rozwojowe to gł. zmiany biologiczne,
fizjologiczne- wzrastanie komórek i
doskonalenie procesów fizycznych i
psychicznych; organizm się rozrasta(jesteśmy
coraz wyżsi i ciężsi); psychicznie człowiek
zaczyna funkcjonować coraz lepiej, poprawiają
się funkcje psychiczne, rozwijają się
spostrzeżenia, myślenie, mowa; w pierwszych
latach tej fazy tempo rozwoju jest b. szybkie,
potem coraz wolniejsze;
faza optymalnego rozwoju
obejmuje okres od 20/25 lat do 55/60 r. ż.; w
tym okresie nie ma z reguły większych zmian;
osiągamy pewien określony dla każdego pułap
rozwoju; jeśli zmienia się zachowanie czy też
zdobywamy nowe sprawności, to dzieje się to
dzięki nauce i procesowi uzyskiwania
doświadczeń
faza regresu(starzenia się) obejmuje okres
60/65 lat do końca życia; w fazie tej kierunek
zmian jest odwrotnie proporcjonalny w stosunku
do I fazy(fazy rozwoju progresywnego); tempo
zmian jest początkowo wolne a potem coraz
szybsze.
okres niemowlęcy (0-1 r. ż)
okres po niemowlęcy (2-3 r.
ż.)
okres przedszkolny (4-6 r.
ż.)
młodszy wiek szkolny (7-
11/12 r. ż)
okres dorastania i
dojrzewania (12-17/18 r. ż.)
okres młodzieńczy (18-
20/25 r. ż.)
W okresie postnatalnym
wyróżniamy 3 najważniejsze
fazy(zmiany) rozwojowe:
W fazie rozwoju
progresywnego wyróżniamy 6
mniejszych okresów rozwoju:
DEFINICJA ZABURZEŃ
ROZWOJU.
ZABURZENIA ROZWOJU- związane są
bezpośrednio z tempem i rytmem
rozwoju; gdy tempo rozwoju jest
zbyt wolne lub zbyt szybkie to mamy
do czynienia z zaburzeniem rozwoju;
podobną sytuacje mamy z rytmem
rozwoju: w każdym z okresów muszą
zajść określone zmiany rozwojowe -
ich brak powoduje zaburzenia i
nieprawidłowości
rozwojowe(opóźnienia).
WYRÓŻNIAMY DWIE PODSTAWOWE
KATEGORIE ZABURZEŃ:
ZABURZENIA PARCJALNE( tylko jakaś sfera
jest zaburzona, reszta sfer prawidłowo
funkcjonuje np. mowa, myślenie, wyobraźnia
są prawidłowe lecz słaba jest np. pamięć).
ZABURZENIA GLOBALNE(zaburzone są
wszystkie sfery, zarówno fizyczna jak i
psychiczna(poznawcza, emocjonalno-
społeczna, umysłowa, inteligencja).
UWARUNKOWANIA
ZABURZEŃ:
uwarunkowania wewnętrzne
( tkwiące w organizmie
człowieka);
uwarunkowania środowiskowe
( zaburzenia są spowodowane
niewłaściwym wpływem szeroko
rozumianego środowiska) .
CZYNNIKI
ZABURZAJĄCE ROZWÓJ
PRENATALNY.
Rozwój prenatalny zależy
od czynników takich jak:
•
genetycznych,
•
paragenetycznych
•
pozagenetycznych
ZABURZENIA ROZWOJU O CHARAKTERZE
GENETYCZNYM:
przekazywane dziedzicznie lub spowodowane
działaniem na komórki rozrodcze, zygotę i embrion
szkodliwych czynników powodujących zmianę
materiały dziedzicznego.
Przykłady:
- zespół miauczącego kota,
- zespół Downa,
- zespół Turnera,
- hemofilia,
- fenyloketonuria,
- choroby psychiczne
ZABURZENIA ROZWOJU O
CHARAKTERZE
PARAGENETYCZNYM
Genetyczno-konstytucjonalne właściwości
matki stanowiące tzw. regulator matczyny
wpływający na modyfikację predyspozycji
genetycznych dziecka.
ZABURZENIA ROZWOJU O
CHARAKTERZE
POZAGENETYCZNYM
MOGĄ BYĆ SPOWODOWANE:
-wirusem (np. różyczki, świnki, żółtaczki zakaźnej, grypy),
- bakterią (np. kiły),
-pasożytem (np. toksoplazmozy),
- promieniowaniem (np. rentgenowskim, ultrafioletowym),
- toksynami ( są nimi najczęściej: alkohol, nikotyna, narkotyki,
leki, zwłaszcza hormonalne, psychotropowe i antybiotyki, oraz
związki ołowiu, rtęci i azbestu a także środki ochrony roślin),
- niedotlenieniem ( z powodu np. zaburzonego krążenia krwi w
organizmie matki, dziecka lub łożysku),
- stanami niedoborowymi ilościowymi (niedożywienie) lub
jakościowymi (np. niedobór witaminy A, B2),
-chorobami matki (np. cukrzyca, choroba nerek, serca)
komplikacjami ciążowymi (np. zagrażające poronienie,
krwawienie w ciąży, zatrucia ciążowe, wysokie miano
przeciwciał w wyniku niezgodności głównych grup krwi lub
czynnika Rh),
-stresem matki.
KONSEKWENCJE NEGATYWNYCH CZYNNIKÓW
WPŁYWAJĄCYCH NA ROZWÓJ DZIECKA W OKRESIE
PRENATALNYM
LEKI TERAPEUTYCZNE
Leki
Skutki
DES(lek zapobiegający
poronieniu)
Anomalie narządów płciowych,
rak pochwy i szyjki macicy u
kobiet
Aspiryna
W dużych ilościach-
poronienie, krwotoki, kłopoty
noworodka z oddychaniem
Fenytoina (lek rozkurczowy)
Duże prawdopodobieństwo
wystąpienia wad serca i
zahamowania wzrostu
NARKOTYKI
Nazwy narkotyków
skutek
LSD i marihuana
Przedwczesny poród,
zahamowanie wzrostu
kokaina
Przedwczesny poród,
zahamowanie wzrostu, drażliwość
noworodka, syndrom głodu
narkotykowego
Heroina
Wszystko to samo co w
pozostałych, dodatkowo nawet
syndrom nagłej śmierci
RÓŻNEGO RODZAJU INFEKCJE
Nazwa infekcji Skutek
Syfilis opóźnienie umysłowe, głuchota,
ślepota, śmierć
Liszaje uszkodzenie oczu i
uszu, śmierć
Różyczka wady
wrodzone
AIDS wrodzone deformacje, brak ochrony na inne
infekcje
ZAGROŻENIA ŚRODOWISKOWE
Nazwa
Skutek
PCV zahamowanie
wzrostu
Ołów poranienie, anemia,
opóźnienie rozwoju
Rtęć opóźnienie
umysłowe
Promieniowanie białaczka, anomalie rozwoju ciała,
rak,
urodzenie martwego
dziecka
WARUNKI ZWIĄZANE Z MATKĄ
Czynniki
Skutki
Papierosy
wcześniactwo
Alkohol
Płodowy zespół alkoholowy,
uszkodzenia mózgu,
opóźnienie umysłowe
Niedożywienie
Kłopoty z koncentracją uwagi,
małe zdolności społeczne
Cukrzyca
Wady wrodzone, i wady
wrodzone serca
Wiek matki
Nastolatki oraz kobiety
powyżej 35 roku życia rodzą
dzieci z niższą wagą , rośnie
ryzyko urodzenie dziecka z
zespołem Dawna.
Fenyloketonurina
Opóźnienia rozwojowe, wadu
serca
CZYNNIKI
ZABURZAJĄCE
PRAWIDŁOWY ROZWÓJ
POSTNATALNY.
ZABURZENIA
PSYCHICZNE
NIEPRAWIDŁOWA STRUKTURA
RODZINY
Czynniki
Skutki
Rodziny rozbite (rozwody,
śmierć jednego z rodziców,)
Bierność i brak inicjatywy u
dziecka, brak zainteresowania
własną przyszłością, depresja ,
nerwica, ADHD
Konflikty rodzinne
Zaburzenie życia uczuciowego
dziecka, egocentryzm i
niezdolność odwrócenia uwagi
od własnej osoby, poczucie
mniejszej wartości, postawę
zależności i tendencję do
pozostawania dzieckiem,
depresja, nerwica
Agresywne zachowania
rodziców
Agresywne zachowania u
dziecka, przestępczość,
obojętność uczuciowa dziecka,
depresja, lęki,
nadpobudliwość, złe stosunki
z rówieśnikami,
WADLIWE ODDZIAŁYWANIA
RODZICÓW PODCZAS PROCESU
WYCHOWANIA
Czynniki
Skutki
Postawa lękowa rodziców,
wywołujące „katastroficzne”
zachowanie
Utrata wiary w samego siebie,
lękowe przeżywanie każdych
sytuacji, poczucie zagrożenia,
np. w szkole, fobie.
Bagatelizacja
Nieśmiałość – towarzyszy
osobom przejawiającym
bierność społeczną
.Nieśmiałość utrudnia
kontakty z ludźmi, hamuje
ekspresję, powoduje bierność,
wycofanie się, izolowanie,
wyzwala lęk przed negatywną
oceną, poczucie zagrożenia.
WADLIWE ODDZIAŁYWANIE
DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE SZKOŁY
Czynniki
Skutki
Nieprawidłowe warunki życia
szkolnego(przeludnienie klas,
złe warunki lokalowe)
Poczucie zagrożenia bycia
mniejszością i słabszym
Nie dostosowany do
możliwości dziecka system
wymagań
lęk, utrata wiary w siebie
Złe cechy nauczyciela
Nerwica, lęk
ZABURZENIA
FIZYCZNE
CZYNNIKI ZABURZAJĄCE
PRAWIDŁOWY ROZWÓJ FIZYCZNY
W PIERWSZYM ROKU ŻYCIA
NOSZENIE W POZYCJI PIONOWEJ
Przedwczesne noszenie w pozycji pionowej
może spowodować naruszenie harmonijnej
pracy mięśni osi głowa-tułów-miednica, wywołać
lub utrwalić istniejącą już asymetrię tułowia.
NOSIDEŁKO NIEMOWLĘCE
Nosidełka dla najmniejszych niemowląt są
przystosowane do noszenia dziecka przodem do
klatki piersiowej rodzica. Masa ciała dziecka
obarcza wówczas głównie kręgi lędźwiowe, co
przy jednoczesnym wadliwym ułożeniu może
zapoczątkować skrzywienie kręgosłupa.
ZBYT WCZESNE SADZANIE
DZIECKA
Błędem jest sadzanie dziecka, które
samodzielnie nie jest w stanie przyjąć tej
pozycji. Niemowlę nie może siadać prosto
dopóki jego mięśnie brzucha i grzbietu nie są
w pełni rozwinięte. Kręgosłup pozbawiony
odpowiedniej siły mięśniowej stanowi zbyt
słabą podporę dla ciała, co może być
powodem rozwoju wady postawy w
przyszłości
OTYŁOŚĆ - NADMIAR TKANKI
TŁUSZCZOWEJ W ORGANIZMIE
Następstwem otyłości mogą być :
zaburzenia rozwoju motorycznego,
przeciążenie układu ruchu,
zaburzenia rozwoju psychospołecznego
( kompleksy, poczucie mniejszej
wartości),
ryzyko utrzymywania się otyłości w wieku
dojrzałym (czterokrotnie większe niż u dzieci
bez nadwagi)
ryzyko przedwczesnego rozwoju
miażdżycy.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA
ZABURZENIA MOWY:
• Nieprawidłowe wzorce wymowy, z jakimi
dziecko styka się na co dzień,
• Nieprawidłowe wzorce, metody
wychowawcze i związane z tym tzw. postawy
rodzicielskie, które w sposób niewłaściwy mogą
wpływać na rozwój mowy, np.: postawa
nadopiekuńcza,
• Zbyt rzadkie angażowanie dziecka w sytuacje
rozmowy,
• Nieprawidłowości w budowie narządów mowy
oraz nieprawidłowy sposób ich funkcjonowania,
• Nieprawidłowości w budowie oraz
funkcjonowaniu narządu słuchu,
• Zbyt wolne opanowanie czynności mówienia.
NIEORGANICZNY ZEPÓŁ
OPÓŹNIENIA ROZWOJU
Następstwa:
Nieprawidłowe wzrastanie.
Opóźnienie rozwoju motorycznego psychospołecznego,
dojrzewania szkieletowego i płciowego oraz
współistnienie charakterystycznych zachowań np. u
dzieci starszych zaburzenie łaknienia i zachowań
związanych z jedzeniem, zaburzenia snu, opóźniona lub
zaburzona kontrola zwieraczy, opóźnienie rozwoju
umysłowego, mowy, różnorodne postaci zaburzeń
zachowania.
Zwiększenie przyrostów masy ciała i tempa rozwoju po
hospitalizacji lub umieszczeniu dziecka w innym ośrodku.
Istnienie różnorodnych nieprawidłowości w środowisku
dziecka.
Wykluczenie organicznych przyczyn.
GŁÓWNE CHOROBY WYSTĘPUJĄCE
PRZY ZABURZENIACH ROZWOJU
Nazwa
Objawy
Autyzm
Upośledzenie funkcji
odczuwania,
zakłócony rozwój tożsamości,
brak osobowości
Dziecięce porażenie mózgowe
Zaburzenia obejmują przede
wszystkim układ ruchowy,
występuje niedowład,
porażenie lub ruchy
mimowolne czasem też
problemy z mówieniem
Zespół Downa
Mniejsze zdolności poznawcze,
od lekkiej do
umiarkowanej niepełnosprawn
ości intelektualnej
Choroba sieroca
Zespół zaburzeń lub
zahamowań rozwoju
psychicznego
BIBLIOGRAFIA
Cytowska B., Winczura B., Dziecko z
zaburzeniami w rozwoju, Impuls, Kraków
2006, ISBN 83-7308-725-7;
• L. Denisiuk, H. Milicerowa „Rozwój
sprawności motorycznej dzieci i młodzieży w
wieku szkolnym”, Warszawa, Państwowe
Zakłady Wydawnictw Szkolnych,1969;
Treść kursu.