Choroba Parkinsona

Dr n. med. Beata Piórecka

Nazwa choroby pochodzi od londyńskiego lekarza
Jamesa Parkinsona, który jako pierwszy rozpoznał i
opisał w 1817 roku symptomy tego schorzenia.

Choroba Parkinsona

jest przewlekłą chorobą

zwyrodnieniową ośrodkowego układu nerwowego
przejawiającą się postępującym zespołem
parkinsonowskim (spowolnienie ruchowe, drżenie
spoczynkowe kończyn, sztywność mięśni),
charakteryzująca się asymetrycznym nasileniem
objawów i dobrą reakcją na lewodopę.

Choroba ta częściej dosięga mężczyzn, niż kobiety, a
średni wiek chorych na Parkinsona to 58 lat, ale
zdarzają się też przypadki zachorowań nawet przed
40 rokiem życia.

Przyczyny

Przyczyną choroby Parkinsona jest obumieranie
komórek nerwowych znajdujących się w istocie czarnej
(substantia nigra) i wytwarzających dopaminę, w
wyniku czego zostaje uszkodzony lub nawet całkowicie
przerwany system wewnątrzmózgowych połączeń
komunikacyjnych. Obumieranie to jest wynikiem
nadmiernego gromadzenia się białka α-synukleiny
(tzw. ciałka Lewy’ego) i stopniowego spadku stężenia
dopaminy.

Dopamina to chemiczny neuroprzekaźnik
odpowiedzialny za koordynację pracy mięśni i
możliwość ruchu. Ponieważ mózg ma duże właściwości
kompensacyjne, objawy Parkinsona pojawiają się
dopiero gdy obumrze około 80 proc. komórek
wytwarzających dopaminę.

• Wiek - zazwyczaj choroba dotyka osoby w średnim

lub późnym wieku starczym.

• Płeć - częściej chorują mężczyźni, niż kobiety, rasa

biała

• Dziedziczność - posiadanie w rodzinie jednego lub

więcej bliskich krewnych cierpiących na Parkinsona
może zwiększyć ryzyko zachorowania o ok. 5 %.

• Działanie pestycydów i środków

chwastobójczych - stały kontakt z pestycydami i
środkami chwastobójczymi może zwiększać ryzyko
wystąpienia choroby.

• Palenie tytoniu

• Neurotoksyny działanie uszkadzające na komórki

istoty czarnej (tlenek węgla, mangan, neuroleptyki)

Czynniki ryzyka

Objawy Choroby Parkinsona

Pojawiają się stopniowo w ciągu kilku lat. Czasami
pierwsze symptomy choroby wiązane są przez osoby
starsze ze zmianami reumatycznymi lub z procesem
starzenia się.

Początkowo zauważalne jest spowolnienie ruchowe
lub nawet kłopoty z poruszaniem się. Późniejsze
stadia choroby to kłopoty z utrzymaniem równowagi
lub nawet zaburzenia mowy przejawiające się lekkim
mamrotaniem powodującym trudności w zrozumieniu
co dana, chora osoba mówi.

Częstym objawem jest też drżenie palców u rąk.
Ponadto chory na Parkinsona może mieć coraz mniej
energii, miewać kłopoty z zasypianiem lub czuć się
ogólnie osłabiony.

Główne symptomy Parkinsona to:

Drżenie

– zazwyczaj objawia się w postaci lekkiego drżenia dłoni

lub tylko pojedynczego palca. Może się pojawić również
charakterystyczny rodzaj drżenia palców i kciuka tzw. „kręcenie
pigułek”. Drżenie może dotyczyć również nóg. Objaw ten jest
szczególnie widoczny podczas stresu.

Spowolnienie ruchowe (bradykinezja)

– objawia się podczas

chodzenia. Chód chorego może być bardziej niepewny,
spowolniony, niestabilny, zaś postawa danej osoby zgarbiona.

Sztywność mięśniowa

(zwiększenie napięcia mięśniowego) –

zwykle objawia się w kończynach i szyi. Czasami sztywność
mięśni może być tak ostra, że ogranicza zasięg wykonywanych
ruchów i powoduje ból.

Zaburzenia równowagi –

postawa chorego może być mniej

stabilna, co zwiększa prawdopodobieństwo upadków (niepewność
przy wchodzeniu na drabinę, wąskim przejściu, nagła zmiana
kierunków)

Trudności w wykonywaniu ruchów podświadomych
(hipomimia)

– mruganie, uśmiechanie się lub nawet huśtanie

rękoma podczas chodzenia są nieświadomie wykonywanymi
ruchami, które u chorych na Parkinsona mogą zanikać.

Niewyraźna mowa (dyzartria)

– wiele osób cierpiących na

chorobę Parkinsona może mieć kłopoty z mówieniem, ich głos
jest zazwyczaj monotonny i słaby.

Zaburzenia pisma (mikrografia)
Trudności w przełykaniu

– to objaw bardzo rzadki. Symptom

ten może się objawić w późniejszych stadiach choroby, lecz poza
kilkoma przypadkami, większość ludzi mających problemy z
połykaniem zachowuje sprawność samodzielnego jedzenia.
Choroba Parkinsona prowadzi potencjalnie do gorszego
odżywienia z powodu trudności w posługiwaniu się sztućcami,
kłopotów z gryzieniem i połykaniem oraz zaburzeń
gastrologicznych (np. nudności, zaparcia)

Demencja (otępienie)

– objaw ten rozwija się wśród

niewielkiego (20-30%) procenta osób chorych na Parkinsona.
Zwykle demencja jest wiązana z Alzheimerem, jednak jeśli
występuje u chorego na Parkinsona to objawia się spowolnieniem
procesu myślenia i osłabieniem koncentracji.

Główne symptomy Parkinsona to:

Leczenie

Choroba Parkinsona nie wymaga leczenia szpitalnego. Celem
leczenia jest przede wszystkim poprawienie jakości życia chorego
poprzez zmniejszenie rozwoju przypadłości (leki, zabiegi
fizykoterapeutyczne, masaże i kąpiele oraz dieta). W wybranych
przypadkach leczenie chirurgiczne - stymulacja struktur głębokich
mózgu (DBS)

Od początku lat sześćdziesiątych standardem w leczeniu
Parkinsona jest lewodopa. Lewodopa to naturalna substancja
znajdująca się u zwierząt i roślin. Środek ten będąc prekursorem
dopaminy po podaniu go pacjentowi zostaje przemieniony w
dopaminę przez komórki nerwowe w mózgu. W efekcie może to
zlikwidować wiele uciążliwych objawów choroby.

Podaje się ją w połączeniu z inhibitorem obwodowej
dekarboksylazy, blokującym przejście lewodopy w dopaminę poza
OUN (np. Karbidopa, benzerazyd).

Leczenie choroby Parkinsona

W początkowych stadiach choroby można stosować słabsze leki
np. selegilina to lek, który może być stosowany razem z
lewodopą i ma za zadanie hamowanie enzymu rozkładającego
dopaminę. Przypuszcza się, że selegilina może spowalniać
tempo rozwoju choroby.
W ostatnich latach ma coraz więcej zwolenników rozpoczynanie
leczenia od antagonistów receptorów dopaminowych np.
pramipeksol, ropinirol i inne
Różnego rodzaju zabiegi neurochirurgiczne są zazwyczaj
stosowane, jeśli konwencjonalne leczenie farmakologiczne nie
odnosi większego skutku. Najczęściej wykonywanym zabiegiem
jest palidotomia polegająca na przecięciu struktur w obrębie
tzw. gałki bladej. Celem zabiegu jest zredukowanie bądź
wyeliminowanie drżenia. Inną metodą jest tzw. talamotomia,
podczas której chirurg niszczy niewielki obszar zwany wzgórzem
(skupisko istoty szarej), co ma na celu wyeliminowanie drżenia
jednostronnego. Statystyki pokazują, że tą metodą można
wyeliminować drżenie u około 80 do 90 proc. pacjentów.

Dieta w chorobie Parkinsona

- spożywanie różnorodnych potraw, złożonych (w kolejności od
największej do najmniejszej ilości) z warzyw, owoców, pieczywa,
ryżu, ziaren, jaj, serów, ryb, drobiu i mięsa.
- ograniczenie tłuszczów zwierzęcych, zastąpienie ich tłuszczami
roślinnymi, używanie niskotłuszczowego mleka, ograniczanie
masła i tłustych serów
- więcej pieczywa razowego i roślin strączkowych,
- utrzymywanie prawidłowej masy ciała,
- osoby z chorobą Parkinsona, które najczęściej cierpią z powodu
spadków ciśnienia, nie muszą unikać soli,
- wskazane jest unikanie nadmiaru białka, które utrudnia
wchłanianie leków z przewodu pokarmowego do krwi oraz
przechodzenie lewodopy z krwi do mózgu.

Dieta w chorobie Parkinsona

Posiłki bogatobiałkowe znacznie osłabiają wchłanianie leków
stosowanych w chorobie Parkinsona. Zaleca się, aby leki
parkinsonowskie zażywane były w 1/2 godzinnym odstępie od
głównych posiłków. Jeżeli nudności uniemożliwiają przyjęcie
leków na czczo, wystarcza niewielka ilość jedzenia spożywanego
razem z lekiem, aby uniknąć tego problemu.
Przyjmowanie co kilka dni preparatu wielowitaminowego jest
wystarczające dla uzupełnienie ewentualnych niedoborów
powstających na tle choroby Parkinsona.
Duże znaczenie w chorobie Parkinsona ma właściwa podaż
wapnia niezbędna do utrzymania dobrego stanu kości i stawów.
Głównym źródłem wapnia jest mleko i jego produkty. Chorzy,
ograniczając mleko i sery, mogą doprowadzić do niedoboru
wapnia. Wskazane są zatem preparaty wapniowe, jako
uzupełnienie diety.
Należy pamiętać o właściwym nawodnieniu organizmu. Ilość
płynów przyjmowanych dziennie powinna wynosić od 6 do 8
szklanek. Trzeba unikać kawy, która ma działanie odwadniające.