Społeczeństwo i typy

społeczeństw

Społeczeństwo



Podstawowe pojęcie socjologiczne, jednakże niejednoznacznie
definiowane.



Terminem tym tradycyjnie ujmuje się dużą zbiorowość
społeczną, zamieszkującą dane terytorium, posiadające
wspólną kulturę, wspólną tożsamość oraz sieć wzajemnych
stosunków społecznych.



Społeczeństwo ponadto posiada własne instytucje
pozwalające mu na funkcjonowanie oraz formę organizacyjną
w postaci państwa, plemienia czy narodu.



Termin ten jednak w mowie potocznej często stosuje się dość
swobodnie określając różne kategorie czy warstwy społeczne
np. "społeczeństwo górników", "społeczeństwo nauczycieli".



Używa się też go na określenie całej żyjącej ludzkości,
wówczas używa się określenia społeczeństwo globalne.

Typy społeczeństw



Ze względu na duże różnice pomiędzy
współczesnymi i historycznymi
społeczeństwami wyróżnia się ze
względu na stopień rozwoju
społeczeństwa:



Tradycyjne,



Przemysłowe,



Poprzemysłowe.

Społeczeństwo
tradycyjne



Społeczeństwo tradycyjne (inaczej:
społeczeństwo preindustrialne, społeczeństwo
kopieniackie, społeczeństwo pasterskie) –
każde społeczeństwo, które nie osiągnęło
jeszcze etapu społeczeństwa
przemysłowego, a więc zarówno
społeczeństwo rolnicze jak i
społeczeństwo pierwotne,



charakteryzujące się dużym odsetkiem
ludności zamieszkałej na wsiach;



wysokim analfabetyzmem;



dominacja grup pierwotnych nad
wtórnymi;



brakiem instytucji formalnej kontroli lub
niewielką ilością tego typu instytucji;



gospodarką opartą na rolnictwie i
rzemiośle, gdzie podstawową jednostką
gospodarczą jest gospodarstwo
domowe;



brakiem indywidualizmu jednostek;



niewielka rolą pieniądza w handlu.



W przypadku społeczeństw
tradycyjnych, terminem tym określa
się formy społeczeństw
przedindustrialnych i wyróżnia się
różne formy ich rozwoju:



społeczeństwo acefaliczne,



społeczeństwo zbieracko-myśliwskie,



społeczeństwo rolnicze,



społeczeństwo pierwotne,

Społeczeństwo pierwotne



(ang. primitive society) - termin stosowany w
odniesieniu zarówno do najdawniejszych
społeczeństw, jak i do społeczeństw o prostej
technologii, istniejących współcześnie.



Jako narzędzie opisu społeczeństw przeszłości jest
ono oceniane negatywnie, gdyż żadne z nich
nie jest pozostałością wcześniejszego stadium
ewolucyjnego, każde ma swą własną historię i
drogę rozwoju.



Ponadto improwizacja na podstawie materiałów
pozostałych z przeszłości nie jest rzeczą łatwą i
wymaga wielkiej przenikliwości.

Społeczeństwo acefaliczne



(inaczej: społeczeństwo najprostsze) -
spójna grupa o znacznym rozproszeniu, nie
posiadająca stałych ośrodków decyzyjnych.



Najczęściej spotykane wśród społeczeństw
małych w których istnieje bezpośredni
kontakt jednostki z pozostałymi członkami
grupy.



Społeczeństwo acefaliczne przeciwstawia
się ludom, które wykształciły
scentralizowaną władzę.

Społeczeństwo zbieracko
myśliwskie



Społeczeństwo zbieracko myśliwskie
(społeczeństwo łowców - zbieraczy) -
pierwotny typ społeczeństwa ludzkiego,
który dominował na Ziemi do około 10 000
lat p.n.e., a następnie zdominowany został
przez społeczeństwa rolnicze i przemysłowe.



Obecnie szczątkowo występuje ono jeszcze
na trudnych do kolonizacji obszarach dżungli
w Ameryce Południowej, Afryce czy Nowej
Gwinei.

Cechy charakterystyczne
społeczeństw zbieracko myśliwskich



koczownictwo - dane obszary zamieszkiwane są okresowo, aż do
wyeksploatowania zasobów żywności



niewielka liczba osób w grupie koczowniczej (zazwyczaj kilkadziesiąt
osób)



brak rozbudowanej struktury społecznej i znaczących nierówności
w dostępie do dóbr



prymitywne technologie pozwalające na zdobywanie większej ilości
żywności (np. technologie i techniki pozwalające polować na wieloryby).



silna zależność kultury od warunków klimatycznych i
ekologicznych



podział pracy i wynikający z niego status społeczny zależny przede
wszystkim od płci i wieku, zbieractwem zajmują się kobiety, myśliwymi są
wyłącznie mężczyźni.



Społeczeństwa łowców zbieraczy były interesującym obiektem badawczym
przede wszystkim dla antropologów, próbujących wyjaśnić zarówno
współczesne treści kultury, jak i genezę współczesnych społeczeństw.

Społeczeństwo militarne



Społeczeństwo militarne - to społeczeństwo,
którego:



struktura społeczna, system wartości,
charakter społeczny jednostek kształtowane
są przez działalność antagonistyczną i
podporządkowane wymogom skutecznego
prowadzenia wojny tak obronnej, jak
zaczepnej.



Społeczeństwo to charakteryzuje się
systemem współdziałania przymusowego,
opartego na podporządkowaniu.



Pojęcie wprowadzone przez Herberta Spencera,
przeciwieństwo społeczeństwa produkcyjnego.



Spencer wychodził z założenia, że w sytuacji konfliktów
między społeczeństwami charakteryzującej zwłaszcza
dawniejsze dzieje ludzkości, to społeczeństwo zwycięży, które
najlepiej przystosuje swą organizację do walki. Oznacza to
m.in.:



Zaangażowanie maksymalnej liczby swych członków w
działalność militarną, a pozostałych przymuszenie do
zaopatrywania walczących w środki do życia.



Zorganizowanie całości hierarchicznie ze scentralizowaną i
despotyczną władzą oraz nadrzędnością części walczącej nad
zaopatrującą (armii i rządu nad gospodarką).



Podporządkowanie życia, wolności i własności jednostki
interesowi społeczeństwa.



Kształtowanie takich wartości, ideałów religijnych i moralnych,
które sprzyjają cnotom wojennym, męstwu, wytrwałości,
odporności na ból.

Społeczeństwo rolnicze



Społeczeństwo rolnicze rozwinęło się
dzięki "rewolucji rolniczej" (uprawa
ziemi na dużą skalę za pomocą zwierząt
pociągowych i pługa), która dokonała
się około 5 - 6 tysięcy lat temu.



Społeczeństwo to pojawiło się najpierw
na Bliskim Wschodzie, ale dość szybko
rozprzestrzeniło się także w innych
częściach świata.



Zaniechanie używania tylko narzędzi ręcznych, a
korzystanie z pługa spowodowało wzrost wydajności
uprawy.



Co więcej, pozwalało na to, aby osiąść w jednym miejscu
na dłuższy czas i rozwijać stałe siedziby.



Z biegiem czasu nastąpił rozwój narzędzi z metalu, które
były skuteczniejsze niż drewniane, szczególnie przy oraniu
i spulchnianiu ziemi.



Narzędzia te pozwoliły na rozwój systemów
nawadniających.



Nadwyżki żywności spowodowały do wyłonienia się
wyspecjalizowanych statusów społecznych i odrębnych
zawodów.



Wymianę towarową zastąpiła wymiana pieniężna, która
sprzyjała rozwojowi rynku i handlu. Z kolei ten ostatni
przyczynił się do powstania i rozwoju ośrodków miejskich,
które były zalążkami współczesnych miast.



Narastające różnice i nierówności
społeczne stały się coraz wyraźniejsze i
przybrały zinstytucjonalizowaną formę.



Wyłoniła się elita polityczna, klasy
społeczne.



Złożoność nowych struktur społecznych
spowodowała ich dalszy rozwój.

Społeczeństwo
przemysłowe



Karol Marks wyróżniał dla tego okresu
trzy następujące po sobie formacje
społeczne:



formację wspólnoty pierwotnej,



formację niewolniczą (formacja
antyczna i azjatycka)



formację feudalną.

Społeczeństwo przemysłowe



Społeczeństwo przemysłowe (inaczej: społeczeństwo
industrialne) to specyficzny rodzaj społeczeństwa, który
wykształcił się w okresie nowoczesności - po rewolucji
przemysłowej (wcześniejsze społeczeństwa są określane
jako społeczeństwa tradycyjne).



Społeczeństwa przemysłowe charakteryzuje malejąca liczba
osób zatrudnionych w rolnictwie, dominująca rola przemysłu
i inne zjawiska społeczne wynikające z procesu
industrializacji (rosnąca produktywność, poprawa warunków
życia, zmniejszanie się znaczenia instytucji rodziny,
sekularyzacja, urbanizacja).



Cecha istotną jest też wzrost heterogeniczności
społeczeństwa, ze względu na podział pracy wymagany w
przypadku produkcji masowej, charakterystycznego sposobu
wytwarzania w tego typu społeczeństwach.



W latach 70. Daniel Bell lansował pogląd, że
mamy już do czynienia ze społeczeństwem
poprzemysłowym, gdyż najbardziej rozwinięte
gospodarczo kraje świata uzyskały już
jakościowo odrębne cechy.



Niektórzy współcześni teoretycy, jak np. Ulrich
Beck, Anthony Giddens (koncepcja "późnej
nowoczesności"), Zygmunt Bauman czy
Manuel Castells twierdzą, że jesteśmy obecnie
świadkami przejścia od społeczeństwa
przemysłowego, nowoczesnego do
społeczeństwa ponowoczesnego, określanego
też jako społeczeństwo informacyjne.

•

W okresie formowania się społeczeństw przemysłowych
powstawały takie jego określenia jak:



społeczeństwo masowe



społeczeństwo obywatelskie



społeczeństwo otwarte



społeczeństwo nowoczesne i ponowoczesne



społeczeństwo pluralistyczne



społeczeństwo wielokulturowe



społeczeństwo demokratyczne



społeczeństwo komunistyczne



społeczeństwo totalitarne



społeczeństwo klasowe



społeczeństwo kapitalistyczne



społeczeństwo produkcyjne



społeczeństwo miejskie



społeczeństwo wiejskie

Społeczeństwo masowe



Społeczeństwo masowe – typ współczesnego
społeczeństwa biernych odbiorców kultury
masowej.



Powstaje jako skutek oddziaływania
negatywnych procesów związanych z
industrializacją i urbanizacją.



Następuje dezintegracja tradycyjnych struktur
społecznych wraz z ich wartościami, normami i
kontrolą społeczną, upadek religii, zmiana stylu
pracy na zmechanizowaną i monotonną.



Społeczeństwo masowe jest zatomizowane.

Społeczeństwo
obywatelskie



Społeczeństwo obywatelskie - społeczeństwo charakteryzujące się
aktywnością i zdolnością do samoorganizacji oraz określania i
osiągania wyznaczonych celów bez impulsu ze strony władzy
państwowej.



Prawdopodobnie terminu tego jako pierwszy użył Arystoteles,
później posługiwali się nim tacy filozofowie jak John Locke, Adam
Smith (Teoria uczuć moralnych), Alexis de Tocqueville (O demokracji
w Ameryce), Jean-Jacques Rousseau (Kontrakt społeczny czy Georg
Wilhelm Friedrich Hegel (Filozofia praw).



Społeczeństwo obywatelskie potrafi działać niezależnie od instytucji
państwowych. Niezależność nie musi oznaczać rywalizacji
społeczeństwa z władzą, która występuje zazwyczaj w państwach, w
których ustrój polityczny jest sprzeczny z wolą większości obywateli.



Podstawową cechą społeczeństwa
obywatelskiego jest świadomość jego
członków potrzeb wspólnoty oraz dążenie do
ich zaspokajania, czyli zainteresowanie
sprawami społeczeństwa (społeczności) oraz
poczucie odpowiedzialności za jego dobro.



Przejawy społeczeństwa obywatelskiego:



aktywność społeczna,



organizacje pozarządowe,



Samorządność,



Wolontariat,



współpraca dla dobra wspólnoty,



trwały i zrównoważony rozwój.

Społeczeństwo otwarte



Społeczeństwo otwarte – pojęcie
wprowadzone przez francuskiego filozofa
Henri Bergsona.



W społeczeństwie otwartym polityka rządu
podlega ocenie społecznej i zmienia się
pod jej wpływem.



U podstaw społeczeństwa leżą prawa
jednostki i wolność stowarzyszeń, sprawy
dotyczące społeczności nie są skrywane, a
wiedza na ich temat jest ogólnie dostępna.



Cechą charakterystyczną społeczeństwa otwartego jest
ruchliwość społeczna.



Możliwości awansu zawodowego i społecznego, w tym
przechodzenie z jednej warstwy społecznej do drugiej,
nie są niczym krępowane, a wręcz pochwalane i
oczekiwane.



Społeczeństwo otwarte zezwala na swobodną ocenę,
krytykę i kontrolę swych działań w trakcie liberalnej i
demokratycznej dyskusji.



Zmiany społeczne zachodzą drogą "cząstkowej inżynierii
społecznej", czyli modyfikowania tego co złe i utrwalania
tego co dobre, nie zaś drogą gwałtownych skoków.



Społeczeństwo takie jest pluralistyczne i wielokulturowe,
co pozwala na wyciągnięcie maksimum korzyści z wielu
różnych punktów widzenia dostępnych w takim
społeczeństwie.

Społeczeństwo nowoczesne



Społeczeństwo nowoczesne (ang. modern society) –
określenie stosowane w odniesieniu do cech idealnych
społeczeństw, kształtujących się wraz z transformacją
zacofanych systemów społecznych w kierunku systemów
realizujących wielorakie i złożone funkcje w sposób
planowany, zorganizowany i celowy.



Marek Szczepański dzieli cechy społeczeństwa
nowoczesnego na pięć kategorii:



organizacyjne,



osobowości nowoczesnej,



społeczno-kulturowe,



polityczne



techniczno-ekonomiczne.



1. Cechy organizacyjne: wielka liczba członków, otwartość na inne społeczeństwa,
heterogeniczność, miasto jako podstawowa jednostka organizacji przestrzennej, duża
liczba miast o charakterze postindustrialnym, dominacja miast informatycznych.



2. Cechy osobowości nowoczesnej: wysoki poziom potrzeby osiągania empatii,
nonkonformizm, przekonanie o możliwości opanowania świata fizycznego-
przyrodniczego, rezygnacja z fatalizmu i wiary w przeznaczenie, orientacja na
przyszłość, osobowość liberalna i/lub demokratyczna.



3. Cechy społeczno-kulturowe: dominacja więzi rzeczowych, podziały warstwowe,
porządek społeczny oparty na kontrakcie, pozycje osiągane, zachowania
niekonwencjonalne, działania uniwersalistyczne, wiedza naukowa, wysoki poziom
skolaryzacji, wysokie kompetencje symboliczne, dominacja sfery profanum w kulturze.



4. Cechy polityczne: władza świecka, władza legalna, szeroki udział społeczeństwa w
sprawowaniu władzy, pluralizm instytucji politycznych, brak tendencji endogamicznych
elit politycznych.



5. Cechy techniczno-ekonomiczne: nieautarkiczność, skomplikowane technologie,
złożony podział pracy, gospodarka wysokotowarowa, wysoki wskaźnik produkcji,
przemysły innowacyjne i wyspecjalizowane usługi, dominacja korporacji
międzynarodowych.

Społeczeństwo
ponowoczesne



Społeczeństwo ponowoczesne (ang. post-modern
society) – określenie stosowane w odniesieniu do cech
idealnych społeczeństw kształtujących się wraz z
transformacją nowoczesnych struktur organizacyjnych i
przemian osobowościowych.



Pojęcie wykorzystywane w teorii modernizacji na
określenie etapu rozwoju społecznego, bądź cyklu
modernizacyjnego po ukształtowaniu się społeczeństwa
nowoczesnego. Termin "społeczeństwo ponowoczesne"
jest też niekiedy zamiennie stosowany na określenie
społeczeństwa poprzemysłowego i społeczeństwa
informacyjnego.



Podstawową cechę tej formacji stanowi upowszechnianie
się utraty wiary w postęp oraz rozbudowane dyskursy
kryzysu i ryzyka.



Jednocześnie nasilają się często sprzeczne z sobą
trendy: konsumpcjonizm, indywidualizm, relatywizm
moralny, rozwój kultury popularnej i utowarowienie
kultury, globalizacja, glokalizacja, wzrost alfabetyzmu
funkcjonalnego, gospodarka oparta na wiedzy,
dedyferencjacja organizacji, rozwój nowych ruchów
religijnych, nowych form życia wspólnotowego w
społecznościach lokalnych i społecznościach sieciowych,
decentralizacja władzy, emancypacja poszczególnych grup
społecznych, nowych ruchów społecznych, "śmierć klas",
wzrost nierówności społecznych, zróżnicowania
kulturowego, problemów tożsamościowych, znaczenia
zróżnicowanych form kapitału oraz powstawanie
indywidualnych i zbiorowych strategii dostosowawczych.

Klasa społeczna



Klasa społeczna- jeden z
podstawowych terminów służących do
określania stratyfikacji społeczeństwa.



Termin ten wprowadzony został przez
Hegla, który wyróżniał klasy: rolniczą,
przemysłową i myślącą.

Ujęcie klasy społecznej
przez Karola Marksa



Karol Marks rozumie pojęcie klasy społecznej
dwojako,



Z jednej strony Marks rozważa klasę
społeczną jako pojęcie historyczne, w tym
wypadku struktura klasowo-warstwowa
składającą się z wielkich właścicieli,
właścicieli środków produkcji,
drobnomieszczan, chłopów i robotników.



Warto wspomnieć także, że Marks akcentuje,
że grupa społeczna może mieć różne cechy
położenia klasowego.



Z drugiej strony Marks definiuje klasę społeczną jako
pojęcie socjologiczno-ekonomiczne.



Klasy te to właściciele środków produkcji - burżuazja
oraz robotnicy - proletariat. (między którymi
zachodzi immanentny konflikt, ponieważ tylko burżuazja
jest klasą posiadającą środki produkcji, natomiast
proletariat jest klasą wyzyskiwaną )



Zgodnie z najpopularniejszą definicją Lenina klasy w
ujęciu socjologiczno-ekonomicznym wyróżniają się:



miejscem w historycznie ukształtowanym
sposobie produkcji;



określonym stosunkiem do środków produkcji (w
kategoriach posiadają/nie posiadają);



rolą i miejscem w społecznej organizacji sposobu
produkcji;



sposobem uczestnictwa w podziale dochodu.

Klasa społeczna w ujęciu
Maxa Webera



Wymieniał on trzystopniowy podział klasowy:



klasy własności - gdzie wyróżniał uprzywilejowanych
rentierów oraz przeciwstawnie wobec nich
ustosunkowanych osób nieposiadających własności czy
dłużników;



klasy zawodowo-dochodowe - gdzie z jednej strony
istnieli przemysłowcy, a wobec nich na przeciwnym
biegunie znajdowali się pracownicy najemni;



klasy społeczne - wyodrębniające się na wielu
płaszczyznach kategorie społeczne, zbliżone do stanów.



W przypadku klas właścicieli i klas zawodowo
dochodowych zakładał istnienie klas pośrednich
pomiędzy nimi.

Podział na klasy Wiliama
Warnera



William Warner podzielił społeczeństwo na klasy
ze względu na sumaryczny wskaźnik
ekonomiczny i prestiżu społecznego.



W tym ujęciu występują trzy klasy:



klasa wyższa,



klasa średnia



klasa niższa,



każda z nich dzieli się jeszcze na wyższą i niższą.



We współczesnej socjologii amerykańskiej
występuje także podział 9-stopniowy. Każda z 3
klas dzieli się na trzy podklasy.

Podział na klasy polityczne
Geatano Mosca



Geatano Mosca w roku 1939 w pracy Elementi di scienza politica
dokonał podziału na



klasy rządzące,



Klasa rządząca w jego ujęciu dzieli się na dwie warstwy,
pierwsza, to osoby zajmujące istotne pozycje w aparacie władzy.
Druga warstwa w klasie rządzącej to biurokracja i klasa średnia,
w szczególności osoby zajmujące wysokie pozycje w wojsku,
biznesmeni czy związki zawodowe, mogące wpływać na życie
polityczne.



klasy rządzone,



charakterystyczne dla wszystkich społeczeństw oprócz
społeczeństw pierwotnych.



Klasy te są charakterystyczne dla społeczeństw posiadających
własną suwerenność państwową.

Podział na klasy Pierre'a
Bourdieu



W ujęciu Pierre'a Bourdieu klasy
społeczne dzielą się na:



dominującą,



średnią



niższą,



ze względu na kapitał społeczny:
kulturowy, ekonomiczny i symboliczny,
a każda z klas dzieli się na trzy fakcje:
dominującą, pośrednią i zdominowaną.

Społeczeństwo produkcyjne



Społeczeństwo produkcyjne - to
społeczeństwo, którego struktura
społeczna, system wartości, charakter
społeczny jednostek kształtowane są
przez działalność nieantagonistyczną:
produkcję i handel.



Pojęcie wprowadzone przez Herberta
Spencera,

Społeczeństwo poprzemysłowe
(postindustrialne)



Społeczeństwo, którego głównym źródłem utrzymania
nie jest produkcja przemysłowa, polegająca na
wytwarzaniu przedmiotów, lecz wytwarzanie i
przetwarzanie informacji.



W odróżnieniu od społeczeństwa przemysłowego
charakteryzującego się tym, że największe
zatrudnienie jest w sektorze przemysłowym, w
społeczeństwie postindustrialnym najwięcej osób jest
zatrudnionych w sektorze usług.



Drugim wyróżnikiem jest to, że w społeczeństwie
postindustrialnym następuje przejście od masowej
produkcji dla anonimowego klienta do produkcji dla
klienta indywidualnego.

Społeczeństwa
poprzemysłowe



W przypadku społeczeństwa poprzemysłowego, które powstawać
zaczęło w drugiej połowie XX wieku, używa się też alternatywnych
pojęć:



globalna wioska



społeczeństwo informacyjne



społeczeństwo wiedzy



społeczeństwo mądrości



społeczeństwo innowacyjne



społeczeństwo transgresyjne



społeczeństwo ponowoczesne



społeczeństwo konsumpcyjne



społeczeństwo permisywne



społeczeństwo ryzyka



społeczeństwo sieciowe

Globalna wioska



Globalna wioska (ang. global village) - termin
wprowadzony w 1962 przez Marshalla McLuhana w
jego książce The Gutenberg Galaxy (Galaktyka
Gutenberga), opisujący trend, w którym masowe
media elektroniczne obalają bariery czasowe i
przestrzenne, umożliwiając ludziom komunikację na
masową skalę. W tym sensie glob staje się wioską za
sprawą elektronicznych mediów.



Dzisiaj termin globalna wioska jest najczęściej
używany w formie metaforycznej do opisania Internetu
i World Wide Web. Internet globalizuje komunikację,
pozwalając użytkownikom z całego świata
komunikować się ze sobą.

Społeczeństwo
informacyjne



Towarem staje się informacja traktowana
jako szczególne dobro niematerialne,
równoważne lub cenniejsze nawet od
dóbr materialnych. Przewiduje się rozwój
usług związanych z 3P (przechowywanie,
przesyłanie, przetwarzanie informacji).



Społeczeństwo informacyjne odnosi się
do technicznych narzędzi komunikacji,
magazynowania i przekształcania
informacji.

Cechy charakterystyczne
społeczeństwa informacyjnego



Wysoko rozwinięty sektor usług, przede wszystkim sektor
usług nowoczesnych (bankowość, finanse,
telekomunikacja, informatyka, badania i rozwój oraz
zarządzanie). W niektórych krajach w tym sektorze pracuje
przeszło 80% zawodowo czynnej ludności, przy czym
sektor usług tradycyjnych przekracza nieznacznie 10%.



Gospodarka oparta na wiedzy.



Wysoki poziom scholaryzacji społeczeństwa.



Wysoki poziom alfabetyzmu funkcjonalnego w
społeczeństwie.



Postępujący proces decentralizacji społeczeństwa.



Renesans społeczności lokalnej.



Urozmaicanie życia społecznego.

Właściwości społeczeństwa informacyjnego:



Wytwarzanie informacji – masowy charakter generowanych
informacji, masowe zapotrzebowanie na informację i masowy
sposób wykorzystywana informacji.



Przechowywanie informacji – techniczne możliwości
gromadzenia i nieograniczonego magazynowania informacji.



Przetwarzanie informacji – opracowywanie technologii i
standardów umożliwiających m.in. ujednolicony opis i
wymianę informacji.



Przekazywanie informacji – przekazywanie informacji bez
względu na czas i przestrzeń.



Pobieranie informacji – możliwość odbierania informacji
przez wszystkich zainteresowanych.



Wykorzystywanie informacji – powszechne, otwarte i
nielimitowane korzystanie z internetu jako źródła informacji.

Funkcje społeczeństwa
informacyjnego



Edukacyjna – upowszechnienie wiedzy naukowej oraz
uświadamianie znaczenia podnoszenia kwalifikacji.



Komunikacyjna – Społeczeństwo informacyjne ma za zadanie
stworzenie możliwości komunikowania się wielu różnorodnych grup
w obrębie całości społeczeństwa globalnego.



Socjalizacyjna i aktywizująca – mobilizacja osób czasowo lub
stale wyłączonych z możliwości swobodnego funkcjonowania
społeczeństwa. Cechuje się także wykonywaniem zawodu bez
konieczności wychodzenia z domu i aktywizacją niepełnosprawnych.



Partycypacyjna – możliwość prowadzenia debat i głosowania w
internecie.



Organizatorska – tworzenie warunków konkurencyjności na rynku.



Ochronna i kontrolna – stworzenie mechanizmów obrony
obywateli i instytucji przed wirtualną przestępczością.

Społeczeństwo
konsumpcyjne



Społeczeństwo konsumpcyjne – choć
trudno tu o jednoznaczną definicję, z
powodu wielości opinii i ekstensywności
tematu, to można przyjąć, że jest to
społeczeństwo nowoczesne, w którym
nadrzędnym celem - ze względu na
zwiększenie się jakości życia względem
czasów dawniejszych, jest konsumpcja,
zaś polityka, moralność społeczna i
obyczaje, podporządkowują się jej.

Społeczeństwo ryzyka



Społeczeństwo ryzyka to określenie autorstwa niemieckiego
socjologa Ulricha Becka na opisanie konsekwencji wynikających z
rozwoju społeczeństwa przemysłowego, spowodowanych
rozwojem cywilizacyjnym i technologii, których skutkami są
nieodwracalne zmiany, nad którymi nie można zapanować. (Nad
czym nie możemy zapanować???)Skażenie środowiska,
globalne ocieplenie spowodowane emisją CO2 i metanu,
zagrożenia zewnętrzne (na przykład susze) będą uzupełniane
sytuacjami spowodowanymi przez działania człowieka.



Jakie są rodzaje ryzyka???



Podstawowe rodzaje ryzyka według Becka to:



ryzyko ekologiczne, zdrowotne, informatyczne i społeczne
(indywidualizacja i osamotnienie, masowe bezrobocie,
wykształcenie bez zatrudnienia, zmiana relacji między płciami).

Społeczeństwo sieciowe



Społeczeństwo sieciowe to jeden z typów społeczeństwa,
którego istotą jest sieć relacji społecznych oraz swobodny
dostęp do uczestniczenia w różnych organizacjach i grupach
społecznych czy kręgach zainteresowań przez jednostkę.



Koncepcja społeczeństwa sieciowego stanowi próbę
zdefiniowania postmodernistycznej rzeczywistości
społecznej oraz ekonomicznej, gdzie zmianie podlega rola
jednostki jako obywatela i państwa jako podstawowej formy
zrzeszania się jednostek, jak również dotychczasowej
struktury i funkcji kapitalistycznej gospodarki.



Za istotny czynnik zmian uważa się rozwój nowoczesnych
technologii telekomunikacji oraz rozbicie tradycyjnych form
interakcji ludzkich.



W tego typu społeczeństwie, będącym jednym z
przejawów społeczeństwa informacyjnego jednostka
jest określana jako węzeł sieci, co oznacza, że organizuje
ona swoje życie prawie wyłącznie dzięki własnym
wyborom interakcji z innymi jednostkami.



W ten sposób tworzona jest sieć wzajemnych relacji,
bardzo często krótkotrwałych.



Jednakże jednostki w społeczeństwie sieciowym mogą
poprzez Internet czy telefonię komórkową nawiązywać
tych relacji potencjalnie nieskończenie wiele, chociaż
zdaniem Manuella Castellsa poszukiwanie głębszych
kontaktów interpersonalnych odbywać będzie się poza
rzeczywistością wirtualną.



Organizacja gospodarki w społeczeństwie sieciowym
preferuje wykorzystanie technologii komunikacyjnych w
postaci pracy na odległość - telepracy, oraz znacznej roli
organizacji wirtualnych.



Społeczeństwa sieciowego nie można jednak określić
jako zupełnie nowej formy kulturowo-cywilizacyjnej,
ponieważ w dużym stopniu bazuje na kapitalistycznych
relacjach społecznych i ekonomicznych.



W ten sposób społeczeństwo informacyjne nie nabiera
charakteru utopijnego ani też technokratycznego.



Istniejące podziały społeczne zorganizowane zostają
wokół nowej wartości centralnej - informacji, nie zaś
pieniądza.



W wymiarze globalnym dominację uzyskują
technopolie - miasta, które zorganizowane są wokół
wspierania rozwoju nowoczesnych technologii, których
rywalizacja w globalnym wymiarze określa przejście ku
różnych od dotychczasowych modeli sprawowania
władzy w ludzkich społecznościach.



Koniec