ZABIEGI Z ZASTOSOWANIEM

PRĄDU IMPULSOWEGO

ELEKTROSTYMULACJA

dr n. med. LIDIA ZAJĄC

WYŻSZA SZKOŁA

REHABILITACJI

ELEKTROSTYMULACJA (ES)

Postępowanie (zabieg) polegające
na pobudzaniu mięśni do skurczu
za pomocą zewnętrznego napięcia
elektrycznego (prądów
impulsowych)

RODZAJE PRĄDÓW

IMPULSÓWYCH

CECHY CHARAKTERYSTCZNE

(PARAMETRY) PRĄDÓW

IMPULSOWYCH

•

czas trwania impulsu – timp (ms)

• czas narastania impulsu – tn

(ms)

• czas opadania impulsu – top

(ms)

• amplituda impulsu – is (mA) –

miara natężenia prądu

• częstotliwość impulsów – f (Hz)

tj. liczba

impulsów w czasie 1s (1000 ms)

albo czas

powtarzania – czyli (okres – T):

T=timp+tp

ZASADY DOBORU PARAMETRÓW DO

ZABIEGU

KSZTAŁT IMPULSU

• Impulsy prostokątne:

Charakterystyka:

1.Nagły, gwałtowny wzrost natężenia
2.Faza plateau (przepływ prądu o stałej

mocy)

3.Szybki, nagły spadek natężenia

Wskazania:

– Stymulacja mm zdrowych (w zaniku

prostym) lub nieznacznie odnerwionych:

– Okresowe unieruchomienie kończyn w

przebiegu leczenia schorzeń narządu

ruchu

– Zapobieganie zakrzepom żylnym

– Skrzywienia kręgosłupa

– W sporcie, jako uzupełnienie treningu

ZASADY DOBORU PARAMETRÓW DO

ZABIEGU (c.d.)

Impulsy trójkątne

(eksponencjalne)

Charakterystyka:

Impulsy o przedłużonym czasie narastania i
czasie opadania natężenia prądu.
1.Płaski, powolny wzrost natężenia do

określonej wartości maksymalnej (is)

2.Dwa razy szybszy spadek

Wskazania:

• Stymulacja mm odnerwionych (uszkodzenia

dolnego neuronu ruchowego (porażenia
wiotkie)

• Tzw. wybiórcze działanie impulsów

trójkątnych mm, zdrowe posiadają zdolność
akomodacji

Impulsy trapezowe

1. Płaski powolny wzrost natężenia do

określonej wartości maksymalnej
(is)

2. Po osiągnięciu swego maksimum,

utrzymuje się przez krótki czas na
poziomie

3. Spadek natężenia, jak w przypadku

impulsu trójkątnego

CZAS IMPULSU I JEGO ROLA

(timp)

•Czas timp i jego amplituda

decydują o działaniu i
skuteczności bodźca

•Ścisła korelacja między timp a

stopniem uszkodzenia
mięśnia czy neuronu:

Im cięższe uszkodzenie –

tym czas impulsu (timp)

jest dłuższy

• Długie impulsy o dużym natężeniu mimo,

skuteczności motorycznej powodują
powstawanie wrażeń bólowych:

• Elektrostymulację wykonuje się stosując

timp w przedziale: 1000 – 0,1 ms
W przypadku mm bez zaburzonego
przewodnictwa nerwowo-mięśniowego –
czas poniżej 1 ms

Długie czasy impulsu (timp)

wymagają mniejszego natężenia

prądu, a krótkie (timp) –

większego (amplituda)

CZAS PRZERWY (tp)

• Czas przerwy odgrywa dużą rolę, ponieważ jej

długość ma wpływ na powstawanie zmęczenia
m, jak i na jego wypoczynek:
(czas potrzebny na usunięcie produktów
wysiłkowej przemiany materii, oraz uzupełnienie
niedoborów tlenu i substratów energetycznych)

• Ścisła korelacja tp z timp:

stosując długie impulsy – przerwa co najmniej 2
razy dłuższa
Przy krótkich timp – przerwa – kilka,
kilkadziesiąt razy dłuższa od timp

METODYKA

ELEKTROSTYMULACJI

• Techniki elektrostymulacji:

Metoda jednobiegunowa

Elektroda czynna – katoda (-): ułożona w punkcie

motorycznym mięśnia (punkt bezpośredni) lub

w punkcie motorycznym nerwu (punkt pośredni)

Elektroda bierna – anoda (+): ułożona w okolicy

barku lub łopatki → przy zabiegach w obrębie kg.
→ na pośladku lub lędźwiach – przy zab. w

obrębie kd
→ na przeciwległym barku – stymulacja mm

twarzy
→ w max. oddaleniu od elektrody czynnej –

stymulacja mm T.

Zastosowanie:

→ do stymulacji z nieznacznie

zaburzonym przewodnictwem
nerwowo-mięśniowym (zanik
prosty) i małych mm (krótkie
mm ręki, mm twarzy)

→ do stymulacji mm znacznie

porażonych – wykorzystując
punkty motoryczne pośrednie
(nerwu)

Metoda dwubiegunowa:

Stymulacja za pomocą dwóch małych,

równej wielkości elektrod ułożonych

na skórze w miejscu przyczepów m.

(miejsce przejścia m- w ścięgno).

Katoda (-) ułożona dystalnie
Anoda (+) ułożona proksymalnie

Zastosowanie:

• Es mm odnerwionych
• Es dużych grup mięśniowych

(prostowniki zginacze)

• ryc73, 74

• ryc 77, 78

CZAS ZABIEGU

bo:- zaprzestanie skurczu – włączenie do

pracy
mm antagonistycznych.

• Es mm porażonych wiotko: 1-2 lub 3 serie

po 5-20 skurczów (liczenie skurczów i

stała obserwacja pacjenta).

• Mm nieznacznie uszkodzone oraz mm w

zaniku prostym (określony czas – ale – nie

powinien przekraczać 5 min).

• Jeśli 6-miesięczny okres es nie przynosi

rezultatu należy przerwać zabiegi.

Mięsień podczas es nie może

ulec zmęczeniu!

TABLICE Z PUNKTAMI

ELEKTROMOTORYCZNYMI

ELEKTROSTYMULACJA MM W PORAŻENIACH

SPASTYCZNYCH

• Porażenie spastyczne

(nadmierne, skurczowe-

najczęściej w zginaczach) – jako wynik

uszkodzenia CUN:
prowadzi to do zaburzenia równowagi w napięciu

między grupami mm agonistów i antagonistów.

• Wskazania: do es mm porażonych spastycznie:

Uszkodzenia OUN:

→ stan po udarze mózgu,
→ stan po urazach czaszki, (np. stłuczenie pnia

mózgu),

→ choroby CUN (SM, guzy mózgu),
→ MPDz.
→ po chirurgicznych interwencjach w obrębie

czaszki (np. tętniaki mózgu)

Zalety wynikające z es mm

spastycznych

→ zwiększenie siły, masy i

wytrzymałości

→ zmniejszenie bolesności ruchowej w

przykurczonych stawach

→ zapobieganie przykurczom i zrostom
→ zmniejszenie patologicznego

napięcia mm

→ usprawnienie pompy mięśniowej,

limfatycznej

→ pomoc w reedukacji i motywacja do

rehabilitacji

TERAPIA PORAŻEŃ

SPASTYCZNYCH

1. Metoda Hufschmidta
2. Tonoliza
Istota metod – polega na
stymulowaniu mm rozciągniętych
w chwili wyeliminowanego
napięcia mm spastycznych
(porażonych kurczowo).

Kolejność impulsów:

→ pierwszy – krótki impuls na mm

spastyczne w celu ich
rozluźnienia (CZAS OPÓŹNIENIA)

→ drugi – impuls podawany jest na

mm antagonistyczne w
momencie zniesionego napięcia
mm spastycznych (następuje on
po czasie opóźnienia)

→ w dalszej kolejności wytwarzana

jest przerwa między
pobudzeniami obu grup
mięśniowych.

Metoda Hufsmidta:

mm spastyczne i mm
antagonistyczne stymulowane
są pojedynczym, krótkim
impulsem

Tonoliza:

Na mm rozciągnięte podawana
jest seria (pakiet) impulsów o
obwiedni trójkąta, trapezowych
i sinusoidalnych, których czas
można dowolnie regulować.

METODYKA ES MM PORAŻONYCH

KURCZOWO

DOBÓR PARAMETRÓW ZABIEGOWYCH

PARAMETRY

METODA

HUFSCHMIDTA

TONOLIZA

Kształt impulsu

Impulsy prostokątne –
na mm spastyczne
i antagonistyczne

Impulsy ▲ lub ■ na
mm spastyczne
Pakiet (seria) impulsów
o obwiedni sinusoidy,
trapezu lub trójkąta na
mm antagonistyczne

Czas impulsu

0,2 – 0,5 ms na mm
spastyczne i
antagonistyczne

0,2 – 0,5 ms mm
spastyczne 100 – 1000
ms seria impulsów na
mm rozciągnięte

Czas opóźnienia

100 - 300 ms

Czas przerwy między
pobudzeniami obu
grup mm

dla kg → 1 s (1000 ms)
dla kd → 1,5 s (1500 ms)

Ułożenie elektrod

• Metoda es dwubiegunowa

• 2 niezależne obwody: 1-wszy na mm
spastyczne
• 2-gi na antagonistyczne
• zab. rozpoczynamy działając na mm stawów
proksymalnych, następnie dystalnych

TEMATY DO SAMODZIELNEGO

OPRACOWANIA

1. FES - ,,funkcjonalna es’’
2. es mm pozaszkieletowych

(mm gładkich)

3. Es p/bólowa
4. Zastosowanie prądów DD do

es

5. Elektrodiagnostyka

DZIĘKUJĘ

PAŃSTWU ZA

UWAGĘ