Aktualne problemy zdrowotne
ludności w Polsce i w Europie
Grzegorz Juszczyk
Zakład Zdrowia Publicznego
Akademia Medyczna w Warszawie
Wskaz
niki oceny stanu
zdrowia populacji
Struktura populacji
Czynniki społeczno-ekonomiczne
Wskaz
niki epidemiologiczne
Oczekiwana długość życia
Zapadalność i chorobowość wg. przyczyn
Umieralność
Umieralność wg. przyczyn
1
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Struktura populacji
Piramida wieku  obraz struktury wiekowej
populacji
Czynniki modyfikujÄ…ce  przyrost naturalny,
umieralność niemowląt, wskaz
niki
umieralności populacji dorosłej,
Współczynnik feminizacji
Struktura ludności wg płci i wieku w wybranych krajach
5,0 8,7 Francja 3,5 6,5 Węgry powyżej 75 r.ż. 3,1 6,2
Czechy
65-74 r.ż. 8,2 9,6 65-74 r.ż. 7,6 10,5
65-74 r.ż. 7,4 10,0
9,5 9,5 9,9 11,4
55-64 r.ż. 9,2 9,9
45-54 r.ż. 13,3 12,5 45-54 r.ż. 13,5 13,3
45-54 r.ż. 14,9 14,5
15,0 14,4
15,6 14,5
35-44 r.ż. 14,7 13,7
15,3
25-34 r.ż. 14,4 25-34 r.ż. 13,6 12,1
25-34 r.ż. 14,1 12,8
14,2 13,0 16,9 14,8
15-24 r.ż. 17,4 15,8
5-14 r.ż. 13,1 11,9 5-14 r.ż. 13,0 11,4
5-14 r.ż. 13,4 12,1
5,1 4,7 4,9 4,3
1-4 r.ż. 4,7 4,2
poniżej 1 r.ż 1,3 1,2
poniżej 1 r.ż 1,3 0,9
poniżej 1 r.ż 1,0 0,8
16, 12, 8,0 4,0 0,0 4,0 8,0 12, 16,
16, 12, 8,0 4,0 0,0 4,0 8,0 12, 16,
16, 12, 8,0 4,0 0,0 4,0 8,0 12, 16,
0 0 0 0
0 0 0 0
%
% 0 0 0 0
Mężczyz
ni Kobiety
%
Mężczyz
ni Kobiety Mężczyz
ni Kobiety
5,0 9,1 Wielka
2,5 4,9 Polska
3,9 9,1 Niemcy
Brytania
65-74 r.ż. 8,0 9,1
65-74 r.ż. 6,3 8,7
65-74 r.ż. 7,7 10,4
9,8 9,7
8,8 9,8
13,1 12,8
45-54 r.ż. 13,1 12,7
45-54 r.ż. 11,7 11,7
45-54 r.ż. 12,7 11,8
14,1 13,4
16,9 15,9
15,8 14,3
25-34 r.ż. 16,6 15,4
25-34 r.ż. 13,6 12,5
25-34 r.ż. 18,0 15,9
13,0 11,9
16,7 15,2 11,7 10,5
5-14 r.ż. 13,5 12,3
5-14 r.ż. 16,8 15,2 5-14 r.ż. 11,8 10,7
5,4 4,9
5,3 4,8 4,2 3,7
poniżej 1 r.ż 1,3 1,1
poniżej 1 r.ż 1,2 1,0 poniż ej 1 r.ż 1,0 0,9
16, 12, 8,0 4,0 0,0 4,0 8,0 12, 16,
16, 12, 8,0 4,0 0,0 4,0 8,0 12, 16, 16, 12, 8,0 4,0 0,0 4,0 8,0 12, 16,
0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
%
% %
Mężczyz
ni Kobiety Mężczyz
ni Kobiety Mężczyz
ni Kobiety
Copyright © by entrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
2
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Rozrodczość (dzietność) w wybranych krajach w latach 1980-1998.
2,36
Czechy
2,16
Francja
1,96
Węgry
Niemcy
1,76
Polska
1,56
Wlk.
Brytania
1,36
1,16
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998
lata
Copyright © by entrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Czynniki społeczno-ekonomiczne
Współczynnik urbanizacji  procent ludności
zamieszkujÄ…cej w miastach
Poziom wykształcenia
Poziom dochodów
Poziom bezrobocia
Główne czynniki ryzyka chorób przewlekłych
 szkodliwe zachowania zdrowotne
3
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
współcz ynnik na 1000 ludności
Ludność zamieszkująca miasta ( w procentach)
90,0
Czechy
85,0
Francja
80,0
Niemcy
75,0
Polska
70,0
Węgry
65,0 Wlk.
Brytania
60,0
1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998
Rok
Copyright © by entrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Poziom wykształcenia.
9
Czechy
8
Francja
7
Niemcy
6
5 Węgry
4
Polska
3
Szwecja
2
Wielka
Brytania
1
0
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
lata
Copyright © by entrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
4
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
%
współczynnik wyks ztałcenia
Wynagrodzenie w wybranych krajach w PPP (lata 1980-1999).
Czechy
29 000
Francja
24 000
Niemcy
19 000
Polska
14 000
Szwajcaria
9 000
Wlk.
Brytania
4 000
Rok
Copyright © by entrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Przeciętny tygodniowy dochód i standaryzowane
współczynniki umieralności
160
140
137
120
114
106
100
99
81
80
77
60
40
20
0
A

22.09 22.46 27.05 24.12 34.02 44.14
st. współczynnik umieralności
( Żródło: zaadaptowane z Occupational Mortality 1970 - 72, s. 151 ( mężczyz
ni 15-64 lat)
5
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
PPP
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Poziom bezrobocia (w procentach).
Czechy
Francja
20,00
Niemcy
Węgry
15,00
Polska
Hiszpania
10,00
Szwajcaria
5,00 Wlk.
Brytania
0,00
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998
lata
Copyright © by entrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
NADWAGA DOROSA
YCH (World Health Report 2002)
6
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Poziom bezroboc ia (w procentach).
Narkotyki
NARKOTYKI (World Health Report 2002)
Noworodki z niedowagÄ…
NOWORODKI Z NIEDOWAG
(World Health Report)
7
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Palenie Tytoniu
PALENIE TYTONIU (World Health Report 2002)
Spożycie Alkoholu
SPOŻYCIE ALKOHOLU (World Health Report 2002)
8
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Palenie papierosów
Wskaz
niki epidemiologiczne
Oczekiwana długość życia
Zapadalność i chorobowość wg. przyczyn
Umieralność
Umieralność wg. przyczyn
9
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Wskaz
niki epidemiologiczne -
definicje
Współczynnik umieralności
Liczba zgonów w określonym przedziale czasu x k
Przeciętna liczba osób w populacji w określonym przedziale czasu
Współczynnik zapadalności
Liczba nowych zachorowań w określonym przedziale czasu x k
Przeciętna liczba osób w populacji w określonym przedziale czasu
Wskaz
niki epidemiologiczne 
definicje  c.d.
Współczynnik chorobowości (zapadalność x czas trwania choroby)
Liczba osób chorujących na daną chorobę w danym przedziale czasu x k
Liczba osób w populacji objętej ryzykiem w określonym przedzialeczasu
Współczynnik śmiertelności
Liczba zgonów z powodu choroby w określonym przedziale czasu x k
Liczba zdiagnozowanych przypadków tej choroby w tym samym przedziale czasu
10
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Wskaz
niki epidemiologiczne 
definicje  c.d.
Umieralność niemowląt
Liczba zgonów w ciągu pierwszego roku życia w danym przedziale czasu x k
Liczba żywych urodzeń w tym samym przedziale czasu
Umieralność noworodków
Liczba zgonów w ciągu pierwszego miesiąca życia w danym przedziale czasu x k
Liczba żywych urodzeń w tym samym przedziale czasu
Oczekiwana długość życia noworodka w wybranych krajach w latach 1980-1996.
Czechy
78
Francja
76
Węgry
74
Polska
72
Rosja
70
Szwecja
Wlk.
68
Brytania
66
64
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996
lata
Copyright © by entrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
11
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
duługość życia w latach
Umieralność ogólna- współczynnik na 100 tys.
Czechy
1230
Francja
1130
Niemcy
1030
Węgry
930
Polska
830
Wielka
Brytania
730
630
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998
lata
Copyright © by entrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Umieralność niemowląt w latach 1980-1999 - współczynnik na 1000 żywych urodzeń
24,0
Austria
Czechy
21,0
Niemcy
Francja
18,0
Węgry
15,0 Polska
Szwecja
12,0
Wielka
Brytania
9,0
6,0
3,0
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
lata
Copyright © by entrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
12
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
współczynnik na 100 tys.
współczynnik na 1000 żywych urodzeń
Umieralność okołoporodowa - współczynnik na 1000 urodzeń
24,0
Czechy
22,0
Francja
20,0
18,0 Niemcy
16,0
Węgry
14,0
Polska
12,0
10,0 Wlk.
Brytania
8,0
6,0
4,0
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998
Lata
Copyright © by entrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Przyczyny zgonów w wybranych krajach w 1996 roku
100%
22,60% 21,80% 29,50% 22,20% 23,70%
33,50%
90%
4,40%
80% 4,40%
7,10% 4,50%
3,00%
70% 5,40%
20,70% 24,90% 22,20%
24,80% 22,90%
60% 19,40%
50%
%
40%
30%
48,20% 50,40% 42,60% 48,90%
51,20% 41,70%
20%
10%
0%
Niemcy Polska Wielka Brytania Grecja Portugalia Szwecja
państwa
Choroby układu krążenia Nowotwory Zewnętrzne przyczyny urazów i zatruć Inne
Copyright © by entrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
13
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
współczynnik na 1000 urodze ń
Zmiana schematu umieralności
1900 1990
Zapalenie płuc / grypa Choroby serca
(influenca)
Rak
Gruz
lica
Udar
Choroby serca
Przewlekłe choroby płuc
Udar
Urazy / Wypadki
Choroby biegunkowe
Zapalenie płuc / grypa
Zapalenie nerek (influenca)
Rak Cukrzyca
Wypadki HIV/AIDS
Błonica Samobójstwa
Samobójstwa na 100 000 osób w wybranych krajach w latach 1988-1996
40,0
35,0
30,0
25,0
20,0
15,0
10,0
5,0
1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996
lata
Francja Niemcy Węgry Polska Hiszpania Szwecja Wielka Brytania
Copyright © by entrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
14
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Samobójstwa na 100 000 mężczyzn w wybranych krajach w latach 1988-1996
Francja
60,0
Niemcy
50,0
Węgry
40,0
Polska
Hiszpania
30,0
Szwecja
20,0
Wielka
Brytania
10,0
1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996
lata
Copyright © by entrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Samobójstwa na 100 000 kobiet w wybranych krajach w latach 1988-1996
Francja
22,0
Niemcy
17,0
Węgry
Polska
12,0
Hiszpani
a
7,0
Szwecja
Wielka
Brytania
2,0
1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996
lata
Copyright © by entrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
15
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
liczba sam. mężczyzn na 100 000 os.
Zgony z powodu urazów i zatruć w
latach 1990-2000
Liczba zgonów
Lata Ogółem % wszystkich zgonów
na 100 tys. ludności
1990 29817 7,7 78,2
1991 31501 7,8 82,4
1992 30020 7,6 78,3
1993 28066 7,2 73,0
1994 29056 7,5 75,4
1995 28768 7,5 74,6
1996 27222 7,1 70,5
1997 25973 6,8 67,2
1998 25119 6,7 65,0
1999 27348 7,2 70,8
2000 25763 7,0 66,7
y
ródło: Biuletyn Statystyczny COiEOZ. Warszawa, wyd. 1992 1999.
Rocznik Demograficzny2002. GUS, Warszawa 2002.
Austria
Struktura
Węgry
14,6%
15,5%
44,4% hospitalizacji 49,7%
11,1%
8,0%
według
przyczyn w
roku 1996
7,0%
9,9%
8,9%
2,4% 11,6%
8,2%
7,0%
1,7%
Czechy
LEGENDA:
Polska
16,1%
15,7%
43,1%
45,4%
9,5%
Ch. układu
8,5%
krążenia
Nowotwory
Ch. układu 9,7%
8,4%
oddechowego
11,3%
10,0%
2,6%
9,0%
2,5% 8,2%
Ch. układu
Ch. układu
Szwecja Niemcy
trawiennego
trawiennego
13,9%
16,8% 52,2%
46,0%
Urazy i zatrucia
9,5%
10,1%
Ch. zakaz
ne i
pasożytnicze
5,7%
7,0%
Pozostałe
Pozostałe 8,1%
7,6%
9,0%
1,6%
2,6% 9,9%
Copyright © by entrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
16
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Nowotwory złośliwe - współczynnik na 100 tys. ludności
580
Austria
530
Bułgaria
480
Czechy
430
Węgry
380
WÅ‚ochy
330
Polska
280
Szwecja
230
Wielka
Brytania
180
1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998
lata
Copyright © by entrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Nowotwory złośliwe w Polsce
1963-1999 Mężczyz
ni
ZAPADALNOŚĆ ZGONY
1963 1999
1999
1. Żołądek 1. Płuco
1. PÅ‚uco
2. Płuco 2. Gruczoł krokowy
2. Żołądek
3. Warga 3. Żołądek
3. Gruczoł krokowy
4. Krtań 4. Pęcherz moczowy
4. Jelito grube
5. Pęcherz moczowy 5. Jelito grube
5. Pęcherz moczowy
6. Gruczoł krokowy 6. Krtań
6. Trzustka
7. Przełyk 7. Nerka
7. Krtań
8. Jelito grube 8. Odbytnica
8. Nerka
9. Odbytnica 9. Trzustka
9. Mózg
10. Trzustka 10. Mózg
10. Przełyk
11. Nerka
y
ródło:Inst. Onkologii, Warszawa
17
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
współczynnik
Nowotwory złośliwe w Polsce
1963-1999 Kobiety
ZAPADALNOŚĆ ZGONY
1999 1999
1963
1. Sutek 1. Sutek
1. Szyjka macicy
2. Szyjka macicy 2. PÅ‚uco
2. Sutek
3. PÅ‚uco 3. Jelito grube
4. Jajnik 4. Jajnik
3. Żołądek
5. Trzon macicy 5. Szyjka macicy
4. Jajnik
6. Jelito grube 6. Żołądek
5. Trzon macicy
7. Żołądek 7. Trzustka
6. Jelito grube 8. Mózg 8. Mózg
9. Odbytnica 9. Pęcherzyk żół.
7. Odbytnica
10. Nerka 10. WÄ…troba
8. PÅ‚uco
y
ródło:Inst. Onkologii, Warszawa
Zapadalność na WZW B - współczynnik na 100 tys.
Austria
50
45
Bułgaria
40
Czechy
35
Niemcy
30
Polska
25
Rumunia
20
Szwecja
15
10
Szwajcaria
5
Europa
0
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998
lata
Copyright © by entrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
18
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
w spółczynnik
Zapadalność na gruz
licę - współczynnik na 100 tys. Ludności
85
Czechy
75
Francja
65
Węgry
55
WÅ‚ochy
45
35 Polska
25
Szwecja
15
Wielka
Brytania
5
lata
Copyright © by entrumSystemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Tabela 1
Przeciętne roczne tempo (w %) spadku współczynników zgonów w wieku 25-64 lata z
powodu wybranych przyczyn w UE i w Polsce i okres czasu potrzebny do osiągnięcia w
Polsce obecnego poziomu umieralności w UE
Unia Europejska POLSKA
Przyczyna
" 1991-1998 " 1991-2000 Lata do UE teraz
zgonu
Ch. układu
krążenia 3.42% 4.67% 17 lat
Nowotwory
złośliwe 1.47% 1.11% 29 lat
Rak płuc 
mężczyz
ni 2.23% 2.56% 23 lata
Rak szyjki
macicy 2.68% 2.45% 55 lat
Przyczyny
zewnętrzne 2.31% 3.07% 22 lata
19
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
współczynnik na 100 tys. ludności
4
5
6
7
8
9
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0
1
2
3
4
5
6
7
7
7
7
7
7
7
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1