ZABURZENIA MIESI
CZKOWANIA  KLINIKA I DIAGNOSTYKA
Regulacja wydzielania GnRH
GnRH:
" Podstawowy regulator syntezy i wydzielania gonadotropin
" Dekapaptyd, identyczna budowa u wszystkich ssaków
" Locus genu na 8 chromosomie
" GAP - prohormon 56 aminokwasów
" Wydzielanie sterowane mechanizmem pulsacyjnym
W okolicy przedwzrokowej, pobudza serotonina, a hamuje CRF. W okolicy podstawno-przysrodkowej
pobudzajÄ… neurony alfa-adrenergiczne, a hamujÄ… dopaminergiczne.
W kontroli uczestniczÄ…:
GABA, endorfiny, neuropeptyd Y, sprzężenie ze steroidami jajnikowymi, insulina,
lektyna, wazopresyna, PRL
Część gruczołowa przysadki, 70% powierzchni, kom. kwaso- i zasadochłonne. Część nerwowa
magazynuje i uwalnia oksytocynÄ™ i wazopresynÄ™.
LH działa na komórki tkalne, FSH działa na komórki ziarniste.
Neurotransmitery Opioidy
GnRH PODWZGÓRZE
Steroidy
FSH
PRZYSADKA
LH
STEROIDY
GONADY
BIAA
KA
1
GONADOTROPINY
" glikoproteiny mc. 30 kDa
" zbudowane z 2 podjednostek: alfa i beta
" wydzielanie: stałe, cykliczne, pulsacyjne
" regulacja wydzielania
o dodatnie lub ujemne sprzężenie zwrotne
o inhibiny i aktywiny jajnikowe
o prolaktyna
" Przed pokwitaniem wydzielanie na poziomie 0,8 i 0,6 IU/l
" W okresie rozrodczym zależy od fazy cyklu
" proporcje między LH i FSH ok. 1
o Proporcja zależy od fazy cyklu I faza <1, II faza>1
" Po menopauzie i w pierwotnej niedoczynności jajników LH>25 i FSH>40 IU/l
PROLAKTYNA
" 198 aa jednołańcuchowy hormon peptydowy
o Mała PRL 22kD
o Duża PRL 40-50 kD
o Bardzo duża PRL > 60 kD
" Prolaktyna blokuje jajniki!
" Pulsacyjne wydzielanie
" Regulacja wydzielania: dopamina (prolaktostatyna) i jej receptor D-2
" Normy 5-25 µg/l (ng/ml)
o Podwyższone: gruczolaki i mikrogruczolaki przysadki (widać w TK),
hiperprolaktynemia czynnościowa, niektóre bodz
ce fizjologiczne, leki
" Gdy PRL>100  kobieta przestaje miesiączkować (laktacja)
" Przeliczanie jednostek: µg/l × 20 = mU/l
CYFERKI :&
" 7 mln pęcherzyków  płód
" 2 mln pęcherzyków  noworodek
" 300 tys. pęcherzyków  w okresie pokwitania
" pęcherzyk jajnikowy przed owulacją - 2,2 cm
" kom. ziarniste  wydzielajÄ… estrogeny
" kom. tkalne  czasem wydzielajÄ… androgeny
" kom. osłonkowe  progesteron
45-65 dzień ciąży  okienko, kosmówka nie wydziela jeszcze progesteronu, a ciałko żółte jajnika już
zaprzestało, wtedy może dojść do poronienia
I faza cyklu
2
 Wzrost pod wpływem estrogenu (proszek do pieczenia) błony śluzowej (ciasto)
Jeśli błona śluzowa za dużo wzrośnie to może być rak.
II faza  sekrecyjna (ciasto z bakaliami :D)
Progesteron hamuje wzrost błony śluzowej.
Jeśli pacjentka ma obfite miesiączki (bo ma zbyt duży wzrost błony śluzowej) i endometrium długo się
złuszcza to od 14 dnia podajemy progesteron.
Eumenorrhea  miesiÄ…czka o czasie, po 28 dniach
Oligomenorrhea  rzadkie miesiączkowanie, cykl co najmniej 40 dni, najczęściej zaburzenie
sterydogenezy, jajnik produkuje za dużo androgenów np. zespół policystycznych jajników lub
nadczynność kory nadnerczy
" androgeny  pochodzenie
o jajnik  testosteron, androstendion
o nadnercza  dehydroepiandrosteron, 17-hydroksyprogesteron
Trzeba określić z
ródło nadmiaru androgenów: jajnik czy nadnercza?
W przypadku zespołu policystycznych jajników:
" Jajnik powiększony z wianuszkiem pęcherzyków jajnikowych, echo ujemnych,
wielkości do 1 cm, ale nie ma pęcherzyka Graffa. Dodatkowo LH/FSH>2  potwierdza
rozpoznanie.
" Zalecane są więc przy podejrzeniu: USG, badania laboratoryjne FSH i LH a także 4
hormony androgenowe.
Laparoskopowa elektrokaederyzacja (?) - nakłuwa się w 6 m-cach jajnik i wywołuje owulację
HORMONY
3
17-beta-estradiol  wzrost po krwawieniu miesięcznym, odpowiada za rozwój śluzówki endometrium
do owulacji, odpowiada za rozrost komórek gruczołowych i naczyń endometrium.
Wzrost progesteronu hamuje mitotyczne działanie estrogenu.
Brak progesteronu: zjawisko przerostu endometrium poprzez brak hamowania działania 17-beta-
estradiolu.
Pierwsza cecha niewydolności jajnika: spadek stężenia progesteronu, rozrosty i polipy endometrium,
stan przedrakowy.
4
Synteza androgenów
Za mało aromatazy, za dużo testosteronu!
17-beta-estradiol  receptory to białka cytoplazmatyczne połączone z białkami opiekuńczymi, które
zasłaniają miejsce wiążące.
ESTRADIOL
Faza przedmiesiÄ…czkowa 300-800 pmol/l
Faza pomiesiÄ…czkowa 100-400 pmol/l
Biologiczne działanie estrogenów
" Kształtowanie II i III rzędowych cech płciowych
" Zmiany wzrostowe w endometrium
" Wzrost masy mięśniówki macicy
" Pobudzenie wydzielania śluzu przez nabłonek szyjki macicy
" Wywołanie wzrostu indeksu dojrzewania i indeksu złuszczania nabłonka pochwy
" Działanie na sutek
5
" Utrzymywanie gęstości kośćca
" Neuroprotekcja
" Czynnik wystÄ…pienia raka endometrium i raka jelita grubego
" Spadek ciśnienia śródgałkowego
" Działanie kardioprotekcyjne
" Przeciwdziała starzeniu się skóry
" Odpowiada za wzrost produkcji białek wątrobowych
" Oszczędzanie naczyń wieńcowych
PROGESTERON
Faza pomiesiÄ…czkowa 5-20 µg/l. Badanie pojedyncze w poÅ‚owie 2 fazy. Badanie 3 razy w 3 kolejnych
dniach.
Faza przedmiesiÄ…czkowa 15-50 µg/l
" Przemiana wydzielnicza, przygotowanie do przyjęcia zarodka
" Indukuje przekrwienie, rozpulchnienie i relaksacjÄ™ endometrium
" Wzrost czynności wydzielniczej endometrium
ANDROGENY
Testosteron>1,2 ng/ml
Androstendion>3,5 ng/ml
DHEAS> 3,8 mg/l
17-OH-progesteron (90% jajniki, 10% nadnercza)
" F. Folikularna 0,1-1,1 ng/ml
" F. Lutealna 1,0-5,2 ng/ml
ZABURZENIA MIESI
CZKOWANIA
" Z krwawieniami
o Czynnościowe - każdy rodzaj krwawienia, którego przyczyną jest zaburzenie
czynności układu podwzgórze-przysadka-jajnik, najczęściej występuje w okresie
dojrzewania i przekwitania. Podstawowym leczeniem jest leczenie hormonalne.
Leki zwiększające krzepliwość, ale ze sterydami (estrogenami) ostrożnie bo powodują
zamknięcie nasad kości długich niski wzrost
o Organiczne:
trzon macicy  mięśniaki, polipy, rozrost, rak, powikłania wczesnej ciąży,
wkładki wewnątrzmaciczne
szyjka macicy  nowotwory, endometrioza
6
 pochwa  zmiany nowotworowe, ciała obce, zaniki, zapalenia, uraz, infekcje,
kłykciny
srom  uraz, zapalenie, zmiany nowotworowe, kłykciny, dystrofie
jajniki
drogi moczowe  zmiany w obrębie cewki moczowej, krwiomocz, polipy,
uchyłki
" Bez krwawień
Przyczynę każdego krwawienia występującego poza terminem prawidłowej miesiączki musimy
wyjaśnić.
Przyczyny zaburzeń miesiączkowania:
" Endokrynopatie
" Choroby metaboliczne (w tym anoreksja)
" Choroby krwi
" Choroby wÄ…troby
" Choroby nerek
" Otyłość (dużo androstendionu)
" Niedobory żywieniowe i witaminowe
" Choroby jatrogenne
Symptomatologia miesiÄ…czek:
" Eumenorrhea  24-32 dni, miesiÄ…czka trwajÄ…ca 3-5 dni, fizjologiczna utrata 40-60 ml krwi
" Amenorrhea prymaria  brak miesiączki po 16 r.ż.
" Amenorrhea secundaria  brak miesiączki dłużej niż 6 m-cy
" Polimenorrhea  częste miesiączki, co 21-24 dni
" Oligomenorrhea  miesiączka rzadziej niż 32 dni
" Hypermenorrhea  obfite, długie miesiączki (5-7 dni)
" Hypomenorrhea  krótkie, skąpe miesiączki (1-2 dni)
" Metromenorrhea  nieregularne, obfite krwawienia
" Dysmenorrhea  bolesne miesiÄ…czki
DIAGNOSTYKA
" Laboratoryjna
" Obrazowa
o USG dopochwowe  wielkość macicy, endometrium, obecność polipów i guzów
" Ślepe łyżeczkowanie jamy macicy
" Ukierunkowane pobranie wycinka do badań histopatologicznych
o Histeroskopia  kamera do jamy macicy, szukamy zmian w błonie śluzowej macicy,
pobieramy materiał do badania
o laparoskopia
7