Nauka Administracji
Dr Artur Grzesik
Katedra Przedsiębiorczości, Zarządzania i Ekoinnowacyjnności
Politechniki Rzeszowskiej
Pojęcie nauki o administracji
" Nauka Administracji ujmowana jest bardzo różnie.
" Raz jako nauka o  związku zjawisk zachodzących w
procesie administrowania ,
" Innym razem jako  organizacja i funkcjonowanie i
zarządzanie administracji paostwowej ,
" Przyjmuje również definicję nauki społecznej,
opierającej się na metodach empirycznych, której
przedmiot stanowi wszechstronna wiedza o
istniejącej w danym ustroju administracji publicznej
Istota przedmiotu
" środowiskiem, w którym działa administracja oraz
wzajemne związki, jakie zachodzą między tymi
dwoma elementami
" sprawami struktur organów administracyjnych i
wzajemnego powiązania aparatu administracyjnego
" problemem kadr w administracji
" funkcjonowaniem aparatu administracyjnego
" problematyką kontroli funkcjonowania administracji
" sprawami techniki w administracji
Pojęcie nauki
" NAUKA jest terminem trudnym do zdefiniowania, ponieważ
ludzie często mylą to, czym jest nauka, z jej metodologią.
" Chociaż sama nauka nie ma własnego przedmiotu
badawczego, to nie każde badanie jakiegoś zjawiska
traktujemy jako naukę
" NAUKA jest szczególnego rodzaju wiedzą zobiektywizowaną
w postaci określonych wytworów, a także szczególnego
rodzaju działalnością zbiorową ludzi, mniej lub bardziej
zinstytucjonalizowaną
" METODOLOGIA to system jasno określonych reguł i
procedur, do których odwołują się badania będące
podstawą ewaluacji wiedzy. System ten jest zmienny  ciągle
ulepszany
Normy naukowości
" 1. Intersubiektywna komunikowalnośd
" 2. Systematyzacja wiedzy naukowej. Pojęcie teorii
" 3. Fakt naukowy
" 4. Intersubiektywna uzasadnialnośd twierdzeo
naukowych
" 5. Ogólnośd
" 6. Metodycznośd
" 7. Specyficznośd i ścisłośd
" 8. Oszczędnośd i prostota
" 9. Abstrakcyjnośd
" 10. Uniwersalnośd
" 11. Pewnośd poznania naukowego
" 12. Warunkowy charakter twierdzeo naukowych
" 13. Bogactwo informacyjne, użytecznośd praktyczna
Początki nauki administracji
Charakterystyczną cechą początków nauki
administracji jest bogatośd i różnorodnośd jej
z
ródeł w Europie Zachodniej i Ameryce
Północnej.
W Europie początki nauki wiążą się z pewnymi
kierunkami naukowego poznania paostwa i
jego administracji w epoce oświecenia, a
zwłaszcza w XVIII wieku i w pierwszej połowie
XIX w
Początki nauki administracji-
ważniejsze prace
" francuskich teoretyków myśli administracyjnej, którzy
zajmowali się administracją publiczną w ramach
jednolitej nauki o paostwie (A. F. Viviev  Etudes
administratives 1845)
" polskich reformatorów II połowy XVIII wieku oraz
praktyków takich jak Staszic
" kameralistów i policystów, działających głównie w
Niemczech, którzy wskazywali, jak należy urządzid
administrację paostwa, a także omawiali
poszczególne działy poszczególnych gałęzi
administracji (np. policji). Jednakże nie stworzyli oni
usystematyzowanej całości na ten temat
Początki nauki administracji-
ważniejsze prace_1
" Lorenza von Steina, profesor Wiedeoskiego
uniwersytetu, uważanego za twórcę nauki
administracji  Die Verwaltungslehre (1865-
1868). Uważał, on że naukę administracji należy
wyprowadzid z  wyższej koncepcji paostwa ,
zgodnie z którą administracja obejmuje całą
działalnośd paostwa z wyjątkiem ustawodawstwa.
Nauka administracji miała przedstawid to, co jest
wspólne dla wszystkich działów administracji.
Niestety Lorenz nie stworzył żadnej metody
badawczej.
Ważniejsze prace_2
francuskich, polskich i niemieckich
prawników-administratywistów, którym
nauka administracji miała dostarczyd
informacji o rzeczywistości,
stanowiących podstawę do uzasadnienia
dogmatycznego systemu prawa
administracyjnego (Duguit, A.Okolski,
Mayer)
Ważniejsze prace_3
Autorów niemieckich z początku XX wieku, którzy
podejmowali pierwsze próby sformułowania
teoretycznych podstaw nauki administracji.
Proces ten rozpoczął J. Jastrow w pracy na temat
polityki socjalnej i nauki o administracji, uzasadniając
potrzebę wyodrębnienia nauki administracji od nauki
prawa administracyjnego. Według jego poglądów
przedmiotem nauki administracji są 2 problemy: jak się
administruje i jak należy administrowad.
Natomiast Stier-Somlo wprowadził podział wiedzy
administracyjnej oraz politykę administracyjną. Nauka
administracji według tej koncepcji miała opisywad,
analizowad i systematyzowad rzeczywistośd
administracyjną.
Ważniejsze prace_4
Niemieckiego uczonego M. Webera, żyjącego na przełomie
XIX i XX wieku, twórcy modelu organizacji biurokratycznej
Francuskiego inżyniera H. Fayola, jednego z twórców
naukowych podstaw organizacji pracy i zarządzania. Fayol
zajmował się przede wszystkim zarządzaniem
przedsiębiorstw, lecz na tej podstawie wyprowadził zasady
bardziej ogólne, odnoszące się również do administracji
paostwowej. To on jest uznawany za twórcę nauki
administracji traktowanej jako nauka społeczna, która ma
za zadanie rządzid się prawami podobnymi do praw
przyrodniczych. Fayol wyodrębnił, także w organizacji
przemysłowej, funkcje administracyjną, która ma 5 stadiów:
przewidywanie, organizowanie, rozkazywanie,
koordynowanie i kontrolę.
Podział ten znalazł zastosowanie w badaniach nad
administracją publiczną
y
ródła nauki administracji w USA
W Stanach Zjednoczonych nauka administracji
związana była w dużej części z nauką o zarządzaniu i
sprowadzała się głównie do problemów naukowej
organizacji pracy w różnych jednostkach
organizacyjnych.
Powstała ona z zarządzania prywatnymi
przedsiębiorstwami.
Za głównego twórcę tej nauki uważa się F. Taylora,
który po obserwacjach procesów produkcyjnych
sformułował zasady racjonalnej organizacji pracy,
które zostały po części przeniesione na grunt
administracji publicznej.
Zadanie nauki administracji wg
Taylora
Głównym zadaniem wg. Taylora jest potrzeba
tworzenia właściwych warunków
organizacyjnych i technicznych pracy w celu
podniesienia efektywności, doboru
odpowiednich ludzi do wykonywania
określonych prac.
y
ródła nauki administracji w USA_1
Inaczej  w stosunku do Taylora - myśleli tacy myśliciele jak
W. Wilson, F. J. Goodnowa, L. D. White i W. F. Willoughby
w ramach politologicznej koncepcji nauki administracji, w
której przyjmowano rozróżnienie polityki i administracji,
ograniczając zadania administracji do realizacji polityki i
prawa publicznego.
Celem naukowego poznania administracji było ustalenie
uniwersalnych zasad administracji politycznie neutralnej i
profesjonalnej.
Ważne znaczenie dla poznania administracji miał kierunek,
tak zwanych stosunków międzyludzkich (human relation).
Jednakże badaniami w tym zakresie zajmowały się
prywatne organizacje pozarządowe
Połączenie koncepcji Taylora i Fayola
Na przełomie lat 30-40 dokonano w Stanach
Zjednoczonych próby połączenia osiągnięd Taylora i
Fayola, co doprowadziło do opracowania
naukowych zasad administracji (L. Gulik, L. Urwick).
W oparciu o założenia Gulicka została stworzona
jednolita koncepcja nauki administracji.
y
ródła nauki administracji w USA_2
Na gruncie Amerykaoskim zrodził się również
behawiorystyczny kierunek naukowego
poznania administracji, reprezentowany przez
M.A. Simona ( Działania administracji 1976).
Podstawowym założeniem metodologicznym
zawartym w tej książce było szerokie ujęcie
działania organizacyjnego przez pryzmat
procesów podejmowania decyzji w organizacji.
Simon uważał, że procesy decyzyjne mają
charakter wielopłaszczyznowy i są
interdyscyplinarne
Lata 50-60
Na przełomie lat 50-60 koncepcja samoistnej
nauki administracji jako dyscypliny kompleksowej,
związane jest z charakterystycznymi cechami
administracji publicznej tego okresu.
W głównej mierze chodzi tu o narastające
komplikowanie organizacji i funkcjonowania
administracji, związane z rozwojem jej funkcji i
zadao, zmianami metod i form ich realizacji.
Nauka administracji jako nauka samoistna
" Koncepcja samoistnej nauki administracji jako działu
kompleksowego zrodziła się we Francji.
" Jej założeniem jest badanie administracji publicznej z
różnych punktów widzenia.
" Kompleksowośd nauki administracji jako dyscypliny
samoistnej oznacza więc, że łączy ona w sobie elementy
różnych tradycji, działów naukowych. Jest więc nauką o
charakterze interdyscyplinarnym.
" Za twórcę tej koncepcji uznawany jest G. Langrod,
dający jej wyraz w artykule  Nauka administracji czy
nauki administracyjne (1957) oraz w rozdziale  Nauka
administracji i jej miejsce wśród nauk sąsiednich
zamieszczonym w pracy zbiorowej:  Traite de Science
Administrative (1966-1967).
Koncepcja Langroda
Według Langroda nauka administracji jest dyscypliną
zajmującą się badaniem kompleksowych faktów
administracyjnych z punktu widzenia prawnego,
politologicznego, socjologicznego itp.
Nie określił on jednak bliżej granic przedmiotowych.
Wyżej wymieniona praca stanowi jedno z
najważniejszych wydarzeo we Francji z zakresu nauk
administracyjnych. Przyjmuje ona koncepcję nauk
administracji jako dziedziny samoistnej o
nieprawniczym charakterze, opartej na
interdyscyplinarnym wkładzie różnych gałęzi
społecznych takich jak: prawo, socjologia, psychologia,
politologia, historia myśli administracyjnej.
Rozwój nauki administracji we Francji
Na szczególną uwagę zasługuje 2 tomowe dzieło
J. Chevaliera i D. Loschaka  Science
Administrative (1978).
Autorzy przedstawili syntezę dorobku nauki
administracji we Francji i innych krajach.
Opowiadali się jednoznacznie za koncepcją nauki
administracji jako autonomicznej dyscypliny
nauk społecznych, nie regulując jednak
możliwości uprawiania innych nauk
administracyjnych.
Koncepcja niemiecka
" Na podstawie doktryny niemieckiej przyjmuje się
koncepcję nauki administracji jako samodzielnej
dyscypliny mającej łączyd dorobek różnych nauk
administracyjnych dotyczących tego samego
przedmiotu badao jakim jest administracja
publiczna. Stanowisko takie reprezentuje między
innymi W. Thieme, który opiera koncepcję
administracji publicznej jako dyscypliny naukowej
na cechach jej przedmiotu i metodach
badawczych. Przedmiotem administracji jest
administracja publiczna w ujęciu zarówno
materialnym jak i funkcjonalnym.
Nauka administracji wg Thieme
Thieme przez naukę administracji rozumie,
wszystkie gałęzie nauk administracyjnych z
wyjątkiem prawa administracyjnego. Jego
zdaniem nauka administracji należy do nauk
społecznych, jest przy tym empiryczną
dyscypliną tych nauk. Natomiast z ujęcia
funkcjonalnego wynika, że jest ona nauką o
działaniach i podejmowaniu decyzji. Jako gałąz

nauk społecznych posługuje się ich różnymi
metodami badawczymi
Rozwój nauki administracji w USA
Koncepcję nauki administracji jako dyscypliny
kompleksowej, przyjmują w nauce amerykaoskiej
Bernestien i O Hary.
Opracowanie należące do jej klasycznego
dorobku tworzone były przez przedstawicieli
różnych dyscyplin. Co dało rezultat, że na jej
współczesny obraz składa się dorobek wielu
nauk: zarządzanie, ekonomia, socjologia, nauki
polityczne
Koncepcja Longchampa
" Teoretyczną koncepcje nauk administracji przedstawił F.
Longchamp w pracy  Założenia nauki administracji . Jego
sposób pojmowania nauki administracji wyglądał następująco:
a) nauka administracji należy do nauk społecznych, zajmuje się
bowiem zjawiskami administracyjnymi, które nalezą do grupy
zjawisk społecznych i układami, które obejmują te zjawiska.
Zatem w tym rozumowaniu nauka administracji to nauka
zajmująca się administracją publiczna w jej szerokim
otoczeniu.
b) nauka administracji ma charakter badawczy, jest nauką
wartościującą, opiera się na oglądzie i wyraża w twierdzeniach
spostrzegawczych i sprawdzalnych do rzeczywistości.
Reasumując, nauka administracji ma badad wszelkie
uwarunkowania rzeczywistości administracyjnej ale nie może
ich wartościowad. Efektem takich badao jest obiektywny
obraz rzeczywistości administracji
Koncepcja Leooskiego
" Głównym przedstawicielem koncepcji kompleksowej nauki
administracji w Polsce jest Z. Leooski. Uważa on, że nauka
administracji powinna badad administrację z różnych punktów
widzenia. Jest tam miejsce na spojrzenie prakseologiczne,
socjologiczne jak i inne. Instytucje administracyjne powinny
byd badane przez pryzmat urządzeo ustroju politycznego jak i
ekonomicznego, czyli pod kątem tego, w jakim zakresie prawo
i inne normy wyznaczają rzeczywiście działanie administracji,
jakie inne czynniki nadają kształt administracji w danej epoce i
ustroju, w jakim zakresie można w administracji wykorzystad
postęp techniczny. Nauka administracji powinna integrowad i
porządkowad wyniki badao.
" Według Leooskiego prowadzenie badao w ramach różnych
dyscyplin powoduje rozproszenie wysiłków badawczych i nie
pozwala na uchwycenie całości o współczesnej administracji.