Me od
o a
d
a We
W b
e Q
b
u
Q e
u s
e t
s
Interesującą metodę wykorzystującą Internet jako narzędzie wspomagające tradycyjny proces
nauczania zaproponowali naukowcy z San Diego University: Tom March i Bernie Dodge. Pojęcie
WebQuestu zostało wprowadzone w połowie lat dziewięćdziesiątych przez B. Dodge’a dla określenia
angażującego uczniów działania nastawionego na dociekanie, badanie, w którym wykorzystywane są
narzędzia internetowe i gdzie większość lub wszystkie wykorzystywane informacje pochodzą z Internetu.
Metoda ta, oparta na teorii konstruktywizmu, uczy nie tylko ukierunkowanego poszukiwania informacji,
ale również ich przetwarzania, pozwala na doskonalenie umiejętności rozwiązywania problemów,
krytycznego i twórczego myślenia, współpracy w zespole. Wspomaga proces myślowy ucznia na
poziomie analizy, syntezy i ewaluacji. WebQuest ma na celu rozwinięcie u uczniów umiejętności
myślenia problemowego, a u nauczycieli promowanie nauczania metodą rozwiązywania problemów.
Z reguły WebQuest jest ćwiczeniem grupowym (uczy, więc pracy w zespole), ale może być także
realizowany jako zadanie indywidualne. Poprzez opracowywanie ciekawych scenariuszy i przypisywanie
członkom zespołów określonych ról pełni rolę motywującą - pobudza zainteresowanie uczniów danym
zagadnieniem. WebQuest może być zaprojektowany dla jednej dyscypliny, ale może być także
projektem interdyscyplinarnym. Czas realizacji zadania zbudowanego w oparciu o tę metodę waha się
od jednej godziny lekcyjnej, do ćwiczeń, których realizacja trwa około miesiąca. Niezależnie od tego, z
jakim WebQuestem (długo-, czy krótkoterminowym), mamy do czynienia, ma on na celu jak najlepsze
wykorzystanie czasu ucznia poprzez promowanie celowej i zorganizowanej pracy z Internetem. Zadanie
zbudowane w oparciu o metodę WebQuest powinno składać się z następujących części:
Wprowadzenie - jego celem jest wprowadzenie uczniów w tematykę zadania i zainteresowanie ich
zagadnieniem. Jeżeli w zadaniu przewidziano określony scenariusz i/lub podział na role, należy właśnie
w tym miejscu „zarysować akcję” (np. Będziecie grupą detektywów, poszukujących słynnego poety;
Jesteście rodziną, która ma opuścić dotychczasowe miejsce zamieszkania i przenieść się do innej
części kr aju, itp.). Jest to również miejsce, w którym nauczyciel określa problem - zadaje pytanie, wokół
którego będzie koncentrowało się całe zadanie.
Zadanie - krótki i klarowny opis rezultatu, jaki mają osiągnąć uczniowie.
Proces - element zadania zawierający:
• szczegółowy opis kolejnych kroków, jakie uczniowie mają wykonać, aby zrealizować projekt,
• zasady podziału ról i zadań dla poszczególnych członków zespołu,
• wyszczególnienie źródeł internetowych, z jakich mogą korzystać uczniowie podczas pracy nad
zadaniem (ten element bywa opisywany osobno, najczęściej pod nazwą „Źródła”, „Źródła
internetowe”, „Zasoby”),
• ewentualne wskazówki odnośnie sposobów gromadzenia i porządkowania informacji.
Ewaluacja - ten element projektu powinien zawierać jasne informacje odnośnie tego, jakie są kryteria
oceny realizowanego przez uczniów zadania. Stworzone kryteria oceny nauczyciel zapisuje w tabeli
(tabela nr 1).
Tabela nr 1. Tabela ewaluacji zadania zbudowanego w oparciu o metodę WebQuestu.
Poziom wykonania
Wymiar
Początkujący Rozwijający się Zaawansowany
Ekspert
Punkty
1 pkt.
2 pkt.
3 pkt.
4 pkt.
Wymiar 1
Wymiar 2
Aby stworzyć kryteria ewaluacji należy:
• Ustalić wymiary, jakie będą oceniane. W tym celu należy przeanalizować wszystkie aktywności,
jakie będą wykonywać uczniowie podczas realizacji zadania.
Tabela nr 2. Przykładowe aktywności uczniów i wymiary ich ewaluacji.
Jeżeli zadania zawierają następujące
Rozważ następujące wymiary….
elementy…
Prezentacja ustna
• Organizacja przemówienia.
• Gramatyka i wymowa.
• Komunikacja niewerbalna.
Prezentacja w programie PowerPoint
• Aspekty techniczne.
• Wrażenia estetyczne.
• Gramatyka, ortografia, stylistyka.
Praca pisemna
• Gramatyka, ortografia, stylistyka.
• Organizacja tekstu.
• Formatowanie.
Współpraca
• Wzajemna pomoc.
• Odpowiedzialne działanie.
• Sposób rozwiązywania konfliktów.
Projektowanie
• Kreatywność.
• Zastosowanie (wymiar praktyczny).
• Uzasadnienie wyboru danego rozwiązania.
Apel
• Jakość argumentów.
• Reakcje „publiczności”.
• Organizacja dyskusji.
1. Wybór optymalnej liczby wymiarów, które będą oceniane. Podczas dokładnej analizy aktywności,
jakich wymaga realizacja zadania, zazwyczaj wyodrębnionych zostaje wiele wymiarów. Teraz
przychodzi czas na wybór tych, które będą najlepiej oddawać charakter pracy uczniów.
Zazwyczaj ocena WebQuestu opiera się na 4-8 wymiarach, w zależności od rodzaju zadania.
Wybrane wymiary należy wpisać do tabeli ewaluacyjnej (patrz: tabela nr 1).
2. Stworzenie opisowych kryteriów oceny. Każdy z wymiarów będzie oceniany na 4-5-stopniowej
skali ocen opisowych. Należy nazwać kolejne poziomy wykonania zadania, np. „Początkujący”,
„Rozwijający się” (Średnio zaawansowany), „Bardzo dobry” (Zaawansowany), „Wzorcowy”
(Ekspert, Znakomity) i przypisać każdemu z poziomów określoną liczbą punktów.
3. Analiza poszczególnych wymiarów i ich operacjonalizacja (określenie, jakie elementy zadania i
na jakim poziomie powinny zostać wykonane przez „Początkującego”, „Zaawansowanego” itd.).
4. Na koniec należy przyporządkować określonym liczbom punktów oceny szkolne.
Zakończenie - to krótki tekst zamykający pracę nad zadaniem, a równocześnie zachęcający do refleksji
nad zagadnieniem, którym zajmowali się uczniowie. To miejsce na podsumowanie tego, co uczniowie
osiągnęli, czego się nauczyli, realizując postawione przed nimi zadanie. Warto dodać tutaj pytanie,
skłaniające uczniów do refleksji lub odnośniki do internetowych źródeł wiedzy, których celem jest
zainteresowanie uczniów dodatkowymi aspektami zagadnienia.
Strona dla nauczyciela (Przewodnik nauczyciela) - zadaniem tej części stworzonego przez
nauczyciela projektu jest przekazanie pomocnych wskazówek innym nauczycielom, którzy będą chcieli
wykorzystać projekt w pracy z uczniami. Warto zamieścić tutaj informacje o grupie docelowej (wiek
uczniów, klasa), dziedzinie, której dotyczy projekt, informacje dotyczące standardów realizacji zadania,
uwagi dotyczące realizacji zadania, ewaluacji itp. Przykładowe rodzaje zadań, w oparciu, o które można
budować WebQuest, to:
1. Raport z badań - zadaniem uczniów jest wyszukanie i zgromadzenie informacji, a następnie
dokonanie ich prezentacji (dokonanie wyboru informacji, nadanie im formy, zaprezentowanie).
2. Zestawienie - uczniowie poszukują informacji z różnych źródeł, a następnie zestawiają je,
nadając im wspólny kształt (budują własne kryteria grupowania informacji).
3. „Tajemnicze” zadania - np. poszukiwania detektywistyczne, wymagających dokonania procesu
syntezy informacji z różnych źródeł, wyciągania wniosków).
4. Zadanie twórcze - uczniowie przedstawiają zdobyte informacje w innej formie - np. plakatu,
opowiadania, przedstawienia teatralnego, audycji radiowej, gry, piosenki. Zadanie to służy
rozwijaniu kreatywności i ekspresji.
5. Zadanie dziennikarskie - wymagające od uczniów działania zbliżonego do pracy dziennikarza;
przydatne wtedy, kiedy analizowane wydarzenie, zjawisko, proces, może być różnie
interpretowany (np. wszelkiego rodzaju sytuacje konfliktowe). Zadanie stwarza okazję do
ukazania subiektywizmu spostrzegania oraz tego, jak istotne jest dążenie do bezstronności,
poznania różnych punktów widzenia i opierania się na faktach, kiedy chcemy dokładnie zbadać
dane zagadnienie.
6. Budowanie porozumienia - zadanie wykorzystywane do analizy zagadnień, z którymi wiążą się
różnego rodzaju konflikty, wymaga werbalizacji punktów widzenia i podjęcia próby zbudowania
porozumienia.
7. Samowiedza - celem zadania jest stworzenie uczniom warunków do lepszego poznania samych
siebie.
8. Zadanie analityczne - jego celem jest zrozumienie związków i zależności pomiędzy różnymi
elementami danego zjawiska. Zadanie to wymaga od uczniów analizy wybranych elementów,
znalezienia podobieństw i różnic pomiędzy nimi, oraz ich znaczenia (konsekwencji, implikacji).
W Internecie możemy napotkać wiele anglojęzycznych zasobów dotyczących budowy i zastosowania
WebQuestu oraz zadań zbudowanych w oparciu o tę metodę (m.in. na stronach:
webquest.sdsu.edu/
edweb.sdsu.edu/people/bdodge/Professional.html
webquest.abc.pl/webquest.swf
www.webquest.wombb.edu.pl/
www.puw.pl/webquest/
www.intereol.net (link: WebQuest)
www.gim6m.waw.ids.pl (link: WebQuest – projekt ekologiczny)
Podsumowanie
Zdaniem W. Okonia o wartości metody decyduje zarówno charakter czynności nauczyciela i
uczniów, a także środków technicznych, wspierających lub zastępujących niektóre czynności, jak
również stopień, w jakim metoda ta wywołuje aktywność, samodzielność i zaangażowanie samych
uczniów. Omówiona w artykule metoda wydaje się spełniać wymienione postulaty. Zasadnicze jej zalety
to:
1. Metoda ta bazuje na naturalnym zainteresowaniu uczniów komputerem i Internetem,
wykorzystując te zainteresowania w procesie nauczania. Praca z komputerem promuje aktywne
działanie, w przeciwieństwie do postawy biernego odbiorcy. Uczniowie mają okazję do pracy z
aktualnymi, bezpośrednimi źródłami, rozwiązując „autentyczny” problem, analizując konkretne
sytuacje, co sprawia, że omawiane zagadnienia w większym stopniu odnoszą się do życia i
sytuacji ucznia, wypracowane sposoby mogą być wykorzystywane w życiu codziennym.
2. Kształtuje umiejętności rozwiązywania problemów, krytycznego i twórczego myślenia,
współpracy w zespole, wspiera procesy myślowe analizy, syntezy i ewaluacji.
3. Przygotowanie do świadomego i krytycznego korzystania z usług internetowych (uczy
wykorzystania TI - na razie w szkole, ale później również życiu dorosłym).
4. Promuje posługiwanie się Internetem jako narzędziem pracy intelektualnej, co jak wykazują
badania, zmniejsza jego negatywny wpływ na użytkownika.
Wykorzystanie metody WebQuest to również szansa, ale i wyzwanie dla nauczyciela. Aktywizuje
nauczycieli, „wymagając” od nich budowania zadań w oparciu o metodę problemową, różniącą się od
stosowanej powszechnie metody podającej oraz motywuje do korzystania z technologii informacyjnych.
Przecież to nauczyciel, który jest członkiem społeczeństwa informacyjnego, będzie najlepszym
przewodnikiem na drodze do tego społeczeństwa dla swojego ucznia.
Źródło:
Dorota Kwiatkowska, Magdalena Lewandowska, WEBQUEST: metoda pracy z uczniami, Gazeta IT, 17
marca 2006
www.gazeta-it.pl/2,4,66,index.html