Decyzje podejmowane
w warunkach ryzyka
i niepewności
Decyzja
Świadomy i nieprzypadkowy wybór jednego wariantu z wielu wariantów w oparciu o zgromadzone informacje i postawione cele.
Czynniki mające wpływ na podjęcie
decyzji:
•niezaleŜne od decydenta
•zaleŜne od decydenta
Schemat procesu decyzyjnego 1. Określenie celu
2. Wybór alternatyw
3. Formułowanie hipotez
4A. Określanie
4B Określanie
kosztów
korzyści
Wybór metody
Dobór kryteriów oceny
szacowania kosztów
korzyści
Określenie wymiernych
Określenie wymiernych
Opis niewymiernych
kosztów kaŜdej
korzyści z kaŜdej
kosztów i korzyści
alternatywy
alternatywy
Określenie załoŜeń A
alternatywnych
5. Porównanie alternatyw
Powtórna
6. Ocena prawidłowości analizy A
analiza
Nie
przyjętych
Tak
załoŜeń
7. DECYZJA
Podejmowanie decyzji
naleŜy zdefiniować jako:
wybór jednej z co najmniej dwóch
moŜliwości, dwóch rozwiązań (wariantów), dróg czy kierunków postępowania,
poŜądanych z punktu widzenia interesu
(potrzeb) systemu, w ramach którego ten wybór jest dokonywany.
• podejmowane w warunkach pewności, gdy dysponujemy wszystkimi potrzebnymi informacjami
• podejmowane w warunkach niepewności, gdy nie wiemy nic o przyszłych stanach systemu i otoczenia
• podejmowane w warunkach ryzyka, gdy moŜemy ocenić prawdopodobieństwo wystąpienia róŜnych stanów otoczenia, jak i systemu na podstawie posiadanych informacji
Formalnie, decyzjami
podejmowanymi w warunkach
pewności nazywamy taką klasę problemów decyzyjnych, w której dla
kaŜdej decyzji prawdopodobieństwo
wystąpienia jej konsekwencji wynosi 1.
podejmowanymi w warunkach
niepewności nazywamy taką klasę problemów decyzyjnych, w której dla
przynajmniej jednej decyzji nie jest
znany rozkład prawdopodobieństwa
konsekwencji.
Kryteria podejmowania decyzji w warunkach niepewności:
•kryterium optymizmu (L. Hurwicza)
•kryterium pesymizmu (A. Walda)
•kryterium subiektywizmu (La’Placea)
•kryterium zawodu (L. Savage’a)
Formalnie, decyzjami podejmowanymi w warunkach ryzyka nazywamy taką klasę problemów decyzyjnych, w której
dla kaŜdej decyzji znany jest rozkład
prawdopodobieństwa wszystkich
konsekwencji.
MoŜemy wyróŜnić ryzyko:
• właściwe
• subiektywne
• obiektywne
W zaleŜności od ilości i jakości informacji moŜemy mówić o ryzyku:
• normalnym
• dopuszczalnym
• niedopuszczalnym
• niezbędnym
Najczęstszymi metodami uŜywanymi do identyfikacji ryzyka są:
• burza mózgów
• metoda Crawforda
• technika delficka
• analiza SWOT
• macierz reagowania na ryzyko
• arkusz analizy ryzyka
Preferencje wobec ryzyka
Asekurant – osoba niechętna ryzyku. Nie chce uczestniczyć w grze sprawiedliwej (grze fair), której wartość oczekiwana jest równa „0”.
Ryzykant (hazardzista) – osoba lubiąca ryzyko, chcąca uczestniczyć w grze nawet wówczas, gdy obliczenia wskazują, Ŝe jest ona mniej korzystna niŜ gra sprawiedliwa.
Osoby obojętne wobec ryzyka – jest im wszystko jedno, czy podejmą grę sprawiedliwą, czy teŜ z niej zrezygnują.