Zasady przekraczania granic
zewnętrznych i wewnętrznych
UE
M. Bainczyk, oprac. wł. oraz na podstawie, E.
Borawska-Kędzierzawska, K. Strąk, PWBiS UE.
Polityka wizowa, azylowa i imigracyjna,
Warszawa 2009
PWBS –związki pomiędzy
poszczególnymi instytucjami
ENA
Obywatelstwo UE
Kontrola na
Prawo do
granicach
swobodnego
zewnętrznych,
poruszania się
polityka wizowa,
polityka imigracyjna
Ewolucja współpracy w zakresie polityki
imigracyjnej, azylowej, wizowej i przekraczania
granic zewnętrznych
TEWG; brak regulacji w/w zagadnień, prawo wspólnotowe regulowało jedynie status członków rodzin
pracowników/przedsiębiorców, którzy nie mieli obywatelstwa PCZ
Grupa TREVI; cudzoziemcy poszukujący azylu, nielegalni imigranci
1985 zawarcie Układu z Schengen
1987 JAE – wprowadzenie art. 14 TWE, utworzenie Grupy ds.
Imigracji, Grupa Koordynatorów ds. Przepływu Osób
1993 utworzenie III filaru UE – zasada przekraczania granic zew., kwestia wiz została objęta prawem wspólnotowym
1999 reforma amsterdamska – uwspólnotowienie polityk w zakresie przepływu osób
2009 Traktat z Lizbony zwiększenie kompetencji UE
Obszar Schengen –
podstawowe pojęcia
Obszar Schengen – geneza powstania,
podstawowe akty prawne
porozumienia z Schengen (Układ z
Schengen 1985, Konwencja Wykonawcza
do Układu – 1990: wejście w życie 1995)
umowy międzynarodowe między
niektórymi państwami członkowskimi –
Niemcy, Belgia, Holandia, Luksemburg,
Francja)
US i KWUS zostały podpisane poza
strukturami wspólnotowymi
1997 r. na podstawie protokołu do TA –
włączenie dorobku Schengen do prawa UE
(I i III filar UE)
Pojęcie obszaru Schengen
Obszar, na którym zniesiona została kontrola graniczna na granicach wew., zapewniona została swoboda
przepływu osób i stosowane są jednolite lub podobne zasady postępowania dotyczące:
kontroli na granicach zewnętrznych
wprowadzenia wspólnej polityki wizowej, azylowej i
imigracyjnej
współpracy pomiędzy służbami państw - sygnatariuszy w szczególności w zakresie współpracy policyjnej i
sądowej w sprawach kryminalnych, jak również działania tzw. Systemu Informacyjnego Schengen.
Środki kompensacyjne w związku ze
zniesieniem kontroli na granicach
wew.
ujednolicenie standardów kontroli na granicach
zewnętrznych
ujednolicenie wymogów wizowych (ujednolicenie
warunków udzielania wiz krótkoterminowych) oraz
postępowania wobec obcokrajowców w sprawach
wydawania wiz;
harmonizacja przepisów w dziedzinie polityki azylowej
ściślejsza współpraca pomiędzy narodowymi służbami policyjnymi w szczególności w zakresie pościgu (tzw. hot pursuit) i obserwacji transgranicznej;
współpraca sądowa i administracyjna między innymi dotycząca ekstradycji oraz uznawania wyroków w
sprawach karnych
stworzenie elektronicznego Systemu Informacji Schengen (SIS)
Członkowie obszaru Schengen
Zasadniczo PCZ UE, ale nie wszystkie !!!
Wlk. Brytania, Irlandia, Dania nie uczestniczą w
pełni w obszarze Schengen, mogą przyjąć
poszczególne akty przyjmowane w ramach tej
współpracy
Dorobek Schengen wiąże nowe PCZ od dnia
wstąpienia do UE, ale nie jest stosowany w
całości – Cypr, Bułgaria i Rumunia
P3: regulacje Schengen wiążą również Islandię
i Norwegię (Nordycka Unia Paszportowa wiąże
te państwa z Szwecją, Danią i Finlandią) oraz
Lichtenstein i Szwajcarię (od 1.03.2008 r.)
Warunki przyjęcia do obszaru
dostosowanie istniejących procedur,
administracyjnych, infrastruktury oraz
stanu prawnego do wymogów KGSCH
Postępy w tej dziedzinie oceniane są
przez ekspertów Unii Europejskiej
Ostateczną decyzję o i zniesieniu kontroli
na wspólnych granicach podejmuje Rada
Unii Europejskiej
CZŁONKOWIE OBSZARU SCHENGEN:
1995: Belgia, Francja, Holandia, Niemcy Luksemburg, Hiszpania, Portugalia
1997: Austria, Włochy
2000: Grecja
2001: Dania, Finlandia, Szwecja oraz Islandia, Norwegia pozostające poza Unią Europejską
ROZSZERZENIE W 2007:
Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry
2008: Szwajcaria i Lichtenstein
PAŃSTWA, KTÓRE ZAMIERZAJĄ PRZYSTĄPIĆ DO STREFY
SCHENGEN:
2009: Cypr
2011: Bułgaria, Rumunia
Zasady przekraczania
granic UE
Ramy prawne dla polityki UE – art.
67 ust. 2 TFUE
Unia zapewnia brak kontroli osób na granicach
wewnętrznych i rozwija wspólną politykę w
dziedzinie azylu, imigracji i kontroli granic
zewnętrznych, opartą na solidarności między
Państwami Członkowskimi i sprawiedliwą wobec
obywateli państw trzecich. Do celów niniejszego
tytułu, bezpaństwowcy są traktowani jak
obywatele państw trzecich.
Podstawa prawna dla regulacji w
zakresie kontroli granic – art. 77 TFUE
1. Unia rozwija politykę mającą na celu: a) zapewnienie braku jakiejkolwiek kontroli osób, niezależnie od ich przynależności państwowej, przy przekraczaniu przez nie granic wewnętrznych; b) zapewnienie kontroli osób i skutecznego nadzoru przy przekraczaniu granic zewnętrznych; c) stopniowe wprowadzanie zintegrowanego systemu zarządzania granicami zewnętrznymi.
2. Do celów ustępu 1 Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą, przyjmują środki dotyczące:
a) wspólnej polityki w zakresie wiz i innych dokumentów uprawniających do krótkiego pobytu; b) kontroli, którym podlegają osoby przekraczające granice zewnętrzne; c) warunków swobodnego przemieszczania się obywateli państw trzecich, w krótkim okresie, na terytorium Unii;
d) wszelkich środków niezbędnych dla stopniowego wprowadzania zintegrowanego systemu zarządzania granicami zewnętrznymi;
e) braku jakiejkolwiek kontroli osób, niezależnie od ich przynależności państwowej, przy przekraczaniu przez nie granic wewnętrznych.
3. Jeżeli działanie Unii okazuje się niezbędne do ułatwienia wykonywania prawa, o którym mowa w artykule 20 ustęp 2 litera a), a Traktaty nie przewidują stosownych uprawnień do działania w tym zakresie, Rada, stanowiąc zgodnie ze specjalną procedurą prawodawczą, może przyjąć przepisy dotyczące paszportów, dowodów tożsamości, dokumentów pobytowych lub jakichkolwiek innych podobnych dokumentów. Rada stanowi jednomyślnie po konsultacji z Parlamentem Europejskim.
4. Niniejszy artykuł nie narusza kompetencji Państw Członkowskich w odniesieniu do geograficznego wytyczania ich granic, zgodnie z prawem międzynarodowym.
Rozporządzenie (WE) nr 562/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. ustanawiające wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen)
Podstawa prawna: art. 77 ust. 1 i art. 77 ust. 2
lit. b) i e) TFUE
Data wejścia w życie: 13.10.2006
Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest
bezpośrednio stosowane w Państwach
Członkowskich zgodnie z Traktatem
ustanawiającym Wspólnotę Europejską.
[poprzednio obwiązywały regulacje KWSU oraz
Wspólny Podręcznik dla służb granicznych]
Zakres
zastosowania
KGSCH –
wszystkie osoby
przekraczające
granice zew. i
wew. UE
Osoby
korzystające ze
wspólnotowego
prawa do
cudzoziemcy
uchodźcy
przemieszczania
się
Podstawowe definicje
granice wewnętrzne oznaczają:
a) wspólne granice lądowe Państw Członkowskich, w tym granice na rzekach i jeziorach;
b) porty lotnicze Państw Członkowskich przeznaczone do lotów wewnętrznych;
c) porty morskie, rzeczne i porty na jeziorach Państw Członkowskich służące do regularnych połączeń
promowych
granice zewnętrzne oznaczają granice lądowe, w tym granice na rzekach i jeziorach, oraz granice morskie Państw Członkowskich, a także ich porty lotnicze, porty rzeczne, porty morskie i porty na jeziorach, pod
warunkiem że nie stanowią one granic wewnętrznych
Kontrola na granicach zewnętrznych
przekraczanie dozwolone tylko na
punktach kontroli granicznej w godzinach
ich urzędowania
wszystkie osoby wjeżdżające i
wyjeżdżające podlegają przynajmniej
procedurze odprawy minimalnej
Procedura odprawy minimalnej jest
zasadą w odniesieniu do osób
korzystających ze wspólnotowej swobody
przemieszczania się
Minimalna procedura odprawy
szybka i bezpośrednia weryfikację dokumentu
uprawniającego posiadacza do przekroczenia
granicy w zakresie jego ważności, sfałszowania lub
podrobienia,
Wyrywkowo straż graniczna może sprawdzić krajowe
i europejskie bazy danych w celu potwierdzenia, że
takie osoby nie stanowią zagrożenia dla
bezpieczeństwa wewnętrznego, porządku
publicznego, stosunków międzynarodowych Państw
Członkowskich lub zagrożenia dla zdrowia
publicznego.
Prawo wjazdu dla obywateli P3 na
pobyt nieprzekraczający 3 miesięcy
Ważny dokument podróży
Wiza (jeśli jest wymagana – rozp. 539/2001/WE),
ewentualnie możliwe jest wydanie wizy na granicy –rozp.
415/2003/WE
Uzasadniony cel pobytu
Środki finansowe wystarczające na pobyt i powrót do kraju wyjazdu
Brak wpisu w SIS o odmowie prawa wjazdu
Osoba nie stanowi zagrożenia dla porządku publicznego, bezp. wewnętrznego, zdrowia publicznego lub stosunków międzynarodowych PCZ
Obywatele P3 podlegają szczegółowej odprawie granicznej
Obowiązek stemplowania dokumentów przy wjeździe i wyjeździe z UE
Zabezpieczenia i dane biometryczne w paszportach i
dokumentach podróży wydawanych przez Państwa
Członkowskie
Podstawa prawna: rozp. 2252/2004
Cel: poprawa bezpieczeństwa i autentyczności
paszportów poprzez potwierdzenie tożsamości
posiadacza paszportu
Środek: wprowadzenie do paszportów w formie
elektronicznej danych biometrycznych
posiadacza paszportu - parametry twarzy i
odciski palców
dotychczasowe paszporty zachowują ważność,
ale w 2008 r. państwa członkowskie powinny
zacząć wydawać nowe paszporty
Kontrola na granicach wewnętrznych
Każda osoba, bez względu na obywatelstwo, może
przekroczyć granice wew. UE w każdym punkcie bez
kontroli
Policja może wypełniać swoje zadania również w strefie przygranicznej,ale nie mogą być to kontrole podobne do kontroli granicznych, podobnie w portach lotniczych i morskich można dokonywać kontroli bezpieczeństwa
PCZ powinny usunąć wszelkie utrudnienia dla ruchu na punktach granicznych granicach
Jeżeli istnieje poważne zagrożenia dla bezpieczeństwa lub porządku publicznego państwo członkowskie może
po uprzedniej konsultacji z KE i PCZ wprowadzić
ponownie kontrole graniczne, ale na czas nie dłuższy niż 30 dni
Por. art. 5 dyr. 2004/38/WE
Środki wspomagające
kontrolę na granicach
zewnętrznych UE
System Informacji Schengen
Utworzony na podstawie Konwencji Wykonawczej do Układu z Schengen, podręcznik SIRENE
SIS składa się z centralnej bazy danych w Strasburgu (C-SIS) oraz krajowych baz danych państwach (N-SIS), także jednostki CS-SIS odpowiedzialnej za kontrolę i zarządzanie danymi
Zgłoszenia do C-SIS przekazywane są przez krajowe biuro SIRENE
System zawiera rejestr osób pozbawionych prawa wjazdu, poszukiwanych na podstawie ENA lub wniosku
ekstradycyjnego, zaginionych, a także rejestr przedmiotów mogących służyć jako dowód w procesie karnym, skradzionych pojazdów, zagubionych dokumentów, numery banknotów, dane nielegalnej broni.
Dostęp do informacji ma służba graniczna, policja, służby celne, urzędy ds. wiz., urzędy zajmujące się imigrantami oraz sprawami azylu, a także EUROPOL i EUROJUST
FRONTEX
Europejska Agencja
Zarządzania
Współpracą
Operacyjną na
Zewnętrznych
Granicach Państw
Członkowskich Unii
Europejskiej
GENEZA NAZWY
• Nazwa pochodzi
od połączenia
francuskich słów
f rontières
extérieures -
granice zewnętrzne
Frontex
Podstawa prawna dla funkcjonowania Agencji:
rozporządzenie 2007/2004
siedziba Agencji: Warszawa
Główne zadanie: poprawa zarządzanie na granicach
zewnętrznych UE:
-
koordynacja działań państw członkowskich w zakresie ochrony granic zewnętrznych
-
ocena ryzyka imigracyjnego
-
pomoc w szkoleniu służb granicznych
-
wspieranie operacyjne państw członkowskich, obecnie przed wszystkim w zakresie ochrony południowych granic morskich UE
ochrona granic zewnętrznych: kompetencja zastrzeżona dla państw członkowskich vide art. 72 TFUE
OPERACJA HERA II
Operacja rozpoczęła się 11 sierpnia 2006 r.
Zadanie: ograniczenie napływu nielegalnych
imigrantów z Afryki na Wyspy Kanaryjskie
Centrum dowodzenia operacją mieści się na
Teneryfie
Koszt: 4 mln EURO, z czego 80% pokryła UE
Uczestniczą: dwa kutry patrolowe z Portugalii, Włoch oraz dwa samoloty zwiadowcze: włoski i fiński
Wsparcie logistyczne dostarczyła także Francja
Zespoły szybkiej interwencji na
granicy
Podstawa prawna: rozp. 863/2007/WE
Pomoc operacyjna udzielana PCZ na jego wniosek w
sytuacji nagłego, masowego napływu obywateli P3 na
określone odcinki granicy zew.
Utworzenie zespołu z funkcjonariuszy innych PCZ
przez dyrektora FRONTEX i na koszt Agencji
Wspólny plan operacyjny
Działania w zakresie ochrony granic zew., zasadniczo tylko na polecenie i w obecności funkcjonariuszy
krajowych, zgodnie z prawem wspólnotowym i
prawem krajowym
Członkowie zespołu mogą użyć broni oraz mają
dostęp do baz danych państwa wnioskującego