Nauka o człowieku
Pomoc w rozwiązywaniu
problemów
Psycholog – człowiek otwarty
Nauka pomagająca zrozumieć
Nakierowanie na wartości
człowieka
Reklama
Nauka odpowiadająca na
Przeniesienie wiedzy teoretycznej
pytanie, kim jest człowiek
na praktykę
Obiekt obserwacji
Nauka o duszy
Poznać mechanizmy kierujące
psychologicznej
zachowaniem człowieka
N. o zachowaniach człowieka,
Obrona przed manipulacją
Wykłady na temat Junga
jego psychice
W szkole
Nauka o osobowości i duszy
Umiejętność nazwania problemu
człowieka, o kontaktach
interpersonalnych
Psycholog – pomógł, ale też
Nauka zajmująca się
Pomoc w rozwiązaniu problemu
zawiódł
problemami
drugiej osoby
Uczucia negatywne
Przygotowanie na odejście
Poznać siebie, by pomóc innym
towarzyszące spotkaniu z
samego chorego jak i jego
psychologiem
rodziny
Wykłady z psychologii
Nauka o sposobie radzenia w
Przygotowanie do przyszłej pracy -
społecznej
trudnej sytuacji
nauczyciela
Niby wszystko wiedzą, ale tak
Pogłębienie swojej wiedzy na temat
na pewno niczego
zachowania
Wykłady na kursie
Elementy psychologii religii
animatorskim
Jak sobie radzić z trudną młodzieżą,
w gimnazjum
PSYCHOLOGIA JAKO NAUKA O DUSZY
TALES Z MILETU, VII-VI w.p.Ch. przypisywał duszę magnesowi, ponieważ wprawiał on w ruch (ożywiał) żelazo.
Tales z Miletu i inni filozofowie -przyrodnicy, jak DEMOKRYT (460 - 360 przed Chr.) pojmowali ją przy tym jako materię, tyle tylko że subtelniejszą od tej, z jakiej zbudowane jest ciało.
Ateńczyk PLATON (427 - 347) twórca teorii idei odwiecznych, doskonałych, niedostępnych dla bezpośredniego (zmysłowego) poznania.
Dusza jest niematerialna, doskonalsza, niezależna od ciała.
Jako byt duchowy dusza nie jest złożona z części, w przeciwieństwie do ciała.
Człowiek to dusza władająca ciałem.
Uczeń Platona - ARYSTOTELES, (384-322),
O duszy - pierwszy podręcznik psychologii.
Dusza i ciało stanowią nierozłączną jedność.
Funkcje psychiczne: rozum, poznający byt i dobro (ocena bytu).
Znając dobro (wartość bytu) kieruje wolą, czyni, że wola staje się rozumna.
Zasada całościowości: całość jest czymś więcej niż tylko sumą jej części.
AUGUSTYN Z TAGASTY (354 -430),
bp Hippony
Człowiek to przede wszystkim rozumna dusza, która posługuje się śmiertelnym ziemskim ciałem.
Poprzez ciało dusza może się doskonalić, kształtować swój charakter.
Jedną z własności duszy jest zdolność do poznania siebie.
ŚW. TOMASZ Z AKWINU (1225-1274).
Dusza jest nieśmiertelna.
Przynależą jej najwyższe władze - rozum i wola, które nie są poznawalne bezpośrednio, lecz poprzez swoje przejawy, tzn. aktywność władz psychicznych.
Do św. Tomasza z Akwinu nawiązywało wielu innych filozofów i teologów, będących przedstawicielami tzw. psychologii racjonalnej. Zajmowali się oni takimi zagadnieniami jak:
•
istnienie duszy,
•
duchowość duszy,
•
zjednoczenie duszy z ciałem,
•
nieśmiertelność duszy,
•
forma życia wiecznego.
DOWODY NA ISTNIENIE DUSZY:
- z analizy aktów świadomości
- z jedności życia świadomego
- z dynamizmu życia rozumnego
Dowód z analizy aktów świadomości
Mówimy: „ja myślę”, „ja słucham”, „ja chcę”,
Nie mówimy: „myśli się”, „chce się”, „czuje się”.
Właściwością aktów psychicznych jest ich przynależność tylko do jednego ja.
1. Wszystkie procesy psychiczne jednostki odnoszą się do niego jako swej przyczyny i w nim się rozgrywają jako w podmiocie.
Dowód z jedności życia świadomego
Teraźniejszość i przeszłość jako niepodzielną jedność.
Jedności tej nie można tłumaczyć ciałem ludzkim. Należy więc przyjąć istnienie niezmiennego i samoistnego ja, które leży u podstaw wszystkich przeżyć, przenika je i do siebie odnosi, ale się z nimi nie utożsamia, ani się nie zlewa, lecz jest ich przyczyną sprawczą.
Dowód z dynamizmu życia rozumnego
Procesy myślowe nie rozwijają się samorzutnie, ale są kierowane.
Zakłada to istnienie czynnika nadrzędnego, któryby te czynności przeprowadzał.
Te codzienne przejawy życia ludzkiego byłyby niezrozumiałe, gdyby nie istniało odrębne ja ludzkie, które by kierowało aktami psychicznymi i za swe czyny czuło się odpowiedzialne.
- analizy poznania
- z analizy dążeń ludzkich
- ze samoświadomości
- z twórczości kulturalnej
Dowód z analizy poznania
Akty poznania rozumowego kierują się ku bytom duchowym, nie mającym swego odpowiednika w świecie materialno-zmysłowym i tworzą pojęcia Boga, ducha, prawdy, sprawiedliwości, dobra. Jeżeli treści poznawcze są duchowe, to duchowe są również akty poznania rozumowego, a tym samym również wykonująca je władza - dusza ludzka.
Dowód z analizy dążeń ludzkich
Człowiek zakłada sobie cele czysto duchowe, jak: Bóg, świętość, cnota doskonałość.
W myśl zasady, że pomiędzy dążeniem, a jego celem, pomiędzy funkcją a jej przedmiotem zachodzi proporcja natury, należy wnosić, że duchowość przedmiotu i czynności woli mówi o duchowości samej woli, a pośrednio o duchowości duszy.
Dowód ze samoświadomości
Człowiek jest świadom tego, że żyje, że myśli, że realizuje cele życiowe.
To znaczy, że nie zlewa się ze swymi czynnościami, lecz zachowuje dystans, ocenia je i wprowadza w nie zmiany.
Człowiek zna swoje ja i swoje możliwości.
Tylko duch posiada świadomość siebie samego.
Dowód z twórczości kulturalnej
Człowiek jest kulturalnie twórczy.
Człowiek jest częścią przyrody, podlega jej prawom i posiada wiele właściwości wspólnych ze światem materialno-zwierzęcym, a jednocześnie transcenduje materię.
Opanowuje rzeczywistość, wydobywa z niej nowe, ukryte wartości, wyznacza im nowe funkcje i w ten sposób realizuje idee dobra i piękna.
ZJEDNOCZENIE DUSZY Z CIAŁEM
Dusza występuje łącznie z ciałem i tworzy z nim wspólnotę życiową.
Na duszy odbijają się: niedorozwój ciała, jego uszkodzenia i choroby, podobnie jak jego rozkwit.
Dusza nadaje ciału życie, kieruje nim, posługuje się nim do wyrażenia swych przeżyć i przekazania ich otoczeniu.
1.1.1. NIEŚMIERTELNOŚĆ DUSZY
W prastarych wierzeniach religijnych przechowało się przekonanie, że w człowieku istnieje coś subtelniejszego i wyższego od materii, co nie zanika ze śmiercią ciała.
Dowody:
- metafizyczny,
- z analogii,
- psychologiczny
- moralny.
Dowód metafizyczny
Śmierć oznacza koniec życia:
- wprost ( per se), jeśli byt rozpada się na swe części składowe,
- przypadkowo ( per accidens), jeśli byt przestaje istnieć, ponieważ zniszczeniu ulega inny byt, z którym ten był związany w swym istnieniu.
Dusza nie ulega zniszczeniu, bo nie składa się z części fizycznych i nie jest wewnętrznie zależna od ciała.
Dowód z analogii
Prawo zachowania energii głosi, że w świecie nie ginie żaden atom, materia nie ulega zniszczeniu, a tylko zmienia swą formę istnienia.
Jeżeli nie ginie żadna cząstka materii, to tym bardziej nie powinien zaniknąć duch ludzki, który kieruje siłami atomów i zmienia siły przyrody.
Dowód psychologiczny
Zachodzi korelacja pomiędzy dążeniami a ich przedmiotem.
Pragnienie dobra i szczęścia jest zapowiedzią innego życia, gdzie najwyższe dobro będzie urzeczywistnione. Warunkiem tego jest nieśmiertelność.
Dowód moralny
Sprawiedliwość wymaga, by cnota i wina były poparte należnymi sankcjami.
W imię czego człowiek ma się podporządkować prawu moralnemu, ma ponosić ofiary i walczyć z własną zmysłowością?
Gdyby jego dusza była śmiertelna, takimi sankcjami byłby sankcje doczesne.
e) Forma życia wiecznego
Pamięć dawnych przeżyć i poczucie odpowiedzialności za dawne życie.
Dusza pozna Boga jako rację ostateczną swego istnienia i pozna swe związki z innymi bytami.
Aktywność rozumu i woli będzie pełna.
1.2
Psychofizjologia
grecki lekarz HIPOKRATES (ok. 460-377)
Teza o zależności ludzkiego zachowania od ciała, a konkretnie od fizjologii.
Lekarz rzymski GALENUS (131 -201)
Nauka o temperamentach: zależność od przewagi w organizmie jednego z płynów ustrojowych:
•
krwi (sangwinik),
•
żółci (choleryk),
•
czarnej żółci (melancholik)
•
flegmy (flegmatyk).
1628 r.- odkrycie krążenia krwi przez Harvey'a
Podstawą ruchu jest krążenie krwi, a nie dusza.
Krążenie krwi jest procesem mechanicznym i wszystkie inne procesy można sprowadzić do operacji mechanicznych.
W filozofii odbiło się to mechanistycznymi i biologicznymi koncepcjami człowieka.
KARTEZJUSZ (René Descartes,1596-1650)
Cogito, ergo sum – jedyne, czego można by pewnym, to poczucie własnego istnienia.
Dualizm psychofizyczny
człowiek – istota złożona z ciała i duszy, z substancji rozciągłej i substancji myślącej.
Mechanicyzm: ruch i stan spoczynku wystarczają, aby wyjaśnić całość zjawisk fizycznych, w tym także procesy zachodzące w organizmach.
Pogląd na duszę jako na „ja” świadome, myślącej obdarzone wolą (jaźń), przeciwstawne do ciała –
substancji rozciągłej – podstawą nowoczesnego poglądu na człowieka.
John LOCKE (1632-1704)
Ojciec oświecenia
Koncepcja mechanistyczna człowieka - tabula rasa.
Nihil est in intellectu, quod non fuerit antea in sensu.
Ewolucjoniści
Charles DARWIN (1809-1882)
O powstawaniu gatunków
Dziedziczenie z modyfikacjami
Dzięki genom potomstwo na ogół jest podobne do swoich rodziców.
Mutacje i rekombinacje genów sporadycznie wprowadzają nowe, podlegające dziedziczeniu modyfikacje.
Wilhelm WUNDT (1832-1894)
1879 r. - w Lipsku pierwsza pracownia psychologii doświadczalnej.
Badanemu podawano bodziec, który wywoływał wrażenia. Zadaniem eksperymentatora był dokładny opis treści świadomości i rejestrowanie wszystkich reakcji towarzyszących.
Pragmatyzm
William JAMES (1842-1910)
Funkcjonalizm: wszelkie trwałe zmiany tłumaczy się przystosowaniem organizmu do środowiska.
Alexander BAIN (1818-1903)
Kontynuatorem idei Karola Darwina na terenie Anglii Równoległość procesów fizjologicznych i procesów psychicznych.
Na podstawie badania instynktów twierdził, że organizm nie tylko odpowiada na zewnętrzne wrażenia, ale sam jest źródłem impulsów.
John Hughlings JACKSON (1835-1911)
Ewolucjonizm w neuropsychologii
Ewolucja układu nerwowego polega na
- stopniowym przejmowaniu czynności ośrodków najniższych przez ośrodki wyższe,
- komplikowaniu się czynności nerwowych
- zastępowaniu czynności automatycznych dowolnymi (kierowanymi wolą).
Ośrodki u.n. będące podstawą organiczną świadomości, są najbardziej złożone i najbardziej narażone na zaburzenia bądź rozpad, czyli dyssolucję, tzn. na proces odwrotny do ewolucji.
Iwan PAWŁOW (1849 -1936)
Badania w zakresie psychofizjologii.
Odruchy warunkowe: wyuczone, w przeciwieństwie do odruchów bezwarunkowych, będących wrodzoną reakcją organizmu.
Tym, co wywołuje (warunkuje) powstanie odruchów warunkowych, jest skojarzenie (wyuczenie się) związku pomiędzy jakimkolwiek bodźcem, dotychczas obojętnym dla organizmu, a reakcją na bodziec nieobojętny dla organizmu.
Odkrycie to znalazło zastosowanie w teoriach uczenia, rozwiniętych przez behawioryzm.
1.3
Behawioryzm
Amerykanin John Broadus WATSON (1878-1958).
Badania nad białymi szczurami i małpami człekokształtnymi.
Świadomość jest przedmiotem fikcyjnym psychologii naukowej.
Psychologia naukowa - taka, która potrafi opisać zachowania człowieka w sposób mierzalny.
Zachowanie (ang. behavior) - ruchowa odpowiedź człowieka lub zwierzęcia na daną podnietę lub układ podniet, czyli sytuację.
Modelem podstawowym jest S-R, czyli bodziec i reakcje.
Rozwój psychiczny jest procesem wytwarzania się nawyków (uczenia się) reagowania w określony sposób na sytuację.
NEOBEHAWIORYZM
Edward Ch. TOLMAN (1886-1959) z modelem S-O-R. Symbol „O” oznacza zmienną pośredniczącą, na którą składają się: zachowania celowe, nawyki, konstrukty poznawcze, potrzeby jako bodźce wewnętrznie modyfikujące.
Burrhus Frederic Skinner (1904-1990)
psycholog amerykański,
twórca behawiorystycznej teorii uczenia się
powrócił do klasycznego behawioryzmu.
Urządzenia do eksperymentalnych badań nad zwierzętami. „Skrzynka Skinnera” do warunkowania reakcji zwierząt.
Poglądy typowe dla behawioryzmu klasycznego:
(a) obserwacje poczynione na zwierzętach mają bezpośrednie zastosowanie w interpretacji zachowania się ludzi;
(b) schemat zachowania się rozumiany jako reakcja na bodziec jest w zasadzie najzupełniej zadowalający.
Skinner wykazał, że zachowanie organizmów zależy nie tylko od bodźców, które je poprzedzają, ale także od konsekwencji, jakie zachowanie powoduje.
Behawioryzm jest nawrotem do oświeceniowego sensualizmu - koncepcji człowieka jako tabula rasa (John Locke), przekonania, iż jednolitość warunków zapewnia jednolitość zachowań się ludzi, którzy znaleźli się w danym środowisku.
Według Skinnera dusza nie istnieje - skoro nie podlega poznaniu zmysłowemu, to znaczy, że jej nie ma.
Przy całej krytyce behawioryzmu, jako teorii skrajnie sensualistycznej, należy jednak uznać, że człowiek bywa czasami tak manipulowany jakby był maszyną, wręcz zgadza się na to. Skoncentrowany na karach czy nagrodach, jakich dostarcza mu środowisko, zapomina czasem o swojej godności, wolności i odpowiedzialności.
Skinner odsłonił więc pewien mechanizm, który funkcjonuje czy może funkcjonować w człowieku i społeczeństwie.
Powieść: Walden Two (1948) – idealne społeczeństwo, oparte na nauce o zachowaniu
Nie wnętrze człowieka (myśli, emocje, postawy), ale środowisko zewnętrzne decyduje.
Pragmatyzm.
Centralnym miejscem osady jest budynek główny, otoczony wiejskim krajobrazem, w którym mieszka, pracuje i spędza swój czas wolny ok. 1000 osób.
Członkowie nie przywiązują wagi do więzów krwi, a podstawą funkcjonowania społeczności nie jest rodzina.
Rząd, menadżerowie i naukowcy.
Los Horcones – w Meksyku, założone w 1973 r. przez grupę psychologów
22 budynki, zagroda dla zwierząt, ogród i sad.
W latach 80. I 90. XX w. ok. 60 osób, a w 2007 tylko 4 osoby (potomkowie założycieli).
PSYCHOLOGIA POSTACI
Niemiec Kurt LEWIN (1890-1957).
Zachowanie pojmowane jako funkcja pola spostrzeżeniowego.
Podstawowe pojęcia w psychologii postaci: spostrzeżenie, pole spostrzeżeniowe, tło i figura.
Człowiek to nie maszyna, ale pewien system, który spostrzega rzeczywistość, i to w sposób wybiórczy.
Organizm nie reaguje zatem na wszystko, co się wokół niego znajduje, ale w zależności od tego, co spostrzega i jak spostrzega. Ta sama rzeczywistość może być różnie spostrzegana przez dwie osoby.
W polu spostrzeżeniowym wyodrębnia się figura ( Gestalt) na znacznie mniej wyraźnym tle.
Koncentracja jednostki jest więc wybiórcza - to, co dla jednego człowieka jest figurą (jest ważne), dla drugiego może być tylko tłem (mniej ważne).
Jeden i drugi spostrzega tę samą rzeczywistość, ale inaczej, ponieważ inaczej ją wartościuje, nadaje jej inne znaczenie. Wartość (znaczenie) samej figury zależy od tła.
PSYCHOANALIZA
Założenie: prawdziwą ludzką rzeczywistością jest podświadomość.
To, co jest świadome, jest bardziej powierzchowne.
Między świadomością a nieświadomością znajduje się przedświadomość.
Psychoanalitycy różnią się między sobą ustaleniem granicy między świadomością a podświadomością.
KLASYCZNA PSYCHOANALIZA FREUDA
Zygmunt FREUD (1856-1939), psychiatra wiedeński
Spojrzenie techniczno-energetyczne na człowieka.
Mówił o aparacie psychicznym, a nie o osobowości.
Struktury funkcjonalne, kształtowane w toku rozwoju ontogenetycznego i wspólnie regulujące zachowanie człowieka:
id ( es),
ego ( ich)
superego ( über-ich).
Id
źródło energii, biorącej się z procesów metabolicznych, które objawiają się w postaci nieświadomych, ślepych popędów, pchających jednostkę do ich zaspokojenia (gratyfikacji) według zasady przyjemności.
Superego
- powstaje w procesie socjalizacji
- podstruktury: ja idealne i sumienie
Superego powstaje na zasadzie dezaprobaty (karania) lub aprobaty (nagradzania) społecznej
Ego
- dyspozytora działań dowolnych mających na celu przystosowanie.
- poszukuje przyjemności, ale jednocześnie pod naporem superego wprowadza pewne ograniczenia w zachowaniu.
Instynkt - wrodzona psychologiczna reprezentacja wewnętrznego somatycznego źródła pobudzenia.
Psychologiczna reprezentacja nazywana jest życzeniem; cielesna natomiast, od której pochodzi on, nazywana jest potrzebą.
Instynkty napędzają zachowanie i determinują kierunek tego zachowania. Osoba głodna jest bardziej wrażliwa na bodziec pokarmowy.
Instynkt posiada:
- źródło, którym jest kondycja cielesna albo potrzeba;
- cel, którym jest usunięcie cielesnego podniecenia-napięcia;
- przedmiot, który może zaspokoić pobudzenie;
– impuls instynktu, czyli siła, która jest zdeterminowana przez intensywność potrzeby.
Freud wyróżnił dwie grupy instynktów: instynkt życia i instynkt śmierci.
- Instynkt życia służy jednostkowemu przeżyciu i zachowaniu gatunku. W tej kategorii mieści się głód i seks. Ogromną rolę w tym odgrywa tzw. libido – przyjemność o charakterze seksualnym.
– Instynkt śmierci inaczej zwany instynktem destrukcyjnym, działa skrycie i dąży do rozbicia harmonii w człowieku. Freud mówi: Celem każdego życia jest śmierć.
Człowiek ma nieświadome życzenie, żeby umrzeć.
Życie jesz jakby kompromisem pomiędzy instynktem życia i śmierci.
Wtedy kiedy człowiekowi jest rzeczywiście źle, wtedy instynkt śmierci jakby był uspokojony.
Zagrożenie życia wywołuje chęć życia.
Pochodną do instynktu śmierci jest agresja.
Agresywność jest autodestruktywnością skierowaną na zewnątrz przeciwko zastępczym przedmiotom.
Instynkt życia i śmierci mogą się zlać ze sobą albo przejść jeden w drugi. Przykładem zlania jest jedzenie.
Instynkt życia przechodzi w instynkt śmierci, miłość przechodzi w nienawiść.
Za agresję człowiek jest karany przez super-ego. W ten sposób instynkt śmierci, który najpierw przejawia się na zewnątrz, zostaje skierowany do siebie.
Uczenie opanowania agresji, hamowanie – zdaniem Freuda – jest niebezpieczne. Kultura, która uczy człowieka opanowania agresji, działa przeciw człowiekowi.
Agresja zahamowana na zewnątrz powoduje: gryzienie palców, rzucanie przedmiotami, zaciskanie pięści.
Agresja jest dopuszczalna w niektórych gabinetach psychologów.
Czasem wyładowujemy agresję na przyjaciołach.
Rozwój dokonuje się poprzez:
a) procesy dojrzewania fizjologicznego;
b) frustracje, które powstają w wyniku niemożności zaspokojenia potrzeb;
c) konflikty, np. ego z super-ego lub id, albo z otaczającym światem; d) zagrożenie, wywołujące ból psychiczny; organizm chcąc dokonać rozwoju musi się pogodzić z bólem psychicznym, który towarzyszy frustracji i konfliktom.
Jeżeli pomiędzy id, superego i ego jest funkcjonalna równowaga, człowiek osiąga dojrzałość.
W wyniku zbyt silnego id i superego zostają uruchomione tzw. mechanizmy obronne ego, które są zafałszowaniem prawdy o sobie i wyborem tzw. substytutów, czyli osób czy przedmiotów, które jak gdyby zaspakajały żądania wywodzące się z id czy superego.
Człowiek nie uświadamia sobie tego, że stosuje mechanizmy obronne, ale odczuwa konsekwencje w postaci nieprzyjemnych stanów emocjonalnych, lęków. Podstawowymi mechanizmami obronnymi są: identyfikacja, wyparcie i tłumienie.
Identyfikacja - jednostka przejmuje cechy innej osoby, tak że stają się one częścią jej osobowości.
Uczy się redukować napięcia przez modelowanie swojego zachowania na sposób tej osoby.
Dziecko identyfikuje się z zakazami rodziców, ażeby uniknąć kary. Ten rodzaj identyfikacji jest podstawą dla formowania się super-ego.
Kiedy jest starsze, znajduje innych ludzi.
Wyparcie (represja) oznacza przeniesienie treści ze świadomości do nieświadomości.
Silna represja pojawia się wówczas, kiedy naturalny wybór obiektu instynktu jest uniemożliwiony (niedostępny) przez bariery zewnętrzne lub wewnętrzne. Następuje przeniesienia uczucia z jednego obiektu na drugi.
Gdyby proces wyparcia był zupełnie skuteczny, człowiek doznałby spokoju. Jednak treści wyparte raz po raz w rozmaity sposób dają znać o sobie.
Aby utrzymać je na wodzy, trzeba wykonywać różne czynności, np. napinać mięśnie, natrętnie myśleć o sprawach obiektywnie błahych.
Projekcja
- rzutowanie - przypisywanie innym ludziom tych cech i właściwości;
To nie jest kłamstwo, bo mówiący w ten sposób wierzy w to, co mu się wydaje.
Projekcja łączy się z represją - z wypieranymi przeżyciami. Uniemożliwia obiektywny sąd o świecie, o ludziach. Objawia się przez niepokój.
Czasami projekcja przybiera postać nadmiernego usprawiedliwiania się.
Reakcja upozorowana - mechanizm obronny polegający na wytwarzaniu postawy przeciwnej w stosunku do rzeczywistych uczuć jednostki względem jednostki, np. człowiek jest przesadnie uprzejmy wobec osoby, której nienawidzi.
Fiksacja i regresja
- bardzo prymitywne mechanizmy obronne.
Fiksacja - utrwalenie się pewnych form zachowania, motywacji, postaw charakterystycznych dla wcześniejszej fazy rozwoju.
Regresja - powrót do form zachowania się charakterystycznych dla wcześniejszych faz rozwojowych.
Człowiek dorosły zachowuje się jak dziecko, np. głośno płacze, tupie nogami, trzaska drzwiami.
Ktoś, kto ma trudności w pracy, szuka pocieszenia w piciu.
Sublimacja
W wyniku integracyjnej funkcji ego następuje proces sublimacji popędu, czyli skierowanie instynktu życia z pierwotnych, biologicznych i aspołecznych celów na zachowania społecznie akceptowane, np. na działalność artystyczną, naukową, sportową itp.
Sublimacja nie redukuje całego napięcia, zawsze jakieś napięcie pozostaje.
Freud uważa, że może ono nawet doprowadzić do różnych zaburzeń na tle nerwowym albo do bezsenności.
Tłumienie ( Unterdrückung, suppression)
– proces pozostający pod kontrolą świadomości; polega na wyrzeczeniu się zaspokojenia potrzeby, a nie jest jej zanegowaniem.
Psychoterapia psychoanalityczna
Zadaniem terapeuty jest wykrycie istoty konfliktów pacjenta i doprowadzenie go do osiągnięcia wglądu w nieuświadomioną dotychczas motywację.
Dokonuje się to poprzez technikę swobodnych skojarzeń.
Pacjentowi poleca się, żeby pozwolił myślom biec swobodnie i mówił głośno o wszystkim, co mu przyjdzie na myśl, żeby nie starał się układać myśli w logiczny tok, nie tłumił ewentualnych uczuć, które mogą towarzyszyć słowom.
Wspomnienia przebiegają zwykle w pewnej kolejności, wspomnienia świeższych wydarzeń przychodzą wcześniej, a po nich dalsze, które dotyczą przeżyć dawniejszych.
Terapeuta jest najpierw zupełnie bierny, w pewnej fazie terapii zaczyna jednak aktywnie włączać się, dokonując interpretacji.
Uzupełnia brakujące powiązania, które dotyczą wypartych do podświadomości treści i stanowią o etiologii zaburzenia. Stara się wprowadzić je do świadomości pacjenta.
O tym, czy interpretacja jest właściwa, decyduje w końcu nie terapeuta, lecz pacjent: on sam decyduje o tym, czy ją przyjąć, czy nie.
W trakcie psychoterapii między pacjentem a terapeutą powstaje pewien związek, w którym istnieją jednocześnie zaufanie i wątpliwości, pragnienia i obawy.
Przeniesienie
Pod wpływem pozytywnego przeniesienia pacjent chętnie poddaje się leczeniu, jego wypowiedzi są obszerne, co dzień uzyskuje się nowy materiał wyjaśniający patogenezę zaburzeń.
Z chwilą uświadomienia sobie tych uczuć, pacjent może zareagować nowym oporem, tzw. oporem przeniesionym.
Analiza przeniesienia wskazuje, że terapeuta nie jest niczym innym, jak tylko reprezentantem, obrazem dawniejszego obiektu miłości.
Przeciwprzeniesienie
- terapeuta przenosi na pacjenta swoje własne problemy i utajone pragnienia.