Grzegorz Strzelczyk, ks. grzegorz@strzelczyk.edu.pl http://strzelczyk.edu.pl strona 1
Współczesne kierunki w teologii, konspekty wykładów 2008/2009
strona zajęć: http://www.wtl.us.edu.pl/dydaktyka
0. Wprowadzenie
0.0. Kwestie organizacyjne
praca pisemna na zaliczenie:
temat: Jakie są Twoim zdaniem trzy najważniejsze wyzwania stojące przed polską teologią? Uza-sadnij. [uwaga: chodzi o „teologię” – nie Kościół w ogóle czy polskie duszpasterstwo]
objętość: pomiędzy 7000 a 8000 znaków (licząc ze spacjami); prace zarówno dłuższe, jak i krótsze bę-
dą zwracane do poprawki
forma złożenia: wyłącznie elektroniczna przesłana za pośrednictwem strony internetowej zajęć ( lub w wyjątkowych przypadkach via e-mail, lub na dyskietce/CD/pen-drive etc., w formacie .doc, .rtf lub .swx) termin złożenia:
regularny: piątek, 24 kwietnia 2009, godzina 22.00 (prace złożone po tym terminie automatycznie oceniane są o stopień niżej [literowo])
nieprzekraczalny: piątek, 22 maja 2009, godzina 22.00 (niezłożenie pracy w tym terminie = brak zaliczenia w pierwszym terminie)
0.1. Wprowadzenie
metoda: rekonstrukcja dążąca do uchwycenia rdzenia danej intuicji, z następującym pytaniem o jej aktu-alność, stosowalność, konsekwencje etc. – z odniesieniami do sytuacji polskiego Kościoła katolickiego
problem terminologii: modernizm, nowoczesność, postmodernizm, ponowoczesność ( modernism, modern, postmodern)
zasięg „współczesności”: „ponowoczesność” jako zasadniczy kontekst 0.2. Szczegółowa problematyka wykładów
1.
Korzenie współczesnej
próba zarysowania korzeni filozoficznych, teologicznych, eklezjalnych, histo-teologii
rycznych, kulturowych korzeni współczesnej teologii
2.
Teologia wobec historii historia metody teologicznej; historia dogmatu; którędy idzie objawienie?; odpowiedzialność za przeszłość Kościoła
3.
Spór o Kościół (litur-
nowa czy odnowiona samoświadomość Kościoła?; gdzie „rezyduje” tożsamość gię, sakramenty)
chrześcijańska; problem Kościołów lokalnych; kto ma prawo nazywać się „Ko-
ściołem”
4.
Teologia biblijna
kryzys egzegezy historyczno-krytycznej, albo jej teologiczna nieużyteczność; metody alternatywne (?); czy „teologia biblijna” może mieć autonomiczny status metodologiczny?, jaki ma być jej związek z systematyką?
5.
Jesus quest
3 (i pół) etapy; ograniczenia metody; szanse i zagrożenia z perspektywy teologicznej
6.
Teologia wobec science jaki jest właściwie status metodologiczny teologii?; teologia wśród humanities?; teolog w świecie eksperymentu; konkurencja w opisach świata?; teologia a po-szczególne nauki szczegółowe
7.
Inkulturacja i teologia
dyskusja wokół zbawczej roli innych religii – możliwe rozumienia pośrednictwa religii
Chrystusa; akcenty teologicznych wrażliwości poza „starym chrześcijaństwem”: Afryka, Azja, Ameryka Łacińska
8.
Ekumenizm i teologie
pytanie o realne szanse pojednania; czy można mówić o metodzie ekumenicznej bezdenominacyjne
teologii?; teologia ponadwyznaniowa: mit? szansa? zagrożenia?
9.
Teologie feministyczne przedstawienie głównych nurtów; ostatecznie chodzi od demaskulinizację, czy też pluralizację teologii?
10.
Teologie wyzwolenia
teologia wyzwolenia źródłową formą teologii chrześcijańskiej?; związek teologii wyzwolenia z inkulturacją; teologia czy teologie wyzwolenia?; teologia dyskry-minowanych?; możliwości pozytywnego wykorzystania
Grzegorz Strzelczyk, ks. grzegorz@strzelczyk.edu.pl http://strzelczyk.edu.pl strona 2
Współczesne kierunki w teologii, konspekty wykładów 2008/2009
strona zajęć: http://www.wtl.us.edu.pl/dydaktyka
11.
Teologie polityczne
teologie polityczne a teologie wyzwolenia; imperatyw przede wszystkim etyczny czy teologiczny?; przegląd koncepcji;
12.
Radical orthodoxy
korzenie ruchu RO; specyficzne akcenty teologiczne; specyficzne akcenty filozoficzne; które są ważniejsze w RO?; RO jako przykład teologicznego projektu transwyznaniowego
13.
Co z tą Polską?
próba zarysowania stanu polskiej teologii współczesnej; istnieje specyficznie polska teologia?;
14.
Podsumowanie – co
próba zmierzenia się z pytaniem dokąd zmierza współczesna teologia, czyli nie-dalej?
co teologicznej futurologii
1. Korzenie współczesnej teologii
„nowożytność” bezpośrednim poprzednikiem i źródłem współczesności 1.1 teologiczne dalekie korzenie teologicznej nowożytności (of „modern” theology) nominalizm (Ockham)
hegemonia jednostkowości
poznanie musi wychodzić od szczegółu, być oddolne
usamodzielnienie bytów stworzonych
jeszcze wg Tomasza „istnienie” orzekamy o Bogu analogicznie
od Dunsa Szkota istnienie bytów i Boga ma taki sam w istocie charakter to nie partycypacja w Bogu sprawia, że byty istnieją
ustanowienie autonomicznego porządku „natury”
w dalszej perspektywie: ustanowienie autonomicznego porządku ratio 1.2 nieteologiczne i bliższe korzenie teologicznej nowożytności (of „modern” theology) przyspieszenie rozwoju nauk stosowanych
narodziny świadomości historycznej
narodziny religiologii (metody porównawcze)
odrzucenie możliwości objawienia prowadzi w ostateczności do położenia fundamentów pod pozytywizm prawniczy (nominalizm w tle)
deizm jako efekt zderzenia nauk przyrodniczych z tradycyjnymi religijnymi wizjami świata wielkie systemy filozoficzne już tyko inspirowane chrześcijaństwem (ostry sprzeciw wobec „ ancilla the-ologiae”)
narodziny ateizmu(-ów) jako systemu(-ów)
nowoczesność jako „uprzedzenie wobec uprzedzenia”
„świeckość” świata jako główny postulat nowoczesności (autonomia stworzenia, a właściwie już nie
„stworzenia” wobec Stwórcy)
procesy demokratyzacyjne (zmiana wrażliwości – ostateczna desakralizacja władzy politycznej) religia akceptowalna jedynie w wymiarze etycznym i tyko jako strażnik moralności (jednak nie norma-tywny: normy wyrastają z konsensu)
nihilizm jako punkt dojścia?
1.3 teologia nowożytna wobec nowożytności
problem „opóźnionego startu” teologii w nowożytność
problem katolickiego „opóźnienia w stosunku do opóźnienia”
walka z modernizmem na drodze administracyjnej
przysięga antymodernistyczna
kluczowe pytanie: o model objawienia (statyczne – Bóg objawia „prawdy” [gdzie rezydują: w UNK]
albo dynamiczne – objawia siebie w historii [treść objawienia jest wyinterpretowywana z historii])
model Tybingi
próba korelacji z nowożytnością; pełna autonomia nauk; ostatecznie trzeba zrezygnować z krzyża i (zwłaszcza) zmartwychwstania?
współcześnie – Princeton (David Tracy)
model Karla Bartha
Grzegorz Strzelczyk, ks. grzegorz@strzelczyk.edu.pl http://strzelczyk.edu.pl strona 3
Współczesne kierunki w teologii, konspekty wykładów 2008/2009
strona zajęć: http://www.wtl.us.edu.pl/dydaktyka
radykalna antyteza; w pozycji objawienia, Ewangelii, wszystkie „prawdy” muszą być odpytywane i osądzane
współcześnie – New Haven: Yale School
nouvelle théologie (Francja)
powrót do źródeł biblijnych i patrystycznych; odrzucenie dualizmu natury i łaski (de Lubac) misteryjna natura Kościoła (Congar)
współcześnie – Cambridge i Radical Orthodoxy?
recepcja metod historycznych
ekumenizm: relatywizacja niedogmatycznych różnic i świadomość (współ)odpowiedzialności za podziały wyrzeczenie się „projektu konstantyńskiego” – wolność religijna 1.4 teologia współczesna – czyżby automatycznie ponowoczesna ( postmodern)?
powolne ustępowanie nowożytności (obecnie: stan wymieszania?)
charakterystyka ponowoczesności
od strony negatywnej: ponowoczesność jako alergiczna reakcja na niektóre aspekty nowoczesności odrzucenie „wielkich narracji” (ideologii) – pensiero debole (Vattimo); dekonstrukcja (Derrida) sprzeciw wobec przemocy
od strony pozytywnej: oryginalne bądź wymuszone intuicje
stan „płynności” kultury
obsesja szczegółu i jednostkowości (przy jednoczesnym odrzucaniu doktryny liberalnej w ekonomii i polityce)
globalizacja
ponowoczesność teologiczna?
w którym punkcie sytuować polską teologię?