GENETYCZNE I FIZJOLOGICZNE
PODSTAWY ZACHOWANIA
Zachowanie (behawior)
" Zachowanie zwierzęcia - skoordynowane
postępowanie w odniesieniu do określonego
otoczenia w określonym (stosunkowo krótkim)
czasie, na który składają się reakcje ruchowe
wykonywane za pomocą mięśni szkieletowych
Zachowanie
" Zachowanie może byd reaktywne lub celowe -
ukierunkowane na osiągnięcie celu (czynnośd):
" jest rezultatem działania bodz
ców
zewnętrznych (behawioryzm)
" jest rezultatem działania popędów,
zdeterminowane przez wcześniejsze
doświadczenia i w dużej mierze nieświadome
(psychoanaliza)
" jest wynikiem potrzeby eksploracji i procesów
poznawczych (psychologia poznawcza)
" jest rezultatem doświadczanej akceptacji
(psychologia humanistyczna)
" jest komunikatem pozostającym w sprzężeniu
zwrotnym, zarówno przyczyną, jak i skutkiem
(psychologia systemowa)
" jest usiłowaniem przystosowania się
organizmu w celu przetrwania (psychologia
ewolucyjna)
Odruchy bezwarunkowe:
podłoże genetyczne zachowao, odziedziczone
po rodzicach, przekazywane Ä…ðdobór
naturalny
" połykanie
" defekacja
" kopulacja
" budowa gniazd
" wysiadywanie jaj
Odruchy warunkowe
" nabyte w ciągu życia pozapłodowego w
wyniku doświadczenia, treningu, uczenia się
 poszukiwanie pokarmu
 zajmowanie odpowiednich stanowisk
(karmowych, dojowych) w pomieszczeniach
inwentarskich
" zachowanie nabyte w wyniku określonych
doświadczeo utrzymuje się ale może zmieniad
się (zanikad) w innych okolicznościach
(zjadanie porostu wokół łajniaków, korzystanie
z wiaty)
Ä…ðadaptacja
" DrosophilaÄ…ðokres spontanicznego rytmu
aktywności (FRP free running period) 24,2h;
mutanty 19 i 28godz.
" Norma reakcji behawioralnych dziedziczna, a
zachowanie ulega modyfikacjom środowiskowym
" (dowód Ä…ðdwa gatunki papużek nierozÅ‚Ä…czek
różniące się wyglądem i sposobem przenoszenia
materiału na budowę gniazda  w dziobie i
wplatane między piórami  mieszaoce
międzygatunkowe stosują oba sposoby, chociaż
nieporadnie  W. Dilger)
" Dowodem genetycznego uwarunkowania
różnych form zachowania jest skuteczność
selekcji na danÄ… cechÄ™ behawioru
" (selekcja przeciwko genom  kwoczenia Ä…ð
wyhodowanie kur rasy Leghorn,
nie kwoczą, dłuższa nieśnośd)
" Ä…ðselekcja faworyzujÄ…ca osobniki o Å‚agodnym
temperamencie (mniej nerwowe, bardziej
produkcyjne  buhaje, konie)
" podatnośd na stres u świo (RYR1)
Pobieranie paszy
(uwarunkowania genetyczne)
" Krowy wysokowydajne i prymitywne
(korzystanie z pastwiska)
" Rasowe preferencje odnośnie różnych
gatunków traw pobieranych przez krowy na
pastwisku
" Świnie wybitnie mięsne i prymitywne (tempo
pobierania paszy)
Odziedziczalnośd cech behawioralnych
" dominujÄ…cy typ zachowania
 bydło - 0,4
 trzoda  0,2
 kury  0,3
" intensywnośd rui u krów  0,21
" szybkośd oddawania mleka 0,4  0,7
" wskaz
nik powtarzalności dominacji u potomstwa
0,9  0,97
" zachowanie krów przy doju - 0,5
" zachowanie cielÄ…t przy pojeniu - 0,1
" cechy zachowania warunkowane jednym, bÄ…dz

wieloma genami
" mutacje genów warunkujÄ…cych zachowanie Ä…ð
utrwalanie
" krzyżowanie może spowodowad wystąpienie
cech behawioru nie obserwowanych
u rodziców
Genetyczne uwarunkowania behawioru
" Åšwinie ostrouche Ä…ðzwisÅ‚ouche
" Åšwinie biaÅ‚e Ä…ðberkshire
" Świnie Duroc bardziej aktywne od ras białych
(test tail-chew)
" Mniejsze osobniki ras  agresywnych
dominują nad większymi pasywnymi
" Yorkshire bardziej aktywne w korzystaniu
z automatu paszowego od landrace
Genetyczne uwarunkowania behawioru
" Osobniki z punktowÄ… mutacjÄ… genu MAO A Ä…ð
nasilenie zachowao agresywnych
" Gen FOSB Ä…ðzwiÄ…zany z behawiorem
karmienia
" Homozygoty recesywne RYR1TÄ…ðmniejsza
częstotliwośd pobierania paszy
" Ä…ðmniejsza aktywnoÅ›d poznawcza
Genetyczne uwarunkowania behawioru
" Heterozygotyczne świnie RYR1CT:
" Ä…ðwiÄ™ksza czÄ™stotliwoÅ›d pobierania paszy
" Ä…ðdÅ‚uższy czas pobierania paszy
" Ä…ðlepsze wykorzystanie paszy
" O ogólnej aktywności zwierząt decydują
prawdopodobnie geny aktywności, strachu 
agresji i dzikości
" Wyraz
ne różnice w agresywności kur
pochodzących po 8 różnych ojcach
(Tindel i Craig 1960)
" W grupie krów jersey, ncb i fryzy brytyjskie
Ä…ð53% przypadków agresji z udziaÅ‚em jesrsey
" U kur zależnośd między aktywnością kogutów
a dojrzewaniem płciowym
Różne potrzeby fizjologiczne Ä…ðróżne sposoby
zachowanie
Zwierzęta:
" GÅ‚odne  syte
" Wystraszone
" Pobudzone płciowo
Układ nerwowy
" Różnorodnymi parametrami fizjologicznymi
i behawioralnymi sterują odpowiednie ośrodki
centralnego układu nerwowego
" Zachowanie w okresie godowym (samce,
samice)
" Zachowanie w okresie okołoporodowym
" Opieka nad potomstwem
" Zmiany behawioru pod wpływem stresu
Zmiany zachowania w wyniku stresu
" Reakcja atak  ucieczka
" Dostosowanie (akceptacja) do warunków
" Stereotypie behawioralne Ä…ðnastÄ™pstwa
produkcyjne
Podobieństwa zachowań ludzi i zwierząt
" Jessica Tombs - wolontariuszka w jednym z parków
narodowych Afryki, opiekunka szympansów
" Częśd zachowao prospołecznych (altruizm, zdolnośd
współczucia, poczucie sprawiedliwości, skłonnośd do
walki o lepsze miejsce w grupie) Ä…ð spadek po
dzikich przodkach
" *wynik badao w Centrum Badao Naczelnych w
Atlancie  odmowa współpracy szympansów
nagradzanych nierówno Ä…ðreakcja na
niesprawiedliwośd+ - Robert Wright   Moralne zwierzę
Podobieństwa zachowań ludzi i zwierząt
" hierarchia społeczna (naturalne dążenie)
" podział zwycięzcy  podporządkowani
" seks Ä…ðliczba pozostawionego potomstwa
" dostęp do dóbr i terytoriów
" Nieustanna walka o dominacjÄ™ Ä…ðwszyscy
jesteśmy potomkami osobników którzy
odnieśli sukces
Podobieństwa zachowań ludzi i zwierząt
" Zjawisko hierarchii istnieje u niemal wszystkich
gatunków zwierząt:
 świerszcze
 ptactwo (drób)
 ryby,
 ssaki
" Szympansy (siła, sojusze, przebiegłośd, spryt,
podstęp, brutalnośd) & a homo sapiens?
Podobieństwa zachowań ludzi i zwierząt
" Obok konkurencji i hierarchii Ä…ðwspółpraca
(zwiększa szanse na przetrwanie)
" Altruizm odwzajemniony (dzielenie siÄ™
upolowanÄ… zdobyczÄ…, przyjaz
nie, wzajemne
pocieszanie siÄ™  pomoc udzielona w nadziei
na rewanż (wet za wet  stosowana przez
większośd członków grupy zapewnia
harmonijne współżycie)
" (geny  altruizmu rozprzestrzeniały się najpierw w kręgach
rodzinnych potem dalszych)
Podobieństwa zachowań ludzi i zwierząt