www.psychole.net.pl
Zbiór wykładów
Biologiczne podstawy zachowania
Prowadzący: dr Ewa Mojs
Rok akademicki: 2007/2008
Semestr: 2
Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu
Wykład 1 (27.02)
Jak powstaje mózg
Przodomózgowie -> kresomózgowie -> półkule mózgu
-> kresomózgowie nieparzyste
-> międzymózgowie -> wzgórzomózgowie
-> podwzgórze
Śródmózgowie -> śródmózgowie -> konary mózgu
-> pokrywa śródmózgowia
Tyłomózgowie -> tyłomózgowie wtórne -> most
-> mó\
d\
ek
-> rdzeń mózgowia -> rdzeń przedłu\
ony
Procesy rodne(??) w mózgu
Cały ukł. nerwowy tworzy się z neuroektodermy (błony zarodkowej)
1) Cytogeneza  namna\
anie się komórek nerwowych
" neurogeneza
" glejogeneza
Neurogeneza  trwa do 20 tyg. śycia płodowego, jest realizowana w strefie zarodkowej mózgu
(usytuowanej w pobli\
u komór bocznych), charakteryzuje się du\
ą aktywnością metaboliczną; w 20-
24 tyg. \
ycia płodowego aktywność maleje, ok. 24 tyg.  posiada ju\
ogół komórek.
Od ok. 20 tyg. \
. płodowego  pojawia się apoptoza (choć nie wiadomo do końca dlaczego)
Glejogeneza  charakter pierwotny we wczesnym etapie \
ycia płodowego (od ok. 20 tyg.) , char.
wtórny (po narodzinach) w war. deficytowych zaczynają się mno\
yć (syt. patolog. - wypadek, guz
mózgu, wylew)
Do ok. 30 tyg. tworzą się astrocyty
Małogłowie  zjawisko chorobowe (zaburzenie neurogenezy w postaci klinicznej)  zbyt mała ilość
neuronów, powoduje upośledzenie umysłowe, warunkowane genetycznie, mo\
e być te\

spowodowane zara\
eniem wirusem ró\
yczki ok. 2-3 mies. cią\
y.
2) Histogeneza  proces przemieszczania się neuronów ze strefy zarodkowej do miejsc
przeznaczenia (od 8. do 26-30 tyg. \
ycia płodowego)
Zaburzenia migracji neuronalnej:
" lisencefalia  mózg gładki, brak bruzd i zakrętów, zaburzenie powodowane genetycznie
(sprzę\
one z genem X - upośledzenie umysłowe)
" polimikrogyria  tworzą się ogniska drobnych, niezró\
nicowanych zkrętów  upośl. umysł.
" schizencefalia  rozszczepienie mózgu  pojawia się szczelina, której nie powinno być (często
współwystępuje padaczka)
" heterotopie (lokalne lub rozsiane)  nieprawidłowości w zagęszczeniu kom. nerw.
3) Mielinizacja (dojrzewania, kształtowania)  mielina jest sub. Tłuszczową, pełni funkcję ochronną
i od\
ywczą, (włókna zmielinizowane przewodzą impulsy el. 5x szybciej ni\
nagie), trwa do 30 roku
\
ycia, większość  do 1. roku \
ycia, jako ostatnie powstają struktury płata czołowego; zaburzenia:
leukodystrofia, demielinizacji (uszkodzenie osłonki) i dysmielinizacji (zaburzenia struktury
biochemicznej mieliny).
www.psychole.net.pl
2
4) Synaptogeneza  proces tworzenia się połączeń nerwowych między kom. glejowymi, od 14 tyg.
\
ycia płodowego, od 20  rozwija się w pełni, mo\
e trwać do końca \
ycia człowieka; rozwój sieci
dendrytycznej  im bardziej rozbudowana, tym więcej połączeń z innymi komórkami; element
plastyczności układu nerwowego  tworzenie nowych poł. nerw. uruchamia sieci neuronalne do
krą\
enia inf. co umo\
liwia uczenie się  > zmienia się lokalizacja mózgowa dla danej czynności;
etapy: początkowy / nadgęstość synaptyczna / stałość synaptyczna / regresja (utrata do 40%
zbędnych komórek)
5) Zmiany metaboliczne mózgu ( w \
yciu płodowym)
" metabolizm beztlenowy
" przejściowy (mieszany)
" tlenowy
Zmiany w konsumpcji glukozy:
" okres okołoporodowy 75% poziomu osoby dorosłej
" 3-4 rok \
ycia 155-226%
Czynniki uszkadzające:
" 20% genetyczne i chromosomalne
" 50% styl \
ycia
" 30% środowiskowe (fizyczne, chorobotwórcze, niedo\
ywienie matki, wirusy przechodzące
przez ło\
ysko, bakterie nie; je\
eli zara\
enie nastąpi w okresie okołoporodowym, powinno się
ujawnić do 3 tyg. \
ycia; adrenalina przez barierę krew-mózg te\
nie przechodzi, ale
chroniczny stres jest czynnikiem ryzyka wystąpienia hypotrofii wewnątrzmacicznej (masa
dziecka nie przekracza 2,500kg choć nie jest ono wcześniakiem)  przez adrenalinę do płodu
dociera mniej skł. od\
. i tlenu  dalszy rozwój przebiega prawidłowo.
www.psychole.net.pl
3
Wykład 2 (04.03)
Komórka nerwowa
Komórka nerwowa
W organizmie, komórki macierzyste dzieląc się produkują własne kopie, i inne, wyspecjalizowane
ju\
typy komórek. Mogą rozwijać się w ka\
dy rodzaj tkanki występującej w organizmie. Dotychczas,
naukowcy nie byli w stanie tak pokierować rozwojem komórek macierzystych aby powstawały z nich
tylko komórki nerwowe. Udawało się uzyskiwać pojedyncze nerwowe komórki macierzyste (z
których dalej powstają określone odmiany komórek nerwowych), jednak znajdowały się one w
"mieszaninie" z innymi typami.
"Zastosowaliśmy naszą metodę aby skutecznie kontrolować rozwojem embrionalnych komórek
macierzystych w kierunku naszych nerwowych komórek macierzystych. Wiedza, którą ju\
wcześniej
posiadaliśmy na temat embrionalnych komórek macierzystych bardzo nam pomogła w zrozumieniu i
kontroli rozwoju tych komórek" - powiedział Luciano Conti, jeden z mediolańskich naukowców.
Początkowo badania były prowadzone na mysich komórkach, gdy próby powiodły się naukowcy
postanowili wykonać to to samo doświadczenie na ludzkich komórkach embrionalnych.
Po otrzymaniu czystych nerwowych komórek macierzystych naukowcy otrzymali ró\
ne odmiany
komórek nerwowych budujących nasz układ nerwowy. Wszystkie otrzymane komórki zdrowe, były
gotowe do pracy. Pozwoli to na u\
ycie tych komórek do wiarygodnych badań nad chorobami układu
nerwowego, jak choroba Huntingtona i Parkinson. Naukowcy będą w stanie badać komórkowe i
molekularne podło\
a tych chorób. Tak\
e będzie mo\
na testować nowe leki na nerwowych
komórkach macierzystych, lub ju\
rozwiniętych określonych typach komórek nerwowych,
ograniczając dzięki temu wykorzystanie zwierząt w tym celu.
Naukowcy uwa\
ają, \
e ich badanie jest krokiem w kierunku wykorzystania komórek macierzystych
do zastępowania uszkodzonych tkanek, występujących m.in. w przypadku chorób Alzheimera czy
Parkinsona. "Czystość komórek, i fakt, i\
nie przekształcają się one w nowotwory, stanowią
wartościowy materiał badań nad potencjalnym wykorzystaniem przeszczepów komórek nerwowych
do naprawy zniszczeń" - powiedział Steve Pollard, jeden z naukowców z Edynburgu.
Część elementarną tego układu nerwowego stanowi komórka nerwowa. Pod względem strukturalnym
ró\
ni się ona od innych komórek.
Najwięcej neuronów znajduje się w ośrodkowym układzie nerwowym. Neurony składają się z ciała
komórki, jądra komórkowego (interfazowe, z rozpuszczoną chromatyną) oraz neurytów: dendryt i
akson, za pomocą których połączone są z innymi neuronami. Połączenie między komórkami
nerwowymi zwane jest synapsą.
Ze względu na liczbę wypustek (aksonów i dendrytów), neurony dzieli się na:
www.psychole.net.pl
4
" jednobiegunowe (np. w podwzgórzu);
" rzekomojednobiegunowe (zwoje czuciowe nerwów czaszkowych i rdzeniowych);
" dwubiegunowe (np. w siatkówce oka, błonie węchowej);
" wielobiegunowe:
z długim aksonem (np. neurony ruchowe rdzenia kręgowego);
z krótkim aksonem (dendrytem) (np. neurony kojarzeniowe w istocie szarej mózgu i rdzenia
kręgowego).
Pod względem kierunku przekazywania sygnału neurony dzieli się na:
czuciowe (dośrodkowe), biegnące od receptora;
ruchowe (odśrodkowe), biegnące do efektora;
kojarzeniowe (pośredniczące), występujące między innymi pomiędzy neuronami czuciowymi i
ruchowymi.
Neurony dzieli się równie\
według głównego wydzielanego neuroprzekaz
nika. Według tego
kryterium wyró\
nia sie między innymi neurony:
" cholinergiczne - głównym neuroprzekaz
nikiem jest acetylocholina
" dopaminergiczne - dopamina
" GABA-ergiczne - kwas gamma-aminomasłowy (GABA)
" noradrenergiczne - noradrenalina, itd.
Ze względu na funkcję w większości neuronów mo\
na rozró\
nić strefę recepcyjną  dendryty i ciało
komórki, strefę generującą impuls nerwowy  wzgórek aksonalny, strefę przesyłania informacji
innym komórkom  zakończenia aksonalne.
Ciało neuronu
Elementami charakterystycznymi neuronów są ziarnistości Nissla, będące skupieniami substancji
zasadochłonnej  tigroidu, oraz neurofibryle  srebrnochłonne włókna nerwowe występujące w
postaci neurotubul, mikrofilemantów i neurofilamentów
Ciała komórek mają ró\
ną wielkość, do największych nale\
ą komórki ruchowe rogów przednich
rdzenia kręgowego, których średnica mo\
e dochodzić do 100 - 120 mikrometrów.
Kształt ciała jest związany z liczbą wypustek oraz ich sposobem odejścia. Mo\
e być zbli\
ony do
kulistego, owalny, trójkątny, wrzecionowaty.
Jądro neuronu
Ma budowę typową dla komórek nie rozmna\
ających się.
Perykarion zawiera liczne organelle komórkowe  mitochondria, aparat Golgiego, lizosomy i
siateczkę śródplazmatyczną.
Cechą specyficzną jest obecność ziarnistości Nissla i włókienek srebrnochłonnych.
Ziarnistości Nissla
Tigroid  skupienia substancji zasadochłonnej  siateczki śródplazmatycznej wraz z wolnymi
rybosomami ,
ZN są najwra\
liwszym składnikiem komórki nerwowej, w procesach patologicznych dochodzi
najpierw do ich rozproszenia i zmiany lokalizacji w obrębie cytoplazmy a następnie do ich rozpadu -
chromatoliza
Neurofibryle
Włókienka srebrnochłonne  pęczki w perikarionie włókien, są włóknami białkowymi, tworzą
trójwymiarową siateczkę, są zbudowane z neurotubul, mikrofilamentów, neurofilamentów
Niestałe składniki neuronu
" Ziarnistości neurosekrecyjne  występują w neuronach pełniących funkcje
wewnątrzwydzielnicze,
www.psychole.net.pl
5
" Melanina brunatne ziarna, nadaje ciemne zabarwienie niektórym częsciom układu nerwowego
 np. miejsce sinawe, istota czarna,
" Lipofuscyna  pojawia się w trakcie fizjologicznego starzenia się barwnik ze zu\
ycia.
Dendryty
Dendryty są uwypukleniami ciała komórki, rozgałęziającymi się na kształt gałęzi drzewa; tworzą tak
zwane drzewo dendrytyczne.
Na dendrytach wielu komórek widoczne są uwypuklenia  kolce dendrytyczne do których dochodzą
liczne zakończenia aksonalne innych neuronów.
Kolce charakteryzują się du\
ą aktywnością rybosomów, jest to związane z plastycznością synaps
zale\
ną od syntezy białek wpływających na zwiększenie liczby i wielkości połączeń synaptycznych.
Błona komórkowa neuronu
Jest bardzo zró\
nicowana,
W strefie recepcyjnej znajdują się liczne receptory jonotropowe i metabotropowe, które pod
wpływem neuroprzekaz
ników powodują depolaryzację lub hiperpolaryzację błony,
Utrzymuje dzięki swojej strukturze większe stę\
enie potasu wewnątrz komórki, a jonów sodowych
na zewnątrz, ró\
nica w stę\
eniach jonów, tak\
e innych i właściwości błony zapewniają względnie
stały potencjał spoczynkowy, ok. -70 mv z wnętrzem elektroujemnym. Do zmian w
przepuszczalności błony dochodzi w wyniku zmiany struktury białek wystających na zewnątrz błony,
które mają zdolność do łączenia się z neuroprzekaz
nikami, błony te nazywane są błonowymi
receptorami neuronu.
Połączenie substancji sygnałowej z receptorem wywołuje zmianę konformacji białka
receptorowego, co prowadzi do zmian przepuszczalności kanału.
Typy receptorów: jonotropowe i metabotropowe.
Receptory jonotropowe
Są pobudzane przez klasyczne neuroprzekaz
niki i odgrywają kluczową rolę w generowaniu
potencjału czynnościowego. Wykazują one swoistą przepuszczalność dla określonych jonów:
Cl, NA, K, Ca.
Receptory metabotropowe
Zbudowane z pojedynczej cząstki białka, w której występuje siedem obszarów transmembranowych,
Receptory te wpływają na metabolizm neuronu, co związane jest z pobudzeniem bądz
hamowaniem
powstawania wtórnych neuroprzekaz
ników (cAMP, cGMP, trifosforan inozytolu), ich aktywność wią\
e
się z działaniem białek G.
Akson
Jest zwykle pojedynczą wypustką neuronu, która na znacznej długości nie zmienia wielkości
swojego przekroju,
Rozpoczyna się we wzgórku aksonalnym perykarionu i kończy się zakończeniami aksonu,
Akson ma zdolność przesyłania potencjału czynnościowego do zakończeń nerwowych bez
zmniejszania jego wartości  bez dekrementu,
W aksonie nie ma ziarnistości Nissla.
We wzgórku aksonalnym odbywa się umowanie informacji pobudzających i hamujących z całej
błony, perykarionu i dendrytów.
W wyniku tego mo\
e powstawać potencjał czynnościowy, przesyłany dalej w aksonie.
Wychodzący bezpośrednio ze wzgórka początkowy odcinek  segment inicjujący  nie jest pokryty
mieliną,
Akson oddaje zazwyczaj kilka kolaterali i dzieli się na gałęzie, liczba tych gałęzi mo\
e być ró\
na,
Większość aksonów dzieli się w końcowej części tworząc drzewko końcowe,
Budowa wewnętrzna aksonu umo\
liwia transport substancji i niektórych organelli zarówno od ciała
komórki do aksonu, jak i w kierunku przeciwnym,
Transport aksonalny: szybki, wolny i mitochondriów.
TASZ
UMOśLIWIA PRZENOSZENIE STRUKTUR I SUBSTANCJI WZDA
Uś MIKROTUBUL, DWUSTRONNIE,
Od ciała n. do jego zakończeń  przenoszone są pęcherzyki i mitochondria,
Odbywa się za pomocą białek  kinezyny,
www.psychole.net.pl
6
Transport wsteczny  du\
e cząsteczki i enzymy, białka, elementy cytoszkieletu,
T A POWOLNY
JEDNOKIERUNKOWY, OKOMÓRKOWY, ZWI
ZANY Z ODNOW
BIAA
EK W AKSONIE,
OSA
ONKA MIELINOWA
Otacza włókna grubsze i średniej grubości,
Są przewę\
enia Ranviera,
W obrębie węzłów są nagromadzone kanały sodowe,
www.psychole.net.pl
7
Wykład 3 (11.03)
Neuroprzekaz
niki
Systemy biochemiczne:
Neuroprzekaz
niki klasy 1.  organizacja rozproszona, aminokwasy o niskiej masie cząsteczkowej,
z podziałem na:
Aminokwasy pobudzające (glutaminian i aspraaginian),
Hamujące (GABA),
Neuroprzekaz
niki klasy 2
Aminy biogenne (serotonina, dopamina, noradrenalina, histamina) oraz acetylocholina tworzące
dłu\
sze i krótsze szlaki nerwowe.
Neuroprzekaz
niki klasy 3
Neuropeptydy, w tym opioidy  enkefaliny i endomorfiny i substancje nieopioidowe, np..
Peptydy przysadkowe  wazopresyna, oksytocyna, i insuliny będące Neuromodulatorami
zmieniajacymi działanie neurotransmitterów klasy 1 i 2.
Ze względu na rodzaj neuromediatorów i sposób organizacji układów biochemicznych wyodrębnia
się kilka podstawowych systemów: noradrenergiczny  przetwarzający noradrenalinę i adrenalinę,
serotoninergiczny z serotonina jako głównym neuromediatorem, cholinergiczny 
neuroprzekaz
nikiem acetylocholiną,
Glutaminianergiczny  centralny system pobudzający mózgu,
GABAergiczny  główny układ hamujący mózgu
Oraz układy neuropeptydowe
Układ noradrenergiczny
Ponad połowa komórek tego układu w jądrach miejsca sinawego, strukturze na pograniczu
śródmózgowia i mostu, dzięki licznym rozgałęzieniom oraz rozlanemu charakterowi przesyłania
pobudzeń mo\
e modulować cały ośrodkowy układ nerwowy, ich aksony mają zakończenia w
mó\
d\
ku, rdzeniu kręgowym, hipokampie, ciele migdałowatym,
Rola układu adrenergicznego
Przebieg aktywności fizycznej zapewniającej prze\
ycie organizmu,
Adaptacja do warunków zewnętrznych  np.. Atak lub ucieczka jako reakcja na bodz
ce zagra\
ające,
Analgezja  blokowanie bólu podczas sytuacji zagro\
enia gdy ból przeszkadzałby w przetrwaniu
organizmu
Układ serotoninoergiczny
Jądra szwu, górna część pnia mózgu, projekcje do rdzenia kręgowego, do istoty czarnej, obszaru
prą\
kowia, ciała migdałowatego, wzgórza, mó\
d\
ku i kory mózgowej. Układ serotoninoergiczny
tworzy największy system neuronalny w mózgu ludzkim i praktycznie ka\
da komórka nerwowa
sąsiaduje z włóknem serotoninowym, dlatego mo\
e modulować funkcjonowanie ró\
nych obszarów
mózgu.
Szczególną funkcja układuy serotoninowego jest zró\
nicowanie receptorów z wyodrębnieniem 7
ró\
nych klas, które pełnią odrębne funkcje  np. 5HT1A reakcje endokrynne,
5HT2A funkcje sensoryczne i reakcje lękowe
Zaburzenia neurotransmisji serotoniny
Zaburzenia nastroju, depresja, impulsywna agresja, schizofrenia,
Neurony wrazliwe na ekstazy
Układ dopaminergiczny
www.psychole.net.pl
8
Istota czarna, stąd przesyłanie projekcji do prą\
kowia, tak\
e do nakrywki, ciała migdałowatego,
kory limbicznej, jąder podwzgórza, przysadki mózgowej,
Regulacja funkcji ruchowych, procesów motywacyjnych, uczenia się, zachowań nagradzających,
procesów neurohormonalnych podwzgórza,
Zmniejszająca się wraz z wiekiem liczba neuronów dopaminergicznych mo\
e prowadzić do
powstania zmian o charakterze neurodegeneracyjnym, np.. Choroba Parkinsona z
charakterystycznymi objawami zaburzeń ruchowych w formie sztywności i akinezji  znaczne
ograniczenie ruchów dowolnych.
Układ cholinergiczny  pamięci i uwagi
Jądro Meynerta  stąd projekcje do całej kory nowej, informacje zwrotne z miejsca sinawego, jader
szwu, istoty czarnej, ciała migdałowatego. Drugi szlak połaczeń usytuowany w okolicy konarowo
mostowej oraz nakrywce grzbietowej i biegnie do mó\
d\
ku, wzgórza, hipokampa, zakrętu obręczy,
kory czołowej i rdzenia kręgowego.
Rola ACH
Przetwarzanie informacji sensorycznych, angazujących pamięć i uwagę,
Niedobory prowadzą do ch. Alzheimera oraz pląsawicy Huntingtona
Układ glutaminianergiczny
Główny układ pobudzajacy, najbardziej rozpowszechniony neuroprzekaz
niuk w układzie nerwowym,
glutaminian jest aminokwasem, najwieksze zagęszczenie w korze nowej, hipokampie, prą\
kowiu,
mó\
d\
ku i rdzeniu kręgowym. Glutaminan zawierają prawie wszystkie komórki piramidowe kory
mózgu,
Glutaminian w warunkach nadmiernej aktywności neuronów glutaminergicznych i zbyt wysokiego
pobudzenia receptorów mo\
e działać jako neurotoksyna i prowadzić do śmierci komórek, na
których usytuowane są te receptory, zjawisko ekscytotoksyczności
glutaminian
Bierze udział w tworzeniu się uzale\
nień, regulacja układu nagrody,
Układ GABAergiczny
Główny układ hamujący mózgu,
Powstaje z glutaminianu, hamuje działanie systemu nerwowego,
Nale\
y do przekaz
ników aminokwasowych, a jego funkcja jest uzupełniająca do systemu
pobudzającego glutaminianergicznego,
GABA
Niedobór - choroba Huntingtona, padaczka
neuropeptydy
Substancje wielkocząsteczkowe, modyfikują aktywność innych neuronów,
Pełnią funkcję neuroprzekaz
ników i hormonów,
Neuropeptyd Y:
" neuropeptyd Y (NY)
" polipeptyd trzustkowy (PP)
" peptyd YY (PYY)
Polipeptydy (neuropeptydy):
" Bombezyna/GRP:
o bombezyna
o peptyd uwalniający gastrynę (GRP)
" Gastryny:
o gastryna
o cholecystokinina (CCK)
" Insuliny:
o insulina
o Hormony przysadki nerwowej:
www.psychole.net.pl
9
o wazopresyna
o oksytocyna
o neurofizyna I
o neurofizyna II
o hormon uwalniający hormon wzrostu (GH-RH)
Opioidy:
" adrenokortykotropina (ACTH)
" beta-lipotropina
" dynorfina
" endorfina
" enkefalina
" leumorfina
Sekretyny:
" sekretyna
" motylina
" glukagon
" wazoaktywny peptyd jelitowy (VIP)
Somatostatyny:
" somatostatyna
Tachykininy:
" neurokinina A
" neurokinina B
" neuropeptyd A
" neuropeptyd gamma
" substancja P
Endozepiny:
" endozepina-1
" endozepina-2
" endozepina-3
www.psychole.net.pl
10
Wykład 4 (18.03)
Plastyczność mózgu
Mózg ma zdolność do ciągłych zmian własnej struktury, a co za tym idzie do zmian funkcji przez
całe \
ycie. Zdolność ta zapewnia mu reagowanie na zmiany zachodzące w otoczeniu, albo w obrębie
samego organizmu
Rodzaje neuroplastyczności
Neuroanatomiczna  postać szybkich zmian w aktywności neuronów, zachodzących w trakcie kilku
sekund czy minut oraz zmian strukturalnych trwających kilka dni czy tygodni
Funkcjonalna: polegająca na reorganizacji pracy jednej lub więcej sieci neuronalnych w taki
sposób, aby zastąpić uszkodzony obszar,
Behawioralna, polegająca na zmianach w sposobach reagowania człowieka na ró\
ne powstałe
sytuacje,
Trzy kategorie zmian wpływających na poprawę po urazie mózgu:
" Zmiany zachodzące na poziomie komórkowym,
" Przeorganizowanie sieci neuronalnych,
" Przekształcenie się zachowania człowieka,
" Biochemiczne i fizjologiczne mechanizmy plastyczności
Bezpośrednio po urazie mózgu zaczyna się proces naprawczy, w miarę ustępowania zaburzeń
krą\
enia krwi, np.. Niedokrwienia, obrzęku, procesów zapalnych itp., niektóre objawy znikają bez
trwałych śladów
Szczególnie wa\
ne jest ustępowanie diaschizy
Diaschiza:
Uszkodzenie w jednym obszarze mo\
e być powodem tzw. Szoku neuronalnego występującego w
innych obszarach pozbawionych stymulacji pochodzących w normalnych warunkach z uszkodzonego
teraz obszaru. Wtórny szok neuronalny mo\
e występować tu\
obok ogniska uszkodzenia lub w
miejscu odległym,
Diaschiza wg Murre
Osłabienie połączeń synaptycznych pomiędzy uszkodzoną a nieuszkodzoną stroną, w zale\
ności od
obni\
enia aktywności w obszarze ogniska. Poniewa\
komórki w obu obszarach ju\
nie aktywizują się
razem, połączenia pomiędzy nimi ulegają osłabieniu, co powoduje osłabienie funkcji w obszarze,
który jest częściowo odłączony.
Nale\
y zatem przypuszczać, i\
obszary ulegające diaschizie mogą podjąć swoją pracę pod
warunkiem, \
e otrzymają brakującą stymulację.
Uwaga przy braku stymulacji neurony ulegają apoptozie i wówczas efekty diaschizy są trwałe.
Mechanizmy plastyczności
" Regeneracja właściwa  gdy akson uszkodzonego neuronu wysyła nowe włókna. Te nowo
zregenerowane synapsy tworzą robocze synapsy blisko miejsca zniszczenia.
" Regeneracja boczna: zachodzi gdy inne neurony wokół uszkodzonego neuronu wysyłają
dendryty uzupełniające brakujące połączenia, te nowe połączenia mogą umo\
liwić
uszkodzonemu obszarowi odzyskanie normalnej funkcji,
" Rezerwa mózgowa polegająca na wykorzystaniu rozlicznych nieaktywnych wcześniej synaps.
Zakłada ona wykorzystywanie tych synaps jako zastępcze obejście przekazywania informacji
www.psychole.net.pl
11
(dublowanie funkcji tworzy zapasy, czyli rezerwę mózgową)
" Przebudowa sieci neuronalnej  kom. Nerwowe w obszarze okalającym obszar martwicy
wysyłają nowe dendryty do innych nieuszkodzonych komórek,a te z czasem tworzą nowe
szlaki zastępujące zniszczony obszar tkanki nerwowej,
" Nadwra\
liwość denerwacyjna:
Po urazie neuron wykazuje ni\
szy próg aktywizacji w odpowiedzi na stymulację z
jakichkolwiek zachowanych włókien aferentnych. W związku z tym pozostałe włókna, które
korzystają z tej samej trasy neurotransmisji co włókna uszkodzone, wywołują większą
reakcję w komórce postsynaptycznej, co sprawia,\
e chocia\
liczba włókien jest mniejsza to
efekt pozostaje taki sam.
" Długofalowa aktywizacja potencjałów, jest przypuszczalnie neuronalną podstawą uczenia
się i pamięci. Jest to szybko pojawiające się i utrzymywane zwiększenie skuteczności
transmisji neuronowej przy danej synapsie pomiędzy aksonem stymulującym a neuronem
postsynaptycznym.
Teorie reorganizacji funkcjonalnej:
Występowanie diaschizy, pomaga to nieuszkodzonym obszarom podjąć pracę,
Teoria zmasowanej akcji  teoria ekwipotencjalności- dowolna część mózgu posiada zdolność do
obsługiwania dowolnej funkcji, oraz większość funkcji ma reprezentacje rozproszone po całej korze,
w związku z tym funkcje uszkodzonej struktury mo\
e przejąć dowolna pozostała struktura,
Teoria redundancji: istnienie reduplikowanych struktur neuronalnych obsługujących te same
funkcje, nieuszkodzone neurony znajdujące się blisko obszaru uszkodzenia mogą funkcjonować jako
obszary zapasowe, które mogą zastępować systemy zniszczone,
Teoria zastępczych funkcji: obszar mózgu poprzednio nie zaanga\
owany w wykonywaniu danej
funkcji mo\
e ją przejąć po uszkodzeniu odpowiedzialnych za nią obszarów, synapsy,które miały
słabszy udział w w systemie moają teraz silniejszą rolę,
Substytucja: dane zachowanie staje się mo\
liwe dzięki odmiennemu mechanizmowi, ten sam cel
mózg osiąga innymi środkami, za pomocą innych obszarów mózgu i innych sieci neuronowych
Przejęcie funkcji
Następuje w przypadku funkcji zlateralizowanych, jak np.. Na język, i polega na przejęciu funkcji
uszkodzonych obszarów przez odpowiednie obszary półkuli przeciwnej,
Behawioralne mechanizmy plastyczności
Przywracanie, odbudowa, reaktywacja  powrót utraconych funkcji za pomocą tego samego
systemu funkcjonalnego
Reorganizacja, przekształcenie, reorganizacja  istnieje mo\
liwość przekierowania części funkcji
bez wykluczenia całego systemu,
Przeuczanie: stosowanie strategii ponownego uczenia się utraconych informacji lub odtwarzania
utraconej znajomości reguł lub procedur obowiązujących w danym systemie funkcjonalnym,
Ułatwianie:
Funkcjonalna substytucja i kompensacja  wykorzystanie alternatywnych procesów
neuropsychologicznych, np. Czytanie z ust, pisanie drugą ręką itp.
Czynniki prognostyczne
Objawy neurologiczne,
Stan neuropsychologiczny,
Czynniki psychospołeczne,
Status przed urazem.
www.psychole.net.pl
12
Wykład 5 (01.04)
Potencjały i przewodnictwo w neuronie
Błona komórkowa neuronu jest bardzo zró\
nicowana. W strefie recepcyjnej dendryty i perikarion
znajduja się liczne receptory jonotropowe i metabotropowe, które pod wpływem
neuroprzekaz
ników powodują depolaryzację lub hiperpolaryzację błony
Błona komórkowa w neuronie
Kanały jonowe
www.psychole.net.pl
13
Receptory jonotropowe  ich pobudzenie prowadzi do otwarcia kanałów jonowych wchodzących w
skład receptora , receptory tego typu są pobudzane przez klasyczne neuroprzekaz
niki i odgrywają
kluczowa rolę w generowaniu potencjału czynnościowego. Wykazują swoistą przepuszczalność dla
określonego rodzaju jonó: Cl, Na, K czy Ca
Receptory metabotropowe zbudowane z pojedynczej cząstki białka, w której występuje 7 obszarów
www.psychole.net.pl
14
transmembranowych. Receptory te wpływają na metabolizm neuronu, co związane jest z
pobudzeniem lub hamowaniem powstawania tzw. Wtórnych neuroprzekaz
ników )cAMP, cGMP, ich
działanie związane z aktywacja białek G ,
Potencjał czynnościowy
Pobudzenie elektryczne komórki piramidowej
Transport aksonalny
Szybki  umo\
liwia przenoszenie struktur i substancji wzdłu\
mikrotubul  od ciała komórki do
zakończeń aksonalnych i odwrotnie,
Od ciała neuronu do zakończeń przenoszone są pęcherzyki i wraz z nimi neuroprzekaz
niki, enzymy
słu\
ące do ich synetzy oraz przekaz
niki neuropeptydowe,
Transport aksonalny cd.
Transport ten odbywa się za pomocą kinezyny ,
Transport powolny- odkomórkowo i związany z odnowa białek w aksonie .
synapsa
Przewodnictwo chemiczne
Zsyntetyzowany neuroprzekaz
nik jest gromadzony z pęcherzykach synaptycznych w zakończeniach
aksonu,
Dotarcie do zakończenia aksonalnego potencjału czynnościowego wywołuje depolaryzację błony
presynaptycznej i otwarcie zale\
nych od wapnia kanałów jonowych,
Napływający wapń aktywuje kinaze proteinową zale\
ną od wapnia, która uwalnia pęcherzyki
synaptyczne, oddzielając je od białek szkieletowych tworzących presynaptyczną sieć pęcherzykową,
Zwiększone stę\
enie jonów Ca w kolbce synaptycznej aktywuje wiązaną z pęcherzykami
synaptotagminę, prowadzi to do przemieszczenia pęcherzyków w stronę błony presynaptycznej i ich
zakotwiczenie do niej,
Dalsze zwiększenie stę\
enia Ca prowadzi do fuzji pęcherzyków z błoną,
Neuroprzekaz
nik uwolniony i łączy się ze specyficznym dla niego receptorem błony
postsynaptycznej, mo\
e te\
jednak działać na receptory presynaptyczne,
poprzez zmianę struktury receptorów neuroprzekaz
nik oddziałuje na kanały jonowe z nim związane
 prowadzi to do przechodzenia przez błonę,
Przepływ jonów powoduje w części postsynaptycznej lokalne zmiany potencjałów,
Działanie neuroprzeka\
ników ustaje wtedy, kiedy zostanie on rozło\
ony przez specyficzne enzymy
lub usunięty ze szczeliny synaptycznej,
www.psychole.net.pl
15
Wykład 6 (15.04)
Starzenie się
Dlaczego się starzejemy?
Koncepcja kumulującego się błędu / teoria genowa - zakładamy, \
e organizm jest odnawialny, ale
przy wielokrotnej / nieskończonej liczbie replikacji, losowe błędy w jej procesie są nieuniknione
(zgodnie z prawdopodobieństwem). Z czasem te błędy się kumulują, i będą powodowały objawy
starzenia. Dawniej bardzo popularna.
Koncepcja zaprogramowanego wieku / teoria podwzgórzowa - podwzgórze, regulujące wszystkie
procesy homeostazy, jest zaprogramowane tak, aby utrzymywać ją przez określony czas (120 lat).
To, \
e nie \
yjemy 120 lat wynika z oddziaływań środowiskowych (choroby etc) - wraz z postępem
medycyny powinniśmy wydłu\
yć swój czas \
ycia.
Koncepcja stopniowego obni\
ania się odporności organizmu - jesteśmy coraz bardziej podatni na
choroby, nasza śmierć nie jest "naturalna" ale na konkretne choroby.
Koncepcja wolnych rodników - kumulowanie się wolnych rodników i zmian przez nich
wywołanych. Obecnie dość popularna.
Kiedy człowiek staje się stary? Kulturowo starość wią\
e się ze zmianą ról \
yciowych - przejście na
emeryturę.
A
agodna demencja starcza - zespół objawów których natę\
enie zmienia się z czasem, w sposób
narastający, stopniowy i nieregularny. Charakter czasem tak powolny \
e niezauwa\
alny dla osoby
starzejącej się.
Najpierw pojawiają się deficyty w działaniu struktur filogenetycznie młodszych (płaty czołowe - w
przód od bruzdy Rolanda - najpóz
niej dojrzewają, są odpowiedzialne za procesy uwagi, myślenia,
koncentracji, odporności na zakłócenia, pamięć operacyjną).
Deficyty poznawcze:
 Zaburzenia deficytowe pamięci operacyjnej - skrócenie czasu oraz zmniejszenie pojemności.
 Pamięć operacyjna - kilka elementów (z ró\
nych modalności, abstrakcyjnych etc) na
których w danej chwili przeprowadzamy operacje, pamięć o podło\
u fizjologicznym,
związana z krą\
eniem impulsów w zamkniętych sieciach neuronalnych, trwa 20-kilka
sekund do kilku minut, ma ograniczoną pojemność - liczbę elementów (niegdyś magiczna
liczba Millera - 7 +/- 3 - ale się zwiększa).
 Zaburzenia w zakresie koncentracji uwagi, mniejsza odporność na dystraktory.
 Wydłu\
a się czas reakcji.
 Sztywność myślenia - trudność w przerzucaniu się z jednego wątku treściowego na inny. Trudność
w zmianie tematu.
 Obni\
a się efektywność procesu uczenia się - więcej powtórek koniecznych do zapamiętania
materiału (dla "nas" - 3 powtórki na 10 elementów).
 Dłu\
szy czas reakcji.
Procesy emocjonalne - ich wtórne zaburzenia warunkowane czynnikami: organicznymi
(degeneracja UN) i środowiskowymi (wpływ społeczny, dyskryminacja starszych, odrzucenie,
poczucie niepotrzebności etc).
 Podwy\
szony poziom lęku (zwłaszcza przed nowością)
 Spłycenie uczuciowości wy\
szej (mniejsze amplitudy)
 Rozhamowanie emocjonalne (mniejsza kontrola ekspresji emocjonalnej)
Samobójstwa w Polsce osiągają dwa peaki - wczesna adolescencja oraz między 70 a 75 rokiem
\
ycia (w Kanadzie jeden - 35-40 lat). Te grupy nie mają wsparcia społecznego.
Czy depresja między 70 a 75 rokiem \
ycia jest uwarunkowana czynnikami organicznymi czy
społecznymi?
Aspekt z pograniczna emocji i funkcji poznawczych: trudność w zmienieniu zdania, przekonanie o
własnej nieomylności.
www.psychole.net.pl
16
Z wiekiem nasilenie się wcześniej nabytych cech.
Deficyty na poziomie mózgu i organizmu:
 stępenie wra\
liwości narządów zmysłowych
 zmniejsza się masa mózgu (25 lat - 1200-1300 g; 50 lat 1000 g) - obkurczanie się mózgu,
odwodnienie, zagęszczenie cytolazmy neuronów, zagęszczanie białek (w związku z czym -
zakłócenia ich syntesy i funkcji)
Neurotransmisja:
 obni\
enie syntezy acetylocholiny (funkcje związane z pamięcią, wydziela się w płytce
mięśniowo-nerwowowej - ograniczenie sprawności ruchowej)
 obni\
enie liczby połączeń międzyneuronalnych - zmniejsze się utkanie sieci neuronalnych
(jakość środowiska i aktywność umysłowa decydują o tempie ubytku)
 płytki starcze i sploty włókienkowe (zdegenerowane części neuronów)
 złogi cholesterolowe w układzie krwionośnym (niedotlenienie i obumieranie części komórek
nerwowych) - nawet 10s przerwa w dopływie tlenu powoduje zaburzenia świadomości
 przynajmniej u 20% zaburzenia czynności podstawowych
 wydłu\
ona latencja (czas od pojawienia się bodz
ca do reakcji mózgowej) potencjałów
wywołanych  EEG
Dalej w kolejności starzeją się struktury filogenetycznie
" Mó\
d\
ek  odpowiedzialny za koordynację i kontrolę ruchu, utrzymywanie równowagi
istabilizowanie postawy względem grawitacji (robak  podatny na alkohol). Precyzja i
korekta ruchów zaburzone przy ka\
dej czynności  trudniej jest nauczyć się zło\
onych figur
ruchowych.
" Hipokamp
Zmiany patologiczne w przeciwieństwie do demencji starczej są skokowe, gwałtowne, w określonej
kolejności, naprzemienne z okresami stabilności.
Na zmiany starcze nakładają się te\
procesy degeneracyjne układu nerwowego, związane m.in. z
narastającą niewydolnością układu krwionośnego (tendencja do niedotlenień).
Co robić?
" systematyczny trening procesów intelektualnych
" poczucie humoru (zapobiega sztywności myśli)
" zaanga\
owanie w jakąś aktywność (pro-społeczną, hobby, praca etc)
" spacery minimum 2 godziny dziennie (ale nie koniecznie inna aktywność fizyczna)
" pozytywne relacje interpersonalne
Długowieczności sprzyja:
" mała wartość kaloryczna po\
ywienia  ok 1500 kcal dziennie
" niska temperatura otoczenia ( głodne, zmarznięte myszy \
yły dłu\
ej... ale co to za \
ycie!)
www.psychole.net.pl
17
Wykład 7 (22.04)
Podstawy neuroanatomii
Podział u. nerwowego
" Topograficzny:
o Ośrodkowy, ( mózgowie i rdzeń kręgowy),
o Obwodowy. (obwodowy (12 par nerwów czaszkowych i 31 par nerwów
rdzeniowych).
" Czynnościowy:
o Somatyczny,
o Autonomiczny.
Istota biała, istota szara
" W ośrodkowym układzie nerwowym znajduje się istota szara zawierająca głównie ciała
komórek nerwowych,
" Istota biała charakteryzująca się obecnością włókien nerwowych z osłonką mielinową,
" W istocie szarej wyró\
nia się jądra, pola, okolice i strefy określane czynnościowo jako
ośrodki nerwowe,
" Powiązane ze sobą ośrodki nerwowe tworzą układy czynnościowe.
" Istota szara w mózgu  na zewnątrz,
w rdzeniu  wewnątrz przybiera kształt litery H.
Tkanka glejowa
" oligodendrocyty
" mikroglej
" Komórki wyściółki
Opony mózgowia
" Opona twarda  zbudowana z 2 blaszek wyściela od wewnątrz jamę czaszki, opona twarda
tworzy przegrody dzielące jamę czaszki na kilka łączących się ze sobą przestrzeni: namiot
mó\
d\
ku, sierp mózgu, sierp mó\
d\
ku, przepona siodła,
" Zatoki opony twardej (ot) są to wysłane śródbłonkiem naczynia \
ylne o sztywnych ścianach,
zbierają krew z mózgowia i opony twardej, z oczodołu, ucha wewnętrznego,
" Krew z zatok odpływa z jamy czaszki głownie przez \
yłę szyjną wewnętrzną.
" Opony pajęcza jest rozpostarta ponad wszystkimi nierównościami, opona miękka jest z
mózgowiem ściśle zrośnięta. Miedzy nimi znajduje się przestrzeń podpajęczynówkowa
zawierająca płyn mózgowo-rdzeniowy. W miejscach, gdzie na powierzchni mózgowia
znajdują się zagłębienia powstają zbiorniki podpajęczynówkowe  np.. Zb. Mó\
d\
kowo-
rdzeniowy, międzykonarowy
Płyn mózgowo-rdzeniowy
" Płyn m.-rdz. Przepływa z komór bocznych do komory III a stąd przez wodociąg do
śródmózgowia do k. IIII i dalej do przestrzenie podpajęczynówkowej,
" Pełni rolę ochronną, ale wymiana substancji przechodzących z płynu m.rdz. do przestrzeni
międzykomórkowych u. n. odbywa się bez zabezpieczeń,
" Powstaje głownie w splotach naczyniówkowych komór,
" Pomiędzy płynem a krwią  bariera krew-mózg,
" Płyn wchłaniany przez kosmki pajęczynówki,
Nerwy czaszkowe
" Węchowy,
" Wzrokowy,
" Okoruchowy,
" Bloczkowy,
" Trójdzielny,
" Odwodzący,
www.psychole.net.pl
18
" Twarzowy,
" Przedsionkowo- ślimakowy,
" Językowo-gardłowy,
" Błędny,
" Dodatkowy
" podjęzykowy.
Nerwy czaszkowe
" Czuciowe: I, II, VIII,
" Ruchowe galki ocznej: III, IV, VI o,b,od,
" Podjęzykowy  unerwia mięsnie języka,
" Ruchowo-czuciowe.
Unaczynienie mózgowia
Do mózgowia krew dopływa przez parzyste naczynia: tętnicę szyjną wewnętrzną i  która dzieli się
w jamie czaszki na tętnice przednia mózgu oraz tętnicę środkowa mózgu oraz tętnicę kręgową.
Tętnice kręgowe  prawa i lewa łączą się w jamie czaszki ze sobą tworząc nieparzysta tętnicę
podstawną, która ostatecznie rozgałęzia się na prawą i lewą tętnicę mózgu.
Tętnice szyjne wewnętrzne
" Tszw unaczyniają większą część przodomózgowia, a tętnice kręgowe wraz z tętnicą
podstawną tworzą układ podstawno-kręgowy unaczyniający pień mózgowia i mó\
d\
ek oraz
dolno-tylną część przodomózgowia,
" Na podstawie mózgowia znajduje się tętnica łącząca przednia  łączy zakresy unaczynienia
prawej i lewej tętnicy szyjnej wewnętrznej oraz tętnice łączące tylne stanowiące
obustronne połączenia miezy zakresem unaczynienia tetnicy szyjnej wewnętrznej oraz
tętnic kręgowych.
" Zamknięcie światła tszw lub t. kręgowej prowadzić mo\
e do powa\
nych zaburzeń
związanych z niedokrwieniem mózgu. Ich nasilenie zale\
y od rozległości tego procesu oraz
stanu pozostałych naczyń, z których mo\
e wytworzyć się krą\
enie oboczne.
Koło tętnicze mózgu
Na powierzchni podstawnej mózgu miedzy zakresem unaczynienia ttszw prawej i lewej oraz
podstawnej istnieją połaczenia przez łączące  przednia i tylną. Nieparzysta t. łącząca przednia
zespala tt przednie mózgu a parzysta t. łącząca tylna łączy obustronnie t. Szyjną wewnętrzną z t.
tylną. A więc w skład K. Willisa wchodzi: t. łącząca przednia, t.t. przednie mózgu, t. łączące tylne,
tt. Szyjne wewnętrzne, tt. Tylne mózgu. Naczynia w obrębie tych połączeń- częste z
ródło patologii
 tętniaki mózgu.
Tętnica przednia mózgu
" Dzieli się na część spoidłową i spoidłowo-brze\
ną.
" Gałęzie korowe unaczyniają powierzchnie przyśrodkową oraz przyśrodkowe obszary
powierzchni górno-bocznej i dolnej płatów czołowego, ciemieniowego i zakręt obręczy.
Rdzeń kręgowy
Nerwy rdzeniowe
Podział funkcjonalny włókien nerwów rdzeniowych
Ogon koński
www.psychole.net.pl
19
Wykład 8 (29.04)
Układ nerwowy
Ponad 90% kory mózgu to kora nowa czyli izokorteks,
Jej budowa opiera się na naprzemiennym układzie 6 warstw komórek nerwowych ró\
nej wielkości i
kształtu,
Pozostała korę mózgu określamy jako allokorteks  a w niej prakorę i korę starą,
prakora
Czyli kora dawna  paleokorteks u człowieka ogranicza się w zasadzie do niewielkich obszarów
związanych z percepcją bodz
ców węchowych,
Ma prostą budowę trójwarstwową,
Kora stara - archokorteks
Występuje w układzie limbicznym, jej głównymi strukturami są hipokamp i kora znacznej części
zakrętu przyhipokampowego, w większości ma budowę trójwarstwową, niektóre jej okolice - kora
śródwęchowa charakteryzuje się wielowarstwowością, ich warstwy nie odpowiadają warstwom kory
nowej,
Kora nowa - neocortex
Czyli izokortex, spycha prakorę i korę starą na obwód, gdzie w obrębie płata limbicznego i
węchomózgowia zajmują one stosunkowo niewielki obszar,
Charakterystyczne dla rozwoju kory nowej jest tworzenie płyty kory korowej, z której powstaje
większość neuronów, oraz przejściowej warstwy podpłytowej,
Kolejność wędrówki proneuronów neuroblastów tworzących korę nową jest odwrócona, najpierw
kształtują się warstwy głębokie  VI, V, a potem kolejno warstwy powierzchowne  IV,II i II,
We wczesnych okresach rozwoju
Proces mno\
enia się komórek części grzbietowej kresomózgowia odbywa się podobnie jak w
ni\
szych piętrach ośrodkowego układu nerwowego, w warstwie komorowej, po 6 tygodniach mo\
na
zaobserwować wyodrębnianie się w niej warstwy podkomorowej o rzadziej rozmieszczonych
komórkach, z warstw tych wywędrowują na obwód komórki tworzące kolejno warstwy:
" Warstwa brze\
na,
" Warstwa pośrednia,
" Płyta korowa,
" Warstwa podpłytowa,
Warstwy kory nowej
Warstwa drobinowa uboga w komórki nerwowe, zawiera przede wszystkim zakończenia aksonów i
dendrytów, tworzących tu liczne synapsy,
Warstwa ziarnista zewnętrzna, zawiera komórki ziarniste i małe komórki piramidalne,
Warstwa piramidowa zewnętrzna. Znajdują się tam przewa\
nie komórki piramidalne małe lub
średniej wielkości, przy czym komórki większe zlokalizowane są głębiej, bli\
ej warstwy IV, ni\

komórki małe,
Warstwa ziarnista wewnętrzna  gęsto rozmieszczone komórki ziarniste,
Warstwa piramidowa wewnętrzna, komórki piramidalne większe ni\
w warstwie III, w płacie
czołowym w pierwszorzędowym polu ruchowym są komórki piramidalne Betza o średnicy
dochodzącej do kilkudziesięciu mikrometrów,
Warstwa wielokształtna lub warstwa komórek wielokształtnych zawiera neurony ró\
nego typu,
przewa\
nie wydłu\
one w kierunku prostopadłym do powierzchni kory
www.psychole.net.pl
20
Zró\
nicowanie cytoarchitektoniczne i czynnościowe kory nowej
W korze nowej na podstawie ró\
nic cytoarchitektonicznych mo\
na wyodrębnić korę heterotypową,
tworzacą pola projekcyjne  ruchowe, somatosensoryczne, wzrokowe, słuchowe, i korę homotypową
zajmującą tzw. pola asocjacyjne,
Pola projekcyjne
Istnieje ściśle sprecyzowana lokalizacja czynnościowa, a ich uszkodzenie powoduje określone
objawy objawy kliniczne,
Kora asocjacyjna przednia i tylna spełniają czynności bardziej zło\
one, na podstawie informacji
zbieranych przez okolice projekcyjne,
W półkuli dominującej u większości ludzi w półkuli lewej
Znajdują się obszary mające istotne znaczenie dla mowy  ośrodek mowy ruchowy (Broca)  zakręt
czołowy dolny i ośrodek czuciowy mowy (Wernickego) w tylnej części zakrętu skroniowego górnego i
w zakręcie kątowym,
Przodomózgowie kresomózgowie nieparzyste
Kresomózgowie nieparzyste otacza przednią część komory trzeciej do przodu od otworu
mędzykomorowego,
Nale\
ą struktury: okolica przedwzrokowa, blaszka krańcowa, ciało modzelowate i spoidło przednie
Powierzchnie półkul mózgu
4 główne płaty: czołowy, ciemieniowy, skroniowy i potyliczny, dodatkowo płat limbiczny i wyspa,
Obie półkule maja kształt kulisty, przy czym oddziela je szczelina podłu\
na mózgu, ka\
da z półkul
ma trzy powierzchnie: górno-boczna  wypukła, dolną, przyśrodkową,płaską oddzieloną przez sierp
mózg od przeciwległej półkuli,
Kora mózgu ma łącznie 2000-2500 cm2 powierzchni
1/3 jest widoczna od zewnątrz, pozostałe 2/3 w bruzdach,
Najgłębsze z bruzd  hipokampa, ostrogowa, i poboczna wcinają się w głąb półkuli, pozostałe bruzdy
maja osobniczny przebieg  decyduje to o ukształtowaniu powierzchni półkul mózgu,
Wypukłości to..
Zakręty lub zawoje, widoczne tez u słoni.....
Powierzchnia górno-boczna półkuli
Do płata czołowego na powierzchni bocznej nale\
ą: zakręt przedśrodkowy oraz le\
ące do przodu od
niego: zakręt czołowy górny, zakręt czołowy środkowy, zakręt czołowy dolny,
Zakręt przedśrodkowy od zakrętów czołowych oddziela bruzda przedśrodkowa,
Zakręt czolowy środkowy jets odzieloy od górnego i dolnego przez bruzdy czołowe  górną i dolną,
Od bruzdy bocznej wcinają się w zakręt czołowy dolny jej gałęzie  pozioma przednia, i wstępująca,
Płat skroniowy na powierzchni górno-bocznej
Zakręt skroniowy górny,
Zakręt skroniowy środkowy,
Dolny,
Przedzielają je bruzdy skroniowe górna i dolna,
Na powierzchni górnej zakrętu skroniowego górnego, ukrytej w bruz
dzie bocznej znajduje się
pojedynczy zakręt skroniowy poprzeczny  Heschla,
W zakrętach skroniowych poprzecznych kora słuchowa pierwszorzędowa,
Płat potyliczny
Ma wiele bruzd i zakrętów o bardzo zmiennym ukształtowaniu,
Płat ciemieniowy
Zakręt zaśrodkowy,
Płacik ciemieniowy górny,
Płacik ciemieniowy dolny,
Zakręt zaśrodkowy oddziela od płacików ciemieniowych bruzda zaśrodkowa,
www.psychole.net.pl
21
Płaciki ciemieniowe są od siebie oddzielone bruzda śródciemieniową
Wyspa
Jest częścią kory mózgu przykrytą przez korę płatów sąsiednich, które określa się jako wieczka 
czołowe, czołowo-ciemieniowe, skroniowe,
Wyspa ma kształt trójramiennej piramidy, której wierzchołek nazwany jest biegunem i skierowany
jest bocznie,
Powierzchnia dolna półkul
Na powierzchni dolnej płata czołowego znajdują się zakręty oczodołowe i zakręt prosty,
Bruzda węchowa oddziela zakręty oczodołowe od zakrętu prostego,
Na górnej ścianie oczodołu oprócz płata czołowego znajdują się struktury nale\
ące do układu
węchowego,
Tzn.
Opuszka węchowa,
Pasmo węchowe,
Trójkąt węchowy,
Do tyłu od trójkąta węchowego znajduje się istota dziurkowana przednia,
Na powierzchni dolnej płata skroniowego i potylicznego znajduje się płat skroniowy dolny, zakręt
wrzecionowaty, zakręt przyhipokampowy,
Powierzchnia przyśrodkowa półkul
Ciało modzelowate  układ włókien biegnących porzecznie i łączących obie półkule,
Jego zgrubiała część  płat przechodzi ku tyłowi w pień, który zgina się podkowiasto tworząc kolano
ciała modzelowatego,
Płat limbiczny
Zakręt obręczy,
Zakręt przyhipokampowy,
Zakręt obręczy
Otacza ciało modzelowate, z zakrętem przyhipokampowym łaczy się przewę\
eniem  cieśnia zakrętu
obręczy,
Z przodu poni\
ej kolana ciała modzelowatego zakręt obręczy przechodzi w pole podspoidłowe, ku
tyłowi od niego znajduje się zakręt przykrańcowy,
Zakręt obręczy jest oddzielony od ciała modzelowatego bruzdą ciała modzelowatego a od zakrętów
płata czołowego i ciemieniowego bruzdą obręczy,
Zakręt przyhipokampowy
Ograniczony od dołu przez bruzde poboczną, a od góry przez bruzdę hipokampa, w części przedniej
rozszerza się i zagina w postaci haka,
Hipokamp jest częścią kory wpukloną w bruz
dzie hipokampa w kierunku komory bocznej gdzie w
rogu dolnym wybrzusza jej ścianę w postaci stopy hipokampa,
Zakręt zębaty
Jest częściowo widoczny od zewnątrz w postaci charakterystycznych ząbków wyłaniających się z
bruzdy hipokampa
Zakręty płatów czołowego ciemieniowego i potylicznego : zakręt czołowy górny, płacik
okołosrodkowy, przedklinek  pł. ciem, klinek  pł. Potyl., zakręt językowaty
www.psychole.net.pl
22
Wykład 9 (06.05)
Jądra podstawy i międzymózgowie
Jądra podstawy
Obejmują jądra podkorowe  istotę szarą poło\
oną wewnątrz półkuli mózgu,
Zalicza się do nich:
" Jądro ogoniaste,
" Skorupę,
" Gałkę bladą,
" Ciało migdałowate,
" Przedmurze, (to co wygląda jak plastelina..)
Uwaga
Jądro ogoniaste i skorupa tworzą zespół jąder podstawy zwany prą\
kowiem,
Skorupa i gałka blada tworzą jądro soczewkowate,
Prą\
kowie (jądro ogoniaste i skorupa)
Otrzymuje najwięcej informacji z kory nowej,
Otrzymuje informacje ze wzgórza,
Wysyła włókna do gałki bladej i istoty czarnej,
Choroba Huntingtona
Pląsawica, dziedziczona, powoduje cię\
kie zwyrodnienie neuronów cholinergicznych znajdujących
się w jądrze ogoniastym i w skorupie,
Objawy  ruchy mimowolne i postępujące otępienie, prowadzi do wodogłowia w związku z
postępującą utratą komórek,
międzymózgowie
Rozwija się z tylnej części przodomózgowia, w obrębie ścian pierwotnej komory III,
Nadwzgórze,
Wzgórze,
Podwzgórze,
Niskowzgórze,
Międzymózgowie
Stanowi najwy\
ej poło\
oną część pnia mózgu, otoczone jest ze wszystkich stron przez półkule
mózgowe,
Górna powierzchnia międzymózgowia jest częścią komory bocznej, jej granicę boczną stanowią
torebka wewnętrzna i pasmo wzrokowe,
Dno komory bocznej
Obejmuje szereg struktur podstawnej powierzchni mózgu,
Nale\
ą tu ciała suteczkowate, lejek, przysadka mózgowa i skrzy\
owanie wzrokowe,
Przysadka mózgowa
Jest przymocowana do podwzgórza szypułą przysadki,
Płat przedni,
Płat tylny,
Wzgórze
Jest największą częścią miedzymózgowia,
Otrzymuje informacje czuciowe ze wszystkich układów czuciowych z wyjątkiem układu węchowego,
Otrzymuje najwięcej połączeń z kory mózgu,
Odgrywa role w integracji informacji czuciowych i ruchowych,
Wzgórze zlokalizowane w okolicach komory III
www.psychole.net.pl
23
Podzielone jest na 3 części,
" Przyśrodkowa  połączenia z płatem czołowym i układem limbicznym,
" Przednia  powiązane z korą płata limbicznego,
" Boczna  jądra nale\
ą do układu czuciowego,
Otępienie wzgórzowe
Rozległe obustronne uszkodzenie wzgórza występuje zwykle wskutek zawału, mo\
e spowodować
drastyczne osłabienie funkcji umysłowych. Po okresie śpiączki o nagłym początku następuje stadium
stuporu i splatania, które przechodzi w groz
ną kombinację głębokich zaburzeń uwagi, pamięci,
funkcji językowych i ruchowych oraz emocji,
Afazja wzgórzowa
Występuje zwykle wskutek lewostronnego wylewu w okolicy wzgórza, rzadziej niedokrwienia lub
zawału lewego wzgórza,
Zaburzenie dotyczy przede wszystkim mowy ekspresyjnej,
Trudności w kontrolowaniu siły głosu,
Adynamia werbalna,
Parafazje semantyczne,
Perseweracje.
podwzgórze
" Część tylna (suteczkowa),
" środkowa (guzowa)
" przednia (wzrokowa),
W okolicy wzrokowej 2 wyraz
ne jądra- nadwzrokowe i nadskrzy\
owaniowe, ich aksony biegną do
części nerwowej przysadki, droga podwzgórzowo-przysadkowa, neurony neurosekrecyjne, które
produkują preproneuropeptydy, preprowazopresynę  transport szybki i dlaej do cześci tylnej
przysadki  uwalnianie hormonów do krwioobiegu, tylny płat przysadki  wydzielanie substancja p,
neurotensyna, TRH, somatostatyna i aminy,
Jądro nadskrzy\
owaniowe zawiera neurony wykazujące rytmiczne zmiany aktywności o charakterze
rozrusznika  który reguluje ró\
ne cykle- czuwanie-sen, temperatura, aktywność psychiczną i
fizyczną, okresowe zmiany melatoniny we krwi  wy\
sze w nocy ni\
w dzień i zanikające w starszym
wieku z powodu zwapnienia szyszynki.
Podwzgórze cd.funkcje
Układ autonomiczny 
przednia część podwzgórza  wpływa pobudzająco na układ przywspółczulny - parasympatyczny,
Tylna część podwzgórza wpływa pobudzająco na układ współczulny -sympatyczny,
funkcje podwzgórza cd
Regulacja temperatury, jego uszkodzenie wywołuje hipotermię,
Regulacja równowagi wodnej  adiuretyczny kontroluje wydalanie wody przez nerki,
Regulacja pobierania pokarmu, w tym biorą udział dwa jądra  brzuszne przyśrodkowe i boczne
wzgórza,
Hormony tropowe przysadki://////////////////
Wzgórze i podwzgórze nmr
Pow. Przyśrodkowa  najwa\
niejsze struktury
zawzgórze
Ciała kolankowate:
Boczne,
Przyśrodkowe.
www.psychole.net.pl
24
C.k.b. element drogi wzrokowej
C.k.p.- droga słuchowa,
nadwzgórze
Trójkąt uzdeczki, spoidło uzdeczki, szyszynka (gruczoł wydzielania dokrewnego hamuje
przedwczesny rozwój płciowy, rodzaj zegara biologicznego  dostarcza sygnałów czasowych
wywołanych przez ró\
nice w oświetleniu.
Funkcje nadwzgórza
Nie do końca są rozpracowane,
Wapnienie szyszynki zaczyna się wkrótce po osiągnięciu wieku dorosłego,
Mo\
e mieć udział w rozpoznawaniu biologicznych rytmów,
Szyszynka wytwarza melatoninę,
Uszkodzenia nadwzgórza mogą prowadzić do depresji pourazowej w związku z rozregulowaniem
poziomu melatoniny.
niskowzgórze
Formacja, która stanowi niewielki obszar przejściowy, tu znajduje się du\
e jądro niskowzgórzowe,
Przypomina kształtem soczewkę,
Zespół amnestyczny Korsakowa
Nasilone trudności lub niezdolność do przyswajania nowego materiału,
Znaczne trudności ze spontanicznym przypominaniem sobie wydarzeń z przeszłości,
Zachowana pamięć bezpośrednia, zakres pamięci słuchowo-werbalnej i wzrokowej wynosi 7
elementów, Zachowanych jest wiele aspektów czynności wyuczonych,
Konfabulacje,
Brak inicjatywy i spontaniczności w połączeniu ze stępieniem emocjonalnym,
www.psychole.net.pl
25
Wykład 10 (13.05)
Śródmózgowie
Śródmózgowie
" Poło\
one między międzymózgowiem a mostem,
" Rozciąga się od spoidła tylnego do wędzidełka zasłony rdzeniowej górnej,
" Zawiera wodociąg mózgu, który łączy komorę3 z komorą4.
Śródmózgowie
" Powierzchnia brzuszna (przednia):
o Konary mózgu
o Konary mózgu,
" Dół międzykonarowy (tu nerw okoruchowy i istota dziurkowana przednia)
" Powierzchnia grzbietowa (tylna):
o Wzgórek górny,
o Wzgórek dolny,
o Nerw bloczkowy.
Pień mózgowia i mó\
d\
ek
Pieńmózgowia i mó\
d\
ek powstają z trzech pęcherzyków mózgowiowych:
" rdzeniomózgowia,
" tyłomózgowia wtórnego
" śródmózgowia,
Komora czwarta
" Dno komory czwartej tworzy dół równoległoboczny, składający się z części górnej mostowej
i dolnej opuszkowej
" Strop komory czwartej tworzą mó\
d\
ek i jego konary oraz zasłony rdzeniowe i splot
naczyniówkowy zasłony rdzeniowe i splot naczyniówkowy,
" Ku górze komora czwarta przechodzi w wodociąg śródmózgowia a ku dołowi w kanał
środkowy, z komory do przestrzeni, podpajeczynówkowej płyn mózgowo-rdzeniowy odpływa
przez otwory komory czwartej.
Most
" W moście w części bocznej dołu równoległobocznego znajduje się zabarwione
lipofuscynąmiejsce sinawe, du\
o katecholaminowych komórek,
" Regulacja aun.
Twór siatkowatyy
Na całej długości pnia mózgowia rozciąga się obszar, w którym niezbyt wyraz
nie odgraniczone grupy
komórek są przemieszane z biegnącymi w ró\
nych kierunkach włóknami nerwowymi, znajduje się tu
wiele jąder, jednak ich granice i mianownictwo często ulegają zmianom,
Na szczególną uwagę zasługują jądra miejsca sinawego, pole brzuszne nakrywki, jądra szwu.
" Jądro miejsca sinawego  aminy katecholowe,
" Jądra szwu  serotonina,
" Jądro nakrywki  acetylocholina,
" W tworze siatkowatym układy wstępujące i zstępujące.
Układy wstępujące
" Informacje przez jądra wzgórza do kory mózgu,
" Tworzą one układ pobudzający mózg.
Układ zstępujący
www.psychole.net.pl
26
Włókna siatkowo-rdzeniowe dochodzą do ośrodków ruchowych, czuciowych i wegetatywnych rdzenia
kręgowego, wpływają w sposób istotny na czynność i rdzenia kręgowego.
Śródmózgowie
" Pośredniczy w odruchach słuchowych i wzrokowych
" Pośredniczy w odruchach słuchowych i wzrokowych,
" Zawiera nerw okoruchowy i bloczkowy, który unerwiająmięśnie zewnętrzne gałki ocznej,
" W górnej części zawiera ośrodek skojarzonego spojrzenia ku górze,
" Zawiera istotę czarną-największe jądro śródmózgowia, zwyrodnienie powoduje chorobę
parkinsona.
" Zawiera okołośrodkowy twór siatkowaty, uszkodzenie tej struktury wywołuje śpiączkę,
" Istota czarna otrzymuje informacje gabaergiczne z prą\
kowia, wysyła informacje
dopaminergiczne do prą\
kowia.
Most
" Zawiera przekaz
nikowe jądra słuchowe i jądra przedsionkowe zbudowany jest z podstawy
oraz nakrywki przedsionkowe, zbudowany jest z podstawy oraz nakrywki, która zawiera
jądra tworu siatkowatego, jądra nerwów czaszkowych oraz wstępujące szlaki
czuciowe,czaszkowych oraz wstępujące szlaki czuciowe,
" Jest połączony z mó\
d\
kiem,
" Daje początek nerwom 5-8Daje początek nerwom 5 8.
Rdzeń przedłu\
ony
" Zawiera ośrodki autonomiczne regulujące oddychanie, krą\
enie motorykę \
ołądkowo
jelitową, jest połączony z mó\
d\
kiem.
" Rozciąga się od skrzy\
owania piramid do bruzdy dolnej mostu,
" daje początek nerwom czaszkowym od 9 do 12,
" Jest połączony z mó\
d\
kiem
Struktury wewnętrzne rdzenia przedłu\
onego:
Pęczek smukły i klinowaty,
Jądro smukłe i klinowate,
Wstęgi przyśrodkowe i rdzeniowe (razem tworzą drogi wstępujące czuciowe)
Drogi zstępujące ruchowe: skrzy\
owanie piramid, piramidy, drogi mó\
d\
kowe.
Pień mózgu, rdzeń przedłu\
ony, most i śródmózgowie razem tworzą pień mózgu.
Mó\
d\
ek
" Powstaje po stronie grzbietowej tyłomózgowia, w miejscu, gdzie załamuje sięku tyłowi,
zgięcie mostowe,
" Mó\
d\
ek powiększa się szybko, na jego powierzchni pojawiają się liczne szczeliny, które
dzielą mó\
d\
ek na płaty przedni i tylny oraz część kłaczkowo-grudkową.
Mó\
d\
ek trzy główne funkcje
" Utrzymuje postawę i równowagę,
" Utrzymuje napięcie mięśniowe,
" Koordynuje świadomą aktywność ruchową.
Mó\
d\
ek
" Składa się z robaka poło\
onego pośrodkowo oraz dwóch półkul poło\
onych bocznie,
" Jest pokryty trójwarstwową korą w której wyodrębnia sięszczeliny i zakrętyszczeliny i
zakręty,
" Wewnątrz jest istota biała, która zawiera zmielinizowane aksony oraz cztery jądra mó\
d\
ku
 zębate, czopowate, kulkowate, wierzchu.
Płaty mó\
d\
ku
www.psychole.net.pl
27
" Płat przedni  odgrywa rolę w regulacji napięcia mięśniowego,
" Płat tylny: odpowiada za koordynację ruchów dowolnych,
" Płat grudkowo-kłaczkowy: bierze udział w utrzymywaniu równowagi i postawy,
Kora mó\
d\
ku
Warstwa drobinowa  zawiera mała liczbę komórek, zawiera rozgałęzienia komórek Purkinjego,
Warstwa zwojowa  komórek Purkinjego między warstwą drobinową a warstwą ziarnistą,
Warstwa ziarnista, zawiera komórki Golgiego.
Główne szlaki mó\
d\
kowe
Przedsionkowo-mó\
d\
kowa,
Rdzeniowo-mó\
d\
kowa tylna i przednia.
Funkcje mó\
d\
ku -zaburzenia
Obni\
enie napięcia mięśniowego  brak oporu stawianego
normalnie przez mięśnie w trakcie ruchów biernych, wiotkość
Zaburzenia równowagi  ataksja chodu i tułowia,
Bezład:
Upośledzenie wymowy  skandowanie,
Dysmetria,
Dr\
enie zamiarowe
Adiadochokineza,
Oczopląs,
Dekompozycja ruchu,
Zjawisko odrzutu,
Uszkodzenia mó\
d\
ku:
" Zespół robaka przedniego  wskutek nadu\
ywania alkoholu  ataksja,
" Zespół robaka tylnego  ataksja tułowia, przyczyna  guzy mó\
d\
ku,
" Zespół półkulowy: objawy po tej samej stronie co uszkodzenie,
" Zatrucie fenytoiną,
" Guzy mó\
d\
ku: gwiaz
dziaki  30% guzów u dzieci, rdzeniak zarodkowy,
wyściółczak,zarodkowy, wyściółczak,
" Zaniki mó\
d\
kowe.
Obustronne uszkodzenia pnia mózgu
" Cię\
ki przebieg, najczęściej prowadzą do śmierci,
" Jednostronne uszkodzenia cechuje naprzemienność, zaburzenia czucia po stronie
przeciwnej, ruchu przy uszkodzeniu części dróg czuciowych i ruchowych uszkodzenie jąder
nerwówczuciowych i ruchowych, uszkodzenie jąder nerwów czaszkowych daje objawy po
stronie uszkodzenia.
www.psychole.net.pl
28
Wykład 11 (20.05)
Organizacja funkcjonalna układu nerwowego
Neuropsychologia jest to nauka rozwijająca sięna pograniczu psychologii i neurologii, interesują ją
związki struktur neuroanatomicznych i funkcji psychicznych.
XIX wiek  P. Broca (odkrył ośrodek ruchowy mowy  płat czołowy, zakręt dolny, oraz afazję
ekspresyjną, tj. zaburzenie mowy w zakresie ekspresji) i C. Wernicke (tylna część mózgu, styk
skroniowo ciemieniowy  afazja impresyjna, tj. w zakresie rozumienia mowy).
Afazja globalna  ekspresyjna + impresyjna. Przy czym przy uszkodzeniu tylnej części płata
skroniowego pojawiały się tak\
e zaburzenia ekspresji (na poziomie zdania, tzw. sałatka słowna 
pojedyczne wyrazy poprawne, ale nie tworzące sensownego znaczenia)  poniewa\
człowiek, aby
powiedzieć coś, musi mieć: intencję, myśl, obudować tą myśl w słowa... oraz musi mieć informacje
zwrotną, wiedzieć, czy to co mówi jest zgodne z intencją  dlatego te\
w afazji impresyjnej
wypowiedz
jest w rozsypce, poniewa\
człowiek nie ma kontroli nad tym, co wlaściwie mówi (trudno
jest określić, czy afazja jest ekpresyjna czy impresyjna).
Nurt wąskolokalizacyjny  Broca - ścisłe powiązania funckji i struktur  szukanie poszczególnych
ośrodków odpowiadających za lokalizacje funkcji. (patrz: pierwsze próby we frenologii  która była
wykorzystywana m.in. w nazizmie  i jest niezgodna z rzeczywistością)
Koncepcja ekwipotencjalności  Lashley  nurt równolegle rozwijający się z powy\
szym  nie mo\
na
w mózgu jednoznacznie lokalizować funkcji. Im bardziej funkcja jest zło\
ona tym większa masa
mózgu jest zaanga\
owana w jej wykonywanie. Nie mówi się o ośrodkach odpowiedzialnych za
funkcje, ale o zło\
oności tej funkcji, na podstawie której określa się powierzchnie na nią
przeznaczoną.
Poniekąd prawdziwe dla zło\
onych funkcji - patrz: inteligencja (Wechsler). Jest to konstrukt
teoretyczny określający szereg zdolności dzięki którym jednostka jest zdolna odbierać,
przetwarzać, przechowywać informacje, dopasowywać się do zmieniających się, nowych,
nieprzywidywalnych sytuacji (słabość inteligencji = słabość całego mózgu). W zło\
onej funkcji
faktycznie zaanga\
owane będzie wiele obszarów mó\
gu.
Jednak czy w prostych funkcjach faktycznie będzie ich mniej? (np. melodia kinetyczna)
Trzecia koncepcja, zaczynająca się od zdefiniowania co to właściwie jest funkcja psychiczna:
Koncepcja Aleksandra R. A
urii (;5:A0=4@ ><0=>28G C@8O)  1940-1950 - głównie badania i
obserwacje na  materiale wojennym , \
ołnierze z ranami postrzałowymi (jakie zaburzenie? gdzie
jest dziura? - w ten sposób stworzył mapę funkcjonalną, na podstawie uszkodzeń)
Wy\
sza funkcja psychiczna (mowa, pamięć, myślenie, uwaga, pisanie, czytanie, orientacja w czasie
i przestrzeni, orientacja w schemacie własnego ciała, rysowanie etc)  celem wy\
szej funkcji
psychicznej jest realizacja stalego, inwariantnego zadania. Zbudowana jest z szeregu wariantnych,
wymiennych elementów składowych (funkcji podstawowych). Nie mo\
na lokalizować w sposób
jednoznaczny wy\
szej funkcji psychicznej, ale mo\
na lokalizować dokładnie jej elementy składowe.
Elementy podstawowe mogą wchodzić do realizacji ró\
nych wy\
szych funkcji psychicznych (np.
melodia kinetyczna  mówienie, pisanie, ruch; sprawność koncentracji uwagi dowolnej  gdy kogoś
słuchamy, gdy coś liczymy etc).
Przykład wy\
szej funkcji psychicznej i elementów podstawowych które się na nią składają:
www.psychole.net.pl
29
Mowa  ekspresja oraz impresja.
Ekspresja mowy: motyw wypowiedzi (siła, dzięki której mo\
emy tą czynność do końca zrealizować -
biegun czołowy?), myślenie (ideacja  musimy mieć ideę, którą chcemy przekazać  części wypukłe
płatów czołowych), obudowywanie w słowa, układanie słów w zdania wg. reguł składni etc. ...
sekwencja ruchowa aparatu artykulacji (kora ruchowa płatów czołowych), płynność (przedruchowe
płaty czołowe), odebranie informacji zwrotnej (droga aferentna ruchowa odczuwa ruchy aparatu
artykulacyjnego, płaty skroniowe aspekt słuchowy).
Gdy wy\
sza funkcja psychiczna jest zaburzona, musimy poznać jak ta funkcja zachodzi, następnie
zobaczyć jaki etap jest zaburzony i wtedy mo\
emy znalez
ć uszkodzony obszar. Rozpoznanie
elementu składowego który nie działa daje podstawy do zlokalizowania uszkodzenia.
Wymienność funkcji składowych  np. chcąc coś powiedzieć (w języku  rodzimym w którym się
wychowaliśmy, w języku wyuczonym w szkole), mo\
emy to powiedzieć, wykrzyczeć, wyszeptać,
zaśpiewać, napisać (ręką długopisem na papierze, patykiem w zębach, stopą...), napisać na
komputerze, na maszynie do pisania, wysłać sms'em etc.
Zasada Teubera  zaburzenie funckji podstawowej zaburza układy czynnościowe w których skład
wchodzi dana funkcja, ale nie zaburza tych, w które ona nie wchodzi.
W trakcie rozwoju ontogenetycznego jednostki lokalizacja wy\
szych funkcji się zmienia, poniewa\

zmieniają się zaanga\
owane w nią funkcje podstawowe. Tak\
e filogenetycznie lokalizacje te się
zmieniają (u\
ywamy np. innych narzędzi, a to wymaga zaanga\
owania innych zdolności).
Aby znalez
ć prawidłową lokalizację mózgową funkcji musimy wiedzieć jak była ona u danej
jednostki kształtowana oraz jakie jest stadium rozwoju tej jednostki.
Aspekt mikrogenetyczny  na poziom aktywności mózgu będzie wpływać aktualny stan mózgu  pozo
homeostazy, równowagi układu nerwowego  czynniki środowiska zewnętrznego i wewnętrznego,
które mogą zakłócać wykonywanie funkcji.
Koncepcja bloków funkcjonalnych mózgu  klasyczna A
uriowska koncepcja związku między funkcją a
strukturą. Praca mózgu zorganizowana jest w postaci3 bloków funkcjonalnych, które są układami
czynnościowymi (a nie strukturalnymi  ta sama struktura mo\
e realizować kilka funkcji, być częścią
kilku bloków).
I Blok Funkcjonalny  regulacja napięcia kory i stanu czuwania.
Substrat anatomiczny  pień mózgu, związana z nim część międzymózgowia, część kory nowej oraz
część kory starej.
W obrębie IBF mo\
na wyró\
niać 2 układy: wstępujący (włókna nerwowe kierują się ku wy\
szym
częściom kory) oraz zstępujący (włókna mają początek w korze nowej i schodzą ni\
ej, do ni\
szych
części międzymózgowia i tworu siatkowatego).
Pierwsze z
ródło aktywacji dla kory nowej  instynkty. Drugie  procesy przemiany organizmu
warunkujące homeostazę (głód, pragnienie, wyziębienie etc). Trzecie  odruch orientacyjny (nagły,
niespodziewany bodziec)  jądro podkorowe, jądro ogoniaste, mocno pobudzane przy nagłym
bodz
cu. Czwarte  realizacja zamiaru, osiąganie celu  udział dróg zstępujących  motyw, zamiar,
cel pojawia się na poziomie ideacji (płaty człowoe)  będzie on wpływał na twór siatkowaty, który
zwrotnie będzie stymulował korę.
www.psychole.net.pl
30
II Blok Funkcjonalny  blok impresyjny  odbiór, przetwarzanie, przechowywanie informacji.
Zajmuje tylne części półkul mózgowych, od bruzdy Rolanda  okolice wzrokowe, słuchowe i
czuciowe wraz z odpowiednimi strukturami podkorowymi. Zewnętrzna część kory nowej (pł.
skroniowe, potyliczne, ciemieniowe). Hierarchiczna organizacja okolic kory  okolice projekcyjne,
gnostyczne, okolice nakładania się korowych analizatorów (czuciowego, wzrokowego, słuchowego).
W obrębie ka\
dego z płatów będą obszary projekcyjne i gnostyczne.
Projekcyjne  odbiór prostych wra\
eń zmysłowch (okolice płata potylicznego  wzrok).
Gnostyczne  rozpoznawanie, synteza informacji które są odbierane przez okolice projekcyjne,
odpowiadają za rozpoznawanie pewnych całości i innych zło\
onych bodz
ców (zaburzenia = agnozja,
np. prosopagnozja -> The Man Who Mistook His Wife For A Hat).
Okolice nakładania się analizatorów (tzw. III rzędowe)  synteza ponadmodalna informacji  styk
płatów (ciemieniowego, potylicznego, skronioweg)  okolica TPO  podstawa operacji logicznych,
gramatycznych, semantycznych, składnowych, przestrzennych, matematycznych. Lewa okolica TPO
(dla praworęcznych)  rozpoznawanie informacji przestrzennych z wypowiedzi.
IIBF działa zgodnie z zasadą ustępującej specyficzności modalnej  nie jest wa\
ne, skąd pocodzi
informacja  oraz zgodnie z zasadą progresywnej lateralizacji funkcji  im bardziej zło\
ona funkcja
tym większa dominacja czynnościowa, du\
e zró\
nicowanie prawej i lewej półkuli.
III Blok Funkcjonalny  programujący, regulujący, kontrolujący zachowanie  przednia część
mózgu  płaty czołowe. Dzieli się na okolice I, II, III rzędowe.
I rzędowe  kora ruchowa  przesyłanie impulsów nerwowych na obwód.
II rzędowe  okolica przedruchowa  zabezpieczanie integracji eferentnych impulsów  np. (po raz
trzeci na tym wykładzie ;) melodia kinetyczna (płynne następowanie po sobie zło\
onych nawyków
ruchowych).
III rzędowe  okolice biegna czołowego (część wypukła płatu czołowego)  powstawanie planów,
programów, generowanie zło\
onych czynności ruchowych.
Przebiegają w porządku zstępujących (od okolic czołowych do tylnych, ruchowych). Zgodnie z
ustępującą lateralizacją funkcji.
II i III są BF nadbudowane na I BF. Ale to I BF zapewnia warunki do działania. Zaburzenie choćby
jednego z bloków powoduje zaburzenia funkcjonowania mózgu jako całości.
Dopiero rozpoznanie defektów podstawowych daje nam wyjaśnienie tego, co jest zaburzone w
danych bloku.
www.psychole.net.pl
31
Wykład 12 (27.05)
Pamięć i uczenie się
Klasyfikacja pamięci
1. KRYTERIUM CZASU: PAMI
Ć KRÓTKO-I DA
UGOTRWAA
A,
2. KRYTERIUM RODZAJU INFORMACJI I SPOSOBU ICH KODOWANIA: EPIZODYCZNA (ZDARZEN
OSOBISTYCH) ORAZ SEMANTYCZNA (FAKTÓW, POJ
Ć, RELACJI)
3. KRYTERIUM ODTWARZANIA WSPOMNIEC
: DEKLARATYWNA I NIEDEKLARATYWNA (W TYM
PROCEDURALNA)
4. KRYTERIUM SPOSOBU WYDOBVYWANIA INFORMACJI: MIMOWOLNA I DOWOLNA
(ŚWIADOMA)
5. KRYTERIUM STRATEGII ZAPAMIETYWANIA W PAMI
CI KRÓTKOTRWAA
EJ  PAMI
Ć
OPERACYJNA.
PAMI
Ć
DEKLARATYWNA PROCEDURALNA
EPIZODYCZNA
-ZDARZEC

SEMANTYCZNA UMIEJ
TNOŚCI WARUNKOWANIE
PRIMING
I INNE
PAMI
Ć DA
UGOTRWAA
A :
DEKLARATYWNA W WI
KSZOŚCI
UŚWIADAMIANA,
PROCEDURALNA 
NIEUŚWIADAMIANA 
UMIEJETNOŚCI, NAWYKI, ZJAWISKO
PRIMING I HABITUACJI,
BA

DY I WADY PAMI
CI A JEJ ZABURZENIA
ZJAWISKO KOC
CA J
ZYKA, ILUZJE PAMI
CI I KONFABULACJE, PAMI
Ć BEZ GRANIC  PAMI
Ć
WZMOśONA
WADY PAMI
CI:
NIETRWAA
OŚĆ, UPORCZYWOŚĆ, TENDENCYJNOŚĆ, PODATNOŚC NA SUGESTI

NEUROPSYCHOLOGICZNY MODEL OPISU ZABURZEC
PAMI
CI W AMNEZJI I DEMENCJI
SYMPTOMY UBYTKOWE;
AMNEZJA I PARAMNEZJE  OBJAWY
NADMIAROWE (ZNIEKSZTAA
CENIA),
HIPERMNEZJE
AMNEZJA:
GLOBALNA, WSTECZNA, NAST
PCZA, AMNEZJA WA
AŚCIWA (WYBIÓRCZA, DEMENCJE)
LOKALIZACJA PAMI
CI
PRZYŚRODKOWE CZ
ŚCI PA
ATA SKRONIOWEGO OBEJMUJ
CE:
HIPOKAMP, PR
śKOWIE, CIAA
A SUTECZKOWATE, CIAA
O MIGDAA
OWATE, SKLEPIENIE, J
DRA
WZGÓRZA.
POA

CZENIA Z TYMIFORMACJAMI ORAZ TYLNIMI I PRZEDNIMI OBSZARAMI KORY STANOWI SUBSTRAT
ANATOMICZNY PAMI
CI
www.psychole.net.pl
32
A WI
C WSZ
DZIE?
Metody badania lokalizacji funkcji pamięciowych
Badania aktywności,
Metody wyłączeniowe,
Badanie aktywności
Elektrofizjologiczne, Ekspresji genów  znaczników aktywności neuronalnej, Badania oceniające
korelaty metaboliczne aktywności neuronalnej  PET, FMRI,
Metody wyłączeniowe
Ocena zmian w wykonaniu zadania po wyłączeniu pewnego obszaru mózgu, np.. Analiza zaburzeń
pamięci pojawiających się jako skutek fizycznego uszkodzenia tkanki mózgowej w wyniku
interwencji chirurgicznej lub czasowe wyłączenie przez wybiórcze podanie czasowych inhibitorów
aktywności neuronalnej.
Molekularne mechanizmy pamięci
Wykrywanie równoczesności
Coincidence detection:
Wią\
e się z plastycznością układu nerwowego, zachodzi na wielu poziomach analizy informacji,
W początkowej fazie nabywania informacji warunkiem koniecznym jej zapisu jest czasowa
zbie\
ność wystąpienia dwóch lub więcej oddzielnych sygnałów na dwóch lub więcej wejściach
komórki nerwowej.
Je\
eli taka równoczesność zachodzi to obserwuje się wzrost stę\
enia wtórnych neuroprzekaz
ników,
Wapnia i cAMP, rozpoczyna to fazę nabywania informacji, którą charakteryzuje bardzo krótki czas
trwania. Wykrycie równoczesności stanowi swoisty przełącznik indukujący wstępny etap procesu
zapamiętywania,
A dalej...
Aby pamięć mogła przejść w formę trwałą przechowywania przez wiele miesięcy trzeba przejść
przez zjawisko długotrwałego wzmocnienia synaptycznego lub osłabienia synaptycznego. Zjawisko to
polega na wzroście efektywności
przewodzenia synaptycznego po krótkotrwałym bodz
cu o wysokiej częstotliwości, LTP
charakteryzuje się stabilnym, długotrwałym wzrostem wielkości odpowiedzi postsynaptycznej jako
reakcji na krótkotrwałe pobudzenie, LTP rozwija się szybko a wzrost efektywności przewodnictwa
jest znaczącą zmianą plastyczną, mo\
e trwać od kilku godzin do kilku dni a nawet tygodni!!!
NO tlenek azotu
Przenosi informację wstecznie od neuronu postsynaptycznego do presynaptycznego. Nazywany jest
czasem wstecznym czynnikiem plastyczności. Wpływa na utrzymanie LTP.
LTP
Mo\
na wywołać w niektórych tylko strukturach układu nerwowego  w hipokampie, długotrwałe
osłabienie LTD  w mó\
d\
ku, korze wzrokowej, tak\
e w hipokampie.
Konsolidacja
Proces ten wymaga udziału jądra komórkowego neuronu wraz ze zmianami ekspresji genu, syntezy
białek, Informacja ta powinna zwrotnie dotrzeć do miejsc połączeń synaptycznych, a to prowadzi do
zmian strukturalnych,
KLASYFIKACJA ZABURZEN PAMI
CI
ZABURZENIA PAMI
CI
ZAKA
ÓCENIA CELOWEJ AKYWNOŚCI MNESTYCZNEJ ZWI
ZANE Z ZAKA
ÓCENIAMI III UKA
ADU,
REGULUJ
CEGO PROCESY MOTYWACJI I UKIERUNKOWANIA DZIAA
ANIA
USZKODZENIA PA
ATÓW CZOA
OWYCH I POA

CZEC
KOROWO-PODKOROWYCH  AMNZEJA CZOA
OWA,
BIERNOŚĆ, TRUDNOŚĆ W WYKORZYSTANIU
WSKAZÓWEK Z ZEWN
TRZ, PA
ASKA KRZYWA UCZENIA SI
, PERSEWERACJE, NIEKOC
CZENIE ZADANIA,
NIEKONTROLOWANE SKOJARZENIA,
PRÓBY A
ATWE I TRUDNE WYKONYWANE TAK SAMO y
LE.
www.psychole.net.pl
33
SPECYFICZNE MODALNIE DEFICYTY PAMI
CI SPOWODOWANE DEZORGANIZACJ
AKTYWNOŚCI BLOKU
II, PRZETWARZANIA INFORMACJI O RÓśNYCH MODALNOŚCIACH PERCEPCYJNYCH, NIESWOISTE
ZABURZENIA PRCESÓW PAMI
CIOWYCH  USZKODZENIA i BLOKU.
AFAZJA AMNESTYCZNA, USZKODZENIE LEWEGO PA
ATA SKRONIOWEGO.
Wykład 13 (03.06)
Techniki badania układu nerwowego
1. Tomografia komputerowa
Technika radiologiczna, wykorzystuje ró\
nice w pochłanianiu promieni rentgenowskich przez ró\
ne
tkanki, zró\
nicowane ze względu na ich gęstość i utkanie. Współczynnikiem ró\
nego pochłania
promieni są ró\
ne odcienie szarości na zdjęciu (jaśniejsze oznaczają większe pochłanianie, tj.
gęstszą tkankę). Jest to uniwersalne badanie, nie jest specyficzne tylko dla układu nerwowego
(mo\
na nim badać wszelkie narządy). Jest ono bezpieczne dla zdrowia. Du\
y koszt badań  droga
aparatura (zwł. lampy).
Mo\
na robić za jej pomocą zdjęcia warstwowe w ró\
nych płaszczyznach, przy zro\
nicowanych
odstępach pomiędzy ró\
nymi zdjęciami (od 1 do 10 mm).
Badana jest tkanka jak i płyny (najciemniejsze). Oceniamy układ struktur (czy są symetryczne? czy
oś symetrii nie jest w \
aden sposób zniekształcona?). Obecność ubytków oceniamy porównując
zdjęcia z wzorcem.
Problem na etapie diagnozy w rozpoznaniu, czy ubytek jest pierwotny (np. w trakcie starzenia 
zaniki podkorowo korowe) czy wtórny (patologiczny).
Diagnoza:
1. urazy czaszkowo-mózgowe
2. nowotwory (pozwala określić ich poło\
enie, wielkość, czasem równie\
postać)
3. zaniki
4. wodogłowie
5. po do\
ylnych wstrzyknięciu kontrastu  malformacje, choroby naczyniowe, tętniaki.
2. NMR  Nuklearny rezonans magnetyczny (MRI)
Uzyskujemy kontrastowy obraz tkanek miękkich w dowolnie wybranej płaszczyz
nie o wiele bardziej
dokładny ni\
w tomografii. Wykorzystuje zjawisko jądrowego rezonansu magnetycznego - fala
magnetycznej, która jest w określonych częstotliwościach przyło\
ona do tkanek (a konkretnie 
wpływa na protony w jądrach wodoru), co powoduje wbudzenie protonów, a następnie ich
wygaszenie. Ró\
nice w tempie wbudzenia i wygaszenia (zale\
ne od gęstości i utkania) dają obraz
kontrastowy ró\
nic ukształtowania tkanek. Przede wszystkim jest wykorzystywany do badania
tkanek miękkich. Przeciwskazania: rozruszniki serca(!), klaustrofobia. Badanie trwa 12-45 min i
wymaga le\
enia bezruchu. Maszyneria bardzo hałaśliwa.
Diagnoza
1. strefa guza (gdzie guz narasta)
2. strefa obrzęku (wokół guza)
3. niewielkie ogniska zapalne
4. drobne zwapnienia
5. drobne elementy stwardnienia o charakterze rozsianym
3. fMRI  funkcjonalne NMR
www.psychole.net.pl
34
Obserwacja przepływu krwi i aktywności hemoglobiny (lub utlenowanej Hb), jak przepływa ona
przez układ nerwowy, gdzie jest mniej lub bardziej aktywna. Mo\
na badać stan/aktywność struktur
w trakcie wykonywania pracy.
4. SPECT  komputerowa tomografia emisyjna pojedynczego fotonu
Rejestruje pojedyncze fotony emitowane przez radioaktywne pierwiastki. Gamma-kamery
ulokowane wokół głowy monitorują promieniowanie gamma.
Znaczniki do\
ylne  wykorzystywane są radioaktywne pierwiastki o krótkim czasie półtrwania (np.
izotop galu). Bada ró\
nice w przepływie krwi w mózgu. Pierwiastek przenika do tkanki mózgowej
tylko tam gdzie bariera krew-mózg jest naruszona. Diagnostyka  guzów, stłuczeń, udarów. Czasami
nakłada się SPECT na MRI, co daje dzięki obróbce komputerowej dokładniejszy, trójwymiarowy
obraz.
5. PET  pozytronowa tomografia emisyjna.
Do\
ylnie wstrzykiwane są pochodne glukozy zawierające izotopy radioaktywne np. C, F, N, Ga, Cu.
Obserwujemy metabolizm glukozy  największe promieniowanie tam, gdzie jest największy
metabolizm (dlatego  guzy świecą - nowotwory mają b. wysoki metabolizm; tak\
e obszary
padaczkowe). Du\
ym ograniczeniem jest czas półtrwania pierwiastków - maksymalnie 110 minut,
ogranicza czas badania oraz wymusza konieczność kosztownych laboratorium (do syntezy związków).
Pacjent nie musi le\
eć bezruchu  mo\
na przeprowadzać badania dotyczące obrazu PET np. w
sytuacji zadaniowej. Rejestracja czarnobiała lub kolorowa, często łączona z tomografią.
Diagnoza:
1. zawały mózgu
2. obszary niedokrwienia
3. demencje
4. nowotwory
5. choroba Parkinsona
6. depresje (badania pokazują u osób z depresją niesymetryczną - zaburzenia w lewej półkuli 
aktywność glukozy nawet podczas spoczynku)
6. EEG  badanie czynności bioelektrycznej mózgu
Najbardziej rozpowszechnione (i wg Mojs najmniej wartościowe) badanie. Badanie EEG mo\
e
wykonać technik specjalista EEG (na podstawie kursu podyplomowego w Warszawie, przy czym
wykształcenie medyczne nie jest wymagane). Zbiera się z powierzchni czaszki aktywność
bioelektryczną komórek nerwowych. Elektrody przymocowane są do skóry głowy (przez włosy), co
oznacza \
e sygnał jest, siłą rzeczy, osłabiony i zniekształcony. Badanie trwa zwyklle 20-40 minut,
pacjent ma się nie ruszać. W standardowym badaniu umieszcza się 19 elektrod nale\
ących do
systemu 10-20 (procentowe odległości elektrod między sobą), zalecanego przez Międzynarodową
Federację Neurofizjologii Klinicznej IFCN:
" osiem elektrod nad ka\
dą półkulą
" trzy elektrody w linii pośrodkowej
czyli:
" siedem elektrod nad korą płatów czołowych
" trzy elektrody na granicy płatów ciemieniowych i czołowych (linia środkowa)
" trzy elektrody nad płatami ciemieniowymi
" cztery elektrody nad płatami skroniowymi
" dwie elektrody nad płatami potylicznymi
oraz:
" dwie elektrody referencyjne (zerowe) przymocowane do płatków uszu
Zbiera się wartości ró\
nic między elektrodami a elektrodą zerową. Bada się fale mózgowe o
częstotliwościach od 1 do 100 Hz. Zniszczenie lub uszkodzenie tkanki nerwowej będzie upośledziać
jej przewodnictwo komórkow i zniekształcać jakość, zmniejszać lub zwiększać amplitudę oraz
zmniejszać lub zwiększać częstotliwość fal. Oceniamy czy fale mają prawidłowe rozmieszczenie
oraz czy w określonych lokalizacjach mają odpowiednie amplitudy i częstotliwości.
www.psychole.net.pl
35
Ró\
ne fale mózgowe:
" Fale delta  częstotliwość do ok. 4 Hz, fizjologicznie przejawiają się w fazie non-REM snu.
" Fale theta  częstotliwość 4-8 Hz, pojawiają się w warunkach snu hipnotycznego, w transie,
lekkim śnie, czasem wią\
e się z fazą REM (faza ogólnie wiązana z marzeniami sennymi, ale
okazuje się \
e marzenia senne mogą przychodzić tak\
e w innych fazach).
" Fale alpha  częstotliwość 8-13 Hz, dobrze widoczne przy braku bodz
ców wzrokowych,
czuwanie przy zamkniętych oczach, związane z sytuacją relaksu ( stan alfa - optymalne
zsynchronizowanie komórek nerwowych, człowiek jest wtedy najbardziej podatny na
bodz
ce, najlepiej zapamiętuje).
" Fale beta  częstotliwość 12-60 Hz, amplituda poni\
ej 30 mV, zazwyczaj fizjologicznie przy
odprowadzeniach z płątów czołowych, mają charakter desynchronizacji (du\
o ró\
nych
aktywnych obszarów płatów, związane z przeprowadzaniem ró\
nych procesów umysłowych).
" Fale gamma  częstotliwość 26-100 Hz, ujawniają się przy przechodzeniu przez kolejne fazy
snu
Zró\
nicowana metodyka badań (w związku z tym, \
e obraz fal zale\
y od rodzaju czuwania):
" EEG podczas czuwania z zamkniętymi oczami
" ze stroboskopem (prowokuje, zakłóca prace mózgu, mogą się wtedy ujawniać patologiczne
synchronizacje jak w padaczce)
" podczas snu po bezsennej nocy
" efekt placebo (wtrzykuje się pacjentowi roztwór soli fizjologicznej, tak\
e prowokując
zaburzenia) - rzadko obecnie wykorzystywana metoda  stosowane do odró\
nienia
pacjentów z padaczką od pacjentów z rzekomopadaczką (padaczka na tle lękowym) 
pacjenci rzekomopadaczkowi mają napady przypominające szczególnie powa\
ne napady
grand mal (ale ich zapis EEG nie wykazuje zmian padaczkowych)
" podczas stymulacji stresem ( straszenie Owczarkiem )
" badanie wideo EEG  co pacjent robi i jakie są związane z tym fale mózgowe, powiązania
między funkcjonalnym okazaniem się zaburzeń a ich ukazaniem się na poziomie zapisu 
mo\
na m.in. zlokalizować skąd rozpoczynają się napady padaczkowe
" badanie 24-godzinne
U\
yteczność badania EEG  głównie diagnostyka napadów padaczkowych, ich ró\
nicowanie (napady
padaczkowe a napady bólów głowy  okazuje się, \
e napady migrenowe mają takie same odczyty jak
padaczka  być mo\
e jest to rodzaj padaczki skroniowej?, padaczka faktyczna a rzekomopadaczka
etc) . Przy czym nale\
y zało\
yć \
e 30% dorosłych i 50% dzieci ma zaburzone EEG ale nie wykazuje
zaburzeń funkcjonalnych (Japończycy przeto odrzucają EEG). Z tego powodu  zapisu EEG sie nie
leczy! (padaczka  przynajmniej 2 napady). EEG nie wnosi nic w stwierdzanie organicznych
uszkodzeń, gdzie są, jaki mają zakres.
Neurofeedback:
Związany z aktywnością fal alfa, ich górnych zakresów (13 Hz), gdzie przy pomocy treningu
umysłowego mo\
emy wpływać na jakość naszego zapisu EEG. Zaczęło się od eksperymentu gdzie
badani mieli rozpoznawać (nie widząc odczytu) kiedy mają fale alpha  okazuje się, \
e potrafili!
Więc być mo\
e jesteśmy w stanie  produkować fale alpha?
Górny zakres fal alpha widoczny jest np. u ludzi medytujących. Z falami alpha związana jest
wydajna praca umysłowa (pamięć, uwaga, wra\
liwość na bodz
ce percepcyjne) oraz dobre
samopoczucie, zadowolenie z \
ycia. Trening wywoływania ich  szczególnie korzystny dla dzieci z
ADHD, nadpobudliwością, upośledzeniami, mo\
e być elementem terapii poznawczej poprawiając
warunki dla specyficznej stymulacji.
Po co nam neuropsychologia skoro mamy diagnostykę technologiczną? Poniewa\
, choć nie musimy
ju\
lokalizować urazów na podstawie objawów, to nadal tylko neuropsycholog mo\
e prognozować i
analizować objawy na podstawie urazów, decydować o zasadności rehabilitacji oraz oceniać, czy
www.psychole.net.pl
36
terapia faktycznie daje skutki. Tego nie da się zastąpić.
(wg prof Mojs psychologowie zawsze będą potrzebni - hurra!)
www.psychole.net.pl
37