www.cukrzyca.info.pl
kcal
1200
DIETA dla osób z cukrzycą typu 2
insulinoniezależną, bez mikroalbuminurii
Liga
diabetologiczna
PROGRAM EDUKACYJNY DLA PACJENTÓW
PL.GLI.08.06.02
Via Medica
Autorzy:
Mgr inż. Aleksandra Cichocka
Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie
Zakład Profilaktyki Chorób Żywieniowozależnych
z Poradnią Chorób Metabolicznych
Dr med. Tomasz Klupa
Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Uniwersytetu
Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie
Rada Naukowa:
Prof. dr hab. med. Jacek Sieradzki
Redaktor prowadzÄ…cy:
Dr hab. med. Maciej Małecki
Małopolski Oddział
Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego
Katedra Chorób Metabolicznych
31 501 Kraków, ul. Kopernika 15
www.cukrzyca.info.pl
Grant edukacyjny
firmy Sanofi-Aventis
© Copyright by Via Medica
 Via Medica sp. z o.o. sp.k.
80 180 Gdańsk, ul. Świętokrzyska 73
tel.: [phone], faks: (0 58) 320 94 60
www.viamedica.pl, wap.viamedica.pl
Gdańsk 2008
ISBN 978 83 7555 055 9
Via Medica
WST
P
W przypadku rozpoznania cukrzycy jednym z podsta-
wowych warunków skutecznego leczenia i uniknię-
cia powikłań jest stosowanie właściwej diety. Co ozna-
cza pojęcie  dieta cukrzycowa ? Zwykle słowo  die-
ta kojarzy nam się z dużymi ograniczeniami i wyrze-
czeniami, z koniecznością rezygnacji z wielu potraw.
Czy rzeczywiście dieta cukrzycowa to koniec przy-
jemności jedzenia? Zdecydowanie nie! Mam nadzie-
ję, że po przeczytaniu poniższej broszury przekona-
cie się Państwo, że chorując na cukrzycę można się
odżywiać smacznie i zdrowo.
Podstawowe składniki pożywienia
 co i dlaczego jemy?
Węglowodany: podstawowe z
ródło energii (paliwo) dla
większości naszych komórek. Najczęściej spożywane
produkty zawierające węglowodany to: pieczywo, ziem-
niaki, ryż, kasza, wyroby mączne, ciasta, słodycze.
Białka: podstawowy budulec naszego organizmu. Pro-
dukty zawierające najwięcej białka to: mięsa, ryby, na-
biał, soja, fasola, groch, soczewica. Niedobór produk-
tów białkowych w diecie może doprowadzić między in-
nymi do anemii, osteoporozy, zmniejszenia masy mięś-
niowej, przewlekłego zmęczenia.
Tłuszcze: główny magazyn energetyczny naszego or-
ganizmu oraz jeden z podstawowych składników budul-
cowych komórek. Nadmiar kalorii pochodzących z po-
żywienia magazynowany jest właśnie w postaci tkanki
tłuszczowej. Część witamin wchłania się z przewodu po-
karmowego jedynie w obecności tłuszczu, jego brak
w diecie może doprowadzić do rozwoju objawów niedo-
borów witaminowych.
Błonnik: podstawowy  hamulec węglowodanowy  im
więcej spożywamy błonnika w diecie, tym wolniej wę-
glowodany wchłaniają się z przewodu pokarmowego.
Główne z
ródła błonnika to: owoce, warzywa, pełnoziar-
niste produkty zbożowe, orzechy. Błonnik pełni także
funkcję  czyściciela przewodu pokarmowego, uspraw-
nia trawienie. Jego zawartość w diecie powinna wynosić
20 30 g/dobÄ™.
3
Via Medica
ODPOWIEDZI NA NAJCZ
ÅšCIEJ ZADAWANE
PYTANIA
Czy dieta cukrzycowa zmusza nas do
drastycznego ograniczania określonych
składników pokarmowych lub spożywania
innych w nadmiarze?
Współczesna dieta cukrzycowa to dieta  zbilansowana ,
jest tam miejsce zarówno na węglowodany, jak i na tłusz-
cze i białka  żaden z tych podstawowych składników
pożywienia nie musi być szczególnie ograniczany.
Jednym z najważniejszych ograniczeń jest konieczność
unikania produktów o tak zwanym wysokim indeksie
glikemicznym.
Co oznacza pojęcie indeks glikemiczny (IG)?
Opisuje on skutki, jakie wywołuje spożycie określonego
typu węglowodanów. Im wyższy IG danego produktu,
tym szybciej po jego spożyciu rośnie stężenie glukozy
we krwi. Ważne jest, aby wiedzieć, czy dany produkt
należy do grupy produktów o niskim (< 50), średnim
(51 75), czy wysokim (> 76) IG. Produkty o niskim IG
powinny być podstawą diety osoby chorej na cukrzycę,
produkty o średnim IG należy spożywać ostrożnie, pro-
duktów o wysokim IG należy unikać.
Produkty o wysokim IG to:
 białe, pszenne pieczywo (zastąpić żytnim, pełnoziar-
nistym);
 biały, rozgotowany ryż (zastąpić ryżem  dzikim lub
parboiled);
 rozgotowany makaron (zastąpić makaronem gotowa-
nym na sposób włoski, do 7 minut, na półtwardo);
 rozgotowane lub pieczone ziemniaki oraz frytki (za-
stąpić nierozgotowanymi ziemniakami lub np. kaszą
gryczaną lub jęczmienną);
 słodycze (wyeliminować z diety!);
 słodkie owoce (np. dojrzałe melony, winogrona 
ograniczyć!).
4
Via Medica
Czy tłuszcze zawsze są szkodliwe?
Nie! Tłuszcze pochodzenia roślinnego i zwierzęcego
zawierają wprawdzie tyle samo kalorii, ale różnią się wpły-
wem na stężenie cholesterolu i ryzyko rozwoju miażdżycy.
Należy ograniczać spożycie tłuszczów pochodzenia
zwierzęcego. Zawierają one tak zwane nasycone kwa-
sy tłuszczowe, które istotnie zwiększają stężenie  złe-
go cholesterolu. Należy unikać tłustej wieprzowiny
i wołowiny, tłustych wędlin, serów żółtych, pleśniowych,
masło zastąpić margaryną miękką, a drób jeść bez skóry.
Zalecane produkty to mleko, jogurt, kefir 0 lub 0,5% tłusz-
czu, ser biały chudy lub półtłusty.
Natomiast tłuszcze pochodzenia roślinnego zawierają tak
zwane nienasycone kwasy tłuszczowe, które zmniejszają
stężenie  złego cholesterolu, obniżając ryzyko rozwoju
miażdżycy. Produkty, które na dobre powinny zagościć
w naszej diecie, to oleje roślinne  z oliwek, rzepaku,
kukurydzy, soi i słonecznika. Szczególnie cenne są pro-
dukty zawierające tak zwane kwasy tłuszczowe omega-3,
które znajdują się w tłuszczu ryb morskich (śledz
, Å‚osoÅ›,
sardynka), orzechach włoskich i siemieniu lnianym.
Co to sÄ… kalorie?
Kalorie są miarą zawartości energii w posiłkach, miarą
naszych wydatków energetycznych. Jeżeli liczba przyj-
mowanych kalorii jest większa od tej, jaką możemy  spa-
lić , odkładają się one w postaci tkanki tłuszczowej.
Co to znaczy wymiennik węglowodanowy?
Jeden wymiennik węglowodanowy (WW) jest to taka ilość
wagowa danego produktu spożywczego, która zawiera
10 gramów węglowodanów przyswajalnych.
węglowodany przyswajalne = węglowodany ogółem 
błonnik pokarmowy
Jeśli zawartość węglowodanów przyswajalnych w danej
porcji podzielimy przez 10, dowiemy siÄ™, ile WW zawiera
ta porcja.
Przykład: 1 kromka (50 g) chleba pełnoziarnistego za-
wiera 24 g węglowodanów przyswajalnych. Oznacza to,
że kromka ta zawiera 2,4 WW.
Tomasz Klupa
5
Via Medica
Aleksandra Cichocka
Przykładowe jadłospisy o wartości
energetycznej 1200 kcal dla osób
z cukrzycą typu 2 insulinoniezależną,
bez mikroalbuminurii
JADA
OSPIS PIERWSZY  1231 kcal; 15 WW
Pierwsze śniadanie:
 płatki owsiane  1 łyżka, 15 g, gotowane krótko
na wodzie;
 mleko 0 lub 0,5% tłuszczu  1/2 szklanki, 125 ml
wlane do ugotowanych na wodzie płatków;
 kanapka:
chleb pełnoziarnisty  1/2 średniej kromki, 25 g;
polędwica sopocka  2 cienkie plasterki, 10 g;
 surówka z pomidora:
pomidor  kilka plasterków, 50 g;
olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1 łyżeczka, 5 g;
 mandarynka  1 sztuka, 100 g;
 herbata, kawa lub inny napój bez cukru  1 szklanka.
267 kcal; 3,6 WW
Drugie śniadanie:
 kanapka:
chleb graham  1/2 średniej kromki, 25 g;
szynka z kurczaka  2 cienkie plasterki, 10 g;
kilka listków sałaty i plasterki ogórka, 30 g;
 maślanka 0 lub 0,5% tłuszczu  1/2 szklanki, 125 ml;
 woda mineralna lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
121 kcal; 1,8 WW
Obiad:
 zupa jarzynowa z grzankami (przygotowana na
wywarze z chudego mięsa lub tylko na wywarze
z warzyw), posypana natkÄ…:
włoszczyzna z małą ilością marchewki  6 łyżek
startej włoszczyzny, 100 g, krótko gotowana;
grzanki z 1/2 średniej kromki chleba, 25 g;
 udo kurczaka (bez skóry)  100 g, ugotowane
w ziołach, na przykład na parze;
6
Via Medica
 ziemniak, gotowany, nietłuczony  1 średnia
sztuka, 90 g;
 posiekany koperek
 surówka z kapusty pekińskiej i jabłka:
kapusta pekińska, 150 g;
jabłko, posiekane w drobną kostkę  1 mała
sztuka, 100 g;
sok z grejpfruta  1/2 łyżeczki;
olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1 łyżeczka, 5 g;
 woda mineralna lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
379 kcal; 4,1 WW
Podwieczorek:
 chleb biały  1/2 średniej kromki, 25 g;
 sałata z tuńczykiem z puszki:
sałata lodowa  kilka listków, szczypiorek;
tuńczyk w sosie własnym, z puszki  1 łyżka, 15 g;
olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1 łyżeczka, 5 g;
 truskawki świeże lub mrożone  7 sztuk, 100 g;
 herbata z owoców dzikiej róży lub inny napój bez
cukru  1 szklanka.
148 kcal; 1,8 WW
Kolacja:
 kanapka z pastą z białego sera:
chleb pumpernikiel  1 duża kromka, 50 g;
pasta z białego sera z bazylią: ser biały chudy lub
półtłusty  2 cienkie plastry  40 g;
 surówka z papryki, pomidorów i soi:
papryka  1/2 sztuki, 125 g;
pomidor  1/2 sztuki, 100 g;
soja  1 łyżeczka suchego produktu, 5 g, ugoto-
wana na sypko;
olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1,5 łyżeczki,
7,5 g;
posiekana cebula i natka;
 herbata z owoców leśnych lub inny napój bez cu-
kru  1 szklanka.
316 kcal; 3,7 WW
7
Via Medica
JADA
OSPIS DRUGI  1208 kcal; 14,7 WW
Pierwsze śniadanie:
 płatki jęczmienne  1 łyżka, 15 g, gotowane krót-
ko na wodzie;
 mleko 0 lub 0,5% tłuszczu  1/2 szklanki, 125 ml
wlane do ugotowanych na wodzie płatków;
 kanapka:
chleb pełnoziarnisty  1/2 średniej kromki, 25 g;
pieczeń wołowa  2 cienkie plasterki, 10 g;
 surówka z sałaty:
sałata  1/2 główki, 100 g;
olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1/2 łyżeczki,
2,5 g;
 grejfrut  1/4 sztuki, 100 g;
 herbata, kawa lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
239 kcal; 3,6 WW
Drugie śniadanie:
 kanapka:
chleb graham  1/2 średniej kromki, 25 g;
kiełbasa szynkowa  2 cienkie plasterki, 10 g;
cykoria  kilka listków, 30 g;
 kefir 0 lub 0,5% tłuszczu  1/2 szklanki, 125 ml;
 woda mineralna lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
123 kcal; 1,8 WW
Obiad:
 rosół z warzywami przygotowany na wywarze
z piersi kurczaka;
pietruszka, seler, kapusta włoska, marchewka 
1 szklanka pokrojonych warzyw, 100 g, krótko go-
towane;
makaron razowy, 15 g, ugotowany na półtwardo;
 Å‚osoÅ›  filet, 100 g, upieczony w piekarniku;
8
Via Medica
 ziemniak, gotowany, nietłuczony  1 średnia
sztuka, 90 g;
 surówka z rzodkwi  sopel lodu i jabłka:
rzodkiew  sopel lodu  150 g, starta;
jabłko  1 mała sztuka, 100 g, starte;
 sok z cytryny  1/2 łyżeczki;
 woda mineralna lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
408 kcal; 4,1 WW
Podwieczorek:
 chleb pełnoziarnisty  1/2 średniej kromki, 25 g;
 sałatka z ziołami prowansalskimi:
jajko ugotowane na twardo  1/4 sztuki, 12,5 g;
ogórek kiszony  1 mała sztuka, 50 g;
olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1/2 łyżeczki,
2,5 g;
 herbata malinowa lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
107 kcal; 1,3 WW
Kolacja:
 chleb pełnoziarnisty  1 średnia kromka, 50 g;
 surówka z warzywami i białym serem:
ser biały chudy lub półtłusty  2 cienkie plastry,
40 g;
pomidor  1 sztuka, 200 g;
soczewica  1 łyżeczka suchego produktu, 5 g,
ugotowana na sypko;
olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1,5 łyżeczki,
7,5 g;
posiekany szczypiorek i suszone oregano;
 jagody świeże lub mrożone  6 łyżek, 100 g;
 herbata rumiankowa lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
331 kcal; 3,9 WW
9
Via Medica
JADA
OSPIS TRZECI  1221 kcal; 15,1 WW
Pierwsze śniadanie:
 płatki pszenne  2 łyżeczki, 10 g i zarodki pszen-
ne 1 łyżeczka, 5 g, gotowane krótko na wodzie;
 mleko 0 lub 0,5% tłuszczu  1/2 szklanki, 125 ml
wlane do ugotowanych na wodzie płatków;
 kanapka:
chleb pełnoziarnisty  1/2 średniej kromki, 25 g;
łosoś wędzony  1 cienki plasterek, 10 g;
 surówka z papryki:
papryka  kilka krążków, 50 g;
olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1 łyżeczka, 5 g;
 pomarańcza  1/2 sztuki, 100 g;
 herbata, kawa lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
269 kcal; 3,6 WW
Drugie śniadanie:
 kanapka:
chleb graham  1/2 średniej kromki, 25 g;
polędwica z indyka  2 cienkie plasterki, 10 g;
kilka rzodkiewek  30 g;
 mleko zsiadłe 0 lub 0,5% tłuszczu  1/2 szklanki,
125 ml;
 woda mineralna lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
121 kcal; 1,8 WW
Obiad:
 zupa z brokułów (przygotowana na wywarze z chu-
dego mięsa lub tylko na wywarze z warzyw), posy-
pana natkÄ…:
włoszczyzna z małą ilością marchewki  3 łyżki
startej włoszczyzny, 50 g, krótko gotowana;
brokuły  1 różyczka, 50 g, krótko gotowane;
ziemniak  1 średnia sztuka, 90 g;
 zrazy wołowe  100 g, uduszone z jałowcem;
 olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1/2 łyżeczki,
2,5 g;
10
Via Medica
 kasza gryczana  1,5 łyżki produktu suchego,
przed ugotowaniem, 15 g, nierozgotowana;
 surówka z kapusty czerwonej:
kapusta czerwona, 150 g;
sok z cytryny  1/2 łyżeczki, posiekana cebula;
olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1/2 łyżeczki,
2,5 g;
kiwi  1 średnia sztuka, 100 g;
 woda mineralna lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
392 kcal; 4,2 WW
Podwieczorek:
 chleb pełnoziarnisty  1/2 średniej kromki, 25 g;
 sałatka ze śledzia i cykorii:
śledz
w oleju  1/2 małego dzwonka, 15 g;
cykoria, pokrojona w piórka  30 g; sok z cytryny;
brzoskwinia  1/2 średniej sztuki, 50 g;
 herbata z żurawiny lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
138 kcal; 1,7 WW
Kolacja:
 chleb pełnoziarnisty  1 średnia kromka, 50 g;
 sałatka jarzynowa z serkiem ziarnistym:
serek ziarnisty  3 łyżki, 45 g;
pietruszka, marchew, seler  150 g, krótko goto-
wane;
groszek z puszki  1 łyżka, 15 g;
olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1,5 łyżeczki,
7,5 g;
posiekana cebula i natka;
brzoskwinia  1/2 średniej sztuki, 50 g;
 herbata malinowa lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
301 kcal; 3,8 WW
11
Via Medica
JADA
OSPIS CZWARTY  1250 kcal; 14,4 WW
Pierwsze śniadanie:
 omlet ze szpinakiem:
jajko  1 sztuka, 50 g;
mąka  2 łyżki, 15 g;
szpinak  3 łyżki posiekanego, 50 g;
mleko 0 lub 0,5% tłuszczu  5 łyżeczek, 25 ml;
olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1/2 łyżeczki,
2,5 g;
 kanapka:
chleb pełnoziarnisty  1/2 średniej kromki, 25 g;
polędwica z kurczaka  2 cienkie plasterki, 10 g;
sałata  kilka listków, 30 g;
 jogurt 0 lub 0,5% tłuszczu  mały kubeczek, 100 ml;
 porzeczki  kilka gałązek, 100 g;
 herbata, kawa lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
299 kcal; 3,6 WW
Drugie śniadanie:
 płatki owsiane z jogurtem:
płatki owsiane błyskawiczne  1 łyżka, 15 g;
jogurt 0 lub 0,5% tłuszczu  1/2 szklanki, 125 ml;
 woda mineralna lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
105 kcal; 1,6 WW
Obiad:
 zupa koperkowa (przygotowana na wywarze z chu-
dego mięsa lub tylko na wywarze z warzyw):
włoszczyzna z małą ilością marchewki  6 łyżek
startej włoszczyzny, 100 g, krótko gotowana;
ziemniak  1 średnia sztuka, 90 g;
posiekany koperek;
 gulasz wołowy:
wołowina, na przykład rostbef  100 g;
cebula  1 mała sztuka, 50 g;
olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1 łyżeczka, 5 g;
12
Via Medica
 ryż parboiled  1,5 łyżki produktu suchego, 15 g,
nierozgotowany;
 sałata  kilka listków, 50 g;
 sok z cytryny  1/2 łyżeczki;
 olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1/2 łyżeczki,
2,5 g;
 grejpfrut  1/4 sztuki, 100 g;
 woda mineralna lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
411 kcal; 3,9 WW
Podwieczorek:
 fasolka szparagowa  100 g;
 bułka tarta  1 łyżka; 15 g;
 olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1 łyżeczka, 5 g;
 maliny  100 g;
 herbata z owoców dzikiej róży lub inny napój bez
cukru  1 szklanka.
153 kcal; 1,9 WW
Kolacja:
 chleb pełnoziarnisty  1 średnia kromka, 50 g;
 serek homogenizowany chudy  3 łyżki, 40 g;
 surówka z papryki, ogórka i fasoli:
papryka  1/2 sztuki, 125 g;
ogórek kiszony  1 mała sztuka, 50 g;
fasola  1 łyżeczka suchego produktu, 5 g, ugo-
towana na sypko;
olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1,5 łyżeczki,
7,5 g;
posiekany czosnek i świeża bazylia;
 herbata z melisy lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
282 kcal; 3,4 WW
13
Via Medica
JADA
OSPIS PI
TY  1233 kcal; 14,5 WW
Pierwsze śniadanie:
 płatki gryczane błyskawiczne  1 łyżka, 15 g;
 mleko 0 lub 0,5% tłuszczu  1/2 szklanki, 125 ml,
wrzące, wlane do płatków;
 kanapka:
chleb pełnoziarnisty  1/2 średniej kromki, 25 g;
schab pieczony, chudy  2 cienkie plasterki,
10 g;
 surówka z cykorii:
cykoria  kilka listków, 50 g;
olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1/2 łyżeczki,
2,5 g;
 pomarańcza  1 sztuka, 100 g;
 herbata, kawa lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
246 kcal; 3,6 WW
Drugie śniadanie:
 kanapka:
chleb graham  1/2 średniej kromki, 25 g;
pieczeń cielęca  2 cienkie plasterki, 10 g;
pomidor  kilka plastrów, 30 g;
 kefir 0 lub 0,5% tłuszczu  1/2 szklanki, 125 ml;
 woda mineralna lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
122 kcal; 1,8 WW
Obiad:
 zupa z brukselki (przygotowana na wywarze z chu-
dego mięsa lub tylko na wywarze z warzyw), posy-
pana natkÄ…:
włoszczyzna z małą ilością marchewki  3 łyżki
startej włoszczyzny, 50 g, krótko gotowana;
brukselka  kilka sztuk, 50 g;
ziemniak  1 średnia sztuka, 90 g;
14
Via Medica
 udo z indyka (bez skóry)  100 g, duszone
z czosnkiem i majerankiem;
 olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1 łyżeczka, 5 g;
 kasza jęczmienna  1,5 łyżki produktu suchego,
15 g, nierozgotowana;
 surówka z awokado:
awokado  1/4 małej sztuki, 50 g;
olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1/2 łyżeczki,
2,5 g;
 brzoskwinia  1 mała sztuka, 100 g;
 woda mineralna lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
416 kcal; 3,9 WW
Podwieczorek:
 makaron z białym serem i szczypiorem:
makaron pełnoziarnisty  15 g;
ser biały chudy lub półtłusty  2 cienkie plastry,
40 g;
olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1 łyżeczka,
5 g;
posiekany szczypior;
 herbata miętowa lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
155 kcal; 1,3 WW
Kolacja:
 chleb pełnoziarnisty  1 średnia kromka, 50 g;
 łosoś w galarecie  1 małe dzwonko, 20 g;
 marchewka tarta  1 średnia sztuka, 100 g;
 olej rzepakowy lub oliwa z oliwek  1,5 łyżeczki;
7,5 g;
 kiwi  1 średnia sztuka, 100 g;
 herbata malinowa lub inny napój bez cukru
 1 szklanka.
294 kcal; 3,9 WW
15
Via Medica
PL.GLI.08.06.02
Via Medica