Antybiotyki
Część pierwsza
Wstęp
Antybiotyki i chemioterapeutyki
Zasady chemioterapii ogólnej
Zasady chemioterapii miejscowej
Przyczyny niepowodzenia
chemioterapii
Bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne
" Bakterie Gram-ujemne (w skrócie G-) to bakterie
barwiÄ…ce siÄ™ na czerwono w barwieniu metodÄ… Grama.
" W budowie komórki bakterii G-, w przeciwieństwie do
Gram-dodatnich, wyróżnia się zewnętrzną błonę
komórkową. Ściana komórkowa bakterii G- jest
cieńsza, zawiera mniej warstw peptydoglikanu
(mureiny).
" Bakterie G+ zatrzymujÄ… fiolet krystaliczny i nawet po
odbarwianiu acetonem lub etanolem pozostajÄ… ciemno
zabarwione. Tymczasem G- wiążą niewiele fioletu i
łatwo się odbarwiają. Póz
niej dobarwiane sÄ… zwykle na
czerwono. Rozróżnianie bakterii G+ i G- sprowadza się
więc do rozróżnienia czy po barwieniu, odbarwianiu i
dobarwianiu są różowe lub czerwone (Gram-ujemne),
czy też fioletowe do brązowych (Gram-dodatnie).
Bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne
Gram-dodatnie bakterie wÄ…glika
Gram-ujemna Pseudomonas
(fioletowe) w próbce płynu
aeruginosa
mózgowo-rdzeniowego. Inne
komórki to białe krwinki
Przykłady bakterii Gram+ i Gram-
" G+ gronkowce (Staphylococcus)
paciorkowce (Streptococcus)
laseczka tężca (Clostridum tetani)
laseczka wÄ…glika (Bacillus anthracis)
maczugowiec błonicy (Corynebacterium diphtheriae)
prÄ…tek gruz
licy  Kocha (Mycobacterium tuberculosis)
prÄ…tek trÄ…du (Mycobacterium leprae)
" G- pałeczki z rodzaju Brucella
pałeczki z rodzaju Salmonella
pałeczki z rodzaju Shigella
krętek blady (Treponema pallidum)
pałeczka okrężnicy (Escherichia coli)
pałeczka dżumy (Yersinia pestis)
przecinkowiec cholery (Vibrio cholerae)
pałeczka Helicobacter pylori
Antybiotyki ²-laktamowe
" PENICYLINY
" CEFALOSPORYNY
" CEFAMYCYNY
" KARBAPENEMY
" MONOBAKTAMY
Penicyliny
" mała toksyczność ogólna i narządowa,
" szybko wydalane  konieczność częstego podawania,
" nieliczne przeciwwskazania:
Øðnadwrażliwość na penicyliny
Øðostrożność u chorych na astmÄ™ oskrzelowÄ…, z nadwrażliwoÅ›ciÄ… na
inne leki, chorobami alergicznymi w wywiadzie
" oporność na ²-laktamy:
ØðnajczÄ™stszy mechanizm  produkcja ²-laktamaz, geny ²-
laktamaz posiadają zarówno bakterie Gram (+), jak i Gram (-)
Øðinnym mechanizm opornoÅ›ci  modyfikacja biaÅ‚ek wiążących
penicyliny (PBP)  modyfikacja istniejÄ…cego lub nabycie nowego
genu PBP
Øðo kolejny mechanizm, u bakterii Gram (-), to modyfikacja genów
kodujących białka ściany komórkowej (poryny)  zmniejszenie
przepuszczalności dla penicylin
Penicyliny naturalne
Penicyliny naturalne
Penicyliny półsyntetyczne
Penicyliny półsyntetyczne
3. Penicyliny półsyntetyczne o szerokim zakresie działania
" A. Aminopenicyliny
«% ampicylina

ð szerokie spektrum przeciwbakteryjne

ð rozkÅ‚adana przez penicylinazy;

ð powinna być podawana pozajelitowo; po podaniu p.o. wchÅ‚ania siÄ™ niecaÅ‚kowicie;
stosowana co 6-8 h;

ð treść pokarmowa upoÅ›ledza wchÅ‚anianie;

ð zastosowanie: zakażenia florÄ… mieszanÄ… (ukÅ‚ad moczowy, oddechowy, przewód
pokarmowy, dury, paradury);

ð poÅ‚Ä…czenie z sulbaktamem (inhibitor ²-laktamaz)

ð estry ampicyliny (piwampicylina)  lepsze wchÅ‚anianie z przewodu pokarmowego
«% amoksycylina

ð szybko i prawie caÅ‚kowicie wchÅ‚ania siÄ™ po podaniu p.o.;

ð obecność pokarmu nie wpÅ‚ywa na jej wchÅ‚anianie;

ð zastosowanie: zakażenia ukÅ‚adu oddechowego, dróg moczowych, eradykacja H.
pylori;

ð poÅ‚Ä…czenie z kwasem klawulanowym (inhibitor ²-laktamaz);

ð dawkowanie co 8 h.
Penicyliny półsyntetyczne
B. Karboksypenicyliny
Są szczególnie skuteczne w zakażeniach P. aeruginosa, indolo-dodatnimi
szczepami Proteus. Mało skuteczne w infekcjach bakteriami Gram (+). Są
rozkładane przez penicylinazy gronkowcowe.
żð karbenicylina
żð tikarcylina
C. Ureidopenicyliny
" azlocylina, mezlocylina, piperacylina;
" bardzo szerokie spektrum działania przeciwbakteryjnego
" sÄ… rozkÅ‚adane przez penicylinazy gronkowcowe, bardziej oporne na ²-
laktamazy bakterii Gram (-);
" zastosowanie: ciężkie zakażenia układu oddechowego, moczowego,
zapalenie opon mózgowych, zakażenia mieszane;
" połączenie piperacyliny z tazobaktamem (Tazocin).
D. Amidynopenicyliny  w praktyce nie stosowane
Cefalosporyny
" działają bakteriobójczo  hamowanie syntezy ścian
komórkowych bakterii;
" do OUN najlepiej wnikajÄ… cefalosporyny III generacji;
" najbardziej oporne na dziaÅ‚anie ²-laktamaz 
cefalosporyny III generacji;
" oporność na nie narasta powoli;
" czÄ™sto wrażliwe na ²-laktamazy
" interakcje: nie podaje siÄ™ ich z tetracyklinami,
chloramfenikolem, makrolidami, sulfonamidami;
" toksyczność ogólna i narządowa jest mała
ZADANIE DOMOWE!
Cefamycyny
" maÅ‚a grupa antybiotyków ²-laktamowych;
" cefoksytyna, cefotetan;
" szeroki zakres działania przeciwbakteryjnego,
silniej działają na bakterie Gram (-);
" podstawowe wskazanie  ciężkie zakażenia
bakteriami Gram (-) oraz beztlenowcami;
" nie działają na P. aeruginosa;
" podawane wyłącznie pozajelitowo.
Karbapenemy
" IMIPENEM (poch. tienamycyny  antybiotyku naturalnego)
" MEROPENEM
" Mechanizm działania: hamowanie syntezy ściany komórkowej.
" Cechy:
«% najszersze spektrum dziaÅ‚ania przeciwbakteryjnego (bakterie Gram (+), Gram (-),
tlenowe i beztlenowe);
«% imipenem jest wyjÄ…tkowo oporny na dziaÅ‚anie ²-laktamaz;
«% rozkÅ‚ada go nerkowa dihydropeptydaza I (imituje dziaÅ‚anie ²-laktamaz), której
inhibitorem jest cilastatyna  połączenie jej z imipenemem (preparat Tienam) chroni
antybiotyk przed unieczynnieniem; dodatkowo cilastatyna działa ochronnie na nerki;
«% nefrotoksyczność  metabolizm w nerkach z tworzeniem toksycznych produktów;
«% sÅ‚abo przenika do OUN;
«% wydalane z moczem (głównie w postaci nie zmienionej i częściowo w postaci
metabolitów);
«% dziaÅ‚ajÄ… po zakoÅ„czeniu podawania  efekt poantybiotykowy.
Zastosowanie
" zakażenia układu moczowego,
" zakażenia układu oddechowego,
" zakażenia wewnątrz jamy brzusznej,
" zakażenia narządów rodnych,
" zakażenia skóry, tkanek miękkich, kości i stawów,
" leczenie zakażeń wewnątrzszpitalnych
Monobaktamy
MONOBAKTAMY
" " AZTREONAM (Azactam)
" " TIGEMONAM
Mechanizm działania: hamowanie syntezy ściany komórkowej.
Działanie:
«% " dziaÅ‚a silnie bakteriobójczo na tlenowe bakterie Gram (-)
«% " nie dziaÅ‚a na bakterie beztlenowe oraz Gram (+);
«% " wyjÄ…tkowo oporny na dziaÅ‚anie ²-laktamaz;
«% " nie daje krzyżowych reakcji uczuleniowych z penicylinami i cefalosporynami;
«% " przenika m.in. do koÅ›ci, pÅ‚ynu maziowego, otrzewnowego, opÅ‚ucnowego, mózgowo-rdzeniowego;
Wskazania:
" zakażenia o ciężkim przebiegu:

ð dróg moczowych,

ð oddechowych,

ð zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,

ð zakażenia koÅ›ci, stawów, skóry (także oparzenia) i tkanek miÄ™kkich,

ð zakażenia w obrÄ™bie jamy brzusznej i miednicy maÅ‚ej,

ð rzeżączka, zapalenie gruczoÅ‚u sterczowego
Inhibitory ²-laktamaz
" KWAS KLAWULANOWY  antybiotyk naturalny,
" TAZOBAKTAM  syntetyczny,
" SULBAKTAM  syntetyczny.
Cechy:
" majÄ… w swej budowie pierÅ›cieÅ„ ²-laktamowy;
" posiadają niewielką aktywność przeciwbakteryjną;
" umożliwiajÄ… antybiotykom ²-laktamowym wnikanie do komórek
bakteryjnych i wiÄ…zanie z PBP;
" blokowanie ²-laktamaz jest nieodwracalne;
" najbardziej aktywnym inhibitorem ²-laktamaz jest tazobaktam
" PrzykÅ‚ady poÅ‚Ä…czeÅ„ antybiotyków z inhibitorami ²-laktamaz:
«% kwas klawulanowy + amoksycylina (Augmentin, Amoksiklav),
«% kwas klawulanowy + tikarcylina (Timentin),
«% sulbaktam + ampicylina (Unasyn),
«% tazobaktam + piperacylina (Tazocin)
Dziękuję za uwagę