Czy literatura średniowieczna jest dowodem zacofania epoki











Piątek, 21 Kwietnia Imieniny obchodzą: Anzelm, Feliks, Bartosz
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Średniowiecze >
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???



Gdzie jestSciaga.pl
?
















Czy literatura
średniowieczna jest dowodem zacofania epoki










kategoria:   J.polski
zakres:   Średniowiecze
dodano:   1999-09-13




Średniowiecze
(wieki średnie) jest epoką między czasami starożytnymi a
nowożytnymi. Za początek średniowiecza uważa się umownie rok 476
n.e. czyli upadek Cesarstwa Zachodnioeuro-pejskiego, natomiast za
schyłek uważa się trzy wydarzenia: wynalezienie druku - 1450, upadek
Cesarstwa Bizantyjskiego - 1453 i odkrycie Ameryki - 1492 r. Ogólnie
przyjmuje się, że epoka ta trwała w Europie od IV/V do XV wieku tj.
około 1100 lat, a w Polsce od drugiej polowy X wieku (chrzest Polski
- 966) do XV/XVI wieku tzn. około 500 lat. W tej długo trwającej
epoce wyodręb-nia się trzy okresy: wczesnego średniowiecza (V - X
w.) jego rozkwitu (XI - XIII) i zmierzchu (XIV- XV). Mówiąc o
średniowiecznej literaturze i sztuce, trzeba pamiętać o naszej
niepełnej wie-dzy w tym zakresie, bowiem nie zachował się cały
dorobek tamtej epoki. To, co ocalało, jest tylko częścią, ale
imponującą. Aby odpowiedzieć na pytanie: "Czy literatura
średniowieczna jest dowodem zacofania epo-ki ?" pozwolę sobie
przytoczyć kilka utworów tego okresu. Jako pierwsze chciałabym
przypomnieć utwory, których treścią były historie życia i męczeństwo
świętych. "Legenda o św. Aleksym" to historia życia tego
świętego, który był prawdziwym ascetą, człowiekiem świadomie żyjącym
w ubóstwie i umartwiającym się. Mimo że był synem książęcym i dano
mu za żonę cesarską córkę, postanowił oddać się Bogu, żyć w
czystości i czym prędzej opu-ścić rodzinny kraj. Zatrzymał się w
zamorskim państwie. Zabrane ze sobą srebro i złoto rozdał ka-płanom
i studentom teologii, zaś szaty rozdał miejscowej biedocie. Wkrótce
też stał się cierpiącym głód i chłód nędzarzem. Po pewnym czasie
powrócił do rodzinnego miasta. Za przyzwoleniem przez szesnaście lat
mieszkał pod schodami własnego domu, często śpiąc w pomyjach i
nieczysto-ściach, aż do chwili odejścia z tego świata. Przed
śmiercią napisał list, w którym opisał swój żywot. Z historią
życia innego świętego spotykamy się w opowieściach o św. Franciszku
w książce "Kwiatki św. Franciszka". Święty Franciszek był postacią
niezwykłą. Wszystkie dobra materialne oraz bogactwa nie miały dla
niego żadnego znaczenia. Było to bardzo dziwne, gdyż pochodził on z
rodziny kupieckiej, a w młodości lubił roztrwaniać pieniądze na
różnego rodzaju zabawy. Najkrót-szą drogę do zbawienia i osiągnięcia
świętości upatrywał w ubóstwie oraz chęci pomagania innym. Jak się
przyjęło, w życiorysie świętego nie może zabraknąć niesamowitych,
zaskakujących wyda-rzeń. Tak też jest w przypadku Biedaczyny z
Asyżu. Otóż bardzo kochał wszystkie stworzenia. Przebywał w ich
towarzystwie, rozmawiał z nimi i jednocześnie poddawał się
rozmyślaniom. Święty Franciszek obcował nie tylko z ptakami, ale
oswajał także drapieżne bestie, takie jak wilki pożerające ludzi.
Znane są też inne niezwykłe wydarzenia, które miały miejsce dzięki
interwencji świętego. Na uwagę zasługuje odrodzenie i otrzymywanie
podwójnej ilości wina ze zniszczonych przez wiernych winnic
okalających jeden z włoskich kościołów. We wszystkich czynach
swojego życia upodabniał się do Chrystusa, jak on zebrał dwunastu
braci, posiadał stygmaty jak on. "Bogurodzica" jest najstarszą
polską pieśnią religijną. Pierwsza zwrotka jest modlitwą skie-rowaną
do Matki Bożej z prośbą o wstawiennictwo u Chrystusa w celu
wyjednania wiernym obfi-tych łask. W drugiej twórca zwraca się do
Syna Bożego, aby ten, przez wzgląd na Jana Chrzciciela, wysłuchał
modlitwy i zesłał proszącym łaskę pobożnego życia, zaś po śmierci
zapewnił im życie wieczne w raju. Każdą strofę kończy zwrot:
"Kyrie eleison "("Panie zmiłuj się nad nami") Rozważania o
marności życia i nieuchronności śmierci są ukazane w "Rozmowie
Mistrza Polikarpa ze Śmiercią". W średniowieczu Kościół celowo
skłaniał ludzi do myślenia o śmierci, co potwierdza popularne
wówczas powiedzenie "Memento mori". Śmierć należała do tzw. spraw
ostatecznych obok sądu ostatecznego, piekła i nieba. Kościół
różnicował śmierć człowieka grzesz-nego i cnotliwego. Pierwsza miała
być przykra, druga stanowiła zwykłą konieczność, której oba-wiać się
nie należało. Ważne było należyte przygotowanie się na spotkanie ze
śmiercią. Miały temu służyć: życie w cnocie, rachunek sumienia,
spowiedź, pojednanie z ludźmi i światem. Wizerunek Śmierci w
"Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią" jest przerażający: chuda,
blada, żółte oczy i ciało, bez końca nosa i warg, zgrzytająca
zębami, z kosą w ręku itp. Mówi ona, że zabierze ze sobą każdego
człowieka, ale w pierwszej kolejności grzeszników, księży żyjących w
dostatku i rozkoszy, rozpustne kobiety, sędziów niesprawiedliwych,
pijaków. Wynika stąd, że im człowiek przejdzie przez życie
skromniej, tym jego spotkanie ze Śmiercią będzie mniej przykre.
W literaturze średniowiecznej pojawiają się liczne utwory
nawiązujące do wojen tak czę-stych w Europie w tym czasie i roli
rycerstwa w życiu. Utwory te są w dzisiejszym pojęciu eposa-mi,
przez literaturę francuską nazywane "chanson de gest" (pieśń o
czynie). "Pieśń o Rolandzie" opowiada o walkach Karola Wielkiego na
terenach Hiszpanii z poganami zwanymi Saracenami w roku 778. Utwór
skupia się głównie na opisie powrotu zwycięskich rycerzy francuskich
i zasadzce, w jaką dostał się w skutek zdrady Ganelona oddział
hrabiego Rolanda, w wyniku czego odcięty od reszty wojsk poniósł
klęskę, a Roland śmierć. W "Pieśni o Rolandzie" ukazany jest wzór
średnio-wiecznego, zachodnioeuropejskiego rycerza, który gotów jest
oddać życie swoje i współtowarzyszy broni za szczęście własnego
króla i ojczyzny. Poza tym podkreślono w utworze dążenie walecznych
mężów do osiągnięcia pięknego, wzniosłego celu, jakim na owe czasy
była honorowa i zacięta wal-ka z przeciwnikami wiary. Ważne jest też
to, że rycerz taki miał zapewnione miejsce w raju, co dla zwykłych
śmiertelników było dużo trudniejsze do osiągnięcia. "Dzieje
Tristana i Izoldy" to średniowieczny romans wszechczasów, opowiada
dzieje tra-gicznej miłości Tristana - wysłannika i krewnego króla
Marka, któremu miał przywieść narzeczoną Izoldę. Bohaterowie
omyłkowo wypili w czasie podróży miłosny napój i stało się:
rozkwitła miłość silniejsza niż ustalona tego świata. Silniejsza od
woli samych zainteresowanych i silniejsza od śmierci. Niestety
dochodzi do śmierci kochanków którzy zostają pochowani razem, a z
ich grobu wyrasta drzewo, symbolizujące życie. Jednym z
przykładów średniowiecznych utworów świeckich jest "Satyra na
leniwych chło-pów". Jest ona dziełem anonimowego autora, jednak z
treść wynika, że był nim szlachcic. Dowo-dem na to może być
zarzucanie chłopom lenistwa, co z innego punktu widzenia można
uważać za przemyślane stawianie biernego oporu przeciw wyzyskowi,
który był podstawą bytu szlachty śre-dniowiecznej. W XV wieku
powstał utwór poetycki "Wiersz o chlebowym stole". Jego autorem jest
szlachcic z Gosławic, Przecław Słota (lub Złota). W utworze tym,
będącym pierwszym na ziemiach polskich podręcznikiem dobrego
wychowania, poeta, znając obyczaje panujące na dworach za-chodniej
Europy, porusza kwestię zasad obowiązujących biesiadników, między
innymi ich stosun-ku do kobiet, które według katolickiego autora są
wiernymi kopiami Matki Boskiej. "Mały słownik języka polskiego"
wydawnictwa PWN definiuje zacofanie następująco: "po-zostawanie w
tyle za postępem; ciemnota umysłowa; wstecznictwo". Średniowiecze
nie pozostaje w tyle, rozwija się dalej. Wypracowało w swej
twórczości pewne reguły pisarskie. Dotyczyły one zasad budowy
wierszy i konstruowania dobrej prozy. Pojawiły się nowe gatunki
(oprócz starożyt-nych) tj. misterium, dramat liturgiczny, żywoty
świętych. Rozwinęła się dwujęzyczność tzn. two-rzono w uniwersalnym
języku Kościoła, łacinie, oraz w dopiero formujących się językach
narodo-wych. Tematyka średniowiecza jest dwoista:
kościelno-religijna i świecka. Najważniejszą wartością w tym okresie
był Bóg. Kościół pełnił rolę kulturotwórczą, a duchowni dawali
początek literaturze. Literatura średniowieczna odegrała dużą rolę w
kształtowaniu się języka, kultury, cywilizacji i świadomości
narodowej, przygotowała grunt dla rozwoju słowa w następnych
epokach. Był to bar-dzo długi okres w dziejach ludzkości niosący za
sobą postęp, jedyną rzeczą do zarzucenia może być to, że postęp ten
był zbyt wolny w stosunku do innych epok. W odpowiedzi na pytanie
postawione na początku: "Czy literatura średniowieczna jest dowodem
zacofania epoki" z całą stanowczością odpowiadam NIE.








Autor: KaCha

Ocena : 4 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000