Parenetyczny charakter literatury średniowiecza.




















 
 

Matura 2007
 

Motywy
literackie
 

Matura
ustna
 

Matura
pisemna
 

Powtórka z epok
 

Matura CD
 

Linki
 





WYPRACOWANIA

TEMATY MATURALNE


Antyk
Średniowiecze
Renesans
Barok
Oświecenie
Romantyzm
Pozytywizm
Młoda
Polska
Dwudziestolecie
Współczesność
Biologia
Geografia
Historia
Fizyka
Informatyka


język polski
Matura
pisemna
Matura
ustna
Motywy
literackie
Powtórka z epok
inne przedmioty
Matura z
fizyki
Matura z
matematyki
Matura z
geografii
Matura z
historii







Parenetyczny charakter literatury średniowiecza.
W średniowieczu literatura była silnie nasycona wzorcami
postaw, a jej głównym zadaniem było kształtowanie właściwych
wzorców osobowych, właściwych postaw moralnych i wpajanie
odpowiednich ideałów. Dlatego o literaturze tego okresu mówi
się, że jest to literatura parenetyczna (pareneza = pouczenie,
zachęcanie). Literatura średniowiecza przytacza liczne
przykłady właściwych postaw, typowych dla idealnego rycerza,
władcy i ascety. Właściwy model zachowań, typowy dla rycerza
prezentuje Pieśń o Roladzie. Jej bohater to rycerz, dla
którego najwyższymi wartościami były: miłość ojczyzny, wiara
katolicka oraz posłuszeństwo i wierność wobec swojej ojczyzny
oraz władcy.W walce kierował się honorem, był odważny
i mężny, wierny w przyjaźni i miłości. Za cel nadrzędny
stawiał sobie przestrzeganie etosu rycerskiego. Syntezę jego
rycerskich cnót ukazuje scena śmierci bohatera, w której
Roland za swe ziemskie czyny uzyskuje wieczną sławę i nagrodę
w niebie. Mając świadomość zbliżającego się zgonu, bohater na
miejsce swojej śmierci wybiera wzgórze (co jest aluzją do
Golgoty, na której ukrzyżowany został Chrystus) i gromadzi
wokół siebie atrybuty swojego stanu (miecz - tym cenniejszy,
że w jego głowicy zamyka relikwię - i róg - atrybut dowódcy).
W swojej ostatniej spowiedzi przywołuje wartości nadające sens
jego życiu: wiarę, ojczyznę, wierność wobec króla,
przywiązanie do rodu. Po akcie zgonu, przypominającym śmierć
Chrystusa, aniołowie zabierają duszę bohatera do nieba. W
scenie śmierci Roland urasta do symbolu wojownika -
męczennika, świętego, ginącego za wiarę.Nawiązując do
Pieśni o Rolandzie" dostrzegamy również ideał władcy za
jakiego uznawano Karola Wielkiego, który jednocześnie posiadał
wszystkie cechy idealnego rycerza. Jako zwierzchni państwa,
wykazuje troskę o swoich poddanych, jest mężem i odważnym
dowódcą wojskowym, walczy w obronie wolności narodu i wiary
chrześcijańskiej. Cieszy się szacunkiem wśród swojego ludu.
Kieruje się rozwagą ,honorem , męstwem i mądrością. Zasady
postępowania dobrego władcy kryje w sobie również Kronika
Galla Anonima. Kronikarz kreśli wizerunek na podstawie
sylwetek Bolesława Krzywoustego oraz jego przodka, Bolesława
Chrobrego.Pierwszy opisany jest Bolesław Chrobry,
który tworzy siłę państwa, a także rządzi sprawiedliwie i
mądrze. Jego zaletą jest umiejętność podejmowania decyzji w
krótkim czasie a także gościnność. Tę ostatnią cechę doskonale
widać w opisywanym obszernie Zjeździe Gnieźnieńskim w 1000
roku. To właśnie wtedy Otton III włożył mu na skroń koronę
jako przepowiednię koronacji. Bolesław miał przydomek
"chrobry", co chociaż jest już archaizmem, znaczyło w jego
czasach: mężny i odważny. Podsumowując Bolesław Chrobry jest
przedstawiony w "Kronice" jako władca-rycerz. Walczy za swój
kraj, pozwala mu zaistnieć i buduje siłę państwa. Drugim
władcą przedstawionym w dziele Galla Anonima jest Bolesław
Krzywousty. Jest on ukazany jako władca bardzo roztropny i ta
cecha znacząco odróżnia go od Bolesława Chrobrego. Król polski
powoduje wzrost znaczenia politycznego państwa a sąsiednie
królestwa liczą się z jego zdaniem. Jego argumentem jest
prawie absolutna władza i silne państwo. Bolesław Krzywousty
był człowiekiem, który potrafił widzieć daleką przyszłość i
podejmował kroki, aby była lepsza.Trzecim wzorcem
postawy, wykreowanym przez średniowieczną literaturę był ideał
ascety, człowieka umartwiającego się i rezygnującego z uroków
doczesnego życia w imię osiągnięcia świętości. Propagowanie
takiej postawy ludzkiej wiązało się z dominacją kościoła w
życiu społecznym, prywatnym i kulturalnym. Duchowieństwo
głosiło moralność życia ludzkiego i zwracało uwagę wiernych na
boski i duchowy aspekt życia. Doczesna egzystencja oznaczała
jedynie okres poprzedzający życie wieczne. Technikę i zasady
tego przygotowania do śmierci określano mianem praeparatio ad
mortem lub ars moriendi (sztuka umierania). Bardzo często w
wiekach średnich owa asceza przybierała charakter jawny,
stając się cierpieniem na pokaz (św. Szymon Słupnik).
Doskonałość przyszłego świętego objawiała się w umartwieniu
lub dobrych uczynkach. Na tle średniowiecznego ideału ascety
bohater "Legendy o świętym Aleksym" stanowi pod pewnymi
względami wyjątek. Jego asceza i śmierć są ciche i ukryte
przed oczami najbliższych. Aleksy dobrowolnie wyrzeka się
pochodzenia, młodej żony i majątku. Opuszcza dom rodzinny i
mimo, że w każdej chwili może powrócić, z pokorą znosi biedę,
upokorzenie i tułaczkę, a wszystko to czyni na chwałę Boga.
Aleksy umiera świadomie i samotnie, zgon jest dla niego
wybawieniem, etapem przejścia do życia wiecznego. List, który
pisze Aleksy przed śmiercią, nie jest rozrachunkiem z
doczesnymi sprawami, ale niejako rachunkiem sumienia i
autobiografią. Umieranie bohatera opisane jest w sposób prosty
i spokojny, a Aleksy zwraca duszę swemu Stwórcy. Świętość
bohatera oznajmiają cudowne znaki. Jeszcze za życia Aleksego
cudowny obraz wzywa go do kościoła i natychmiast bohater staje
się przedmiotem kultu. Szybko jednak ucieka od sławy i
popularności. Śmierć Aleksego zostaje oznajmiona przez bicie
dzwonów, które same z siebie, nieporuszane przez nikogo głoszą
żałobne wydarzenie Rzymowi. Do ciała świętego doprowadza
mieszkańców tajemnicze, nieznajome dziecko, którego
niespodziewane pojawienie się sugerować może znak niebios.
Zwierzchnicy kościoła (papież, kardynałowie) i państwa
(cesarz) udają się, by w procesji uczcić świętego. Martwe
ciało Aleksego nabiera uzdrowicielskiej mocy. Historia
Aleksego miała stać się dla współczesnych lekcją pobożnego
życia, propagowaniem postawy człowieka całkowicie oddanego
Bogu, przykładem prawdziwej hierarchii
wartości.Podsumowując - na przykładzie trzech wzorców
(rycerza, władcy oraz ascety), których używali pisarze wieków
średnich, możemy stwierdzić, że literatura średniowieczna
miała charakter parenetyczny i jej głównym zadaniem było
wychowanie, pouczanie, napominanie, moralizowanie,
powiększanie wiedzy, potępianie zła. W powyższych przykładach
widzimy, że literatura tego okresu dostarcza wielu przykładów
życia zgodnego z ideałami, w których mnóstwo jest poświęceń,
wyrzeczeń czy niezwykłego zaangażowania w głoszenie idei.
Pełno jest przykładów szalonej odwagi, męstwa, uczuć
wzniosłych: przyjaźni czy miłości. Obok pobożności i
szlachetności pojawiają się jednak również okrucieństwo,
bezwzględność i zakłamanie.Średniowiecze
- wypracowania

zobacz także
Matura
CD
Spis
uczelni
Pojęcia
Pisarze
Cytaty







Akcesoria GSM, Baterie - Meble biurowe - Egzamin Gimnazjalny -
Robert
Kubica Biuro
Tłumaczeń | Agd Do
Zabudowy | Tłumaczenia
Specjalistyczne | Ślub I
Wesele | Le Parkour Trickz Xma
3run Noclegi | Teksty | Bilety Autokarowe