Romantyzm, ćwiczenia, 23.10.2012 r.

STURM UND DRANG  „Burza i napór”, 1776r., dramat Klingera; mało popularny, ale tytuł chwycił za nazwę prądu

Nurt przypada na lata 70. XVIII wieku

Buntownicy tamtego czasu:

1. Goethe

2. Lessing (pisał dramaty)

3. Klinger

4. Schiller (pisał dramaty, ballady)

5. Klopstock (epika)

6. Wieland (epika)

[wszyscy pochodzili z mieszczaństwa]

Z czego wynikało pojawienie się nowego nurtu?

- sprzeciw mieszczaństwa wobec arystokracji; mieszczaństwo staje się bogatsze niż arystokraci. Mieszczanie nie mieli wówczas prawa do wyższego wykształcenia W XVIIIw. Niemcy były podzielone na małe państewka, w których rządziła arystokracja.

Panuje system feudalny. Jedno z haseł: ZJEDNOCZENIE + nadanie praw niższym obywatelom. Mieszczanie dążą do samorozwoju: intelektualnego, artystycznego, chcą brać udział w życiu kulturalnym.

Lessing wspiera nową literaturę

- buntowników napędzał ich wiek (młodość); wsparcie ze strony Rewolucji Francuskiej, dążenie do zrównania stanów (odejście od porządku feudalnego)

- bunt przeciw mezaliansom i konwencji społecznej

- walka o wolność tworzenia, walka o indywidualizm

Bunt drapieżny, gwałtowny; buntowało się całe pokolenie

„Cierpienia młodego Wertera” – symbol nurtu Sturm und Drang. Literatura chciano zachęcić do działania.

I. „Cierpienia młodego Wertera”

- powieść epistolarna

- zachowana konwencja pisania listów (porządek retoryczny)

- język bardziej mówiony niż pisany (wykrzyknienia, pytania retoryczne, ekspresja, język emocji – formalne nowatorstwo)

- adresaci: Wilhelm, Lotta, Albert

- rodzaj monologu epistolarnego, nastawiony na cudze słowo (kategoria Bachtinowska), skupienie na nadawcy (jednocześnie bohater powieści)

W jaki sposób Goethe wykreował Wertera?

- (auto)biografia, biografizm (ale nie zawsze to oznacza, że trzeba dokonać interpretacji przez biografię autora. Nie doszukujmy się zbyt wiele!)

Werter:

- zapatrzenie w siebie

- wypowiedzi kręcą się wokół niego

- infantylność

- egota, egoista  ślepy na potrzeby innych, liczy się tylko „ja”, nie „inni”

Relacje Wertera z innymi ludźmi wg Boya-Żeleńskiego:

- problematyka społeczna (motyw samobójstwa)

Werter nie zabił się z miłości! Został napiętnowany jako mieszczanin. Werter kocha ideę uczucia, ideę kobiecości. Nie chodzi o Lottę. Werter jest najważniejszy. Kreacja miłości.

Lotta to wyobrażenie Wertera. Nie jest to kobieta z krwi i kości. Bohater trafia w pustkę.

Tworzy obrazy. Weltschmerz! Werter popełnia samobójstwo, bo towarzyszy mu ból istnienia.